Duitse spionagechef bespaarde
Amerika 'n hoop 'Russisch' werk
BB
Anglikaanse kerk
gaat praten over
vrouw in het ambt
KORTE METTEN
1 H
Der Spiegel' in verlegenheid
met recensie van Karl Rahner
VRIJDAG 13 OKTOBER 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
DEN HAAG Generaal
Reinhard Gehlen, de legen
darische spionage-chef,
eens hoofd van Hitiers
spionagedienst in Rusland,
die na de oorlog zijn mam
moetdossiers en het hele
spionagenetwerk aan de
Verenigde Staten over
droeg en tenslotte chef van
de Westduitse geheime
dienst werd, heeft zijn per
soonlijke archieven ge
opend. Verwacht in zijn
thans in het Nederlands
verschenen memoires „Nu j
spreek ik" niet al te veel
opzienbarende onthullin
gen, want het is altijd nog
zo, zoals Gehlen zelf
schrijft, dat zelfs vele ja
ren na de gebeurtenis het
openbaren van operatione
le plannen en episodes de
vijandelijke inlichtingen
dienst zou kunnen Voorzien
van belangrijke aanwijzin
gen en ongekende schade
zou kunnen doen aan de
bondgenoten.
Dat geldt uiteraard niet voor Geh-
lens periode als chef van Hit-
Iers spionagedienst in Rusland.
In de hoofdstukken die hij aan
de Russische veldtocht wijdt,
spreekt hij vrijuit, ingewijd als
weinig anderen en komt hij tot
de conclusie dat Duitsland de
Russische ronde had kunnen
winnen als er niet de noodlotti
ge interventies van Hitier wa
ren geweest. Hitier stond de to
tale vernietiging van de Russi
sche staat voor ogen, terwijl de
generale staf een meer gematig
de en realistische politieke op
lossing had voorgesteld, waarin
Rusland zou blijven voortbe
staan. „Wij wilden Rusland ver
overen of liever, bevrijden
van het communisme met be
hulp van de Russische volkeren
zelf, alleen al vanwege hun in
stinct tot zelfhandhaving, nog
afgezien van hun opgekropte
haat tegen het communisme in
het algemeen en het Stalinisti-..
sche systeem in het bijzonder".
Maar Hitier en zijn Nazibonzen
decreteerden anders en deden
op brute wijze de gefrustreerde
rerlangens van de Russen en
^un aanvankelijke sympathie
voor de bevrijders keren tot een
blinde haat tegen de Duitsers.
Verrader
"Veel hinder hebben de Duitsers
bij de Russische veldtocht ge
had van een goed geinformeer- De gewezen Duitse spionage-chef generaal Reinhard Gehlen zoals hij staat afgebeeld op de
de Russische bron bij het Duit- zijn memoires.
se oppercommando. Vorig jaar,
bij het verschijnen van de Duit
se versie van zijn memoires,
„schokte" Gehlen de wereld
overwinning had kunnen beha
len, aan de andere kant onthult
hij, dat Hitler in de begincam-
pagnes van de Tweede Wereld
oorlog niet verdiende te winnen.
„Onze strijdkrachten waren ner
gens klaar voor een oorlog en
als de westelijke geallieerden
vastbeslotenheid hadden betoond
in hun politieke en militaire ac
ties toen de oorlog uitbrak, zou
den we hoogstens een korte pe
riode hebben gezien van een ge
wapend conflict, gevolgd door
de nederlaag van Duitsland, een
nederlaag die zeker leek vanaf
het begin".
Duister zal altijd blijven waarom
Gehlen, toen de ineenstorting
van Nazi-Duitsland naderde,
zijn Russische mammoetdos
siers heimelijk verborg. Wilde
hij inlichtingenman in hart
en nieren zijn belangrijk ma
teriaal redden voor een toekom
stige, nieuwe Duitse regering,
of zag hij de kans schoon om
zijn eigen toekomst en die
van zijn naaste medewerkers
veilig te stellen, door de „gehei
men van Rusland" als onder
handelingsobject te gebruiken
met de overwinnende Amerika
nen?
