Brazilië vereert
Brabantse boerenzoon
als een heilige
KERSTMIS 1972
HUUBKE VAN LIESHOUT
IMPORTEERDE
WATER VAN LOURDES
EN WERD
WONDERDOENER
VOOR
TIENDUIZENDEN
LEIDSE COURANT
Zijn graftombe wordt be
schermd door een stevig
hekwerk, om te voorko
men dat fanatieke bezoe
kers uitgerust met hamer
en beitel stukjes van de
marmeren opbouw ais re
likwie zouden meenemen.
Wie nu bloemen op het
graf wil neerleggen, moet
zijn arm helemaal door de
tralies steken. Maar drie
maal per dag ruimt men
letterlijk een berg van
bloemen (echt, papier,
plastic) op, omdat anders
het graf niet meer te zien
is. In een hoek van de nis
branden voortdurend hon
derden kaarsen bij het in
gelijste fotoportret van de
overledene, die ook 29
jaar na zijn dood nog de
reputatie heeft van een
geheiligd wonderdoener.
De kerk van de pater der
H.H. Harten in Belo Hori-
zonte, waar hij in 1959 op
nieuw begraven werd, is
een pelgrimsoord voor tien
duizenden, die „padre
Eustaquio" komen vragen
om genezing, verlossing
van hun armoede, voor
spraak in de hemel. Zij
willen, dat de kerk hem
eens officieel heilig zal
verklaren.
De man met de vierkante
kop, de ernstige blik en
het witte priesterboordje,
die naast zijn graf uit de
fotolijst kijkt, is geen Bra
ziliaan. Niettemin wordt
hij op grotere schaal ver
eerd dan voetballer Pele,
autocoureur Emerson Fit-
tipaldi of Dom Helder Ca
mera, ook al heeft hij
het nadeel reeds gestorven
te zijn. In Belo Horizonte
zijn slagerijen naar hem
genoemd, buslijnen en
bars, straten, drogiste
rijen. In de meeste gezin
nen heet de oudste zoon
Eustaquio. Taxichauffeurs
hebben zijn beeltenis, als
een beter soort Christof-
fel, op hun dashboard. En
bij de jaarlijkse herden
king van zijn sterfdag
moet het openbaar ver
voer extra materieel in
zetten om de toevloed van
duizenden te verwerken,
die de bedevaart in de
naar hem genoemde bui
tenwijk (die eigenlijk „O
Progresso" heet, maar bij
iedereen als ..Bairro Pa
dre Eustaquio" bekend is)
komen bezoeken. Dan
staat Brazilië op stelten
voor een Brabantse boe-'
renzoon.
Navolging
Hij heette gewoon Huubke
van Lieshout en hij was in
1890 in het dorp Aarle-
Rixtel geboren. Voordat
hij in 1924 naar Brazilië
kwam, als missionaris
van de congregatie der
H.H. Harten, had hij to
taal geen opvallende din
gen gedaan. Hij deed de
Latijnse school in Gemert,
9 Bars, winkels en straten zijn genoemd naar de pater
waar hij (zoals zijn kame
raden zich later herinner
den) nogal onder de in
druk geraakte van het
heldenverhaal van pater
Damiaan, die zich op het
eiland Molokai opofferde
voor de melaatsen. Later
loopt voor hem 'n zaligver
klaringsproces in Rome.
Huub van Lieshout, die bij
zijn priesterwijding in
1919 de naam Eustachius
aannam, is daar nooit op
uitgeweest. Niettemin zou
hem na zij dood hetzelfde
overkomen.
Hij was geen subtiele in
tellectueel, maar in uiter
lijk en gedrag een stevige
Brabander, die hield van
een biertje en een flinke
sigaar. Eerst werkte hij
ais aalmoezenier, en later
als kapelaan in de paro
chie van Roelofarends-
veen. Toen de congregatie
in 1924 een missiegebied
in Brazilië kreeg toegewe
zen, hoorde pater van
Lieshout bij de eerste drie
priesters, die zich in
scheepten. Zijn stand
plaats werd Agua Suja in
het bisdom Uberaba, een
Maria-heiligdom, waar het
zedelijk levenspeil van
de bevolking echter zwaar
beneden de maat lag. Pa
ter Eustachius, bezield
met de degelijke geloofsij
ver der oude generatie,
gooide zich op de kerste
ning. Hij kondigde aan,
dat wie niet kerkelijk ge
trouwd was geen peter of
meter mocht zijn, en dat
mensen die ,,hun Pasen"
niet hielden ook niet ker
kelijk zouden worden be
graven. Toen hij inder
daad weigerde om de bur
gemeester, die als onker
kelijk bekend stond, een
graf op het kerkhof te ge
ven, kreeg de bevolking
ontzag.
Voorts wilde het toeval,
dat Agua Suja een oord
van spiritisme was. Men
geloofde in de kracht van
het „geestrijke water",
dat zieken kon genezen en
allerlei menselijke wensen
in vervulling kon doen
gaan, terwijl de kerk er
niets tegenover kon stel
len.
