Wassenaar: bijna 5 ton
tekort op de begroting
Be j aardenpaspoort
is moeilijke zaak
Agricola
expositie in
Leids
museum
Deze week in de
Leidse bioscopen
The love bug
The West Side Storv
In Leidschendam en Stompwijk
OOK
Wat u
moet
weten
PAGINA 4
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 13 OKTOBER 191 VRI
LEIDh,N, "L V"^!. dinsdas a s- mtl maandag 8 november
wordt m het Rijksmuseum voor de Geschiedenis der natuurweten
schappen aan de Steenstraat in Leiden een Agricola-tentoonstelling
gehouden.
Naar aanleiding van deze expositie ditmaal geen beschouwing over
milieubederf, wel over industrie of wat eraan vooraf ging. Want
temidden van „smog" en vervuild water vragen we ons wel eens af
hoe dat toch zo gekomen is. hoe uit oorspronkelijk agrarische stre
ken de nijverheid zo monsterlijk is. uitgegroeid. En met enige nos
talgie kijken wij - op oude schilderijen - naar de wijde polders met
de frisse sloten en Hollandse blauwe luchten die hier eens geweest
moeten zijn. En toch: is die rij molentjes op de achtergrond, door
de schilder zo speels neergezet om de eentonigheid van de horizon
te breken, niet de kiem geweest van de toekomstige industriële re
volutie? Het valt niet te ontkennen dat een Hollandse windmolen
een duidelijk technisch stuk is. De economische historie moet hier
voor maar eens een duidelijk antwoord geven, voorlopig komt het
ons echter voor, dat andere oorzaken, die de schilders niet in beeld
brachten, ten grondslag hebben gelegen aan de grote opkomst van
de industrie. Vooral dat. door gebruik van ijzer en staal, de ont
plooiing van de techniek in ruimere banen werd gevoerd. Onze
windmolens tegenwoordig door ons zo goed mogelijk beschermd met
milieu en al, zijn tamelijk onschuldige, weinig expansieve bedrijfjes
geweest. Zij manifesteren nog een ambacht dat verloren is gegaan,
nl. de machinebouw in hout. Natuurlijk is steeds het metaal nood
zakelijk geweest om dit hout te bewerken of te zamen met het hout
in de constructies te worden verwerkt, we denken b.v. aan smeedij
zer, koper en messing. Deze houtmachine bouw is reeds zeer oud,
maar verliest zich vooral achter de kruitdampen van de krijgsge-
schiedschrijving. Nu. met de opkomst van een geschiedschrijving
der techniek, begint een inzicht te groeien en kan ook aan een groot
publiek langzamerhand duidelijk worden welke technische ontwikke
lingen zich in oude tijden afspeelden. Echter zijn, in het algemeen
gesproken, de ervaringen op het gebied van de technische kunsten
nauwelijks opgetekend, omdat persoonlijke mededelingen van leer
meester aan leerjongen een voldoende overdracht aan kennen en
kunnen betekende. Men moet naarstig speuren in diverse middel
eeuwse mededelingen en afbeeldingen om gegevens over allerhande
blaasbalgen, pompen, ovens, water-, wind- en tredmolens bijeen te
krijgen.
In de zestiende eeuw, toen ook de boekdrukkunst stevig in haar
schoenen stond, werden grote verzamelwerken geschreven, die een
grote verspreiding en populariteit konden verwerven. Op het gebied
van kruidkunde, anatomie, chemie en techniek ontstonden goede
werken, die vastlegden wat door overlevering bekend was en door
eigen kritisch onderzoek was getoetst.
1555 is in onze vaderlandse geschiedenis bekend als het jaar dat Ka-
rel V afstand deed van zijn kroon ten behoeve van zijn oom Philips
II en markeert een tijdperk, waar onze tachtigjarige oorlog nog
moest beginnen, om van de Gouden Eeuw nog niet eens te spreken.