Verleiding
door te onthullen, dat deze ver
rader niemand minder was dan
Hitiers grootste vertrouweling
Martin Bormann (Zou inmiddels ontdekking van het 1
in Rusland zijn overleden). Hit- Is Gehlen er dus var
Ier verbood een onderzoek na dat Duitsland een
Gehlen hèd de Amerikanen wat te
bieden. „Ons materiaal zou de
Amerikaanse geheime dienst
een massa organisatie besparen
en hem toestaan toegang te
krijgen tot informatie en deskun
digheid, die de Amerikanen
tien jaar zou kosten als
zij die zelf moesten verkrijgen:
o.a. een spionagenet in wording
achter het IJzeren Gordijn". De
Amerikaanse onderhandelaars
(officieel Amerika zou lange
tijd niets van dit partnership
hebben geweten) zwichtten voor
het verleidelijke aanbod omdat
zij ook wel tot het inzicht waren
gekomen dat de ineenstorting
van de oost-west alliantie maar
een kwestie van tijd zou zijn.
De opzet van de Gehlen-organisa-
tie is er een geweest van vele
ups en downs. Eenmaal ontdekt
(pas in 1952, door een Engelse
journalist) stond zij bloot aan
haatdragende lastercampagnes
van communistische zijde („een
samenraapsel van ex-Nazi's en
ex-S.S.-ers") en aan verdacht
makingen in eigen land. Het be
kend worden van lekken in de
eigen organisaties deed de
dienst ook geen goed. Dit alles
leidde ertoe, dat de Gehlen-or-
ganisatie lang heeft moeten
wachten (tot 1956) voordat de
Bondsrepubliek, die uiteraard in
haar beginperiode geen schan
dalen kon gebruiken, haar er
kende als haar eigen geheime
dienst. Maar ook nu nog moet
de geheime dienst vechten tegen
de tendens in Duitsland hem te
negeren en te verwaarlozen, te-
Generaal Gehlen inspecteert in zijn functie van Hitiers spionage-chef voor Rusland
het in 1942 gevormde Russische bevrijdingsleger.
onderdeel van
gen intriges van topfunctionaris
sen en politici. Dat kan Gehlen
moeilijk verkroppen. „De enige
kanselier die de geheime dienst
op zijn juiste waarde schatte
was Adenauer".
Verrassingsaanval
Generaal Gehlen is trots op zijn
organisatie en op de prestaties
die zij heeft geleverd. Dat
proeft men op iedere pagina.
Hij schrijft er uitvoerig over.
Dat zijn dienst als enige vijf da
gen van tevoren op de hoogte
was van de Israëlische „verras
singsaanval" op Egypte, dat hij
beslag wist te leggen op een ge
heime rede van Chroetsjow, dat
zijn dienst de weg effende voor
de verzoening van de vijanden
Duitsland en Frankrijk, de Hon
gaarse opstand voorspelde, hoe
zijn organisatie infiltreerde in
communistische toporganisaties,
tot in de regering van
Oost-Duitsland. Hij laat zijn
licht schijnen op zaken van we
reldformaat: Vietnam, de Cu
ba-crisis, het Midden-Oosten, de
Berlijnse crisis, het conflict
Rusland-China, politiek moorden
enz.
Bijna alle beschreven incidenten
hebben betrekking op het grote
conflict tussen de vrije wereld
en het communisme. Gehlen is
een fel anti-communist. Dat
proeft men ook op iedere pagi
na. Met nauwelijks verholen
voldoening constateert hij over
de communistische opstand in
Indonesië in 1965: „Geen woor
den van mij kunnen recht doen
wedervaren aan het belang van
het daarop volgende succes van
het Indonesische leger, dat de
communistische partij in zijn
geheel likwideerde. Het uit de
weg ruimen van de communis
ten geschiedde met een hard
heid en een grondigheid die ty
pisch is voor de Aziatische men
taliteit".
Het bloedbad kostte zeker 600.000
communisten en sympatisanten
het leven.
Op bijna iedere pagina waar
schuwt Gehlen ook tegen de
dreiging van het communisme.
Hij is dan ook een fervent te
genstander van Brandts Ostpo-
litiek en haalt maar wat graag
een invloedrijk Italiaans blad
aan, dat Brandts staatssecreta
ris voor Buitenlandse Zaken $n
onderhandelaar met de Russen,
Egon Bahr, een Sowjet-agent
noemt. Bahr begon zijn carrière
m 1945 als persvertegenwoordi
ger van de Sowjet-autoriteiten
in Berlijn.
