GRAAG MET APPLAUS
VAN DE TRIBUNE AF
ZWOLSMAN NIET UITGEZONGEN
REINDER ZWOLSMAN:
Horoscoop wordt van
week tot week gespeld
ZATERDAG 27 JANUARI 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
Na de hevige verwikkelingen rond zijn gehavende EMS laat Reinder
Zwolsman zelf de moed niet zakken. Nu hij op eigen aandrang is
vertrokken als president-directeur, heeft deze veel verguisde mag
naat juist meer tijd gekregen om alsnog te proberen zijn levensi
deaal te bereiken. Zwolsman heeft altijd beroepszanger willen wor
den. Iets waarvan hij in zijn puberteit al slapeloze nachten had. Nu
is hij zestig en sinds de roerige jaarvergadering van een maand ge
leden maakt de heer Zwolsman vorderingen op zanggebied. Elke
woensdagavond heeft hij les. Zijn stem wordt als een fonkelende
diamant geslepen. In zijn villa op het rustieke landgoed Rust en
Vreugd in Wassenaar trekt deze bariton dagelijks alle registers
open. Uren oefent hij. Zwolsman leeft graag teruggetrokken, het
geen niet wegneemt dat hij ook als fuifnummer een goede beurt
weet te maken. Het is een emotioneel man. Een van zijn commissa
rissen noemde hem onlangs eem „lieve man". Zwolsman komt nu
bij van een razende storm, die zijn EMS tegen de vlakte blies. Het
ene moment is hij afwezig en verwarrend, nog geen seconde daarna
kan hij bruisend opleven. Een kristalhelder geheugen staat hem dan
als levend archief ten dienste. Zijn praatstoel is troef. Met een ake
lig fijn gevoel voor het detail haalt hij „grapjes" op, die hem ton
nen of miljoenen kostten. In zijn boekenkast staan werken als „Per
slot van rekening" „Klerk en Beul" „Geestelijke Oefeningen"
en „Arbeid en nieuwe wereld". Hij putte er de inspiratie uit om de
motor te zijn van een geliefd en gevreesd concern. In een exclusief
interview, dat bijna tien uur duurde, praat Rein Zwolsman openhar
tig over zijn standpunten en gedachten. Een stuk privé-leven dat
grote invloed had op de bloei en de neergang van zijn imperium.
Op deze pagina leert u Zwolsman beter kennen. Niet helemaal,
want het achterste van zijn tong heiligt hij.
Zwolsman liefste lust blijft de zang, waarbij hij zich veelal zelf met het orgel begeleidt
„Ik word altijd afgeschilderd als een harde, zakelijke vent die zich
van de hele boel om zich heen geen donder aantrekt. Een vent die
alleen maar uit is om geld te verdienen. Dat is niet zo. Daar ken ik
mezelf te goed voor. Kon ik maar eens keihard zijn. Ik zie het niet
meer dan een sport om er uit te halen wat er inzit. Daarbij geef ik
alleen niet zo snel toe. Dat er dan wel eens van mijn kant een grote
mond komt, moet je maar niet serieus nemen. Dat geldt ook voor
mij. Ik doe altijd alsof het me koud laat. Maar je moet er wel reke
ning mee houden dat de wereld gemeen is. Zo gemeen dat ik wel
eens stomme dingen heb gedaan of zaken verkeerd heb aangepakt.
Ik kan niet gemeen zijn. Ik kan op bepaalde mensen die mij wel
eens iets geflikt hebben, ook niet boos worden. Heel gek. Ik vergeef
en vergeet snel. Soms voel ik me net een provinciaal. Denk nu niet
dat ik meteen een goede lobbes ben, want als het er op aan komt
zeg ik met het grootste gemak tegen een onderhandelingspartner:
joh duvel op. Zakelijk ben ik ook niet anders dan privé. Dat gaat
nu eenmaal niet. Dat is geen mens. Niemand die zich zomaar in
twee helften kan splijten. Je geaardheid laat dat niet toe.
Iets voorbereiden is niets voor mij. Ik hou van improvisatie. Dat
geeft spanning. Als er een bepaald probleem ontstaat is het wel zo
dat ik bij mezelf te rade ga. Dat doe ik dan graag alleen, afgeslo
ten van de buitenwereld. Een heleboel mensen vinden het verschrik
kelijk om alleen te zijn. Het inspireert mij juist. Door dat terug
trekken heb ik mijn gezin verwaarloosd en tekort gedaan. Maar de
belangen van de EMS waren van dien aard dat ik me er helemaal
tegenaan heb moeten gooien.
Daarom zal ik eerlijk gezegd blij zijn als ik mijn eigen leven nu eens TEKSTFRED VAN BUNGE
een keertje zelf kan gaan bepalen. Door het achterna hollen van
zo'n zaak, ben je nooit helemaal jezelf. Daar leef je mee. Boven
dien ben ik ijdel en als ik op een tribune sta wil ik er met applaus
vanaf. Wie niet? Dan kun je wel zeggen dat je je eigen leven wilt
leiden en de benen neemt met de gedachte dat de hele wereld voor
jouw part kan instorten, zolang je je taak niet hebt afgerond moet
je daaraan niet denken. Want als je datgene achterlaat wat je nog
graag had willen voltooien, moet je het blijven proberen. Als ik ver
dwijn, dan wel graag met de vlag in top en niet halfstok.