In 1555 stierf in Bohemen, op 61-jarige leeftijd Georg Agricola -
eigenlijk heette hij Bauer - die beroemd is geworden als schrijver
van een boek genoemd „De Re Metallica" (uitgegeven na zijn dood
in het Latijn 1556 en in het Duits 1557). Bedoeld om de jeugd op te
wekken tot de natuurstudie - schrijft de auteur zelf - is het heel
lang een belangrijk naslagwerk geworden op het gebied van mijn
bouwkunde en metallurgie. Voor onze vraag: wat wist en kon men
op dit gebied rond het jaar 1555, een belangrijk naslagwerk!
Waar het niet voor ieder even gemakkelijk is deze antwoorden uit de
literatuur op te diepen, zelfs al is zo'n boek als De Re Metallica met
een schat van afbeeldingen verrijkt, daar is het een grootse gedach
te geweest enige van de door Agricola afgebeelde toestellen op
Agricola, eigenlijk George Bauer
geheten, werd op 2 maart 1494
geboren in Sachsen en stierf op
21 november 1555 in Chemnitz,
tegenwoordig Karl Marxstadt in
Oostduitsland.
Hij studeerde filosofie in Leipzig
en medicijnen en chemie onder
meer in Bologna en Padua. Zijn
vestiging in Joachimstal als
stadsarts kan gezien worden in
het licht van zijn belangstelling
voor de delfstoffen. In 1533 ver
huisde hij maar Chemnitz, werd
vele malen tot burgemeester be
noemd, maar helaas in 1552
door godsdiensttwisten van
ambten en bezit beroofd.
Agricola stelde zich ten doel ge-
nesmiddelen, van minerale en
metallieke aard, slechts bij
name bekend uit de Griekse en
Romeinse literatuur, terug te
vinden. Ziin werk is ten slotte
een geheel praktische handlei
ding geworden voor miinbouw-
kunde en metallurgie en is neer-
gelend in ziin hoofdwerk „De
Re Metallica". dat na zijn dood
uitkwam (1556 in het Latijn en
1557 in het Duits!. Het geeft een
helder en volledig beeld van de
stand der techniek in ziin tiid.
Zo beschrijft Agricola In „De
Re Metallica" verscheidene
soorten ovens waarin proeven
worden gedaan en de daarvoor
benodigde gereedschappen. Hij
behandelt eveneens de afschei
ding van metalen uit ertsen
door smelten. De ertsen zijn
reeds door het voorbereidende
roosteren, veroulveren en was
sen voor een deel van hun ver-
menoinpen gezuiverd, maar om
de juiste metalen te winnen
moest het sme'ten worden uitge:
vonden. Hij tekent en beschrijft
de smeltoven uitvoerig en heeft
daarmee zijn tijd en de eeuwen
na hem een waardevolle dienst
bewezen: men kon zich steeds
naar zijn betrouwbare en nauw
keurige beschrijvingen richten,
zander gevaar te lonen voor ex
plosies of onnodige investerin
gen. Agricola past de smelt-
kunst later ook oo afzonderlijke
ertsen toe, en wel op goud. zil
ver, koper, lood, ijzer, kwikzil-
schaal te reconstrueren en te exposeren. Dit is gebeurd in het Tech
nisch Museum te Praag. Deze modellen nu zullen de komende we
ken te zien zijn in het Rijksmuseum voor de Geschiedenis der Na
tuurwetenschappen, Steenstraat la.
Nu zal aan velen duidelijk kunnen worden hoeveel vakmanschap en
vernuft er stak in al die technische hulpmiddelen van metallurgie
en mijnbouw. Het zijn ook vooral die toestellen, die zich in een bij
zonder populariteit hebben mogen verheugen. Met allerlei onderge
schikte variëteiten en verbeteringen hebben de meeste van de ten
toongestelde werktuigen en-ovens zich weten te handhaven van de
middeleeuwen af tot de negentiende eeuw, toen - zoals reeds gezegd
- alles wijken moest voor een geheel nieuwe technologische aanpak.