Profeteert Gehlen: „Als het Wes
ten voortgaat zijn tegenwoordi
ge passieve politieke rol te spe
len. zullen de jaren '80 waar
schijnlijk een buitengewone ver
slechtering te zien geven van de
internationale situatie".
Hij ziet de eliminatie van Rood-
China als een rivaal voor de
heersende rol in het wereldcom
munisme door de kracht van de
Sowjet-wapens. „De communis
ten zullen dan hun activiteit in
tensiveren in de sleutelstellin
gen van West-Europa en de
Middellandse Zee, verbonden
aan een poging om West-Europa
zelf en de landen die grenzen
aan de zuidelijke Sowjet-Unie
binnen het communistische rijk
te brengen, gebruik makend
van alle welgekozen methodes
van revolutionaire strijd en on
dermijning die zij tot dit doel in
deze landen hebben vervol
maakt. En de communisten zul
len dan hun uiteindelijke maat
regelen treffen voor de eindwor-
steling met de Verenigde Sta
ten".
Gehlen is trots op zijn organisa
tie, die hij nu uit handen heeft
moeten geven. Hij heeft er
moeilijk afstand van kunnen
doen, getuige zijn relaas over
de strijd om zfjn opvolging. Nie
mand deugde er zijns inziens ei
genlijk voor. Alleen Gehlen.
Zijn opvolger noemt hij „een
opvallende nummer twee".
Gehlen is mild in zijn oordeel
over vijandelijke spionnen. Wat
had men anders verwacht!
HAN HEEZIUS.
Dezer dagen is in Engeland
van de hand van mevrouw
Christian Howard het rap
port verschenen over „de
toelating van de vroiiw tot
het ambt" in de Anglicaanse
kerk. Dit officiële rapport,
dat bedoeld is als advies-do
cument en dat de argumen
ten voor en tegen de wijding
van de vrouw achter elkaar
zet, zal in de volgende
maand te houden algemene
synode van de kerk van En
geland aan de orde komen.
Het Engelse blad The Guar
dian, maakt er in een ver
slag over de presentatie van
het rapport melding van dat
mevrouw Howard er niet
aan twijfelt dat vrouwen tot
priester gewijd zullen wor
den, ook al zal dat zeker niet
voor 1978 het geval zijn. Als
alle voorstellen goedgekeurd
zullen worden in de komende
synode dan zal de stemming
daarover pas volgend jaar
plaats kunnen vinden. Daar
na zouden de Anglicaanse
bisdommen er zich over
moeten uitspreken, waarna
het dan opnieuw in de alge
mene synode in behandeling-
zou moeten komen voor een
definitieve beslissing.
In het rapport staan de erva
ringen. die de Lutherse kerk
in Zweden met de vrouw in
het ambt heeft, uitvoerig be
schreven, omdat de Zweedse
kerk het dichtst bij die van
Engeland staat.
Noordwijkerhout
Ook wordt in het rapport uit
voerig aandacht geschonken
aan de opvattingen en de
toekomstige houding van de
rooms katholieke kerk ten
aanzien van de toelating van
de vrouw tot het ambt. Zelfs
de resolutie die op het pasto
raal concilie in Noordwijker
hout werd aangenomen, en
waarin werd aangedrongen
de vrouw daar waar moge
lijk reeds in te schakelen,
staat in het rapport ver
meld.
Op dit moment zijn vrouwen in
de kerk van Engeland reeds
in de gelegenheid om met
toestemming diverse taken
op zich te nemen, die ook
door mannen worden ver
richt. Zij mag diensten lei
den, r reken, de priester hel
pen bij het communieuitrei-
ken, dopen en uitvaartdien
sten leiden. Voorgaan in de
eucharistie, biechthoren en
het geven van de zegen is
haar tot nu toe onmogelijk.
In het artikel dat The Guar
dian aan het rapport wijdde,
wordt melding gemaakt van
het feit dat tweeënzeventig
van de ruim tweehonderd-
vijftig lidkerken van de We
reldraad van Kerken vrou
wen in het ambt toelaten.