FOTO'S: SIMON E. SMIT
Dagelijks de „ronde
op het landgoed Rust en Vreugd
Reinder Zwolsman houdt ervan om zijn horos
coop van week tot week te spellen. Hij hecht
er geen waarde aan, maar kan het niet nala
ten. Als de week voorbij is gaat hij aan de
hand van zijn agenda en de uitgeknipte horos
coop na wat er allemaal van is uitgekomen.
In hoeverre hij zich ook voor de astrologie
moge interesseren, Zwolsman voelt zich een
op en top Maagd. Talloze kenmerken zijn
hierover op papier gezet. Op grond van een
studie in 1847 werd van de Maagd onder meer
gezegd:
,fVirgo doet veel kleinigheden opmerken, die
een juiste blik geven op het wezen van men
sen en dingen. Er is echter tevens een zekere
terughouding in het uiten van eigen innerlijk
leven, waardoor dikwijls werkelijke intimiteit
verhinderd wordt. Wat ontbreekt is het zien
van de eenheid. De details vragen te zeer de
aandacht. Zodoende wordt het waardevolle
verband licht uit het oog verloren. IJver,
plichtsbetrachting, ordelijkheid en getrouw
heid aan spelregels zijn de hoofddeugden van
dit karakter, dat echter goed zal doen ook op
timisme, meegevoel en gematigdheid aan te
kweken. Virgo heeft een practische kijk op de
dingen en weet in de regel wel de beste ma
nier te vinden om iets te bereiken. Wat het
Virgo type zelf denkt wordt meestal belangrij
ker gevonden dat wat een ander te berde
brengt. Luisteren en opmerken kan een Virgo
echter wel. Tegenover anderen maakt de Vir-
go-mens de indruk egoist en onhartelijk te
zijn. Daarom wordt haar werk meestal niet
hoog gewaardeerd. Het humeur is sterk af
hankelijk van bijkomende omstandigheden,
door anderen gemaakte fouten, weersgesteld
heid, gezondheid, berichten van buitenaf etc.
De aard is over het algemeen zenuwachtig.
Piekeren is dit teken aangeboren. Een char
mante glimlach lijkt altijd de een of andere
grote zorg te verbergen".
Nuchter blijven is belangrijk. Alleen die dingen na
streven, waarvan je de zekerheid hebt dat ze
haalbaar zijn. Vechten doe ik niet. Waarom zou
ik gaan vechten om beter te zijn dan een ander?
Dat heeft geen zin.
In dat geheel heb ik een hekel aan huichelen. Dat
wil overigens helemaal niet zeggen dat ik zelf
nooit huichel. Ik besef wel dat huichelen de grote
ellende is, die ons samenleven verpest. Dat is al
tijd zo geweest. Met onze calvinistische inborst is
het in Nederland nog altijd iets erger geweest
dan elders.
Het gehuichel was voor mij ook aanleiding om van
de Gereformeerde Kerk over te stappen naar de
Katholieke. In 1948 deed ik mijn eerste heilige
communie. Toen zat ik al op alle fronten in de
bQuw. Dan te weten dat ik altijd zanger heb wil
len worden. Maar mijn vader gaf me geen toe
stemming naar het conservatorium te gaan. Ik
heb toen zelf maar allerlei baantjes aangepakt.
Ik solliciteerde bijvoorbeeld bij de UFA, de Duit
se film. Acteren leek me wel iets. Het werd een
flop.
Waar ze me toen wel wilden hebben was bij het
Overschiesche Weekblad. Daar ben ik een paar
maanden journalist geweest. Ik werd ingezet om
alledaagse dingetjes te verslaan. Daar bleek ik
ook niet voor geknipt te zijn. Ik was altijd te laat
met mijn tekst binnen. Vandaar dat ze me er
snel uitmieterden. Het mooie was dat ik altijd
meefeestte als ik ergens een verslag van moest
maken. Ik vergat de krant. Menig verslag moet
nu nog komen. Bovendien kwam ik overal te
laat.
Aannemer
Ik was koud 26 jaar toen ik aannemer werd en be
gon uit te bouwen tot hetgeen ik nu heb. Ik ben
wel aannemer geworden, maar dat wil niet zeg
gen dat ik dat vak helemaal heb uitgeoefend. Ik
begreep er geen biet van. Die dooie stenen spra
ken niet tot me. Interesseerden mij ook niet.
Aannemer is een pest-werk. De grootste voldoe
ning in mijn werk kwam altijd als ik uit het
niets iets wist te scheppen. Dan daarbij te zorgen
dat het aan alle eisen voldoet. Voor zover het
mogelijk was heeft de EMS dat ook gedaan in
belang van de Nederlandse bevolking en de eco
nomie. In teamverband wel te verstaan, want het
is vandaag de dag onmogelijk om nog iets in je
eentje te bereiken. Je moet er mensen in betrek
ken die zich aan jou kunnen aanpassen, zo goed
dat natuurlijk ook andersom gebeurt.