LEIDEN Deze week zijn er weinig nieuwe films te zien in Lei
den. LUXOR gaat nog een weekje door met „The Godfather", de
film die al heel Amerika naar de bioscoop heeft gelokt. „De in
breker", de laatste Nederlandse film met Rijk de Gooijer in de
hoofdrol, gaat zijn zesde week in in het TRIANON-theater. De
overige films zijn uitsluitend reprises behalve dan de avondvoor
stelling „Meisjes die denken dat alles mag" in REX. Speciaal in
de herfstvakantie vertoont hetzelfde theater 's middags „The j
love bug" en vrijdag en zaterdag nacht „Tomeloze sex". LIDO j
heeft het kassuccés „The West Side Story" weer eens naar j
Leiden gehaald. „Frenzy", de onlangs in première gegane
nieuwste Hitchcock gaat deze week weer in STUDIO draaien. Na
enkele maanden met succes in Luxor vertoond te zijn, heeft CA
MERA deze week „De vier vuisten van de duivel". De nachtvoor
stelling in hetzelfde theater is eveneens in Luxor te zien ge
weest: „The Devils" „Duizend Pomahawks tegen Winnetou" zal
op de kindermatinees (zaterdag, zondag en woensdag) te zien
rijn.
Verhoging straatbelasting, riool- en reinigingsrechten
REX Speciaal voor de jeugd heeft Rex deze week de Walt Dis
ney „The love bug". Nu eens niet een dierenfilm maar gewoon
een film over een eigenzinnig autootje dat furore maakt in Ame
rikaanse races.
In „The love bug" heeft het autootje een handvol trouwe vrienden
en natuurlijk ook een vijand. Allemaal wat karikaturaal gete
kend, zoals het in een klucht past. Een enkele maal loopt de vro
lijkheid dan ook wel wat uit de hand en worden de kijkers ken
nelijk als heel kinderachtig getaxeerd. De zich al van het begin
af aangekondigde happy ending komt na een heleboel auto-avon
turen kleurrijk op het 'doek en gelukkige einden zijn tegenwoor
dig zo zeldzaam, dat ze alleen daarom al het vermelden waard
zijn.
WASSENAAR De gemeentebe
groting voor 1973, die dezer da
gen aan de Wassenaarse ge
meenteraad is aangeboden, ver
toont een tekort van bijna
490.000. Dat is weliswaar
218.000 minder dan het tekort
in het vorige jaar, maar daarbij
moet in aanmerking worden ge
nomen, dat in 1972 de plaatselij
ke belastingen met ruim
500.000 werden verhoogd.
Voor de dekking van het tekort
zal geen beroep gedaan kunnen
worden op de saldi-reserve,
waaruit in het verleden nogal
eens geput werd om tekorten
weg te werken. Deze reserve
zal namelijk, zo laat het zich
aanzien, praktisch tot nul ge
daald zijn op 1 januari a.s.
Het tekort van 490.000 zou even
tueel ook gedekt kunnen worden
uit de post „onvoorzien" in de
nieuwe begroting, wélke post
720.000 bedraagt. Burgemees
ter en wethouders zetten echter
uiteen, dat dat een onverstandig
beleid zou zijn. Ten eerste is er
de tendens dat de werkelijke
cijfers versterkt achterblijven
bij de ramingen. Bovendien
moet rekening worden gehouden
met een stijging van de kapi-
taalslasten. Blijft dus als enige
mogelijkheid om het tekort te
dekken: het verhogen van de
plaatselijke belastingen.
