Vader heeft het weer gelapt
Ad van Ommen
.LANGS DE WEG STAAN ALTIJD MOOIE
VROUWEN MET GLANZENDE OGEN NAAR
JE TE KIJKEN, JE HOORT ZE ZEGGEN:
DAAR GAAT PAS EEN KEREL...!
DE DRIE SPORTDROMEN
VAN KLM-GEZAGVOERDER
DE RENNENDE HOLLANDER
ATHENE KLM-gezagvoerder Ad
van Ommen is 46 jaar oud. Hij heeft
15.000 vlieguren op zijn naam staan,
hetgeen niet gering is. Hij heeft ook
60.000 kilometer hardgelopen en dat
verdient nog méér naam. Anderhalve
keer de aarbol rond is hij gegaan.
Waar ter wereld zijn DC-8 of Boeing
747 hem ook bracht, trok hij het trai
ningspak aan en begon hij te draven.
Totdat hij zich sterk genoeg voelde
voor het verwezenlijken van zijn
dagdroom: het lopen van de enige,
echte, Historische Marathon.
En nu heeft hij zijn doel bereikt.
Wij waren erbij. Wij hebben hem op
een leeftijd waarop het hartinfarct
begint toe te slaan, de 42 kilometer
en 195 meter zien afleggen die liggen
tussen de vlakte van Marathon waar
de Grieken in het jaar 490 voor
Christus de Perzen versloegen, en de
Agora van Athene waar de bood
schapper Diomedon dood neerstortte
nadat hij de verschrikkelijke afstand
non-stop in looppas had afgelegd en
de verzamelde burgerij had toege
schreeuwd: „Nenikékamen - wij heb
ben overwonnen". In het voetspoor
van deze Griekse held wiens presta
tie nog steeds de moderne Olympi
sche Spelen overschaduwt, liet
KLM-gezagvoerder Ad van Ommen
zijn benen 35.860 maal op en neer
gaan en zijn hart met 26.400 slagen
2500 liter bloed rondpompen. Toen
hij de top van de Agriliki passeerde,
de 567 meter hoge berg in de histori
sche route, zwoegde zijn borst zo dat
het geluid van zijn adem op twintig
meter afstand het klingelen van de
bellen overstemde die de schapen op
de hellingen om hun hals droegen.
Twee kilo was hij afgevallen toen hij
3 uur en 49 minuten na zijn vertrek
met geheven armen op de Agora, de
oude markt van Athene stond - de
eerste atleet ter wereld die de ech
te, de enige Marathon had gelopen.
„Dat zit zo", zei hij later toen
hij op een terrasje in de Plaka,
de tierige uitgaanswijk van
Athene, met ettelijke glazen pils
het verloren vocht probeerde
aan te vullen. ,,Toen de Olympi
sche Spelen in 1896 weer in ere
werden hersteld, wilden de Grie
ken wel eens zien of een moder
ne, getrainde atleet het huza
renstuk van de klassieke Mara
thonloper kon nadoen. Ze zetten
een parcours uit van Marathon
naar Athene dat precies 42 kilo
meter en 195 meter lang was.
De weg liep dpor de vlakte van
Marathon via Nea Makri langs
de kust en verder met een bocht
landinwaarts over Pallini naar
het stadion in Athene. Het is
deze route die de eerste Olympi
sche lopers in 1896 hebben afge
legd en die sindsdien altijd als
de authentieke Marathon heeft
gegolden. Maar dat is onjuist.
Voordat ik begon heb ik mr.
Henrik Scholte geraadpleegd,
onze grote Griekenlandkenner,
en volgens hem heeft de oor
spronkelijke held van Marathon
iets heel anders gedaan. Die
sloeg na een kilometer of vijf
rechtsaf en nam de weg over de
berg Agriliki. Daar moet je niet
te min over denken. Het kreng
Is 567 meter hoog, met hellings
percentages van 15 en meer. De
Cauberg bij Valkenburg is nog
geen 200 meter en heeft "een
maximale helling van 12 per
cent. Toch is hij de'schrik van
de wielrenners en die hebben
een gesmeerd mechaniek tussen
de benen - die kunnen spelen
met hun verzet terwijl ik het
louter met mijn lichaam moest
doen. Maar ik wilde geen histo
rische ketterij plegen. Ik wilde
per se de echte Marathon lopen.
Daarom heb ik niet de gemak
kelijke weg langs de kust geno
men, maar ben ik, net als des-
tijds Diomedon, dwars door de
bergen gegaan".
