Vraagtekens Krijgt tuinders
achter het wel de prijs die
veilingsysteem hem toekomt
Zoeken naar Tuinder weinig
mdere vormen te vertellen
voor afzet over inkomen
Markten
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
teN HAAG Twee nieuwe veilingen. Op maandag 4 september
Uerd ln Bleiswijk de nieuwe groentenveiling „Bleiswijk" geopend,
op vrijdag 15 september gaat in Aalsmeer de nieuwe bloemenvei
ling. de grootste ter wereld, in werking. Twee belangrijke stappen
in de voortgaande concentratie van veilingen.
eiling Bleiswijk is ontstaan uit de veilingen Rotterdam en Berkel-
Rodenrijs. De jaaromzet zal circa 100 miljoen bedragen, waarmee
Bleiswijk de tweede veiling van Nederland is. Op topdagen worden
1,2 miljoen kilo tomaten, één miljoen kroppen sla en 400.000 kom
kommers verwacht. De bouwkosten hebben 30 miljoen gulden he
rdragen. Men heeft een terrein ter beschikking van 48 hectare, waar
mee gerekend is op een mogelijk toetreding van de veilingen Pij-
nacker en Gouda.
lammoetveiling Bleiswijk werd voorafgegaan door de concentratie
van de negen Westlandse veilingen tot de reuzen Westland Noord,
Westland Zuid en Westerlee, en zal worden gevolgd door een aa
mengaan van de vijf veilingen op de Zuidhollandse eilanden,
jast tachtig groente- en fruitveilingen telt Nederland nog een vijf
tiental bloemenveilingen. Prins Claus zal op 15 september de nieu
we Aalsmeerse veiling openen, die ontstaan is uit de veilingen Bloe-
menlust en CAV die samen vorig jaar een omzet van 220 miljoen
gulden hadden. De Honselersdijkse bloemenveiling nam 154 miljoen
voor haar rekening. De bloementeelt is in Nederland de laatste ia-
ren enorm toegenomen. De gezamenlijke omzet van de ruim 8000
kwekers steeg al enkele jaren met 100 miljoen per jaar en was vo-
ig jaar 545 miljoen gulden.
opening van twee nieuwe veilingen is een aanleiding om vraagte
kens te zetten achter het functioneren van dit verkoopsysteem, een
van de belangrijkste gegevens in de tuinbouwwereld. Is de veiling
nog wel de beste manier om tuinbouwprodukten af te zetten? Zijn
er andere mogelijkheden en wat zijn de consequenties daarvan?
is niet altijd even gezond. Geen enkele oplossing is volmaakt. Er is
altijd een groep die nadeel ondervindt". Een vastgestelde prijs be
rooft de tuinder overigens wel van de buitenkansjes: de hoop op
hoge prijzen houdt hem voor een niet onbelangrijk deel in leven.
THERMOMETER
NRECHTVAARDIG
het veilingsysteem lijkt een flink stuk onrechtvaardigheid inge
duwd te zijn. Normaal in het economisch leven is, dat een produ
cent de prijs van rijn produkt vaststelt. Hij berekent, heel simpel
gesteld, zijn kostprijs, legt er een winstpercentage op en heeft een
verkoopprijs, een prijs die hij kan veranderen ais er meer of min
der vraag naar zijn produkt is. Maar de tuinder kent dat niet. Hij
leeft geen invloed op de prijs voor zijn produkten. Hij kan niet zeg
den: zo en zo veel wil ik voor mijn tomaten hebben. Hij heeft maar
»f te wachten wat hij er op de veiling voor krijgt. Daar wordt de
trijs in eerste instantie vastgesteld door de kooplieden, maar is
terk afhankelijk van een groot aantal factoren, zoals de grootte
van de aanvoer, het weer, en het jaargetijde, buitenlandsè concur
rentie en de mogelijkheden om direkt te exporteren.
zijn voor de tuinder nauwelijks mogelijkheden om zijn produktie
af te stemmen op de vraag, die zich van dag tot dag kan wijzigen.