Een dergelijke relatie begint al op de schoolban
ken. Samen gaat altijd beter dan alleen. Over de
school gesproken, een brave leerling ben ik nooit
geweest. Dat was uitgesloten. Ten eerste heb ik
nooit gedacht dat ik braaf was en ten tweede zou
ik het ook niet gewild hebben. Anders was ik
misschien toch in het klooster terecht gekomen.
Iemand zei namelijk eens tegen me, dat ik rijp
was voor het klooster. Het is misschien raar om
te horen, maar als ik het allemaal nog eens zou
mogen overdoen, ging ik misschien wel het kloos
ter in. Dan had ik de strengste orde genomen,
anders zou ik het niet kunnen volhouden. Dat is
misschien een beetje laf van mezelf, maar een
stok achter de deur heb ik nodig in die dingen.
Zoals ik al zei heb ik het in het zakenleven nooit
alleen willen redden. Ik was ook geen uitgespro
ken mannetjesputter. Een wethouder heeft me
eens een boekanier genoemd. Klopt niks van,
want daarvoor loop ik te veel in het gareel.
Ik wou dat ik eens de mogelijkheid had om als
een soort boekanier op te treden. Er zijn genoeg
zeerovers hier. Mijn sterke kanten liggen op an
der terrein. Ik weet bijvoorbeeld dat ik meer
werk dan een ander. Als je dat doet, krijg je ook
meer voor elkaar. Verder kan ik mensen stimu
leren en enthousiast maken voor plannen, waar
ik ook achter sta. Ik heb geloof in de verwezen
lijking van mijn eigen ideeën. Dat is een kwestie
van durf. Misschien ook wel bluf, maar wat ik
zeg moet wel waargemaakt worden.
Angst
Het eindpunt haal ik met vlag en wimpel zonder
twijfel. Ondanks alle tegenwerking. Want als ik
ergens in geslaagd ben is het de negatieve wer
king van alles de kop te hebben ingedrukt. Dat
vergt kracht en overtuiging. Daar heb je gevoel
voor nodig. Over het algemeen ben ik trouwens
wel een gevoelig mens. Ik ben emotioneel, an
ders zou ik niet zingen. Door die specifieke ge
voelens kan ik ook niet hard zijn. Dan zou ik ook
geen angst kennen, ook al houd ik me immer
voor nooit ergens bang voor te zijn. Als ik mor
gen in het openbaar zou gaan zingen heb ik de
grote kans dat ik afga als een gieter. Dan mogen
ze een rot kritiek geven. Van te voren wist ik dat
ik een dergelijk risico zou lopen. Dat ervaar ik
niet als angst. Van te voren zal ik nooit angst
kennen. Misschien alleen voor de dood. Op het
moment zelf zeer zeker.
Gezichtsverlies vind ik ook erg. Het is nooit leuk
rot dingen over jezelf te lezen of te horen. Je
wilt niet graag voor gek gezet worden. Niemand.
Daar kun je kapot van raken. Op de aandeel
houdersvergadering zat ik mee te lachen, maar
in wezen was het triest en niet leuk. Wat moest
ik dan? Huilen? Ik zie het al, dat zou helemaal
lachen geworden zijn. Je mag best weten dat ik
in de pauze onwel werd, terwijl iedereen aan de
koffie zat. Ik laat daar niet graag iets van naar
buiten blijken. Niemand zal het ook gezien heb
ben, dat ik er rot aan toe was. Het bewijst alleen
maar dat ik wel degelijk gevoel in mijn donder
heb. Zoals iedereen, arm of rijk.
Dat is me nog niet gelukt. Ik moet op het gunstig-
kelijk. Je hebt ervoor gewerkt en je bezit een
vermogen. Prachtig. Nu moet ik er voor zorgen
dat ik niet al te veel van dat vermogen de laan
laat uitgaan. Ik heb geen zin meer om te vallen.
Niet dat ik wel nooit een smak gemaakt heb, be
grijp me wel, maar ik heb nog nooit echt in de
put gezeten. Wel ben ik af en toe terneergeslagen
en gedeprimeerd. Maar door alleen te zijn over
win ik die gevoelens vaak. Ik wil me er niet te
gen wapenen. Daar heb ik geen zin in. In alle
spontaniteit moet je alles nemen zoals het valt.
Meestal red je je dan wel.
Politiek
Ik zeg niet gauw nee. Dat is een talent op zich.
Wellicht kan dat nog wel eens te pas komen in
de politiek. Ik hoop over twee jaar in de Haagse
gemeenteraad te zitten. Bij de KVP-fractie, ook
al b?n ik liberaal r.'.s je kc: woord tenminste ni. t
politiek ziet. Maar voor he: zover is moet ik nog
de ;:o s maken. D hi: nog even op.
Dat is me nog nooit gelukt. Ik moet op het gunstig-
wordt het nog even handje-klap, maar voor een
appel en een ei gaan mijn bezittingen niet weg.
Dat vertik ik".
Even de menselijke accu ontladen in alle stilte van de natuur
