Scherpe kritiek
op kerk Italië
Pax Christi
zoekt
geweldloze
hervorming
Schildersbuurt speelde
belangrijke rol in het
leven van Bruins Slot
Willibrordver.
betreurt visie
mgr. Simonis
Open Kerk:
geen protest
liever bloemen
Korte metten
KERK EN WERELD
S^NSDAG 7 NOVEMBER 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
Pllllfil'ri 11
\\emoires AR-voorman „...En ik was gelukkig"
Van onze parlementaire redactie.
DEN HAAG ,,Ik heb geen gelukkige dagen ln de
politiek beleefd. Ik was gelukkig in het verzet en
na 1963". Dit zinnetje krabbelde J. A. H. J. S.
Bruins Slot kort voor zijn dood op 4 april van dit
Ijaar op papieren servetje. Zijn vriend, vertrou
weling en collega Ben van Kaam vond het tussen
talloze andere notities, toen hij bezig was de onvol
tooide memoires van Bruins Slot aan te vullen en
tot boekwerk te ordenen. Die woorden op dat stuk
je papier vormen de sleutel tot het leven van
Bruins Slot als hoofdredacteur (van „trouw") en
'AR-politicus, beschreven in zijn dezer dagen ver
schenen memoires onder de titel En ik was
gelukkig".
Bruins Slot was een au
toritaire man, die zelfs
een hautaine indruk kon
maken. Hij hechtte aan
gezag. Later werd dat
allemaal anders. In 1953
hertrouwde hij met een
-v maatschappelijk werk-
ster uit de Haagse Schil
dersbuurt. Dit tweede
huwelijk is van zeer gro
te betekenis geweest.
Zijn vrouw voerde hem
de Schildersbuurt in. De
confrontatie met die wp-
reld veranderde zijn le
ven. Het conflict met
zijn partijgenoot, minis
ter Van Aartsen, in de
cember 1961 over de
bouw van 5000 woning
wetwoningen extra moet
uit die verandering wor
den verklaard. De ach
terban van de AR was
er woedend over.
Dit zegt de man, die on
geveer een jaar geleden
door Bruins Slot telefo
nisch werd overrompeld
met de vraag: „Wil jij
mijn boek afmaken?".
Op dat moment kon de
voormalige Trouw-redac-
teur, thans Vrije Univer
siteit medewerker, Ben
van Kaam zich niet goed
voorstellen waarom hem
dat werd gevraagd. Drie
dagen na dit telefoonge
sprek werd Bruins Slot
echter in het ziekenhuis
opgenomen, waar hij
vijf maanden later op
66-jarige leeftijd zou
overlijden.
Bruins Slot komt uit een
degelijk gereformeerd
gezin. Zijn vader was
burgemeester van
Drachten. De jonge
Bruins Slot zocht het na
zijn rechtenstudie aan
de VU aanvankelijk voor
de oorlog in de advoca
tuur. Zijn journalistieke
ambities beperkten zich
tot het doorgeven van
berichten aan het blad
„De Vrije Fries".
In die vooroorlogse ja
ren solliciteerde hij
liefst 32 maal - telkens
in jaquet - naar een bur
gemeesterspost en uit
eindelijk werd hij be
noemd in het Groningse
Adorp, waar hij zijn en
tree maakte met een
rede over het gezag.
„Hoewel", schrijft hij in
zijn memoires met enige
zelfspot, „daarover in
Adorp helemaal geen
problemen over beston
den".
Na de bezetting in 1940
nam hij ontslag en ging
hij in het verzet, waar
hij de latere AR-minis-
ter Smallenbroek ont
moette. In die periode
richtte Bruins Slot het il
legale dagblad „Trouw"
op, waarvan hij tot zijn
dood hoofdredacteur
bleef.
Zijn leidende rol in de
AR ving aan, toen hij in
1956 fractieleider werd.
Dat bleef hij tot 1963. In
die periode voltrok zich
aan hem een proces van
geestelijke verandering,
hetgeen mede tot zijn
politieke val zou leiden.
Een belangrijke rol
speelde daarbij zijn eer
der geschetste tweede
huwelijk.
