OP
ZICHT
DE TOEGANG TOT DE MUZIEK
Noordwijker
Steenvoorden
neemt de tijd
voor zijn kunst
Hl Keramiek voor
het poppenhuis
Expositie van foto
werkgroep bij LAK
MOEDER
ADAM
OPMERKELIJKE TEKENINGEN
VAN TREES ZWETSLOOT
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1972
LEIDSE COURANT
LEIDEN Eerder schreven wif
al dat grote behoefte bestaat
aan goede voorlichting aan vol
wassenen ten aanzien van ei
gentijdse muziek, dus muziek
na 1950. Het is namelijk niet
denken is. Zij hebben geleerd,
hoe te luisteren en ze zullen dan
ook later, wanneer ze grotere
werken horen, zich bij deze mu
ziek in hoge mate betrokken
speelt, althans niet volgens de
klassieke" methode. De nu te
volgen techniek is een heel an
dere, en eigenlijk kan iedereen
daaraan deelnemen.
voelen. Het zou dus pijnlijk zijn, In deze
is, geleid door Henk
werkzaamheid, de eigen inbreng
aan improvisatie, die binnen be
paalde grenzen. aangegeven
door de leider, mogelijk wordt.
Dit gaat vanzelf. Kinderen heb
ben er niet de minste moeite
acht lessen omvat op dinsdag
avond (van 20 tot 22 uhr) in de
Streekmuziekschool, Rapenburg
22, Lelden en die begint op 10
dktober, studeert men een paar
werken in, die in beperkte
voldoende om er alleen kennis
van te nemen; als men de tech
nieken niet kent, blijft deze mu
ziek ontoegankelijk.
In het muziekonderwijs aan kin
deren is dit alles al geintre-
geerd en - de resultaten hebben
het bewezen - ze beleven er veel
plezier aan. Deze kinderen
groeien als het ware mee met
een nieuwe kunstontwikkeling
die eenvoudig niet meer weg te
wanneer ouders op een gegeven
ogenblik zouden moeten consta
teren, dat ze in hun muziekont-
wikkeling, bij hun kinderen ver
zijn achtergebleven.
Daarom hebben KIK - een doch
terorganisatie van K. en O-, en
de Streekmuziekschool Leiden
e.o. de handen ineen geslagen.
Er \komt een vormingscursus
voor de rijpere jeugd. Stelt u
zich gerust, het is beslist niet
nodig dat u een instrument be-
Briër en Christian Timm, neemt
men kennis van de principes
van deze nieuwe muziek, en van
de technieken. Dan volgt het ex
periment op heel eenvoudige in-
stumenten (Orff-instrumenta-
rium). Hierbij is iedere deelne
mer in hoge mate creatief be
trokken. Heeft men namelijk
kennis genomen van de grafi
sche notatie, van de nieuwe
klankstrukturen en de a-metri
sche ritmen, dan volgt de zelf-
mee. en dus oudere leerlingen
ook niet.
De betrokkenheid binnen de groep
is heel sterk. Wanneer men^zich
met het (objectieve) Orff-instru-
mentarium vertrouwd heeft ge
maakt dan kan men, indtën
men een eigen instrument zou
bespelen, dit principe ook op
dat eigen instrument overbren
gen, hetgeen het geheel natuur
lijk meer verlevendigt. Ter af
sluiting van deze cursus, die
De cursus is opgenomen in de
Kreatieve Stichting „KIK". Men
behoeft hiervoor echter geen lid
te zijn van K. en O. Anders ge
zegd: iedere geïnteresseerde
kan zich ervoor opgeven. Maar
dan wel bij K. en O., Oude Vest
45, tel. 31841. De cursusprijs is
f 132.
B. Rijnders
NOORDYVIJK Er is een perio
de geweest dat kunstschilder Ab
Steenvoorden uit Noordwijk niet
zo'n hoge pet op had van zijn
collega - schilders en kunstbroe
ders. Neem nu bijvoorbeeld die
tentoonstelling waar een een
voudig lucifersdoosje als een
volwassen kunstuiting te kijk
lag. Ab had daar maar één
woord voor over: flauwekul. Er
zijn de laatste jaren nog meer
van die gelegenheden geweest
dat Steenvoorden dacht: moet
dat nu kunst voorstellen? Maar
zie, een kentering heeft plaats
gevonden. Steeds meer ziet
Steenvoorden de laatste tijd dat
vooral jonge kunstenaars ijverig
proberen een periode van koele,
koude en zakelijke kunstuitin
gen, aan de kant te schuiven.