Pater Eustachius besloot
er iets aan te doen: hij
liet een vat Lourdeswater
overkomen uit de Pyre
neeën. Daarmee concur
reerde hij zo succesvol,
dat het ontzag van de
mensen omsloeg in open
lijke verering. Toen hij in
1934 werd overgeplaatst
naar het stadje Poa, wilde
de bevolking hem aanvan
kelijk niet laten vertrek
ken, maar Eustachius
ging. In zijn bagage be
vond zich opnieuw een ka
raf Lourdeswater, dat hij
in Poa als geneeskrachtig
aanprees. Daarmee legde
hij de grondslag voor zijn
onuitroeibare naam als
wonderdoener. De ontwik
kelingen groeiden hem
over het hoofd, totdat hij
eraan bezweek.
er kort daarop in Poa en
kele wonderen, die later
in de zaligverklaringsdos
siers werden opgenomen.
Poa werd een bedevaart
plaats, waar tenslotte op
zondagen een brandweer
man moest assisteren om
de watervoorraad bij de
grot op peil te houden, zo
veel „wonderwater" na
men de mensen mee naar
huis. En Eustachius ze
gende maar. De Brazilia
nen vonden bij hem een
uitlaatklep voor hun sim
pele devoties, waarin zo
veel magische invloeden
voorkomen.
Toen de stroom bede
vaartgangers bleef aan
houden. moest in 1940 een
grotere Lourdes-grot wor
den gebouwd. De mensen
waren niet meer tevreden
met een beetje gezegend
water, maar zij wilden
„Padre Eustaquio" ook
zien en hem spreken. In 'n
in 1958 door de congre
gatie uitgegeven brochu
re staat: „toen de eersten
de weg naar pater Eusta
chius gevonden hadden,
begon voor de missionaris
een lijdensweg, die tot
aan zijn vroegtijdige dood
zou duren. Een weg van
totale overgave, van volle
dige zelfonthechting, van
bidden en werken, de zwa
re weg van een mens die
voor heilige wordt versle
ten..."
Duizenden per week wil
den hem zien en de zoom
van zijn priesterkleed
aanraken. In februari 1941
begon de Braziliaanse
PTT uit het gehele land
verzoeken te bezorgen,
waarin de hulp van pater
Eustachius werd aange
vraagd. Opzienbarende ge
nezingen vergrootten het
aantal pelgrims, op som
mige dagen telde men er
meer dan tienduizend. Ra
dio Sao Paulo opende zelfs
een wekelijkse rubriek
over genezingen in Pao,
die aan wonderen deden
denken. Eustachius en
zijn kapelaans zaten 10-12
uur per dag in de biecht
stoel. Zijn overste verbood
hem tenslotte elk persoon
lijk kontakt met de men
sen, zodat hij nog uitslui
tend vanaf de loggia van
de kerk zijn dagelijkse ze
gen kon uitspreken over
de massa.
Wonderen
In Poa bouwde hij een
Lourdesgrot, goot het wa
ter uit zijn karaf in een
spaarbekken en verdunde
het tot de bak vol was.
Maar toen de afname met
de dag groter werd, be
sloot hij zelf water te ze
genen. Hij deed dat met
de absolute overtuiging,
dat het door deze wijding
geneeskrachtig zou wor
den. Inderdaad gebeurden
1 Pater Eustachius, kapelaan in Roelofarendsveen, aalmoezenier en missionaris; in Brazilië een heilige
Waarschuwing
Om hem tegen zichzelf
te beschermen werd pater
Eustachius verschillende
keren overgeplaatst, tot
dat hij in 1942 pastoor
werd in een buitenwijk
van Belo Horizonte. Daar
sprak ik onlangs met pa
ter Vicente da Rocha Di-
niz (42), die zijn misdie
naar was geweest. Hij
herinnert zich: „Eusta
quio Was een ernstige
man, voor wie wij schrik
hadden. Hij ging zwaar
gebukt onder de last van
de publieke opinie, die in
hem een heilige zag. In
werkelijkheid voelde hij
zich een consequent pries
ter met een rotsvast ge
loof in de kracht van God.
Ik was nog heel jong,
maar ik zal die enorme
mensenmenigten nooit
vergeten, die elke dag
buiten bij de kerk stonden
om zijn zegen te ontvan
gen. Wij dachten alle
maal, dat hij wonderen
kon doen".
Gebeuren er nog steeds
wonderen op voorspraak
van pater Eustachius, die
op 30 augustus 1943 aan
vlektyfus overleed?
Reeds in 1941 liet het Va-
tlcaan een officiële waar
schuwing horen tegen de
uitwassen van volkshyste
rie, die de Brabantse
priester in Brazilië had
losgeslagen. Pater Vicente
meent: „Echte wonderen
hebben nooit plaatsgevon
den. Er zijn echter geval
len bekend van mensen,
die ten dode waren opge
schreven en plotseling be
ter zijn geworden. Ik heb
vandaag nog een pastoor
KT"
hij begraven ligt, heeft men een sociaal hulpcentrum gebouwd
bij me gehad, die twee
honderd kilometer hier
vandaan werkzaam is. Hij
vertelde me, dat er weer
iemand op voorspraak
van padre Eustaquio ge
nezen zou zijn en dat het
volk hem nu weer mas
saal begint te vereren.