De televisie heeft de prestatie
van KLM-gezagvoerder Van
Ommen belangwekkend genoeg
gevonden om er een reportage
aan te wijden van 25 minuten.
Óp woensdag 14 februari zendt
de NCRV hem uit. En de uitge
verij Unieboek heeft er een
compleet boek in gezien dat „De
Rennende Hollander" gaat he
ten. Het verschijnt dezer dagen.
Maar moest het allemaal zo no
dig? Als gezagvoerder op de
Boeing 747 heeft captain Van
Ommen een welvarend en rijk
gevarieerd bestaan. Waarom
dan die uitsloverij om tegen alle
adviezen in over een berg heen
te sjouwen waar geen getrainde
Marathonloper een voet op zou
willen zetten? „Zal ik eens één
van de geheimen van een Mara
thonloper openbaren?" zegt hij.
„Langs een weg van 42 kilome
ter en 195 meter is plaats voor
eéi boel mooie vrouwen. En die
staan er ook altijd wel. Je ziet
ze, En zij zien jou. De ogen
gaan glanzen als ze naar je kij
ken. De ogen worden dof wan
neer ze vervolgens de blik rich
ten op de buik van de hun ver
gezellende echtgenoot. Je bent
er nooit bij, want je bent inmid
dels tientallen meters verder.
Maar je hóórt het ze zeggen.
Daar gaat pas een kerel".
Dan nog. Een Marathon lopen is
geen ommetje. Het is zo'n beu
lende bezigheid dat atleten die
weinig minder zijn dan orofes-
sionals, er aan bezwijken. Wat
drijft een KLM-gezagvoerder
met comfortabel cockpitzitvlees?
Zijn antwoord: „Sport hoort er
voor mij nu eenmaal bij. Vroe
ger op school leerden ze ons te
investeren in aandelen, obliga
ties en grond, maar mijn eigen
ervaring heeft me geleerd dat
het net zo belangrijk is om door
sport te investeren in je eigen li
chaam".
Ad van Ommen werd in 1926 ge
boren in het Overijsselse dorp
Goor. Als jongen was hij beze
ten van voetballen. Hij zat op de
Rijksluchtvaartschool in Gilze
Rijen, maar ging iedere zondag
per trein naar de plaats waar
hij moest spelen. Op de weilan
den die voorbijflitsten, legde hij
in gedachten de zuiverste combi
naties neer en overpeinsde hij
wat je allemaal met een bal
kunt doen. Dat bracht hij later
Ik heb er wel meer gehad. Ik
zou het Kanaal over hebben wil
len zwemmen. Ik wist dat ik er
mentaal sterk genoeg voor zou
zijn. En de Elfstedentocht
Inderdaad werd het voor Ad van
Ommen schaatsen. Nu hij niet
meer kon voetballen, begon hij
zich op de ijsbanen in de Ach
terhoek zo te onderschelden dat
zijn trainer hem In de winter
van 1948—1949 adviseerde om in
Noorwegen te gaan oefenen met
de Nederlandse schaatsploeg.
Daar in Hamar trainden in die
dagen kampioenen als Anton
Huiskes, Kees Broekman en Ge
rard Maarse. Klaas Schenk, de
vader van Ard, trad op als
coach. Van Ommen kon aardig
mee. Op de 100 meter, de flit
sende start, was hij buiten kijf
de snelste Nederlander. Sneller
dan Gerard Maarse, de super
sprinter. Maar zijn loopbaan bij
de KLM eiste hem op. In 1951
werd hij gedetacheerd op
Curacao. „Daar heb ik verder
getraind op de kunstijsbaan",
zegt hij. „Ik dacht: ik zit hier
drie jaar. Als ik terugkom in
Nederland, ben ik midden in de
twintig. Dan kan ik nog bij de
top komen. Inderdaad ben ik na
drie jaar, toen ik groot verlof
had, een week in Hamar terug
geweest. Maar ik wist al dat de
KLM me voor nog eens drie
jaar ging uitzenden. Ik had het
gevoel: daarna ben je te oud
voor het schaatsen".