„Vooral in Amsterdam is die ten
dens duidelijk te merken", zegt
hij. „Er komt op het ogenblik
een geweldige reactie los. Jonge
kunstenaars zijn weer helemaal
bezig met figuratieve dingen.
Bezig aan een weg terug naar
LEIDEN „Moeder Adam"
is het verhaal van een man
en zijn moeder van moed en
optimisme; hoe je een heili
ge kunt worden. De taal is
helder en wonderlijk, want
het reflecteert wat wij eigen
lijk zelf zouden willen zeg
gen, eigenlijk zouden willen
zijn en wat wij op maandag
morgen tegen onze baas zou
den willen zeggen, maar
wat wij nooit doen". Aldus
Charles Dyer, schrijver van
„Moeder Adam", de eerste
productie van het Rotter
damse Piccolo-Theater, die
dinsdag a.s. te zien zal zijn
in het LAK-theater.
Wie reeds eerder stukken van
Dyer gezien heeft („Ratel
voor een eenvoudige man" en
„De wenteltrap") zal tijdens
het zien van „Moeder
Adam" allicht' een kleine
schok van herkenning onder
gaan. Voor de derde achter
eenvolgende maal heeft de
auteur hierin namelijk het
thema van de menselijke
eenzaamheid centraal ge
steld.
Het gegeven is een pathologi
sche moeder-zoon-relatie. De
moeder (Moeder Adam) is
zendelinge geweest in India,
en is tijdens haar bewogen
leven aldaar een keer ver
leid. Het gevolg daarvan is
dat zij naar haar vaderland
is teruggekeerd in gezel
schap van een zoon. Sinds
jaren is zij bedlegerig en
haar enige contacten met de
buitenwereld zijn een spie
gel, opgehangen aan een
kapstok, waardoor zij naar
buiten kan kijken, en haar
zoon die suppoost is gewor
den in een museum en bijna
al zijn vrije tijd kwijt is aan
de volledige verzorging van
zijn moeder.
De zoon, een mislukkeling en
een dromer, wordt geheel
geobsedeerd door zijn zoeken
naar een vaderbeeld. Van
zijn moeder krijgt hij echter
totaal geen steun en zijn eni
ge uitweg is een vlucht in
verkleedpartijen. Een uitweg
uit deze haat-liefde-verhou
ding wordt pas zichtbaar als
de zoon begint te beseffen,
dat hij nooit vrij zal kunnen
zijn zolang hij zijn moeder
blijft verzorgen en dat dit
waarschijnlijk niet alleen
zijn eigen leven zal ruïneren,
maar ook dat van zijn ver
loofde.
„Moeder Adam" wordt ge
speeld door Josephine van
Gasteren en Hqnk van Ulsen.
De regie is in handen van de
auteur zelf.
Voorstelling „Moedor Adam":
dinsdag 26 september, 20.15
uur. LAK-theater, Levendaal.
de romantiek".
Een omschakeling die Steenvoor
den goed doet, en die naar hij
hoopt ook door zal zetten; want
de mens is, volgens hem, op het
ogenblik flink aan het vervlak
ken. De fantasie is ver te zoe
ken. En juist fantasie is iets
dat hij in een mensenleven on
ontbeerlijk vindt.
Ab Steenvoorden ontbreekt het be
slist niet aan fantasie. Wie een
kijkje neemt in zijn stapels et
sen en tekeningen moet wel tot
die conclusie komen. De meest
fantastische voorstellingen heeft
hij aan het papier toevertrouwd
in een stijl die soms luguber,
dan weer komisch aandoet.
Soms ook proef je een vleugje
Jeroen Bosch en dan weet je
dat het geen toeval is dat Steen
voorden in zijn kleine atelier zo-
- veel afdrukken van schilderijen
van deze 16e eeuwse schilder
heeft hangen.
Bosch met zijn kluwens van won
derlijke gedrochten, samenge
steld uit delen van mensen, die
ren en voorwerpen is een van
zijn favorieten. Salvador Dali
behoort daar ook toe, maar
Bosch spant wel de kroon. Een
snufje nachtmerrie, een vleugje
science-fiction dat zie je ook in
Steenvoorden's werken.