Brazilianen hebben maar
weinig nodig om in een
wonder te geloven".
Vrij kort na zijn dood zag
de congregatie der paters
van de H.H. Harten zich
(onder druk van fle pu
blieke opinie in Brazilië)
genoodzaakt, een proces
tot zaligverklaring van
pater Eustachius van
Lieshout te openen. In
1959 werd zijn lichaam op
gegraven, door namens
het Vaticaan benoemde
deskundigen geïdentifi
ceerd, en bijgezet in een
nieuw kerkgebouw. Nog
altijd houdt de pelgrims-
stroom aan. Dit jaar kwa
men op 30 augustus ruim
10.000 mensen naar zijn
graf. Achter de kerk is
een bureau ingericht,
waar men allerlei devotio-
nalia kan kopen, van zak-
kalenders tot bidprentjes
met relikwie (enkele mili-
meters van zijn oude
toog) en foto's.
Stopgezet
De missiecongregatie
maakt geen propaganda
voor de nagedachtenis
van wijlen Huubke van
Lieshout uit Aarle-Rixel,
die in Brazilië nog duizen
den in zijn ban heeft. Men
heeft het beter geoor
deeld, in zijn naam een
sociaal fonds te stichten,
het „Acao Social Padre
Eustaquio". dat nu een
hulpcentrum is voor de al
lerarmsten van Belo Hori
zonte. Het Aspe-gebouw,
vlak naast de kerk met de
graftombe, aan de Rua
Padre Eustaquio en tegen
over drogisterij Padre
Eustaquio, verleent medi
sche en sociale bijstand.
Er is een staf van medici,
maatschappelijk werksters
en onderwijskrachten werk
zaam, die gefinancierd
worden uit giften.
In tegenstelling tof zijn
grote voorbeeld, pater Da
miaan van Molokai,
maakt Huubke van Lies
hout maar weinig kans
om ooit tot de eer der al
taren verheven te worden.
De paters der H.H. Harten
hebben het bureau voor
zijn zaligverklaring, dat in
1958 nog in Breda was ge
vestigd, gesloten en er
zijn in Nederland ook
geen „plaatjes met nove
nen en relikwie" meer
van hem te krijgen. Het
„heerlijke voorbeeld van
ware naastenliefde", zoals
Eustachius in het voor
zijn proces te Rome ont
worpen schietgebedje
wordt betiteld, is in Ne
derland vergeten. Men
hoeft geen gebedsverho
ringen meer te melden hij
het secretariaat in Glnni-
ken, post Bavel.
De Brazilianen geven ech
ter niet op. Van honder
den kilometers uit het bin
nenland komen ze om zijn
gunsten af te smeken,
elke dag op de marmeren
dekplaat van zijn graf
worden de bloemen opge
stapeld, hoewel er nergens
in de nabijheid van de
kerk bloemenwinkels te
bekennen zijn. In de loop
der jaren is de publieke
drukte wat afgenomen,
maar niemand verwacht
dat ze ooit helemaal zal
ophouden. Op de juiste
momenten vindt er wel
weer ergens een wonder
baarlijke gui t t of
ander soort j 1 Isver 1
ring plaats, ule de O
tiecultus rond deze Bra
bantse boerenzoon met
zijn uit Lourdes geïmpor
teerde wijwater weer
nieuw leven Inblaast.
Misschien zou pater Eus
tachius zelf al deze drukte
maar nauwelijks hebben
kunnen waarderen. Ten
slotte is hij aan zijn eigen
heiligheid ten onder ge
gaan. Hij was een heilige
tegen wil en dank, of eer
der een martelaar van de
volksaanbidding die hij
zelf had opgeroepen van
uit zijn kijk op het pries
terlijk ambt.
„Zijn graf wordt vooral
bezocht door studenten,
die komen bidden voor
een goede afloop van hun
examen", aldus pastoor
Vicente Diniz. De Padre
uit Aarle-Rixtel staat dus
ook bij de jeugd hoog in
aanzien. ,,En dat, terwijl
hij in zijn seminarietijd
een aantal malen is blij
ven zitten en eigenlijk
nooit goed thuis is ge
weest in geestelijke vak
ken", aldus zijn opvolger,
die ooit misdienaar bij
hem was. In Brazilië kijkt
men niet zo nauw. Voor
het volk doet Padre Eus
taquio nog altijd wonde
ren. terwijl er nimmer
éën werkelijk bewezen is.
Het enige wonder zou kun
nen zijn, dat hij ook 29
jaar na zijn dood nog voor
eer wo tderdooner wordt
p id- Brazilië is ten-
si A irle-Rlxtel niet.
JAN DERIX
