TURKS FRUIT IS EEN
VOLWASSEN FILM
Sportief
ballet van
Czarny bij
Ned. Dans
theater
Raad van Kerken
besprak komende
kerkenconferencie
Kerkprovincie
op nieuw adres
Boek van
Wolkers
vertaald in
soms
aangrijpende
beelden
La Croix: Kerk
in Nederland
springlevend
■KORTE METTEN-
DONDERDAG 22 FEBRUARI 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 12
T rappeldans
l van La Singla
in Diligentia
Het zou aardig zijn om in plaats
van het podiumgebeuren eens
de taal van de impressario's
van Spaanse dansgroepen te be
schrijven. De publiciteit rond
bijv. een figuur als Nureyer is
daar niets bij. Over de volbloed-
zigeunerin La Singla, die —hoe
kan 't anders uit een achter
buurt van Barcelona stamt, le
zen wij, dat zij danst alsof zij
van de duivel bezeten is. Zij
spuwt vuur uit haar mond en
blust het met haar voeten! Bo
vendien is La Singla doofstom
geboren en heeft zij altijd ge
weigerd een dansacademie te
bezoeken.
Toch is deze wilde boskat goed
voor een avondje temperament.
Ze heeft inmiddels leren spre
ken en met wervelende haren
als een voodoo-danseres geeft ze
een oververhitte one-woman-
show weg, die eerder doet den
ken aan het Carnaval do Rio
dan aan de in wezen zo verfijn
de flamencokunst. Toegegeven,
de trappeldans beheerst zij uit
stekend, maar een Rondena en
een Allegrias zien wij toch lie
ver niet in een lange broek dan
sen.
La Singla maakt veelal even fu
rieuze als dubieuze gebaren
Haar rechter arm schiet telkens
als een seinpaal omhoog en al
is zij dan ongetwijfeld singulier,
een unicum is zij geenszins. Ze
heeft zich weten te omringen
met parate gitaristen en zan
gers vaak meer ruw dan
rauw terwijl ook een enkele
danseres nog wel eens in een
van La Singla's adempauzes de
strokenrok mag aantrekken.
Recordprijs
voör
Schelfhout
AMSTERDAM (ANP Op een
verkoping bij Mak van Waay in
Amsterdam, waar uiterst willig
werd geboden, is een winter
landschap van Schelfhout van
eigenaar veranderd voor een
bedrag van 360.000. Dit is vol
gens de kunstveiling zeker een
der hoogste bedragen ooit In
Europa betaald voor een 19e
eeuws werk.
De veiling werd trouwens over
haar geheel gekenmerkt door
record-prijzen. Zo ging een win-
tergezicht van Leickent van de
hand voor 114.000 en werd
voor drie werken van de 91e
eeuwse schilder Klinkenberg te
zamen 116.500 betaald.
Andere uitschieters waren schilde
rijen van Weissenbruch
62.000, van Willem Maris
30.000, 31.000 en 44.000),
van A. Mauve 35.000, van
Charles Rochussen (Koning Wil
lem III aan de Noordzeekust
voor 25.000 en van Willem
Roelofs 25.000.
De Italiaanse ambassadeur in ons land, Marchese Don Livio Theodoli, heeft gistermiddag in het Amstel
Hotel te Amsterdam het eerste exemplaar van de stereo-opname van Verdi's opera „Attillo" aan tenor
Bergonzi overhandigt, die op de plaat de rol van Fores'te zingt. Bergonzi zal solistisch optreden tijdens
de VARA-matinee op zaterdag 24 februari in het A msterdams Concertgebouw. Op de foto rechts Ber-
in in het midden zit de pianist
Kees van der Ben.
Tussen het publiek en deze be-
drijfszekere muzikant in over
heerst het grijs van de simpele
kostuums van Joop Stokvis. De
halflange dansrokken van de
vier meisjes achten wij minder
funktioneel. want de podiumwet-
ten laten nu eenmaal geen par-
terre-acrobatiek en radslag in
jurken zonder split toe. Tenzij
dit natuurlijk als erotisch schok
effect is bedoeld, maar tenslot
te is Czarny geen Hans van
Manen en wilde hij met deze
Paganini Variaties niet meer
dan een glimlachend en sportief
dansvermaak.
Dat is hem uitstekend gelukt. In
het overige programma het te
persoonlijk engagement van
Van Manen voor de titelfiguur
in zijn Opus Lemaitre, zijn Solo
for Voice I met Jenny Veeninga
als vocale animeerdame, alsook
Tetley's Mythical Hunters,
waarin zoveel oerdriften sugges
tief worden losgemaakt.