„Bosch heeft een enorme invloed
op me gehad" zegt hij. Die ma
nier van werken, die verfijning,
die figuurtjes; machtig".
Perfectionisme gaat ook schuil in
de tekeningen van Ab. Elke
vierkante centimeter leeft,
krioelt van de figuurtjes en we
zentjes.
Het is dan ook niet venvonderlijk
dat Ab Steenvoorden soms meer
dan een maand uittrekt voor
slechts één tekening. Hij houdt
zich daarbij aan een vaste dag
indeling. „Als het op werken
aankomt ben ik net een ambte
naar. Om negen uur begin ik en
om vijf uur 's avonds stop ik
ermee. Je moet wel. Als je dat
niet doet verval je in een soort
Ab Steenvoorden: „Jeroen Bosch
luiheid", aldus Ab.
Aanknopingspunten voor zijn stijl
vindt hij in de natuur. Soms
trekt hij naar Frankrijk om dan
op een kampeerterrein ergens
in de Provence inspiratie op te
doen. Structuren van hout of ge
steenten brengen hem op nieu
we ideeën.
Weer thuis laat hij zijn fantasie
op hol slaan. Steevast komt er
dan iets uit zijn pennen en
kleurpotloden dat te maken
heeft met de problemen in deze
maatschappij want die spelen
hem dagelijks door het hoofd.
De ene keer is het de vervui
ling, dan weer stelt Steenvoor
den het woningprobleem aan de
kaak.
Steenvoorden is realist genoeg om
te bekennen dat de functie van
zijn werkstukken beperkt is. De
gedachte die er achter zit komt
niet zo indringend over als hij
zelf wel zou willen. Een ets is
maar een ets. Er komt meer
voor kijken om de fantasie van
een mens op te warmen. „Kun-
stenaars"zegt hij, „zouden veel
meer dingen moeten maken die
voor de mensen zijn. Zelf zou ik
wel eens een mooi boek willen
maken. Een gek-kijk-boek of
zoiets".
Herman van Amsterdam
Leiden Tot en niet zaterdag 21
oktober is in het Leids Acade
misch Kunstcentrum, Levendaal
150, de tweede tentoonstelling
„Leidse studenten kunstgeschie
denis fotograferen" te zien.
Evenals vorig jaar, betreft het
hier een selectie uit de resulta
ten van een fotowerkgroep van
het Prentenkabinet/Kunsthisto
risch Instituut van de Leidse
Universiteit onder leiding van
fotograaf Cor van Wanrooy.
Een dertigtal foto's geeft een
beeld van de activiteiten van
negen fotografen, van wie meer
dan de helft ook reeds vorig
jaar aan de cursus had deelge
nomen. De tentoonstelling is da
gelijks, behalve zondags, gedu-
Jazzconcert
in Alphen
ALPHEN De culturele Raad
Alphen heeft dit seizoen gezorgd
voor een opvallend goed en
veelzijdig programma. Het is
een verheugende zaak, dat
daarin ook de jazz-muziek aan
bod komt.
Op 30 september geeft de bekende
Amerikaanse tenorsaxofonist
Dexter Gordon een concert in
„De Bron", aanvang 22.30 uur.
Hij zal begeleid worden door
het trio Rein de Graaff (piano)
met Henk Haverhoek (bas) en
Erik Ineke (drums). Bij redelij
ke belangstelling zal de culture
le raad nog drie jazz-concerten
organiseren.
rende de gehele dag te bezichti
gen.
De opzet van de cursus is geheel
gelijk gebleven: een kleine
groep deelnemers (ten minste
kandidaten) gaat een middag in
de week met Cor van Wanrooy
fotograferen in Leiden of omge
ving, terwijl ook weer een tocht
van enkele dagen werd ge
maakt, dit keer naar Zuid-Lim
burg en Luik. Regelmatig kreeg
ook weer ieder gelegenheid zelf
zijn opnamen in de donkere ka
mer af te drukken. Toch is er
een belangrijk verschil met vo
rig jaar: doordat meer dan de
helft van de deelnemers voor
het tweede jaar meedeed en
deze dus niet meer als begin
ners kunnen worden beschouwd,
is er veel zelfstandiger gewerkt.