Hij moet al maanden eerder beslissen wat hij poot of zaait en wan
neer. En als zijn tomaten, komkommers, sla eenmaal rijp zijn, kan
lij ze niet bewaren tot de prijs beter is, omdat alle» sterk aan be
derf onderhevig is.
tuinbouwkringen, en met name bij het Centraal Bureau voor Tuin-
louwveilingen in Nederland, is men, volgens de heer L. Gijsberts,
loofd afdeling marktonderzoek van dat bureau, ernstig aan het on-
lerzoeken of er mogelijkheden zijn om het huidige veilingsysteem
ledeeltelijk of geheel overboord te zetten en te komen tot een sy-
teem dat de tuinder meer zekerheid geeft en een betere, constante-
e prijs voor zijn produkten.
ilen gebeurt in een zaal waar de kopers op een'tribune zitten. De
e veilen produkten komen op auto's of wagens voorbij. Monsters
rorden aan de kopers getoond. Dan gaat op een grote klok met cij-
ers van 100 tot 0 een wijzer draaien. Is de wijzer gekomen bij het
►edrag dat de koper wil betalen voor het betreffende produkt, dan
Irukt hij op een knop op zijn bank en de wijzer staat stil. Verkoop
ii\ afslag. Bij de grote groenteveilingen is men van dit tijdrovende
systeem afgestapt: de tuinder zet zijn produkten, na keuring, neer in
een hal, soort bij soort. Als alle tuinders hun aanvoer hebben neerge
zet begint het veilen. De kooplieden zitten weer in de banken met
de drukknop en de wijzer draait weer, maar nu zien de kopers de
irodukten niet. Ze gaan slechts af op de keuringen. Er worden van
totale aanvoer alleen nog naamloze, ongeziene partijen van bijv.
00 of 200 kistjes tomaten geveild. Iedereen krijgt uiteindelijk de-
elfde middenprijs.
Een heel andere mening heeft mr. P. Scherdeling van het bedrijfs-
schap voor groothandel en tussenpersonen in groenten en fruit, te
vens voorzitter van de bond van exporteurs. Hij zegt: „Hoe je ook
verkoopt, als de verhouding vraag-aanbod ongunstig is krijg je al
tijd een slechte prijs. Je kunt het zo zien: de tuinder legt bij zich
zelf een thermometer aan, hij wordt kwaad als hij ziet dat hij 38,f»
heeft en gooit de thermometer weg. Dezelfde reactie is: hij wordt
kwaad als de prijs slecht is en vraagt of het veilingsysteem niet
veranderd moet worden. Nee, de tuinder krijgt nog altijd de hoog-
ate prijs die er in de markt zit!
De heer Scherdeling vindt dat de tuinders voor hun prijs helemaal
niet afhankelijk zijn van de kopers. „De tuinder speelt een spelle
tje. Hij jaagt de kopers tegen elkaar op. Anders dan met dit vei
lingsysteem is er geen hoge prijs te krijgen". Hij noemt daarbij we!
als voorwaarde dat er voldoende kopers zijn en de vraag niet gaat
in de richting van een monopolie. Maar de eerste paar Jaar is het
volgens hem nog niet zo ver.
De problemen zijn volgens de heer Scherdeling eerder te wijten aan
de stagnerende markt en de verzadiging. „Het is nog wel niet zover
als bij het fruit, waar een enorme overproduktie is en rooien de
enige oplossing is. Maar toch vertoont de groentemarkt verzadi
gingsverschijnselen". Voor het veilen hebben we geen alternatief.
Want hoe zou er een prijs tot stand moeten komen, zelfs voor iede
re onderverdeling per produkt. Als je met vastgestelde prijzen
werkt heb je drie mogelijkheden: ten opzichte van het buitenland
zit je goed, te hoog of te laag. Te hoog: dan blijven de produkten
onverkocht in de winkels liggen, zodat de volgende dag de winkelbe
drijven nauwelijks kopen en hier de tomaten enz. naar de mesthoop
gaan. Te laag: dan wil iedereen kopen en is de vraag te groot; hoe
verdeel je dan de aanvoer onder de kopers? En als de prijs goed is,
zit je nog met een ingewikkeld afzetstramien, de verschillende prij
zen voor de vele sorteringen naar kwaliteit, kleur, maat".
BESCHERMING
)NCENTRATIE
moeilijkheden met het veilsysteem zijn volgens de heer Gijsberts
het grootste deel te wijten aan de steeds verder gaande con-
tntratie van grootwinkelbedrijven, een concentratie die in heel
'est-Europa bezig is. In de meeste landen is de markt in handen
an een klein aantal sterke bedrijven met grote-aantallen filialen.