Eveneens van ingrijpen
de betekenis was Bruins
Slots rol in het Nieuw
Guinea drama. Aanvan
kelijk had hij een streng
dogmatisch standpunt
over het dekolonisatie
verschijnsel hem ingege
ven door zijn religieus
gefundeerde opvatting
over gezag. Een strakke
handhaving van het ge
zag in Nederlands-Indië
zag hij als eis van chris
telijke politiek. Later til
de hij zwaar aan de Ne
derlandse belofte van
zelfbeschikking aan de
Papoea's. Bruins Slot
nam radicaal afstand
van zijn oude denkcom-
plex.
Zijn ommezwaai in de
Nieuw-Guinea kwestie
luidde Bruins Slots val
in. De woede van de
AR-achterban ontlaadde
zich bij de kandidaat
stelling in 1963; hij
kreeg een lage plaats op
de lijst. Hij trok het zich
erg aan en ging heen.
In zijn laatste jaren als
hoofdredacteur heeft
Bruins Slot zich niet
houden. Hij hoopte met
Berghuis, dat de AR
zich zou ontwikkelen tot
een principieel progres- -k7Y "Va
sief christelijke partij.
Ook was hij sterk voor
stander van een evange- volgens hem uitlopen op
lisch politiek beraad van een CDU-achtige cen-
christenen uit alle poli- trumpartij.
tieke partijen. Hij was De herinneringen van
tegen een fusie met Bruins Slot bieden veel
KVP en CHU, die zou aan de in historie geïnte-
Oecumene in Rijsivijk
(Van een onzer verslaggevers)
DRIEBERGEN De open communie, die zondag heeft
plaatsgevonden tijdens een eucharistieviering in de Rijs-
wijkse St. Bernadettekerk, ging, naar de mening van pas
tor C. Roeleveld, secretaris van de St. Willibrordvereni-
ging, niet lijnrecht in tegen de nieuwe Romeinse instruc
tie over de toelating van niet-katholleken tot de eucharis
tie. Hij betreurt het dan ook dat de bisschop van Rotter
dam, mgr. A. Simonis in een gisteren uitgegeven commu
niqué, de dienst oecumenisch niet verantwoord noemde,
omdat er naar zijn mening sprake zou zijn geweest van
een vooropgezette volledige eucharistische deelname door
niet-katholieke christenen.
resseerde lezer, vooral over de kabinetsformatie En ik was geluk-
waar het gaat om de rol vlak na de oorlog en la- kig", memoires van J.
van De Standaard en ter over de figuren uit A. H. J. S. Bruins Slot,
Colijn in de oorlog en de Nederlandse Unie, voltooid door Ben van
van Trouw. Informatief evenals de Indonesië- Kaam. Uitgave Bosch en
zijn de hoofdstukken kwestie. Keuning NV, Baarn.
In de Rijswijkse parochie bestaat
er reeds enkele jaren een nau
we samenwerking tussen katho
lieken. hervormden en gerefor
meerden. De open communie,
het bij elkaar deelnemen aan
avondmaal of eucharistie is
reeds enkele jaren gebruikelijk.
Van intercommunie is, om
moeilijkheden te voorkomen, ex
pres nooit sprake geweest. Bij
de voorbereiding van de dienst
van zondag, die voor de televi
sie werd uitgezonden, is reke
ning gehouden met de wensen
van de bisschop, door ds. A. J.
van Cruyningen alleen de predi
katie te laten houden en hem
geen communie te laten uitrei
ken. Dat gebeurde in de dienst
door 27 personen, negen van
elke deelnemende kerk.
„De bisschop van Rotterdam, al
dus secretaris Roeleveld, was
van deze praktijk, die al enkele
jaren gebruikelijk is. op de
hoogte. De oecumenische activi
teit, die door de pastores en de
gemeenteleden in Rijswijk aan
de dag is gelegd, wordt door het
communiqué van de bisschop,
waarin hij spreekt van een „van
uit katholiek standpunt alge
meen ongeoorloofde handelwij
ze" de grond ingeboord. Het is
een klap op het hoofd van al de
genen, die de afgelopen jaren
actief bij deze diensten zijn be
trokken".