Meer dan een derde deel van
het nu geëxposeerde materiaal
is bijvoorbeeld geheel buiten het
collegeverband gemaakt, zowel
in Nederland als op reizen in
Engeland, Frankrijk, Duitsland,
Oostenrijk enzovoorts. Ook op
de wekelijkse middagen werd
onafhankelijk gewerkt, doordat
vaak mensen alleen of in groep
jes van twee of drie hun eigen
weg gingen. De resultaten hier
van zijn op de tentoonstelling
duidelijk waarneembaar, te
meer daar vele deelnemers
langzamerhand een eigen stijl
hebben ontwikkeld.
Voor de tentoonstelling in het L.
A. K. is weer getracht een se
lectie te maken, die zoveel mo
gelijk variatie in onderwerpen
geeft en recht doet aan de veel
zijdigheid van de gemaakte op
namen. Men vindt er stadsge
zichten, natuurfoto's stillevens
en portretten, maar ook foto's
van toevallige voorbijgangers
en kinderen, terwijl met een en
kel voorbeeld getoond is, dat
het fotograferen van kunsthisto
rische objecten een van de
hoofddoeleinden van de cursus
zeker niet altijd tot steriele
plaatjes hoeft te leiden. Beziet
men het totaal van de afgelopen
twee jaar, dan blijkt, dat de
oorspronkelijke opzet om deze
tentoonstelling tot een jaarlijks
terugkerend evenement te ma
ken een goede is. Jaarlijks kan
nu een overzicht worden gege
ven van de bereikte resultaten,
zonder dat de beperking tot de
oogst van slechts één jaar een
nadelige invloed behoeft te heb
ben op de kwaliteit van
geëxposeerde. Het resultaat
dit jaar doet ook zeker niet on
der voor dat van vorig jaar, in
tegendeel, want de grotere zelf
standigheid van de deelnemers
verleent deze tweede expositie
een extra variatie, die het beste
voor de toekomst doet verwach
ten.
WASSENAAR Tot en met 30
september a.s. Is in Galerie
Heuff aan de Wassenaarse Hof-
laan een gevarieerde tentoon
stelling Ingericht van schilderij
en, litho's en tekeningen van
het echtpaar Frans en Els de
Haas, alsmede aantrekkelijke
potterle van Erik Windig en ul-
termatig grappig en kunstig ke
ramisch „UIHputwerk" van
diens moeder Annebet Stam.
Het werk van de geboren Arn
hemmer (1934) in Den Haag
wonende Frans de Haas kan ge
rangschikt worden onder het
moderne realisme met surrea
listische inslag. Werk van hem
is onder meer opgenomen in het
Haagse Gemeentemuseum en
het Stedelijk te Amsterdam. Het
werk is minutieus geschilderd,
echte fijnpeinture maar het
stelt de kijkers soms wel voor
raadsels met betrekking tot de
intenties van de kunstenaar. Ty
pisch is b.v. het meermalen te
rugkeren van een slak in de
compositie, misschien soms be
doeld als symbool van de rusti
ge bedachtzaamheid, maar in
vele andere gevallen is die ver
onderstelde bedoeling er moei
lijk uit te distilleren. Uit het
zelfportret met die onbestemde
blik kunnen we ook moeilijk
wijs worden.
het mooie „Meisje met vlin-
Picturaal is het werk aantrekke
lijk. Wij noteerden o.m. het zeer
fraaie „distels", de litho „Tos
cane" het stadsbeeld met op
de voorgrond een levengroot
stilleven van o.m. schaakfiguren
het mooie „Meisje met vlin
ders in landschap". „De ap
pels" en het reeds gememoreer
de „Zelfportret".
Zijn vrouw Els de Haas Jan-
sens, geboren (1937) in Den
Haag, is autodidacte. Als ama
teur won z(j in 1962 de Talens-
prljs en ging zich daarna be
roepsmatig aan het vak wijden.
Haar werk is primitief-realis
tisch. Evenals haar man is zij
lid van het Haagse schildersge
nootschap „Pulchri Studio".
