FELIX KERSTEN
Luchtmacht onderschept
Russische bommenwerpers
heeft de wereld lelijk
bij de neus gehad
REDDER VAN NEDERLAND EN
VLAANDEREN ONTMASKERD
Spionnen geruild
voor gevangenen
Reisverbod
voor
linerikanen
Weerbericht
Conventie
tegen
terreur
GROFVUIL
OPHAALDIENSTEN
'ÏINSDAG 26 SEPTEMBER 1972
LEIDSE COURANT
AMSTERDAM - In
1950 reikte Prins Bern
ard persoonlijk een
van de hoogste Neder
landse onderscheidin
gen grootofficier in
ye orde van Oranje
Nassau uit aan Fe
lix Kersten, eens de lijf
arts van de jodenuit-
roeier en oorlogsmis
dadiger Himmler. De
man kreeg zijn ereme
taal omdat de regering
er na onderzoekingen
ban overtuigd was ge
raakt dat hij zijn ver
trouwenspositie bij de
Nazi's had benut om
onder meer de deporta
tie te voorkomen van
het hele Nederlandse
Elk richting Polen,
tier, namen de histo
rici tot dusver op ge-
ag van deze Felix
iersten aan, zou op
tweeënvijftigste
'erjaardag, 20 april
1941, in een toespraak
ikend hebben willen
laken dat de bevol-
jn Nederland en
..janderen bijna 14
biljoen zielen sterk
In luttele maanden
moest worden wegge
voerd naar het gebied
Van Lublin. De uitvoe
ring van het duivelse
|)lan zou bij Himmler
komen te liggen. Diens
lijfarts Kersten echter
zou hem ervan hebben
Weten te overtuigen
dat hij te ziek was om
de taak op zich te kun
nen nemen. Op 17
•pril, drie dagen voor
de fatale publieke aan
kondiging door Hitier,
Zou Himmler naar de
Führer zijn gegaan en
deze zou goedgevonden
hebben dat de deporta
tie van het hele Neder
landstalige volk tot na
de oorlog uitgesteld
De feiten die de ge
schiedkundigen tot nu
toe als vaststaand heb
ben aangenomen en
Felix Kersten indertijd
in zijn memoires publi
ceerde, waren een we
reldsensatie van de
eerste orde. En nu op
eens komt prof. L. de
Jong, directeur van het
Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie in
Amsterdam, met de zo
mogelijk nog meer sen
sationele onthulling dat
de lijfarts van Himmler
het hele verhaal uit
zijn duim gezogen
heeft. Het deportatie
plan dat Kersten op 1
maart 1941 in het ge
heim gelezen zou heb
ben, heeft nooit be
staan, concludeert hij
na hernieuwd bronnen
onderzoek. De termen
waarin Kersten zijn
strijd tegen Hitiers
voornemen heeft weer
gegeven die hele
strijd heeft hij gefanta
seerd.
Deze opzienbarende
onthulling is opgeno
men in het boek „Stu
dies over Nederland in
Oorlogsdagen, deel
1", dat vandaag door
Uitgeverij Nijhoff op
de markt is gebracht.
Er staan zeventien we
tenschappelijke ver
handelingen in die onder
redaktie van drs. A.
Paape, adjunct-direc
teur van het Rijksinsti
tuut zijn gebundeld. Ze
gaan over uiteenlopen
de onderwerpen als
„Mussert, de NSB en
de eed van trouw aan
de Führer" en „Bril
janten voor Goerings
verjaardagscadeau".
Ze zijn soms goed,
soms voor de leek nau
welijks leesbaar ge
schreven. Maar de stu
die van prof. De Jong
springt er duidelijk uit.
Felix Kersten, schrijft
hij, had van 1928 tot
1940 onder meer in Den
Haag zijn praktijk uit
geoefend en prins Hen
drik, de echtgenoot van
koningin Wilhelmina,
onder zijn patiënten
gehad. Hij voelde zich
met Nederland en spe
ciaal met het Oranje
huis verbonden. Na le
zing van het deporta
tieplan van Hitier zou
hij dan ook onmiddel
lijk besloten hebben
zich tot het uiterste in
te spannen om de uit
voering ervan te ver
hinderen. Wekenlang
zou hij daartoe op
Himmler hebben inge
praat wiens gezond
heidstoestand in die
dagen zo was achter
uitgegaan dat hij leed
aan ondraaglijke
maagpijnen. En met
succes naar hij zelf in
zijn memoires beweer
de.