Zo moest Van Ommen voor de
tweede maal een sportieve
droom laten schieten. Maar in
middels had zich een derde* aan
gediend. „Die begon op een zon
dagmiddag in 1948 met een
kaartje van 30 cent voor de Ci
neac", herinnert hij zich. „Ik
zal het nooit vergeten. Daar
Gezagvoerder Van Ommen in zijn dagelijkse omgeving: de cockpit
werd een filmjournaal vertoond
van de Olympische Spelen in
Londen en met name van de
Marathon. Ik zag de Belg Gailly
in de slotfase zijn krachten
overschatten. Hij wankelde als
eerste het stadion binnen, maar
werd op de laatste 100 meter
nog geklopt door de Argentijn
Cabrera. Wat een sensatie vond
ik dat. Wat een dramatiek. Het
trok me enorm aan. Na afloop
zat ik achter een kopje koffie en
dacht: hier heb je het; er is iets
op je lijstje bijgekomen waar
van je zegt - dit wil ik doen".
i vliegtuig.
Vijftigste
Hij deed het. In 1949 voor het
eerst en wel bij de tweede Ma
rathon van Enschede, het sport
evenement dat sindsdien inter
nationaal zo'n grote reputatie
heeft gekregen. In zijn riante
bungalow in Alphen aan den Rijn
hangt nog het certificaat van de
Koninklijke Nederlandse Athle-
tiek Unie. „Geëindigd als vijftig
ste van de honderd". Ad van
Ommen zegt: „Ach, vanaf die
30 cent voor de Cineac tot die
Marathon had ik alles bij elkaar
misschien 500 kilometer hardge
lopen. Veel te weinig. Ik had
maar half geweten waar ik mee
bezig was. Anderzijds was ik ge
woon erg tevreden. Ik had het
hem gelapt. Ondanks blessures
onderweg, ondanks de te korte
en slechte voorbereiding. Dat
heb je toch maar mooi met dit
lichaam van je geflikt, zei ik te
gen mezelf. Je hebt het bewijs
'an de ploeg van Alphen c
Spel zonder grenzen i
i den Rijn ging Ad van Omme tijdens de televisie-spelen
nigmaal op de schouders.
Vermoeid maar met de handen ten hemel in vreugde eindigt
Ad van Ommen zijn marathon in Agora.
tijdens de training in praktijk.
„Kijk", zegt hij achteraf over
deze periode in zijn leven, „de
bal is rond, maar daarmee is
niet alles gezegd. Hij vliegt door
|de lucht en dat brengt je met
een op het terrein van de aëro
dynamica, een terrein waarvan
deze jongen toevallig een hele
boel wist. Als kind van vijf jaar
had ik al duiven gehad en de
manier bestudeerd waarop ze
zichzelf lift geven door de in
valshoek van hun vleugels te
veranderen. De luchtstromings-
leer heeft er bij mij van jongs-
af aan ingezeten en op de
Rijksluchtvaartschool leerde ik
er ook het nodige over. Dé top-
spins en dropshots van het mo
derne voetbal hebben alles met
aërodynamica te maken. Hoe
gedraagt een voorwerp zich in
de lucht? Iedereen juicht over
de kromme ballen van Cruyff,
Keizer en Van Hanegem, maar
in feite doen ze niets anders dan
zijspinnen geven - de stromings
leer van de lucht toepassen. In
mijn tijd kenden ze die kunstjes
nog niet; het was punteren ge
blazen, bang, recht op de slof.
Beroepsvoetballers
Maar ik had door hoe het
moest, dankzij dat piekeren in de
trein. Al was ik een amateur, ik
pakte de zaken aardig professio
neel aan".
Was hij 20 jaar later geboren -
KLM-gezagvoerder Ad van Om
men zou ongetwijfeld beroeps
voetballer zijn geworden. En
zelfs in zijn naoorlogse jeugd
zou hij zich tot een grote ont
wikkeld hebben als hij die voet
balknie niet had gekregen. Toen
was het uit met de hartstocht
die hem op school tot zo'n spij
belaar had gemaakt dat hij
nooit meer dan 5 klassen HBS
heeft gehaald.
heeft me van kindsbeen af aan
getrokken", zegt hij terugblik
kend. 's Avonds in bed lag ik te
dromen van de Tour de France.
In gedachten joeg ik tegen de
Tourmalet op achter Fausto
Coppi en Gino Bartali aan. En
klopte ik ze met de handjes los
op het stuur. Jongensdromen
geleverd dat je een hoop kunt".