Het werk heeft iets geheel eigens,
invloed van het surrealisme van
haar man is nergens te bespeu
ren. Zij neemt bij voorkeur kat
ten en poppen tot onderwerp,
die zij in allerlei situaties in
veelal groenen en bruinen schil
dert. Een enkel paneeltje, zoals
„Margotje in sherrydoos" ver
toont wat meer kleurverschei-
denheid, het lijkt ons alles ty
pisch vrouwelijk, met liefde en
innigheid gemaakt. Zoals „Vlin
ders" en „Kees met heliantjes"
aantonen.
Daarnaast toont de in Amsterdam
geboren (1946) keramist Erik
Vindig potterie in mooie klassie
ke vormen en glazuren. Er zijn
edel gevormde hoge vazen, pot
ten en schalen, maar ook in
fantasievormen. Zeer mooi zijn
enkele kommen, waaronder een
exemplaar in bruingrijs met wit
met gestileerd bloemmotief ge
decoreerd. Ook een groene kom
met grasdecor en vlinders is
een uniek stuk werk.
Erik Windig kreeg een opleiding
van zijn moeder Annebet Stam,
die eveneens werk toont bij
Heuff. Typisch van haar is het
zeer kleine keramische werk,
dat we wel „Poppenhuiswerk"
kunnen noemen. Poppetjes en
andere kleine dingsigheidjes,
die soms niet groter zijn dan de
dikte van een vingertop. Soms
zelfs vogeltjes van nog geen
centimeter groot. Grappig en
daarnaast merkwaardig kunstig
werk voor de kletnodiënkast, die
objekten waarvan men er tien
in de handpalm kan bergen.
WILLEM PRINS.
Afscheid van
directeur K&O
LEIDEN Op 6 oktober zal offi
cieel afscheid genomen worden
van de heer A. J. van der Pom-
pe, tot eind augustus directeur
van de Leidse Volksunversitelt
K en O. De receptie zal worden
gehouden van 16 tot 18 uur In
de burgerzaal van het stadhuis
(ingang Breestraat).
Van 16.30 tot 16.50 uur zullen de
deuren worden gesloten in ver
band met een muzikaal Inter
mezzo door de heren Rien de
Reede, fluit, en Bob van Aspe-
ren. klavecimbel De heer Van
der Pompe verlaat K en O, na
er vanaf de oprichting ruim vijf-
en twintig jaar gewerkt te heb
ben, wegens het bereiken van
de pensioengerechtigde leeftijd.
LEIDEN/WASSENAAR In de
Openbare Bibliotheek aan de
Luifellaan te Wassenaar is tot
7 oktober werk te zien van de
Leidse schilderes Trees Zwet
sloot. Zoals ik reeds eerder
schreef is zij eerst op latere
leeftijd met schilderen, etsen en
tekenen begonnen. In deze kwa
liteit heeft zij zich eigenlijk zelf
ontdekt.
Zij vertelde mij dat zij zoveel tijd
overhield naast haar huishoude
lijke besognes, dat zij die wilde
gaan vullen met meer artistieke
bezigheden. Zij ging les nemen
bij de Leidse schilder Fer Hak
kaart, die haar wegwijs maakte
op de moeilijke paden van het
artistieke terrein. Zij exposeer
de reeds enkele malen in Lei
den, op een groepstentoonstel
ling van Ars Aemula o.a. en
hield een kleine tentoonstelling
van etsen en tekeningen in de
bibliotheek aan de Van Beinum-
straat.
Op deze Wassenaarse tentoonstel
ling blijken eens te meer de ar-
tiestieke begaafdheden van
mevr. Zwetsloot, al zijn de re
sultaten in de verschillende
technieken wel different. Naar
mijn smaak in afgaande volgor
de van tekenen, grafiek en
sohilderen.
Want er hangen enkele tekeningen
van haar die ronduit subliem
zijn en b.v. toegepast als boekil
lustratie van voortreffelijk ge
halte zouden zijn. In ietwat ver
doezelde contouren, opgehoogd
en opgevuld met wolkachtige
sepia hangen er een tweetal ko
boldachtige mannetjes, die in
een sprookjesboek uitnemend
dienst zouden doen, alsmede
„Driewieler" en een grappig
„Aapje", alles vlot en terfzeker
getekend.
Met de wat weerbarstiger ets
naald heeft zij meer moeite.