Gisteren ln Diligentia dus, «ven-
als verleden jaar in de Toneel
zaal, geen harmoniserende no
blesse van de flamenco, maar
op z'n hoogst een gooi naar de
gitanendans van de nomadise-
rende zigeuners. Kleurig amuse
ment met letterlijk veel wilde
haren, opgepept temperament,
rugdecollété en on-Spaans be
nenbloot.
Charles Czarny, die altijd zoveel
sport in zijn choreografieën
doet, heeft het repertoire van
het Nederlands Danstheater met
een aantrekkelijk muziekballet
verrijkt. Op de Paganini Va
riaties van Brahms geeft hij
acht dansers en danseressen vol
op gelegenheid te laten zien,
dat zij de duivelse speeldrift
van Paganini en de lyriek van
Brahms in vloelende lichaams-
staal kunnen omzetten. Een
aal, die iedereen gisteren in
de goed bezette Kon. Schouw
burg kon verstaan en waarde-
Geestelijke diepgang zoekt Czar
ny, bij wie de linker voet veelal
niet weet wat de rechter arm
doet, niet, maar wel streeft hij
met succes naar een verant
woorde vlakvulling. Het lijnen
spel is soms dapper, maar blijft
altijd dansant en is alleen dan
hoekig, als de muziek dit voor
schrijft. Op het podium zonder
achterhoek is veel licht. Achter-
Erasmusprijs 1973
voor Levi-Strauss
Van onze kunstredactie
DEN HAAG De stichting Prae-
mium Erasmianum heeft de
Erasmusprijs 1973 toegekend aan
Claude Levi'Strauss, hoogleraar
in de sociale anthropologic aan
het College de France.
De Erasmusprijs, die 100.000 gul
den bedraagt, is één der belang
rijkste op cultureel gebied. De
laureaat zal een deel van de
prijs besteden voor een nog na
der te bepalen cultureel project
van Europese betekenis. De
prijs zal hem in de tweede helft
van mei worden uitgereikt door
prins Bernhard, regent van de
stichting.
AMSTERDAM Als Je de Nederlandse
speelfilms van de laatste jaren op een rij
tje zet, is Turks Fruit zonder meer de bes
te van het stel. Regisseur Paul Verhoeven
bleek gisteren in het Amsterdamse Tu-
schinski-theater zijn topplaats in de vader
landse filmdivisie geconsolideerd te hebben
na het succes van „Wat zien ik", want zijn
verfilming van het boek van Jan Wolkers
is in een heleboel opzichten uitzonderlijk
volwassen en soms zelfs aangrijpend.
Tweemaal applaus, waarvan één maal zeer
lang, leverde de voorpremière voor een pu
bliek van genodigden uit schrijvers-, radio-
en TV-wereld, van Remco Campert tot en
met Ton van Duinhoven op. En terecht.
Slechts één ding lijkt het succes van Turks
Fruit in de weg te staan, en dat is het
boek van Jan Wolkers. Op het eerste ge
zicht wat vreemd, maar gisteren bleken
velen film en boek te willen vergelijken.
Een scheefgaande vergelijking, want wat
het boek zo meeslepend maakt, is de alles
overheersende „adem" van schrijver Wol
kers. Wat hij vertelt, wordt in het begin
van Verhoevens film nogal anekdotisch in
korte scènetjes verwerkt met een „frappe"
aan het eind. Het lijkt dan even of Verhoe
ven de verteltrant van zijn „Wat zien ik"
niet heeft kunnen loslaten. Het scenario is
die eerste twintig minuten wat teveel op
effect toegespitst en speculeert nogal op de
bekendheid met het boek. Maar wanneer
de liefdesrelatie tussen Erik Vonk (de iknfi-
guur die in Wolkers' boek naamloos blijft)
en Olga zich ontspint, schotelt Paul Ver
hoeven een gaaf stuk film voor.
Wie zich geërgerd heeft bij de onverbloemde
liefdesnotities van Jan Wolkers, zal zich
bij de film zonder meer niet gelukkig voe
len. Maar daar tegenover staat dat de
meeste van die naakte feiten zo wezenlijk
binnen de verhouding Erik-Olga passen,
dat zelfs tegenstanders zich na even „door
gebeten" te hebben, gewonnen zullen moe
ten geven. Rutger Hauer heeft geen enkele
merkbare last van zijn „Floris-image" en
speelt Erik Vonk met een enorme natuur
lijkheid en weet zelfs tussentonen als te
derheid binnen grofheid waar te maken.