In de jaren die volgden, reisde
gezagvoerder Van Ommen de
hele wereld door, maar waar hij
kwam, bleef hij zich fit houden
door te trainen. Iedere dag even
vijftien of twintig kilometer hol
len. In New York gebruikte hij
er Central Park voor, in Chica
go de dierentuin, in Lissabon
en Caracas de heuvels. Toen
werd hij gekozen tot voorzitter
van de Vereniging van Neder
landse Verkeersvliegers en voor
drie jaar van vliegen vrijge
steld. „Als een monnik, een ver
oordeelde zat ik opgesloten tus
sen vier kantoormuren", zegt
hij. „Mensenkinderen, wat had
ik een behoefte aan hardlopen
toen die periode erop zot. In
april 1969 was ik uit het bestuur
gestapt en in juli deed ik al mee
aan wedstrijden over 25 kilome
ter. Dat jaar was er toevallig
weer een Marathon in Enschede.
Ik voerde mijn training op tot
100 kilometer in de week".
Olympische groet
Zijn vier kinderen lachten hem
uit, hetgeen gezagvoerder Van
Ommen danig hinderde. „Ik
weet dat de jaren aan me ge
knaagd hebben", zei hij. „Ik
weet dat ik niet zal eindigen op
een eervolle plaats. Maar als
die ouwe. zoals jullie je vader
believen te noemen, nu eens na
de start als eerste onder de Ma
rathonpoort doorging? Jullie we
ten het. Er moet eerst 400 meter
gelopen worden op de sintelbaan
van het stadion. De atleet die
voor alle anderen de Marathon
poort bereikt, heeft het recht om
de Olympische groet te brengen
aan de tienduizenden toeschou
wers. Het is een eer waarom de
atleten vechten. Als ik die nu
eens in de wacht sleepte - zou
den jullie dan nog lachen?"
De Marathon begon. Een uiterst
sterk lopersveld dromde in zijn
hoogste versnelling naar de uit
gang van het 6tadion. De Japan
ner Matsubara was erbij die la
ter de wedstrijd zou winnen, en
voorts azen als de Pool Wojcik,
de Turk Hamza Canavar, de
Tsjech Mladek, de Engelsman
Mcintosh en onze eigen kam
pioen Aad Steylen. Maar captain
van Ommen deed zijn woord ge
stand. Hij vloog ze voorbij, pas
seerde als eerste de Marathon
poort en mocht de duizendkoppi
ge, laaiend enthousiaste menigte
de Olympische groet brengen.
ploeg waarmee Alphen aan den
Rijn meedeed aan de televisie
spelen Zeskamp en Spel Zonder
Grenzen, boekte hij - vooral ook
weer door zijn professionele
aanpak - triomf na triomf. Veel
hoofdstukken in „De Rennende
Hollander" zullen aan die episo
de gewijd zijn. Maar ondertus
sen bleef een wens aan hem
knagen. Hij wilde iets presteren
dat nog nooit was gepresteerd.
Hij wilde bewijzen dat een man
van 46 Jaar met een zittend be
roep en een welvarend leven in
staat is om de historische Mara
thon te lopen. Daarom bleef hij
trainen totdat hij er alles bij el
kaar 60.000 kilometer op had zit
ten. Totdat hij zich mentaal en
lichamelijk rijp voelde voor het
waagstuk.
Aangeslagen
Het lukte hem. Ondanks een dui
delijk zichtbare inzinking in de
straten van de voorstad Kephis-
sia, 15 kilometer van het eind
punt vandaan, wanr hij waggel
de als een aangeslagen bokser".
De frustratie van mijn spieren
begon door te werken op mijn
geest", vertelde hij later. Mijn
hersenen werkten nog scherp,
maar protesterend. Het was het
eerste stadium van de vermoeid
heid die Marathonlopers kan
veranderen in wrakken en zelfs
letterlijke lijken. Toen heb ik
mezelf onderhanden genomen.
Als je eruit stapt, zei lk tegen
mezelf, is alles waar je 25 jaar
naar toe hebt 'geleefd, naar de
knoppen. Dat zag ik heel rede
lijk, heel duidelijk voor me. Het
gaf me geen vleugels, maar
juist dat vleugje moed om door
te gaan".
KLM-gezagvoerder Ad van Om
men leeft nu met de tevreden
gedachte dat hij een belangrijk
hoofdstuk van zijn leven voltooid
heeft. „Het begon kort dag te
worden", zegt hij. „Wie de 45 is
gepasseerd, kan niet zoveel
meer eisen. Het is op het nip
pertje geweest. Maar nu heb ik
mijn vier zonen - en wie weet
hoeveel andere jonge mensen -
tenminste iets van een bood
schap mee te geven. Vader
heeft het weer gelapt. Alles kan
in het leven, als je er maar be
wust naar toe werkt. Waar een
wil is .is niet alleen een weg,
maar desnoods de enige, echte
Marathon".
PIET SNOEREN