Tot de eersten die in
ons land aan Kerstens
relaas geloof hechtten
en van de echtheid van
de door hem getoonde
bewijsstukken over
tuigd waren, behoorde
de bekende historicus
prof. N. W. Posthumus,
de eigenlijke oprichter
van het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumen
tatie. Hij drong bij de
ministerraad op publie
ke erkenning van Ker
stens verdiensten aan.
Als gevolg van die
aandrang werd in 1949
een commissie van on
derzoek in het leven
geroepen onder voorzit
terschap van jhr. mr.
A. M. Snouck Hurgron-
je, de pas afgetreden
secretaris-generaal van
Buitenlandse Zaken.
De commissie kwam
tot de slotsom dat Ker
sten de waarheid had
gesproken, en de rege
ring kende hem een
van onze hoogste on
derscheidingen toe.
Prof. de Jong ontkent
in zijn studie niet clat
Kersten een zekere
verdienste heeft voor
het Nederlandse volk.
Hij bestrijdt nauwelijks
dat de lijfarts van
Himmler in een aantal
gevallen bereikt heeft
dat gearresteerde Ne
derlanders vrijgelaten
werden en dat ter dood
veroordeelden gratie
kregen. Ook het feit
dat dank zij Kersten
ongeveer duizend Ne
derlandse vrouwen aan
de hel van het concen
tratiekamp Ravens-
brück hebben kunnen
ontkomen, vecht hij
niet aan. Maar met be
trekking tot het depor-
FELIX KERSTEN
gepleegd op de Hohere
SS und Polizeiführer
Rauter. De represaille
van de Duitsers was
verschrikkelijk. Bij de
Woeste Hoeve op de
Veluwe werden 117
verzetsstrijders gefu
silleerd, in Den Haag,
Amsterdam en Amers
foort nog eens 138.
Men heeft altijd aange
nomen dat Rauter zelf
het bevel tot deze mas
samoord heeft gege
ven. Prof. dr. A. E.
Cohen echter is tot een
andere slotsom geko
men. Volgens hem
moet de verantwoorde
lijkheid gezocht worden
bij Rauters aanvanke
lijke ondergeschikte en
latere plaatsvervanger
dr. Eberhard Schön
garth. Prof. Cohen
schetst een boeiend
beeld van deze vrij on
bekende Nazi, evenals
van zijn voorganger in
Nederland, Erich Nau-
mann. Hij besluit:
„Schöngarth is een
homo pro se, een man
die zelf zijn leven
maakte en verwezen
lijkte, een persoonlijk
heid die boven de mas
sa uitstak. Naumann is
het produkt van zijn
tijd zijn milieu en zijn,
vor de plaats waartoe
hij steeg, onvoldoende
toereikende aanleg.
Men vindt in hem geen
tatieplan van Hitier
toont prof. De Jong
aan de hand van vier
zich in het Rijksinsti
tuut voor Oorlogsdocu
mentatie bevindende
documenten aan dat de
stukken die Kersten
als bewijs voor de
waarheid van zijn ver
haal aanvoert, „stuk
ken zijn met een gro
tendeels, wellicht ge
heel gefantaseerde in
houd die tot stand zijn
gekomen op latere
data dan die welke
erin vermeld worden".
Volgens hem heeft het
hele deportatieplan niet
bestaan en kan het ook
niet bestaan hebben.
Hij cijfert voor dat be
gin 1941 't transport en
de kolonisatie van en
kele honderdduizen
den „Volksdeutschen"
uit Estland, Letland en
Lithauen, Oost-Polen
en Roemenië al nage
noeg vastgelopen wa
ren. De Nazi's waren
zich daar pijnlijk van
bewust en kunnen dus
onmogelijk hebben ge
speeld met de gedachte
om een bevolking van
bijna 14 miljoen zielen
in 57 weken van Ne
derland en België naar
Polen over te brengen,
gezien de oeverloze or
ganisatorische en ad
ministratieve problemen
die daaraan verbonden
zouden zijn geweest.