Monique van der Ven komt vooral uit de
verf in haar overgave aan Erik, haar ver
slaafdheid aan zijn ongecompliceerd lijken
de, egoïstische wereld. Het keerpunt in
haar gedrag, als ze Erik verlaat, wordt
door Verhoeven en scenarioschrijver Ge
rard Soeteman een beetje verdoezeld.
Na die breuk kon Monique van der Ven mij
ook al door make-up en dialoog niet
meer zo overtuigen. Al filmt Verhoeven de
ondergang van het meisje koel, zijn Hol
landse „Love Story" is dan af en toe wer
kelijk aangrijpend. Zoals in de ziekenhuis
scène waarin Rutger Hauer vanachter een
raam het onderzoek aan de aan een her-
senturmor lijdende Olga meemaakt en zich
op het glas de gestalte van de dokter (Dolf
de Vries) aftekent die weet dat er geen
redding meer is. Al wordt er in kleinere
rollen soms wat lichtelijk gechargeerd ge
speeld, Wim van den Brink zet een kei van
een rol neer als de Radetzky-mars zingen
de vader van Olga, en Tonny Huurdemnn
is erg raak zijn schijnheilige, burgerlijke
doorsneevrouw vol venijn. Een grandioze
scène (een visioen van Erik Vonk) is de
ondergang van Wim van den Brink zingend
op zijn eigen doodskist tijdens de crematie.
Er zitten meer van die knappe scènes in
Rutger Hauer en Monique van der Ven in een
van de meer tedere scènes uit Paul Ver
hoeven's nieuwe Nederlandse speelfilm
„Turks fruit".
Turks Fruit: Olga en Erik aan het strand,
en wijn drinkend op straat in de stromen
de regen.
Paul Verhoeven heeft geen „diepe" film ge
maakt. Daarvoor is het verloop van klucht
naar drama teveel aan de oppervlakte ge
bleven. Maar hij weet je toch zo mee te
slepen dat je een aantal scènes ontroerd
ondergaat. En dat valt van weinig Neder
landse films tot nu toe te zeggen. De mu
ziek van Rogier van Otterloo is voortreffe
lijk, met een fraai mondorgelthema door
Toots Thielemans. Turks Fruit sluit on
danks een aantal wat te onnoodzakelijk na
drukkelijk gebrachte onverbloemdheden
beslist niet aan bij de recente Nederlandse
successen op de blote golf. Verhoeven zet
de Nederlandse film een groot aantal tre
den hoger op de ladder naar een interna
tionaal niveau. BERT JANSMA
De Raad van Kerken heeft op
haar laatste vergadering in
Utrecht uitvoerig gesproken
over de voor volgend jaar
geplande kerkenconferentie.
De Raad van Kerken nam
het besluit daartoe in juni
van het vorig jaar, mede bij
gelegenheid van de vergade
ring van het Centraal Comité
van de Wereldraad van Ker
ken.
Een dergelijke conferentie tus
sen de kerkgenootschappen
van Nederland zou de oecu
menische beweging in Neder
land moeten intensiveren. De
meeste leden-kerken bleken
hun deelname te hebben toe
gezegd, maar de plannen
nog vrij vaag te vinden.
Namens de katholieke kerk
merkte de bisschop van Bre
da, mgr. H. Ernst, op dat de
conferentie een. brede verga
dering van de Raad van
Kerken zou moeten zijn, in
die zin dat per kerk niet
slechts twee leden maar mo-
deramina, episcopaten en
vertegenwoordigers van het
grondvlak zouden deelnemen.
Deze laatsten zouden moeten
worden aangewezen door de
provinciale raden van Ker
ken. Mgr. Ernst was van
mening dat de conferentie
het best opgeschroven kan
worden tot 1975. Het thema
van de conferentie zou naar
zijn mening noch louter bin
nenkerkelijk, noch louter
maatschappelijk dienen te
zijn, maar moet worden ge
put uit de gemeenschappelij
ke taken van de verschillen
de kerken in de samenle
ving.
Ds. F. Landsman van de her
vormde kerk, pleitte er, ge-
De verschillende diensten van de r.k. kerkprovincie en van de
bisschoppenconferentie zijn verhuisd naar hun nieuwe kantoren
in de Blltstraat 121 te Utrecht. Ze zijn daar bereikbaar onder
telefoonnummer 030—334244 en onder telexnummer 40148.
De diensten omvatten het secretariaat van de rk. bisschoppen
conferentie (dr. W. Rood), het secretariaat-generaal van de
r.k. kerkprovincie (d? P. Vriens), het bureau van het secreta
riaat-generaal, onder leiding van de coördinerend directeur dr.