Zwitserland zijn dat er nog maar twee.
groenten worden aan deze bedrijven- geleverd door een vrij groot
antal exporteurs. Meerdere exporteurs leveren aan één grootwin-
elbedrijf. Hierdoor ontstaat tussen deze exporteurs een concurren-
estrijd om vooral maar te mogen leveren, desnoods met verlies,
atuurlijk heeft dit z'n invloed op de prijs die de tuinder krijgt En
anuit Nederland gaat bijvoorbeeld al 75 procent van de komkom
mers naar de Duitse filiaalbedrijven. De macht van deze bedrijven
ou, meent de heer Gijsberts, nog eens zover kunnen gaan dat er 's
lorgens op de veiling een telefoontje binnenkomt: „vandaag willen
e zoveel komkommers voor die prijs", met uitschakeling van de
ooplieden.
^GELIJKHEDEN
Ef bestaat een aantal maatregelen, waardoor de tuinder enigszins
wordt beschermd. De belangrijkste daarvan is de „minimumprijs".
Al tijdens de crisisjaren en de oorlog kregen de tuinders een vast
bedrag uitgekeerd voor hun produkten. De huidige regeling bestaat
sinds 1948. De minimumprijs is de laagste prijs die een tuinder op
de veiling kan krijgen, tenzij de produkten niet worden verkocht en
doordraaien. Die minimumprijs (die overigens lager is dan de kost
prijs) wordt door een commissie van veillngvertegenwoordigers
vastgesteld en regelmatig herzien.
Daarnaast bestaat er een systeem van heffing en vergoeding. Van de
dagelijkse veilingomzet van de tuinders wordt een klein percentage
afgehouden. Uit het fonds dat hiermee wordt gevormd krijgt de
tuinder een vergoeding als zijn produkten doordraaien. Zo werd in
1971 voor in totaal 16 miljoen gulden aan heffingen ontvangen en
voor 11 miljoen aan vergoedingen uitbetaald.
Andere maatregelen in het belang van de tuinder zijn ondermeer: een
uniforme kwaliteitsregeling, reclame in binnen- en buitenland (vorig
Jaar werd voor 4.333.000 gulden reclame gemaakt), de dwang van
hét C. B. op kopers om op tijd te betalen aan de tuinders, markton
derzoek en voorlichting.
Tot de beschermende maatregelen kan ook worden gerekend, dat het
Centraal Bureau participeert in een aantal belangrijke exportbedrij
ven en daar dus „een vinger in de pap" heeft. De heer
Scherdeling: „Het C. B. had ook aandelen moeten hebben in de toe
leveringsbedrijven, zoals de kassenbouw, zodat men activiteiten in
Oost-Europa, die tot oneerlijks concurrentie hebben geleid, zou kun
nen hebben voorkomen".
CONCURRENTIE
De tuinbouw heeft sinds enkele jaren in toenemende mate te lijden
onder ooncurrentie van enkele Oostblanken met name Roemenie,
die de Westduitse markt proberen te veroveren. Een concurrentie
die echter niet plaatsvindt uit gezonde economische principes, maar
in stand wordt gehouden door de staat; de staat kan bepalen waar
en wat er geteeld wordt en voor welke prijs. Een concurrentie ove
rigens, die de tuinbouw en de toeleverende bedrijven uit vooral het
Westland zelf mede hebben helpen opbouwen. De heer Scherdeling:
„Die concurrentie is unfair. Daar kun je niet tegenop, want de
staatskas van een Oosteuropees land houdt het langer uit dan de
portemonnee van een tuinder. Er moet een regeling komen, er moet
met die landen gepraat worden". Dé heer Gijsberts: „Dit is natuur
lijk meer een politieke zaak, die ln EEG-verband aangepakt moet
worden. En in Brussel houdt men zich daar beslist mee bezig".
VEILINGEN
gens de heer Gijsberts van het Centraal Bureau van Tuinbouwvei-
ïgen zijn er drie mogelijkheden. De eerste (Gijsberts: „Maar dat
geen mogelijkheid") is om het maar bij de klok te laten en te
en hoe zich dat ontwikkelt. De tweede mogelijkheid is om voor
n bepaald gedeelte van de markt een vaste prijs af te kondigen,
et Centraal Bureau en de exporteurs zouden bijvoorbeeld overeen
innen komen, dat voor volgende week alle tomaten bestemd voor
weden voor 5 gulden verkocht worden. Voor dat contingent toma-
dus een vaste prijs gelden. De nadelen zijn, dat er expor-
ws kunnen zijn die de afspraak ontduiken en goedkopere tomaten
tn Zweden leveren, en dat andere produkten en tomaten voor an-
gebieden op de normale manier geveild worden, waardoor er
fee verschillende prijzen ontstaan. Een vastgestelde prijs, naast
!t normale veilen, is bovendien moeilijk vast te stellen, omdat
echt te voorspellen is hoe hoog over een week de veilingprijs zal
jn. Wijkt men daar veel vanaf, dan ontstaan flinke financiële ri-
co's.