Het is ondoenlijk om
hier de even uitgebrei
de als spitsvondige ar
gumentatie van prof.
De Jong weer te ge
ven. Daarover zullen
in ander bestek nog
pennen genoeg in be
weging komen. Vast
lijkt in ieder geval te
staan dat de directeur
van het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumen
tatie historisch speur
werk heeft verricht dat
in een detectiveroman
niet zou misstaan. De
in 1960 overleden Felix
Kersten met de gouden
massagehanden (want
dat was zijn speciali
teit heeft volgens deze
onthullingen de wereld
lelijk bij de neus ge
had.
„Studies over Neder
land in Oorlogstijd"
bevat nog een andere
onthulling, zij het van
lichter kaliber. Twee
maanden voor het ein
de vari de oorlog werd
er een moordaanslag
verheffing, hij komt
niet van de grond, hij
stijgt en daalt met de
golf die hem meevoert.
Dat is zijn menselijke
beperktheid, maar
daarin ligt tevens de
historische betekenis
van zijn figuur. Door
het volgen van de le
vensloop van hem en
zijns gelijken verkrijgt
binnenuit een inzicht in
het nationaal-socialis-
me dat veel reeds door
analyse gewonnen ken
nis samenvat".
PIET SNOEREN.
Oost-W est-Duitsland
BONN (AFP) Oost-Duitsland heeft honderd politieke gevangenen
vrijgelaten en naar West-Dultsland teruggestuurd in ruil voor twee
belangrijke spionnen die daar gevangen zaten.
Het gaat om de 45-jarige Liane Lindner, alias Ingeborg Weber, leid
ster van een spionagenet in de Bondsrepubliek en Irene Schultz, die
secretaresse was van minister Leussink van wetenschappelijk on
derzoek.
Beide vrouwen, die in een gevangenis in Essen zaten in afwachting
van hun berechting, zijn het afgelopen weekeinde in het geheim
naar Oost-Duitsland gebracht.
Inmiddels is een lid van het bestuur van het Westduitse vakverbod,
Wilhelm Gronau, op verdenking van spionage gearresteerd. Gronau
zou contact met het Oostduitse ministerie voor staatsveiligheid heb
ben onderhouden.
Ondanks het staakt-het-vuren tus
sen Oeganda en Tanzania wordt
in de Tanzaniaanse hoofdstad
Bukobo streng de hand gehou
den aan de paraatheid van het
leger. Deze vrijwilligster laat
zich in haar taakopvatting door
niemand van de wijs brengen.
Oeganda
wijst Britse
diplomaat
het land uit
LONDEN (RTR) Oeganda
heeft de eerste secretaris van
de Britse hoge commissie in
Kampala, George Hawkins, uit
gewezen. Hawkins hield zich
vooral bezig met consulaire za
ken en heeft veel gedaan om
vrijlating te verkrijgen van en
kele Engelsen, die onlangs In
Oeganda zijn aangehouden.
Van een onzer verslaggevers toen het honderd mijl ten noorden van
de Friese hoofdstad opgevangen werd
door twee Nederlandse Starfighters op
patrouille.
Unie, nadat gisteren een Russische Toe- De Toepolev, die op enige afstand gevolgd
polev 95 lange afstandsbommenwerper
de Nederlandse luchtbewakingssector
binnen gevlogen was. Het toestel kwam
op 9000 meter hoogte vanuit het noor
den recht op Leeuwarden afvliegen,
)i Russische Toepoljev-95 bom
menwerper met de NAVO-code-
pam „Bear", van welk type een
pestel door twee Nederlandse
Iarfighters onderschept werd.
t
SHINGTON (AP) - De uit vijf
Jen bestaande interne veilig-
idscommissie van het Ameri-
nse Huis van Afgevaardigden
ft een wet goedgekeurd, die
Amerikanen moet verbieden
zonder toestemming der
Driteiten reizen te maken
landen als Noord-Vietnam.
voorzitter di
fichard Ichord, zei dat het wets-
•orstel gericht was tegen het
Jtreden van mensen als de ac-
ice Jane Fonda, die onlangs
jdens een bezoek aan Hanoi
de radio verklaringen te-
de Amerikaanse Indochina
litiek heeft afgelegd.
iplomatieke
betrekkingen
Vaticaan en
Bangladesj
friCAANSTAD (KNP) De
tolksrepubliek Bangladesj en
Vaticaan hebben officiële di-
'oniatieke betrekkingen aange-
®oopt. De LI. Stoel zal in Bang-
adesj een nuntiatuur vestigen,
ïrwijl Bangladesj bij de H.