J. Albers en secr. mej. drs. M. van Wayenburg.
Verder het studiesecretariaat met dr. A. Vermeulen en drs. J.
Heyke, het secretariaat voor het kerkelijk kader met dr. O.
ter Reegen, het juridisch secretariaat met mr. F. van Spaen-
donck, de afdeling archief en documentatie met drs. Snabel en
tenslotte de afdeling pers en publiciteit onder leiding van de
heer H. Kouwenhoven.
In het aangrenzende pand Biltstraat 119 zijn onder hetzelfde tele
foonnummer nog bereikbaar, de Nederlandse Raad voor Litur
gie (drs. E. de Jong), de Nederlandse St. Gregoriusvereniging
(dr. B. Kahmann) en de sectie liturgie voor religieuzen (drs.
C. Nefkens).
steund door ds. Kruyswijk
van de gereformeerde ker
ken, voor dat gerichte bijbel
studie centraal zou staan.
Hij voelde niet veel voor het
voorstel van Mgr. Ernst om
de vertegenwoordigers van
het grondv ak te laten kiezen
door de provinciale raden,
omdat men op die manier al
leen de vrienden van de oe
cumene bereikt.
Volgens ds. Landsman moet
het grondvlak te laten kiezen
conferentie worden betrok
ken en zo breed mogelijk
worden gerepresenteerd.
Namens de sectie oecumeni
sche actie van de raad licht
te pastoor C. Roeleveld zijn
uitvoerige nota over de ker
kenconferentie toe. Op voor
stel van ds. Landsman droeg
de raad de sectie oecumeni
sche actie en het moderamen
op tijdens de volgende ver
gadering uitgewerkte plan
nen voor de kerkenconferen
tie ter tafel te brengen.
Behalve voor links, rechts, conservatief en progressief blijkt er
ook nog mogelijkheid te zijn voor mini en maxi in de kerken.
Ter illustratie van deze verticale onderscheiding deze foto van
de aartsbisschop van Canterbury, dr. Michael Ramsey, die
Londen laat zien aan mevrouw Christa Crengel, van de fede
ratie van Protestantse kerken in Oost-Duitsland, die de synode
van de Kerk van Engeland bijwoont.
„De Nederlandse katholieken
willen niet in het isolement
leven en niet de rol spelen
van de zieke kerk van Euro
pa, want hun kerk is spring
levend." Aldus het Franse
katholieke dagblad „La
Croix" in een reportage over
de katholieke kerk in ons
land, met name over een pa
rochie te Borne en het stu
dentenpastoraat op de t.h. te
Enschede.
Het artikel, dat overigens een
welwillend en positief beeld
schildert van het Nederland
se pastoraat, bevat na een
korte beschrijving van de po
larisatie ook een kritische
noot. Men heeft de indruk
aldus La Croix dat deze
mensen ondanks zichzelf zich
hebben laten opsluiten in het
Nederlandse ghetto en zich
laten beheersen door de in
terne problemen van hun
kerk."
Het artikel besluit met een ad
vies: „Slechts regelmatig de
contacten tussen de Neder
landse kerk en kerken in het
buitenland zouden in staat
kunnen zijn om veel van de
huidige problemen van hun
dramatische geladenheid te
ontdoen, zodat wellicht zal
blijken dat de problemen
verkeerd zijn gesteld. Deze
kontakten zouden de katho
lieke kerk in Nederland weer
een missionair elan kunnen
geven, iets wat haar nu
schijnt te ontbreken."
Akkoord op komst
tussen Praag en Vaticaan
Er is overeenstemming bereikt
tussen het pauselijk staatsse
cretariaat en de Tsjechoslo-
waakse regering over de be
noeming van enkele bis-
De pauselijke nuntius In
Brazilië, kardinaal Humberto
Mozzonl, heeft voor zijn ver
trek naar Rome, waar hij
een nieuwe positie aan
vaardt, in Brasilia verklaard
vóór het celibaat en tégen
dolle mina's in de kerk te
zijn. „Nonnen, zo zei hij, be
kleden al belangrijke func
ties, maar aan mannen moet
de oppermacht in de kerk
blijven."
Het provinc'.alaat van de
bijna duizend leden tellende
orde der Franciscanen in ons
land zal binnenkort van
Weert naar Utrecht verhui
zen. De Franciscaanse com
muniteit in Weert blijft be
staan. Wat e» met de provin-
cialaatsvleugel van het
klooster gaat gebeuren is
nog niet bekend.