„Als mannen en vrouwen", zo
zegt mevrouw Howard in
haar rapport, „ervan over
tuigd raken dat er geen theo
logische bezwaren zijn aan
te voeren tegen de wijding
van vrouwen tot priester dan
zullen zij ook tot het besef
moeten komen dat de tot nu
toe gehanteerde bezwaren in
feite niet meer zijn dan be
zwaren die gebaseerd zijn op
angst voor het verlies van
gezag en positie".
Inmiddels weet het Ameri
kaanse katholieke persbu
reau NC News Service uit
betrouwbare Vaticaanse
bron, te melden dat de com
missie, die vorig jaar op ver
zoek van de bisschoppensy
node werd ingesteld om de
kwestie van de vrouw in het
ambt te bestuderen, reeds
bij elkaar is geweest. De
commissie zal volgens het
persbureau paus Paulus ad
viseren de vrouw niet tot het
priesterambt toe te laten.
Volgens de Vaticaanse bron
zal paus Paulus het advies
van de commissie volgen.
Wel zal hij naar alle waar
schijnlijkheid een initiatieri
tus instellen, waarmee vrou
wen kunnen worden toegela
ten tot de lagere ambten in
de kerk.
Namens de internationale
pauselijke theologencommis
sie heeft de Regenburgse
hoogleraar dr. J. Ratzinger
verklaard dat er niets op te
gen Is om, vooral in Azië en
Afrika eigen kerkelijke uit
drukkingsvormen te gebrui
ken. Volgens hem toont de
bijbel een verregaand plura
lisme. Over de filosofische
verantwoording van het ge
loof zei prof. Ratzinger, dat
deze niet langer vooral moet
steunen op de scholastieke
traditie van de middeleeu
wen maar in gesprek dient
te treden met alle wijsgerige
stromingen van vandaag.
Het Praagse en Pressburgse
ministerie van onderwijs
heeft de directies van basis
scholen laten weten dat de
onderwijzers deel moeten ne
men aan het godsdienston-
derricht dat buiten schooltijd
wordt gegeven. Daardoor
kunnen de leerkrachten zich
op de hoogte stellen van de
taktiek van het godsdienston
derricht. De opgedane kennis
moeten zij daarna gebruiken
bij hun lessen over de weten-
schaopelijke-athelstische op
voeding.
De bisschoppen van Peru
hebben de buitenlandse mis
sionarissen die in hun land
werken in een gezamelijk
herderlijk schrijven veel lof
toegezwaaid. „Zonder het
werk van de missionarissen,
zo schrijven de bisschoppen,
zou ook de ontwikkeling van
het land niet zo'n belangwek
kende voortgang hebben ge
maakt".
Omdat er voor de 665 paro
chies en de 318 missieposten,
die door de Salesianen van
Don Bosco over de gehele
wereld worden bediend, niet
genoeg priesters beschikbaar
zijn. heeft de leiding van de
congregatie de functie van
diaken ingevoerd. De dia
kens. van wie er al een aan
tal aan het werk zijn, zullen
vooralsnog niet voor het
priesterschap worden opge
leid.
Vanaf deze week zullen vijf
duizend exemplaren van het
weekblad Hervormd Neder
land in de losse verkoop
worden gebracht. Dat ge
beurt enerzijds om tegemoet
te komen aan een toenemen
de vraag naar losse num
mers, anderzijds omdat de
verspreiding per post steeds
duurder wordt. Het blad telt
momenteel 32.000 abonnees.
Nadat vorige maand de ac
tiviteiten van de godsdiensti
ge sekte Jehova's Getuigen
op de conventie van de Ma-
lawische congrespartij zijn
verworpen, zijn enige non
derden aanhangers van de
sekte hun dorpen ontvlucht
en. hebben zich begeven naar
de zeshonderd kilometer ver
der gelegen plaats Chipata
in de oostelijke provincie
van Zambia. De regering
van Malawi zou de blanke
aanghangers van de sekte
tot „illegaal immigrant"
hebben verklaard.
Hongaarse
autoriteiten
willen nieuwe
kardinaal
Naar het Duitse persbureau
KNA uit betrouwbare bron
uit Boedapest verneemt heeft
mgr. Giovanni Cheli van de
Vaticaanse raad voor open
bare zaken van de kerk on
langs een bezoek van enkele
dagen aan Hongarljë ge
bracht en daar tijdens een
jachtpartij besprekingen ge
voerd met de top van het de
partement voor kerkelljko
zaken.