Burgemeester en wethouders heb
ben een opsomming opgesteld
van de „ruimte" die nog aanwe
zig is in de plaatselijke belastin
gen. De opcenten op de perso-
nale belasting, de straatbelas
ting, de reinigingsrechten en de
rioolrechten zouden nog voor
verhoging in aanmerking kun
nen komen. Aan de raad zal in
de eerste plaats worden voorge
steld de straatbelasting te ver
hogen met 6% voor gebouwde
en met 3% voor de ongebouwde
eigendommen. Daarmee zal de
LIDO Het zal zo'n acht jaar
geleden zijn dat vele Leidenaars
zich een-, twee, of zelfs drie
maal in de beurs tastten om
„The West Side Story te zien.
Deze week is dit kassucces
weer in Leiden. Het is de vraag
of er nu weer veel bezoekers
zullen komen om Maria (Nata
lie Wood) en Tony (Richard
Beymer) hun liefdesverhaal te
zien spelen.
Hoewel het verhaal op zich over
bekend is zullen wij het toch
nog even herhalen. Tony, een
uitgetreden lid van de Jets
wordt verliefd op de zus van de
leiders van een andere jeugd
bende de Sharks. Omdat deze
twee bendes nou niet bepaald in
vrede met elkaar leven, leidt dit
tot vele botsingen. Uiteindelijk
heeft het de tragische dood van
Tony tot gevolg.
Regisseur Jerome Robbins zou
vals romantiek en sentimentali-
teiten verweten kunnen worden.
Toch is de film afgestemd op de
realiteit. Er is sprake van een
discriminerende en een gediscri
mineerde groep (De Sharks zijn
oorspronkelijk Portericanen, die
door armoede gedreven naar
New York zijn gekomen). Ook
de muziek van Leonard Bern
stein. is alleszins de moeite
waard.
Koopavond
in Alkemade
twee weken
uitgesteld
ALKEMADE Omdat bij het be
stuur van de middenstandsver
eniging de officiële goedkeuring
wat laat is binnengekomen gaat
de koopavond in Alkemade he
denavond niet door. De eerste
koopavond is uitgesteld tot vrij
dag 27 oktober.
DEN HAAG/LEIDEN -
Een 26-jarige constructie
schilder uit Leiden is giste
ren door de Haagse politie
rechter veroordeeld tot twee
weker gevangenisstraf en
zes maanden intrekking van
het rijbewijs, waarvan drie
voorwaardelijk met een
proeftijd van een jaar. Dc
Leidenaar had onder invloed
van sterke drank te hard ge
reden.
SASSENHEIM Gister
avond reed een 15-jarige
scholier het Warmonder-
dam-viaduct op richting Sas-
senheim, waarbij hij kenne
lijk van gedcachte verander
de, daar hij via het talud de
weg naast de DKW-fabrieken
op reed. Hierbij kwam hji
waarschijnlijk teveel op het
midden van deze weg te
recht, want hij kwam in bot
sing met een personenwagen,
die vanaf de Rijksweg
kwam. Bij de valpartij liep
de jongen een zwaar ge
kneusde rechterenkel op.
Zijn fiets werd totaal ver
nield. Ook de auto liep aan
de linkervoorzijde nogal
schade op.
ROELOFARENDSVEEN Dit is het nieuwe autobedrijf var
lof arendsveen. Het bedrijf werd gisteren officieel g eopend i
to's, combi- en bestelwagens.
nog beschikbare ruimte in 'deze
belasting geheel verbryikt zijn.
Verder bepleiten burgemeester en
wethouders een verhoging van
de reinigings- en rioolrechten. De
reinigingsrechten blijken maar
voor 65% de kosten van de rei
nigingsdienst te dekken, de
rioolrechten dekken op het
ogenblik 75% van de kosten van
de riolering. Een verhoging van
deze beide rechten achten bur
gemeester en wethouders dus
noodzakelijk. Met de opbrengst
van deze verhoging zal het te
kort voor 1973 kunnen worden
gedekt.
LEIDERDORP Burge
meester Van der Have zal
a.s. zaterdag om 14.30 uur
het nieuwe sauna-instituut
Van Houdt openen. Hiermee
zal de eerste fase gereali
seerd zijn van een complex
dat behalve een sauna ook
een sportzaal gaat omvatten.