J|®e' vertegenwoordigd zal zijn
foor een ambassadeur.
I diplomatieke betrékkingen zijn
stand gekomen op wens van
Bengaalse bisschoppen, van
fe katholieke bevolking en de
paring in Dacca, aldus de Va-
Pcaanse woordvoerder.
DE BILT Boven Engeland en
Schotland ligt een hogedrukge-
bied, dat boven de Noordzee en
onze omgeving een noordelijke
stroming in stand houdt. Daar
mee wordt koude, maar droge
lucht aangevoerd. Op de vlieg
basis Twente daalde het kwik
op waarnemingshoogte tot iets
onder nul. In het binnenland
kwam op vele plaatsen nachtvorst
voor. Aan de noord flank wordt
het gebied met hoge barometer
standen nog versterkt. Een
frontale zone, die vanorgen bo
ven midden Scandinavië lag,
wordt door de noordelijke stro
ming naar het zuiden gevoerd
en zal morgen in onze omgeving
aankomen. De bewolking zal op
de nadering hiervan toenemen
en plaatselijk wordt enige regen
verwacht.
Vooruitzichten voor donderdag:
aanhoudend droog en vrij zon
nig en weinig verandering in
temperatuur.
Weersvooruitzichten in cijfers
voor donderdag:
Aantal uren zon: 5 tot 12
Max. temp: van ongeveer nor
maal tot 3 graden onder nor-
Kans op een droge periode van
minstens 12 uur: 95 procent.
Kans op een geheel droog etmaal:
90 procent.
NEW YORK (DPA/AFP/RTR) -
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, William Ro
gers, heeft bij de algemene ver
gadering van de Verenigde Na
ties een ontwerp-conventie inge
diend die voorziet in uitlevering
of bestraffing van terroristen
die in een ander land onschuldi
ge burgers doden, verwonden of
ontvoeren om politieke druk uit
te oefenen.
werd door twee andere Russische mili
taire vliegtuigen van hetzelfde type,
zwenkte toen het merkte waargenomen
te zijn, af en verdween uit de Neder
landse sector. De begeleiding van de
drie Russische toestellen werd
daarna door de Engelse lucht
macht overgenomen.
Luchtmachtkringen in Den Haag
nemen aan, dat de Russische
bemanning van de drie Toepo-
levs opdracht hadden gekregen
zogenaamde prikacties uit te
voeren na de grote NAVO-oefe-
ning in Noord-Noorwegen van
vorige week. Vermoedelijk heb
ben zij de waakzaamheid van
de Westeuropese landen moeten
testen.
Het is voor het eerst sinds 1945
dat een dergelijk incident met
Russische militaire vliegtuigen
zich heeft voorgedaan.
De starfighterspiloten, de eerste
luitenant J. Lokhorst en de
tweede luitenant E. Wesselius
waren gisteren met hun Star
fighters op een normale pa-
trouillevlucht in de Nederlandse
luchtbewakingssector toen zij de
Toepolev waarnamen. Zij nader
den tot vlakbij het toestel, dat
voorzien was van veel antennes
en van radar en wisten de Rus
sen duidelijk te maken, dat het
vliegtuig onderschept was en
moest verdwijnen uit de Neder
landse sector. Verderop namen
de Nederlanders nog twee andere
toestellen waar, die na de zwen
king van de eerste Toepolev
kennelijk de squadron-comman
dant eveneens verdwenen.