De viering van zondag vond
plaats onder auspiciën van de
Willibrordvereniging. Op het
verzoek van de secretaris om
gezamenlijk een communiqué
uit te geven, maar daarmee
eerst te wachten op mogelijke
reacties, wilde mgr. Simonis
niet ingaan. De Willbrordver-
eniging herinnert eraan dat het
Nederlands episcopaat momen
teel doende is met het samen
stellen van een standpunt over
open cummunie.
Het ligt in het voornemen van de
St. Willibrordvereniging om
zelf met een officiële verklaring
te wachten tot er wat meer reac
ties bekend zijn. Pastoor F.
Bank van de Bernadetteparo-
chie onthoudt zich van commen
taar op de jongste maatregel
van mgr. Simonis.
„Laten we broeder (paus)
Paulus bij de volgende ver
maning aan het adres van
de Nederlandse kerk nu eens
geen protesttelegram sturen
maar een bloemetje". Deze
suggestie deed een van de
weinige jongeren zaterdag in
de plenaire vergadering aan
het eind van de tweede lande
lijke ontmoetingsdag van
open kerk die te Utrecht werd
gehouden.
Dit (vredelievende) voorstel
was in feite de verwoording
van de strategie die Open
Kerk in de toekomst wil voe
ren met betrekking tot de
moeilijkheden die zich in de
Nederlandse kerk reeds heb
ben voorgedaan of nog zullen
voordoen.
De bijeenkomst van Open
Kerk, waarover wij gisteren
al in het kort hebben be
richt, was op de allereerste
plaats bedoeld om de men
sen van Open Kerk zelf te
motiveren en niet, zoals ge
spreksleider prof. dr. F.
Haarsma, aan het begin op
merkte om moties aan ande
ren te sturen. Het ging er
de deelnemers om „morgen
verder te kunnen".
Om af te tasten wat de moge
lijkheden voor de toekomst
zijn. hielden de ruim zeven
honderd deelnemers, onder
wie slechts eenentwintig jon
geren beneden de twintig
jaar. zich in achttien ge
spreksgroepen bezig met de
positie van Open Kerk ten
opzichte van de oecumene,
de jongeren, de plaatselijke
kerk en de kerk van morgen.
In geen enkele groep kwam
men, ondanks de oproep van
prof. Haarsma dat „elk be
raad moet leiden tot prakti
sche conclusies", verder
dan het uitwisselen van er
varingen en het signaleren
van processen.
Men sprak uitvoerig over wat
Open Kerk wel en niet wilde
zijn. Duidelijk werd in de
verschillende gespreksgroe
pen dat Open Kerk voor de
een iets anders betekent dan
voor de ander Er zijn er die
de beweging officieel erkend
willen zien door de kerkelij
ke leiders, terwijl anderen
dit juist als een handicap er
varen. Sommigen willen een
hechte organisatie om zono
dig een vuist te kunnen ma
ken. Anderen wensen juist
een nauwelijks gestructu
reerde beweging.
De weinige jongeren, die aan
de ontmoetingsdag deelna
men, hadden in de groepsge
sprekken duidelijk hun eigen
inbreng. Ze missen in de
kerk een uitdaging, ze willen
actief betrokken zijn bij wat
er gebeurt en willen niet al
leen het intellectuele theore
tische gepraat. Ze willen sa
men graag iets doen. Voor
jongeren is de kerk niet al
leen het „open uurtje op zon
dag".
Een belangrijk onderdeel in de
groepsgesprekken was ook
de vraag wat Open Kerk kan
betekenen voor al diegenen,
die de kerk „links hebben la
ten liggen".
„We zijn de arbeiders kwijtge
raakt, doordat ze in het le
ven van alle dag in strijd
kwamen met de kerkelijke
wetten. Ze hebben afgehaakt
en de kerk is ze vergeten, zo
is men van mening. Als de
kerk weer een stuk bevesti
ging voor de arbeider wil be
tekenen, zal de kerk naar de
mening van Open Kerkleden
weer moeten functioneren in
het leven van alle dag.