derde mogelijkheid is de klok geheel stil te zetten en over te gaan
vaste prijzen, die bijvoorbeeld iedere week opnieuw vastgesteld
uden worden. Een dergelijk systeem staat echter los van de
arktvorming in andere landen, zodat er weer verschillende prijzen
ijven bestaan. Bovendien is het iedere week vaststellen van de
ijzen een omvangrijk werk. omdat men dan alleen al bij de toma-
te maken heeft met prijzen voor de sorteringen A, B, C en CC
eer of minder gekleurd, export of binnenland. Bovendien zijn er
sgionale kwaliteitsverschillen in Nederland.
teer Gijsberts: „De eerste mogelijkheid blijkt steeds minder een op-
wing. Bij de tweede mogelijkheid weet je zeker dat je brokken
aakt. Maar het derde systeem is ook moeilijk omdat je er traag
kan reageren op bepaalde marktsituaties, die van dag tot dag
innen verschillen. Wat dat betreft geeft de veilingklok wel goed
at er in de markt gebeurt. Maar wat er in de markt gebeurt
Nederland telt nog een groot aantal veilingen: tachtig, hoewel dat er
tien jaar geleden nog 133 waren. De grootste omzet heeft thans de
veiling Grubbenvorst bij Venlo met 112 miljoen gulden. De kleinste
zijn Minnertsga in Friesland en Steenwijk in Overijssel, met respec
tievelijk 219.000 en 220.000 gulden. Een deel van de moeilijkheden
zou al worden opgelost als het aantal veilingen verminderd werd.
Overal zijn al samenwerkingsvormen te bespeuren, meestal ge
dwongen door hoge kosten, slechte prijsvorming (op grote veilingen
zijn de prijzen doorgaans beter) en slechtere accommodatie voor de
kopers. Want ook de kopers varen wèl bij een grote goed geoutil
leerde veiling
Ook tussen de mammoetveilingen onderling ontstaat een steeds
groeiende samenwerking. Zo gebruikt veiling Bleiswijk het compu
terprogramma dat voor Westland Noord ontworpen werd. De veilin
gen Westerlee en Delft gebruiken één computer. Nog dit jaar zal,
ter vervanging van het houten fust, plastic meermalig fust worden
ingevoerd; niet voor iedere veiling apart, maar aanvankelijk voor
alle Zuidhollandse veilingen gezamenlijk, en later landelijk. Laatste
voorbeeld: de Bond Westland en De Kring zijn momenteel bezig te
komen tot één sterke veilingorganisatie voor het hele Zuidhollandse
glasdistrict.
De heer Gijsberts: „Als er in 1980 nog 23 tot 25 veilingen over zijn is
dat voldoende. We zijn er nog niet uit".
WE ZIJN ER NOG NIET UIT
De heer Scherdeling zegt tot slot het verstandig te vinden van het
Centraal Bureau dat men al enkelo jaren geleden over een ander
veilsysteem is gaan nadenken. „Samen met de bond van exporteurs
moet de vinger aan de pols worden gehouden. Je kunt wel een „mo
del" voor een andere methode ontwerpen en als het nodig is daar
mee gaan werken, maar het zou onverstandig zijn te doen alsof het
nu al zover was!"
Maar de heer Gijsberts meent: „Binnen enkele jaren zullen we be
langrijke beslissingen moeten nemen. Er staan grote veranderingen
voor de deur. Maar we zijn er echt nog niet uit".
WILLIBRORD RUIGROK
W eerrapporten
van hedenmorgen 7 uur
temp. temp. slag
A'dam zwaar bew.
14
8
1
De Bilt zw. bew.
14
10
2
Deelen mist
13
10
1
Eelde mist
14
7
0
Eindhoven bewolkt
14
10
3
Den Helder z.bew.
15
10
0.1
Rotterdam mist
14
8
1
Twente geh. bew.
13
10
0.6
Vli9singen h. bew.
13
11
13
Z.-Limburg mist
13
9
1
Aberdeen 1. bew.
14
5
4
Athene zw. bew.
19
Barcelona regen
20
15
2
Berlijn mist
15
9
0.1
Bordeaux mist
19
9
1
Brussel geh. bew.
13
10
4
Frankfort z. bew.
14
s
0
Genève regen
16
8
0.1
Helsinki licht bew.
17
S
0
Innsbrllck h. bew.
16
5
0
Kopenhagen bew.