Pater Lagerwey
gearresteerd
op Filippijnen
TILBURG (ANP) De orde mis
sionarissen van het Heilig Hart
in Tilburg is niet bijzonder ver
baasd over de arrestatie van
een van hun paters in Manilla
op de Filippijnen zaterdag: hij
was de regering daar te pro
gressief. Pater Lagerwey (45)
uit Haarlem werd g?arresteerd
in verband met zuiveringsac
ties, omdat hij werkt bij een
uitgeverij die diverse publica
ties op sociaal gebied verzorgt
voor de bevolking, in hun eigen
taal.
De orde heeft ongeveer 70 pries
ters naar de Filippijnen uitge-,
zonden en pater Lagerwey is
het meest aktief voor de bevol
king op dit terrein. Zijn uitge
versmaatschappij verzorgde
o.m. het blad Ang-Tau (de
mens), dat resultaten van on-1
derzoeken publiceerde, die voor
de inheemse bevolking van be-
lang waren. Ook werden de
mensen gewezen op de rechten j
die zij krachtens de wet hebben.
PvdA wil
verhoging
collegegeld
teniet doen
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De PvdA zal als
ze aan de regering komt, de
1000 collegegeld intrekken en
vervangen door een stelsel
waarin de afgestudeerde die la
ter een hoog inkomen geniet en
dus profijt gaat trekken van
zijn studie, naar draagkracht
voor zijn studiekosten laten te
rugbetalen. PvdA-leider Den
Uyl zei dit In een televisiedebat
met oud-minister De Brauw.
Deze heeft als minister steeds
een „academicus-belasting",
zoals Den Uyl die voorstaat, af
gewezen.
Volgens de heer Den Uyl vergist
De Brauw zich als hij denkt, dat
de minister als een dictator de
1000 kan opleggen als die niet
wortelt in het rechtsbewustzijn
van de studenten. Minister De
Brauw hield vol. dat de 1000
sociaal rechtvaardig is, omdat
anders de belastingbetaler,
waaronder werkende jongeren
en lagc-inkomenstrekkers, de
studie "an de studenten moeten
betalen.
In de Afrikaanse staat Gabon hebben Franse geleerden een uraniummijn ontdekt. Deze vindplaats van
de grondstof voor opwekking van kernenergie zou miljoenen jaren oud zijn.
Piet de Jong
in Indonesië
DJAKARTA (AP) De Indonesi
sche president Soeharto heeft
gisteren de ex-premier Piet de
Jong ontvangen, die in zijn
functie als voorzitter van de
Rooms-katholiokc organisatie
voor Gezamenlijk gefinancierde
ontwikkelingshulp, een vijfdaags
bezoek aan Indonesië brengt.
De Jong zei te hopen dat zijn be
zoek zou bijdragen tot de ont
wikkeling van de samenwerking
tussen zijn organisatie en de In
donesische regering.
DINSDAG 26 SEPTEMBER
i sm.-i i.iiiii.
tfftn der Wanlslrnut. Buy* Bullot-
strnnt. Hugo de Vrlosutrnnt. Kiip-
leynstrnnt, Van der Wnulsplo+n, Vnn
Bemmelenstrcuit. Lorent/knde. Zee-
manlann. Vnn 't HoftotraaL Bakhui*
Roozebooimtraat, r"'"'
De rednklle
Tel. 01722-UD12.
Wecrenstrnat 25.
ALPHEN T. Vnrga, De Smeth*t
Tel. 0172O-725M en W Bnvelai
iclstraal 35. Tel. 01720-74171.
Mare), Donker*teeg, Kul-
pernteoK. Dullcbakkcrstceg. Hnng-
Inndsekerkulet'K. I'rllknunslrnnt, Koo-
strnnt. Loge Wcrfstraat. Bouwelou-
wonstceg. DulzenddrandstoeR, Vnn
der Werfstrant. Meermnn*hof. Drue-
kcxrtranftt Mnredorpaedwarsstrnat,
Gn-venrstrnat, VolgeragriH'ht, Noord-'
en Zuid Runder*teeg. Janvo**ensi« i-K.
Koddoiteeg. CIurn*locg. Oud.- Slngrl
(vnn Houtmarkt tot Mare). Oude Vo«t
(van Hnvonpleln tot Mare). Lnnge
ZandKr.. Volmolongracht, Oo*tdi
gracht. Koolstr.. Ernmi
llaarli
Baat-
Turf-
Je), Stille Rijn. Apolhe-
xersdljk. S-hnpensieeg. Goegcrrlt-
•teeg, Prln*esnekade, Turfmnrki.