De synode van de Evangeli
sche Landskerk van Hessen-
Nassau heeft de Evangeli
sche dominee Trommers-
haeuser uit Frankfort ontsla
gen omdat hij lid is van do
communistische partij van
Duitsland. „Op het ogenblik
en onder de gegeven omstan
digheden kan een theoloog in
dienst van de kerk niet tege-
llikertijd lid zijn van de
comnvnistLsoh" nartij", al
dus de prcs'dent van de
kerk.
De Roemeense predikant
ds. Richard Wurmbrand
komt onder auspiciën van de
Internationale Raad van
Christelijke Kerken op 8
maart naar Nederland waar
hji die dag om half acht in
de Ned. Hervormde Juliana-
kerk te Veenendaal een voor
dracht zal houden. Op 6
maart spreekt ds. Wurm
brand in Antwerpen.
De generale synode van de
Nederlandse hervormde kerk
hoeft ds. J. C. Jttrg uit Apel
doorn herkozen tot praeses.
Tot assessor en assessor se
cundus zlln opnieuw gekozen
ds. G. Snllt t it F.de en ds. H.
L. de Wijk uil F.exta. Als as
sessor tertijs Is voor de eer
ste maal ouderling A. Rui
terkamp uit Almen gekozen.
In een verklaring hebben
136 priesters uit het Spaanse
aartsbisdom Seville hun on
gerustheid uitgesproken over
de groeiende werkloosheid en
het toenemend aantal fa-
briekssluitingen. Reeds een
jaar geleden leeft een groep
priesters aanaacht gevraagd
voor de onzekere situatie
van de arieiders, maar, al
dus de nieuwe verklaring,
sindsdien 's er niets gebeurd.
De priest nr*:iad van het
aartsbisdom heeft intussen
een permanent informatiebu
reau ingericht voor arbeid
en sociale zaken om objectie-
ve informatie te bieden als
achtergrond voor de predi
king.
schoppen. Aldus verneemt
KNA uit betrouwbare bron in
Praag. Binnenkort wordt de
benoeming verwacht van
nieuwe bestuurders ln de
verschil ende delen van het
land.
Voornaamste punt van conflict
tussen Praag en het Vati
caan zou de huidige kapit
tel-vicaris van Olomouc, prof.
dr. J. Vrana geweest zijn.
Deze zou voor het Vatikaan
niet zo aanvaardbaar zijn
geweest vanwege zijn aktivl-
teiten in de Tsjechoslowaak-
se vredesprlesterbeweglng
en vanwege zijn voorzitter
schap van de Tsjechische
Pacem-in-Terris-beweging.
Het Vatikaan zou voor een
compromisoplossing gekozen
hebben door prof. Vrana niet
te benoemen tot aartsbis
schop van Olomouc, maar
tot apostolisch administrator.
Voor Slowakije zouden norma
liter zes nieuwe bisschoppen
en een apostolische admini
strator moeten worden be
noemd. Voorlopig is echter
een akkoord bereikt over de
benoeming van twee bis
schoppen en een apostolisch
administrator.
IN DERDE
WERELD
LEELT HELFT
VAN
KATHO
LIEKEN
Uit het Statistisch Jaarboek
van de katholieke kerk over
1970 dat dezer dagen in
Rome is verschenen, blijkt
dat bijna de helft van de ka
tholieken in de Derde Wereld
woont. Men acht het niet uit
gesloten dat binnen een hal
ve eeuw het zwaartepunt van
de katholieke kerk verlegd
is naar Latijns-Amerlka of
Afrika.
De groei in de Derde Wereld is
volgens het jaarboek met
name te danken aan een ge
ringere secularisatie en aan
minder ambtsverlatingen
dan in Europn en in Noord-
Amerika.
De katholieke kerk is nog
steeds de grootste geloofsge
meenschap met 659 miljoen
leden. Latijns-Amerika telt
245 miljoen katholieken, Azië
53 miljoen, Afrika 40 mil
joen, Latijns-Amerika is voor
82 procent katholiek, Afrika
voor twaalf, en Azië voor 2,4
procent.
Het aantal diocesane priesters
is toegenomen in Azië en
Afrika maar elders zijn de
cijfers sterk teruggelopen. In
de Derde Wereld neemt het
aantal seminaristen nog al
tijd toe. In Azië zijn er ruim
21.000, in Afrlku 28.000 en in
Latijns-Amerika 40.000.
In twee jaar is het aantal zus
ters met 80.00C gedaald tot
rv' -i een miljoen. Van dit
miljoen wnrken er ruim
122.000 in atijns-Amerikn,
73.000 in Azië en 33.000 ln
Afrika.