AARLANDERVEEN In
het Dorpshuis wordt vandaag
en morgen een bazaar gehou
den. De bazaar is vandaag
geopend tot vanavond half
twaalf. Morgen is de bazaar
geopend van 3 tot 6 uur en
van 7 tot 11.30 uur.
VOORSCHOTEN Zondag
wordt om 19 uur een zang-
dienst gehouden in de Dorps
kerk. Medewerkenden aan
deze dienst zijn ds. O. Th.
Boonstra uit Leidschendam.
Het kerkkoor en de kindercan-
torij van de Dorpskerk onder
leiding van de cantor-orga
nist H. J. Walvaart en de
heer W. Lekkerkerker, trom
pet. Naast de koorzang zal
er ook in ruime mate samen
zang zijn.
OUD ADE De jaarverga
dering van de KVP afd. Oud
Ade wordt niet op 25 okt.
a.s. gehouden, maar op dins
dag 31 oktober in café 't
Lage Land; aanvang 20.00
LEIDSCHENDAM/STOMPWIJK
De invoering van een bejaar
denpaspoort is, behalve een fi
nanciële in Leidschendam en
Stompwijk ook technisch een
moeilijke zaak.
Het paspoort heeft ten doel be
jaarden indirect financiële hulp
te verlenen om hen beter in
staat te stellen deel te nemen
aan het maatschappelijk ver
keer en ook het bevorderen van
de mobiliteit van de bejaarde.
Een belangrijk onderdeel van
die mogelijkheden is het open
baar vervoer; mogelijkheden die
er, zoals in Den Haag, bestaan
om tegen gereduceerde prijs te
reizen.
Het openbaar vervoer in Leid
schendam en Stompwijk is ech
ter in handen van verschillende
ondernemingen en er worden in-
terlocale tarieven berekend. B
en W hebben de raad meege
deeld dat behalve de problema-
tiek van de verschillende ver-
voersfaciliteiten die gelijklui
dend zouden moeten zijn er
voor het gemeentebestuur be
langrijke financiële consequen
ties aan vastzitten.
Het college heeft invoering van
een bejaardenpaspoort al meer
malen besproken en hoopt nu op
een landelijke oplossing zoals
die door de staatssecretaris van
CRM wordt bestudeerd. In over
eenstemming met een besluit
van het dagelijks college van
het Haagse overleg voor de ag
glomeratie, waarin de gemeen
ten die nog geen paspoortrege
ling hebben aangeraden is te
wachten, zal het Leidschendam-
se gemeentebestuur nog geen
ontwikkelen.
(ADVERTENTIE)
Rijschool DEN HAAN
Biedt u goede rijlessen aan.
Een rij-opleiding van kwaliteit
kost u met MAZDA weinig
Charlotte de Bourbonhof 18
Leiden - Tel. 31339.
MAZDA DEALER AUTO HOME,
01710-31339
Mr. J. Patijn
burgemeester
in Dodewaard
(Van een ónzer verslaggevers)
LEIDEN Mr. J. A. N. Patijn
uit Zoeterwoude is met ingang
van 1 november benoemd tot
burgemeester in de gemeente
Dodewaard. De heer Patijn is
nu plaatsvervangend secretaris
van de raad van advies voor de
ruimtelijke ordening. Hij is 33
jaar, Nederlands-Hervormd en
lid van de P.v.d.A.
LEIDEN De diabetes
vereniging Nederland afde
ling Leiden viert vanavond
haar 25-jarig bestaan ii
grote Burchtzaal. Aan
feestavond, die om 19.30 uur
begint wordt muzikale mede
werking verleend door „Sem
pre Avanti". Voorts wordt
er een grote verloting gehou-
LEIDEN Op vrijdag 13
oktober houdt de Leidse
smalfilm liga een filmavond.