Soms komt de beweging nog
wat stijfjes en onbeholpen tot
uitdrukking. Een viertal springt
daar echter weer uit: het fraaie
blad „Pinksterbloemen" .voorts
„Vogel in landschap", „Vissen"
en „Eekhoorn".
Nog wat meer moeite heeft zij
schijnbaar met het schilderpen-
seel. Wel heeft zij een mooi
kleurenpalet ontwikkeld, maar
van de techniekzijde lijkt het
nog wat onbeholpen. Toch wijs
is daarnaast graag op enkele
paneeltjes zoals een grappig
schilderijtje van enkele oude
mannen en een meisje-met-pop
penwagen. Zeer mooi is „Oma's
kastje", niet alleen in tekening
en kleur, maar vooral door een
ietwat ontroerende intimiteit en
de rustige, weloverwogen strak
ke compositie.
WILLEM PRINS
Leiden Vele enthousiaste
reacties hebben we binnen
gekregen over do rubriek
„Vertrouwd mot oud", waar
mee we veertien dagen gele
den zijn gestart. Vele abon
nees blijken antieke spullen
te bezitten, waarvan ze de
herkomst niet weten. Door
de aanwijzingen van onze
medewerkster worden ze
hoop wijzer. Heeft u ook i
antiek voorwerp, waarvan u
wat meer wilt weten, Muur
dan een foto van het voor
werp naar:
Vertrouwd met oud, Redactie
Leidse Courant, Kort Rapen
burg 2, Leiden.
Neo-rococo
stoel
Deze mahoniehouten stoel met
rieten zitting dateert uit het
derde kwart van de negen
tiende eeuw. Het is een roco-
co-mcubel. In de loop van de
eerste helft van de negen
tiende eeuw is men bij de
meubels, en dat geldt ook
voor deze lage rugstoel, af
gestapt van de strakke
rechte lijnen en langzamer
hand zijn de onderdelen
steeds meer afgerond of van
een kromming voorzien. Zo
De waarde van de stoel plm.
50,- (een enkel exemplaar),
is er ook aan deze stoel niets
recht, alles is welvend of ge
bogen; de rugleuning, de po
ten, de voorregel van de
tlng. De bovenregel van
leuning is nog van extra
krullen voorzien. Do zitting in
waarschijnlijk oorspronkelijk
niet van riet geweest. De/.e
Moeien hadden meestal dikke
zittingen, bekleed met trijp
of fluweel.
Pronkkast
Deze „pronkkast" Is echt een
meubel uit grootmoederstijd.
Het is gemaakt van noten
hout dat gedeeltelijk, nl. de
randen en de lijsten, zwart
gepolitourd Is. Dit meubel
stuk wordt „Bonheur du
Jour" genoemd. De „Bonheur
du Jour" was In de 18de
eeuw een schrijftafeltje met
één lade en op het blad een
kleine opbouw. In de opbouw
zaten meestal een paar laat
jes ter weerszijde van een
kastje. Het was een klein
elegant meubel en hoorde
thuis in een boudoir.
Deze „Bonheur du Jour", veel
groter en grover dan de
schrijftafeltjes, dateert uit
het midden van de vorige
Het is duidelijk te zien dat de
vorm en functie in de loop
der tijd veranderd zijn. In de
19e eeuw is de „Bonheur du
Jour" een kast geworden die
men kan vergelijken met de
porseleinkast uit de 18de
eeuw. Het bestaat uit twee
delen. Het bovenste gedeelte
heeft, in tegenstelling tot de
porseleinkast, slechts één
deur, waarin 'n ruit of 'n spie
gel geplaatst Is. Achter het
glas kon men de mooie spul
len te pronk zetten. Het on
derste gedeelte wordt met
twee houten deuren afgeslo
ten. Hier werden de minder
mooie dingen opgeborgen.
Het snijwerk van deze kast
met de krullen en bloemen Is
kenmerkend voor do neo-ro
coco. In de 19de eeuw heeft
men bijna alle stijlen uit de
voorgaande eeuwen geïmi
teerd, ook do rococo is niet
vergeten. Hoewel men de
krullen en de gebogen lijn
heeft overgenomen is de
neo-rococo toch een veel
zwaardere, grovere en min
der elegante stfjl dan de oor
spronkelijke.
De waarde van deze „Bonheur
du Jour": 900,-.