Steenstranl. Beestenmarkt. Nieuwe
Beestenmarkt, Marktutecg, Lange
Sohelstiirni, Nieuwe Mare, Oude Sin
gel. Oude Vest (vnn Turfmarkt tol
Mare) Lange Mare. Vrouwenkerk
hof. Vrnuwcnkerkkooralceg, Dolhul*-
uteeg. SlonKhot. St. Uraulantcog,
Cneclllastraat. Lange en Knrto LIJ*-
hoi«i»eg. Korte en Lanic Agnloten-
SpIJkerbonrntceg. Vestwnl. 3c
utmarkt.
Noordcratraat en Hendrikstraat.
ltIJDAG 29 SEPTEMBER
,'nn Vollenhovcnkade en plein, Snouck
Hurgronjestraat, Hulrlngn*trnnt. L'h-
lenbeekknde. Colenbrnndcrstrniil.
Mevcrakode. Duyvendakatraat.
nnnlweg (van Hoge Rijndijk tot
Vollenhovenpleln). Rijndijk*!:
Van
Dozyitrnnl, De Goejf
straat. Coiljnntrunt, HHrtmanUrnn
Roomhurgerlaan. Hoge Rijndijk
(vnn L'treehtse brug lot Wllhclmlnn-
hnig). Utrecht* Jaagpad (van
UtreehUe brug tot Wllhelmlnabrug).
Cnthnrlnn*traat. RIJn*lroomslrnot.
Hoge Rijndijk en Utrechtse Jaagpad
(helde van Wllhelmlnabrug tot
RhIJnvreugd). RhIJnvreugd. Brugge-
straat, BenJeMaun. Park ..Die Lcy-
thr". Rixvmburgrrweg. Anr*lrant,
Merrburgrrknde en Nti.il'
straat. Am*ter*trnnt, lx*ede*traal
Wlerlekeitraat. IJ**elknde. Kasteel
hof, Vllstatrant. Znnnstrnnt. Maan
straat, Morwedc*lraat, Drecht*trant
Llngextrnnl, Spaarnriitraat. Lek
Straat en Castellumwcg.
Medewerkers van
de Leidse Courant
D« pagina'* met regionaal nieuw* ln
de Lcldse Courant komen tot stand
met medewerking van onder*«aand(
»rre*pondenten. Voor berlchtgevlm
uit uw woonplaats kunt u zich to
LEIDEN Het bestuur van
de Ned. Bond van gemeen
teambtenaren. afdeling Lei
den is als volgt samenge
steld: M. Adriaanse (voorzit
ter), H. Flinterman (secreta
ris), C. Stuiver (penning
meester), J. van Kriek,en, S.
Lakemun en K. Sont (leden).
OEGSTGEEST Louis Ie
Roy uit Oranjewoud houdt op
29 septe«nber een voordracht
voor de PvdA, afdeling
Oegstgeest over: „Stad en
landschap. onverbrekelijke
twee-eenheid als levensvoor
waarde voor de mens".
Louis Ie Roy heeft bekendheid
verworven door zijn ideeën
over natuurbehoud binnen
gemeentegrenzen. De bijeen
komst is in het gemeentecen-
trum, Lijtweg, aanvang 20
uur, toegang 50 cent.
OEGSTGEEST - Op 30
september zal de Bornadet-
te-kleuterschool, Rhijngees-
terstraatweg 51. geopend
worden door mevrouw Van
Eijsinga, aanvang 14.30 uur.
LEIDEN Op 2 oktober
heropent Koetsier Coiffures
haar kapsalon voor dames
aan de Ilogewoerd. Receptie
v.in 10 tot 18 uur.
VOORHOUT Hedenavond
is er in het Parochiehuis een
bijeenkomst voor alle leden
van de Columbiaan; aanvang
19.00 uur. Op het programma
staat onder meer de rljsui-
treiking van de winnaars
van de Voorhoutse kam
pioenschappen.