Bij deze vertrouwelijke bespre
kingen zou het vooral zijn
gegaan om de wens van de
regering in Boedapest een
kardinaal te hebben, die in
Hongarijë resideert. Het ker
kelijk bureau zou hiervoor
als kandidaat genoemd heb
ben de voorzitter vèn de Hon
gaarse bisschoppenconferen
tie, Jozsef Iijas, aartsbis-
Van Hongaarse kant hoopt
men met de benoeming van
een nieuwe kardinaal de be
tekenis van de in balling
schap levende kardinaal
Mindszenty te kunnen af
zwakken. Mindszenty wordt
door vele Hongaarse geeste
lijken nog altijd als het
rechtmatige hoofd van de
katholieke kerk in Hongarijë
beschouwd.
Het vertrouwelijke gesprek
tussen mgr. Cheli en de Hon
gaarse autoriteiten zou voor
bereid zijn door bemiddeling
van de abt van het vroegere
Cistercienserklooster Zircz.
die nu in het Benedictijner
klooster van Panonhalma
verblijft. De abt onderhan
delt op het ogenblik met de
regering over een ongedaan
maken van de in beslagne
ming van zijn klooster in
Zircz, dat in 1950 bij de ont
eigening van kloosters in
handen van de staat is geko-
Kerk en wereld
KARDINAAL MINDSZENTY bel«kenii ofiwokk.n
Predikanten
weigeren
„opslag"
In deze tijd, waarin ledereen
moet bezuinigen achten pre
dikanten van de hervormde
kerk in Zeeuws-Vlaanderen
het onaanvaardbaar dat de
synode de predikantensala-
rlssen de komende jaren
naast do normale trendver
hoging met 4500 gulden wil
optrekken tot het niveau van
de academisch geschoolden.
De predikanten, die een derge
lijke verhoging „absurd"
noemen, vrezen dat het
steeds kleiner wordende aan
tal kerkgangers de grotere
financiële druk niet zal kun
nen en willen dragen.
De ongeveer twintig betrokken
dominees vinden hun werk
belangrijker dan het geld en
hebben de klassikale verga
dering dan ook aangeraden
afwijzend te beslissen over
het voorstel van de hebvorm-
de synode.
Het Hamburgse weekblad
„Der Spiegel" is, tegen de
oorspronkelijke opzet in, niet
bereid nog voor de bonds
dagverkiezingen op 19 no
vember een recensie te pu
bliceren van prof. Karl Rah
ner over het boek „Jezus,
mensenzoon" van Rudolf
Augstein, uitgever van „Der
Spiegel" en kandidaat van
de FDP voor de Bondsdag.
Naar het bisdomblad „Ruhr-
wort" in Essen meedeelt
heeft de redactie van Der
Spiegel in juli Rahner uitge
nodigd een recensie te
schrijven en deze voor de
vijftiende september in Ham
burg in te leveren. Rahner
had toegstemd, had vervol
gens van „Der Spiegel" een
gecorrigeerde drukproef ge
kregen en zijn opdracht vóór
het gewenste tijdstip uitge
voerd.
Het was de bedoeling van
„Der Spiegel" geweest de
bespreking gelijktijdig met
het boek van Augstein te pu
bliceren bij gelegenheid van
de Frankfurter boekenbeurs,
zo zegt „Ruhrwort". Maar
omdat prof. Rahner, blijk
baar tegen de verwachting
in, het werk van Augstein
niet geprezen, maar „vol
gens de regels van de kunst
ontleed" en „gekraakt" had.
zou de theoloog door de
chef-redacteur GUnter Gaus
zijn gevraagd akkoord te
gaan met een publikatie van
de recensie na de Bondsdag
verkiezingen.
Rahner zou daartoe bereid
zijn, mits dan ook het boek
van Augstein pas na de ver
kiezingen zou verschijnen.
Anders zou hij de teruggave
van zijn recensie eisen. Aan
deze eis is „Der Spiegel" tot
nu toe niet tegemoetgeko-
Zoals gemeld (K en W. vrij
dag) wil Augstein met zijn
boek vooral aantonen, dat de
door de kerken gepreekte fi
guur van Jezus, waaraan zij
de macht ontlenen onfeilbaar
over de zedelijkheids- en
waarheidsnormen te beslis
sen, niet bestaat.