De landelijke ontmoetingsdag
betekende voor de deelne
mers in ieder geval een stuk
bevestiging. Men kwam dit
keer niet bijeen als reactie
op een actuele gebeurtenis,
maar om samen naar moge
lijkheden te zoeken om de
kerk in de samenleving een
plaats te geven.
Op het eerste nationale con
gres van de „7-november-be-
weging", de beweging van
kritische Italiaanse katholie
ken, is heftige kritiek geuit
op het kapitalistische sy
steem in kerk en staat in
Italië en aan het adres van
de Italiaanse bisschoppen.
Het congres werd door twee
honderd van de vierhonderd
vijfentwintig leden van de
beweging in Rome bijge
woond. Op het congres werd
een brief voorgelezen van
prof. Brugnoli van de univer
siteit Gregoriana, die vanwe
ge zijn lidmaatschap van de
beweging was overgeplaatst.
In de brief betuigde Brugnoli
zijn volledige instemming
met de doeleinden van de be
weging.
In zijn inleiding typeerde pater
Aldrovandi, moraaltheoloog
van de pauselijke universi
teit Marianum de ,,7-novem-
ber-beweging" als „evangeli
sche opstand" tegen de uit
buiting van de arbeiders, die
door de kerk en staat in Ita
lië in de hand zou worden
gewerkt. De kerk zou vol
gens hem voordeel trekken
uit het huidige onrecht.
De leden van de ,,7-november-
beweging" noemden de be
trekkingen van het Italiaanse
episcopaat tot het volk Gods
volkomen ontoereikend en
vinden dat de bisschoppen
zich tot werktuig van de on
derdrukking maken.
Tot nu toe heeft er nog geen
gesprek plaats gevonden tus
sen de beweging en de hiër
archie. De bisschoppen en
het Vaticaan lijken niet goed
raad te weten met dit geor
ganiseerde protest.
De bisschop van Haarlem, mgr. Th. Zwartkruis en de deken van Hoofddorp G. P. Kas hebben
dezer dagen een werkbezoek gebracht aan het hoofdkantoor van de KLM in Amstelveen. Zij
lieten zich, onder meer door president-directeur dr. G. v. d. Wal informeren over de sociale as
pecten van de maatschappij. Op de foto v.l.n.r. de toekomstige president-directeur van de KLM,
drs. S. Orlandini, dr. G. v. d. Wal, mgr. Zwartkruis, deken G. Kas en onderdirecteur R. J. Vo
gels.
Sinds kort is er op het Bel
gische centrale vliegveld te
Zaventem, nabij Brussel,
naast een r.k. kapel ook een
protestantse kapel geopend.
In de kapel draait tussen elf
uur en vier uur een bandje
met religieuze muziek. De
kapel zal regelmatig worden
bemand door ds. R. Teeuwis-
sen, die beschikbaar zal zijn
voor het personeel van de
Sabena, de Belgische lucht
vaartdienst en doorgaande
reizigers. In de kapel is gra
tis lectuur beschikbaar in
twee talen, Nederlands en
Frans.
De bond van Anglikaanse
vrouwen, de „Mothers
Union", in Zuid-Afrika heeft
alle vrouwen opgeroepen op
te komen voor het recht van
iedere vrouw om samen met
haar man en kinderen in ge
zinsverband te leven en er
bij de Zuidafrikaanse rege
ring op aan te dringen dat
4 zij erkent dat gezinsleven
voor een Afrikaanse vrouw
een recht is en niet een pri
vilege. De Mothers Union
heeft in Zuid-Afrika 32.000 le
den, van wie er duizend blank
zijn.
In de serie „Ter sprake"
een uitgave van de Delftse
drukkerij Meinema is de
tweede, sterk gewijzigde en
uitgebreide druk verschenen
van de brochure no. 5: „Cre
do's onderweg". De brochure
(prijs 1,75) bevat omschrij
vingen van het christelijk ge
loof, zoals die ontstonden in
kritische gemeenten, werk
groepen, kerkdiensten, huis
gemeenten, experimentele
jongerensamenkomsten, ge-
sprekskringen en als een po
ging tot individueel belijden.