De leden worden in de gele
genheid gesteld de films die
zij in de vakantie gemaakt
hebben te vertonen,
avond wordt gehouden in de
Rijnlandflat en begint om
20.00 uur.
LEIDEN Aan de Leidse
Universiteit is de heer H. P.
Benschop, ;esearch-chemicus
bij het chemisch laborato
rium van TNO (Rijswijk, Z-
H) gepromoveerd tot doctor
in de wiskunde en natuurwe
tenschappen op een proef
schrift, getiteld „Stereoche
mistry of opticelly active al-
kyl alkylphosphinatos". Pro
motor was prof. dr. E. Ha-
vinge.
LEIDEN Aan de Leidse
Universiteit is de heer C.
van Hooidonk, research-che-
micus bij het chemisch labo
ratorium van TNO (Rijswijk,
Z-H) gepromoveerd tot doc
tor in de wiskunde en na
tuurwetenschappen op een
proefschrift, getiteld „Reac
tions of organophosphorus
compounds with cyclodex-
trin. A model for onzyme in
hibition". Promotor was
prof. dr. E. Havinge.
Leiden Het Kath. Vrouwen
gilde heeft van de week geno
ten van een mooi dia-kijk-
hoorspel dat werd gepresen
teerd door de heer N. Korten-
oever. De dames zagen
prachtige natuuropnamen.
Hun aandacht werd tevens
gevestigd op de vervuiling
van de natuur.
DEN HAAG/VOORSCHO
TEN Een 54-jarige aanne
mer uit Voorschoten is giste
ren door de Haagse politie
rechter veroordeeld tot 100
gulden boete en voorwaarde
lijk vier weken gevangenis
straf met een proeftijd van
een jaar. De man had vals
heid in geschrifte gepleegd.
DEN HAAG/KATWIJK
De Haagse politierechter
veroordeelde gisteren een
25-iarige stucadoor uit .Kat
wijk tot M dagen gevange
nisstraf waarvan zes dagen
voorwaardelijk en zes maan
den voorwaardelijke intrek
king van het rijbewijs en een
oete van 200 gulden. Hij had
onder invloed van sterke
drank een botsing veroor
zaakt.
DEN HAAG/BODEGRA
VEN Een 23-jarige tim
merman die onlangs onder
invloed van sterke drank zijn
auto in de sloot had gereden
is gisteren door de Haagse
politierechter veroordeeld tot
twee weken gevangenisstraf
en een jaar intrekking van
het rijbewijs.
NOOR
Juist
Maai
stilte
even
plaui
zo 1<
spek
brui
Nare
Deze
in d
geve
kaai
rolle
echt
toeg
Nar
mee
ting
joli
Als t
(ADVERTENTIE)
JACHTWERF in de omg.
van Leiden vraagt
3 FLINKE ERV. KRACHTEN
in staat om alle op een werf voorkomen
de werkzaamheden zoals timmeren,
schilderen e.d. geheel zelfstandig te
kunnen uitvoeren.
2 FLINKE JONGEMANNEN
OMSTREEKS 20 JAAR
voor allerlei werkzaamheden op de werf.
2 VIJF en ZESTIG PLUSSERS
(65+)
voor kleine lichte werkzaamheden.
WIJ BIEDEN U
EEN ZEER GOED SALARIS
PRETTIGE ARBEIDSVOORWAARDEN
GOEDE SOCIALE VOORZIENINGEN
REISKOSTENVERGOEDING
indien u voor één van deze functies be
langstelling hebt. dan verzoeken wij u
telefonisch een afspraak te willen ma
ken met de heer
HESLENFELD te AMSTERDAM
tel. 020-35.03.22 tussen 9.00—12.00 uur
14.00—17.00 uur
of 's avonds tussen 20.0023.00 uur
u kunt ook een afspraak maken met onze
heer
N. WAASDORP te Warmond
tel. 01711-2702 's avonds na 18.30 uur.'