8
6
0
Lissabon onbew.
28
17
0
Locarno regen
17
10
2
Londen zw. bew.
13
9
7
Luxemburg mist
11
Madrid half bew.
28
18
0
Malaga half bew.
26
17
0
Mallorca regen
20
5
30
MUnchen zw. bew.
14
4
0
Nice geheel bew.
21
14
3
Oslo zwaar bew.
16
2
0.1
Parijs geheel bew.
14
9
4
Rome half bewolkt
23
14
0
Split onbewolkt
20
9
0
Stockholm h. bew.
18
0
4
Wenen licht bew.
17
4
0
ZUrich zwaar bew.
16
5
0
per 2.26 (3e kwu
kol (koelen 1625-
2500: gulste koelen 1250-1700; kalf-
vaarzen rood 1950—3625. zwart
1650-2135: klam vaarzen 1635-1925;
5.15—5.30 (2e kwal.4.90-5.10 (3e
kwal.) nuchtere tlachtkalvcrcn per
kg. lev. new 1.40-1,50. sla.hUcu-
cen Der kg. lev. gew. 2.34—2.39 (le
2.28-2,33 (2e kuol.) 2.20—
3e Invul.)slacht varkens per
kg. lev. gew. 2.3S—2.44; vette si hu-
pen 140—175, vette lammeren 120—
160. Overzicht (resp. aanvoer, hnn-
del en prijzen)melk- en kalfkoelen
gelijk vorige week - rustig - moei
zaam prijshoudend, gulste koelen
Iets minder - traag - nauwelijks o(
niet te handhaven. Jongvee minder
maal - traag - niet prijshoudend.
—68. champignons 160—300. perer
62. aardappelen 19-22. andijvie 1|
34. augurken 71—135, pronkboner
55— 70. snijbonen 105—165. stumbo
Ug
- vrij i
- kalm - (lauw prijshou
dend, slachtvee groot - lui - prijs-
houdend tot aflopend, slachtzeugen
28—43. spruiten A 87—96. B93—100
prei 57-68. tomaten A 570—610. B
540-560. C 590-620. CC 390. uien
mlddelcrot 21—33. witlof 240—323
per 100 kg. Meloenen 6 130—145, 16
90—135. bloemkool A 79—95. B 54-
66. knolselderij 30—34. komkommers
AAA 31.72, AA 27- 29, A 22—24. B
17—18, C 15. D 15. sla 19-29 per 100
stuks. Peterselie 6—28. radijs 21—23,
aelderlj 21—29 per 100 bos.
gesl gew. 6.05—6.35 (le kwal.)
5.60—5,90 2e kwal koelen per kg.
gesl. gew 5.50—5.90 (le kwal);
4.85—5.36 (2e kwal.) 4,45—4.75 (3e
kwal.): stienen per kg. ges! gew
6.35—6.80 de kwal) 6.10—6.30 (2c
"coelen per kg. gesl.
ROME Lee Evans, die vorige
week in MUnchen niet aan de
start kwam omdat de Amerika
nen geen estafetteploeg meer op
de been konden brengen, heeft
gisteravond in Rome de 400 me
ter gewonnen. Evans versloeg
bij atletiekwedstrijden in het
Olympisch stadion zijn opvolger
Matthews met ruim verschil:
45.0 45.2.
TARRAGONA De eerste etappe
van de ronde van Catalonië is
gewonnen door de Spanjaard
Perurena. Hij legde de afstand
van 211 kilometer van Tremp
naar Tarragona af in zes uur,
18 minuten en 57 seconden.
Tweede werd zijn landgenoot
Oiva en derde de Belg Boysens.
Met bijzonder leedwezen geven wij kennis van het zeer onver
wacht overlijden van de heer
C. G. SMIT
de afdeling Vellendrukkerij van onze
De Direktie
NEDERLANDSE ROTOGRAVURE
MAATSCHAPPIJ N.V.
Leiden, 13 september 1972.
Hiermede vervullen wij de droeve plicht kennis te geven van
het onverwacht overlijden van onze gepensioneerde collega, de
heer
C. G. SMIT
Als mens en collega zal hij bij ons altijd in dankbare herinne
ring blijven.
Personeel
NEDERLANDSE ROTOGRAVURE
MAATSCHAPPIJ N.V.
Leiden, 13 september 1972.
ÏNOBS :.WJ ZUINHiM NBT^S
•«ONOMie TB MT
ONZI TOSKQW&T TB »CXAV«N
Tom
en
Marie
Ann
De
vredes-
spuitbus