De wereldfederatie van lu
theranen heeft dezer dagen
bekend gemaakt dat het aan
tal leden van de lutherse
kerken in de wereld gestegen
is van 73.307.379 het vorig
jaar tot 73.574.835 in dit jaar.
In Latijns-Amerika is de te
ruggang, waarvan in de ja
ren '70-'71 sprake was, tot
staan gebracht en is het aan
tal leden het afgelopen jaar
met tienduizend gestegen tot
een totaal van 973.26*.
Het verkiezingsactiepad van
enkele Kamerleden voerde
zondagmiddag door de kerk
en wel de Paterskerk In
Haarlem, waar de maande
lijkse dienst van katholieken
en hervormden werd gehou
den, waarin het thema „De
bijbel kiest partij" deze keer
centraal stond. Daarbij werd
de vraag: „Welke partij kie
zen wij?" gesteld, waarbij
de Kamerleden gedurende
anderhalf uur gelegenheid
kr-gen een groot aantal vra
gen te beantwoorden. Verte
gen..-oordigd waren leden
van de PvdA, KVP, VVD,
DS '79 en PSP.
Het in het weekend in Straats
burg gehouden zestiende in
ternationale congres van de
katholieke vredesbeweging
Pax Christ), had als belang
rijkste doel een begin te ma-
ken met het ook binnen deze
beweging systematisch zoe
ken naar manieren om op een
geweldloze wijze te komen tot
een hervorming en verbete
ring van de samenleving.
Uitgangspunt voor het congres
in Straatsburg was het resul
taat van eerder gehouden
conferenties over dit onder
werp in Kyoto en Drieber
gen. In Kyoto kwamen in de
herfst van 1970 voor de eer
ste maal vertegenwoordigers
van alle grote wereldgods
diensten bijeen om een plan
te ontwerpen voor hun geza-
melijke inzet voor vrede en
ontwikkeling. In Driebergen,
begin van dit jaar, werd op
initiatief van de Braziliaanse
bisschop Dom Helder Cama-
ra, geprobeerd een geweld
loos antwoord te vinden op
het structurele geweld van
economische en militaire
machten.
Als katholieke vredesbeweging
wil Pax Cristi de resultaten
van deze conferenties bij de
katholieken in het algemeen
en de kerkelijke bestuursin-
stanties in het bijzonder rea
liseren.
Mgr. Gremillon. secretaris van
de pauselijke commissie Jus-
titfa et Pax en lid van Sode-
pax, het overlegorgaan voor
vredes- en ontwikkelings
vraagstukken van de Wereld
raad van Kerken en de
r.k. kerk, kon de congresdeel
nemers verzekeren, dat het
werk van Pax Christi als
voorhoedebeweging van het
allergrootste belang is ge
weest en ook moet blijven.
Juist Pax Chriati kan vol
gens mgr. Gremillon, er
voor zorgen, dat de Romein
se instanties met hun natuur
lijke neiging tot inslapen ac
tief blijven.
Eerder had het congres aan
paus Paulus en de Wereld
raad van Kerken een tele
gram gestuurd om hen belde
uitdrukkelijk te danken voor
hun onvermoeibare inzet
voor het vredeswerk. Deze
stimulans uit Vaticaanse
kringen staat tegenover pes
simistische stemmen die on
danks alle inspanningen, al
leen maar een toename van
geweld en onrecht konden
constateren in de wereld.
Daarbij moest het congres
constateren dat ook de Euro
pese instellingen niet of nau
welijks hebben bijgedragen
tot een overbrugging van de
kloof tussen arm en rijk,
recht en onrecht in de we
reld. De twee weken geleden
in Parijs gehouden topconfe
rentie waar de ontwikke
lingslanden stiefmoederlijk
bedeeld werden zijn daarvan
de meest recente voorbeel
den, aldus de conferentie.
Pax Christi heeft zich nu ook
tot taak gesteld om de ont
wikkelingen binnen Europa
met de Europese veiligheids-
conferentie in het vooruit
zicht, nauwlettender te gaan
volgen.
