Zwaar gewest rond Leiden
beter dan Groot Den Haag
VNG geeft advies:
m
Advies
voor een
Gewest
IjAJ
Geen kansen
voor gewest
Bollenstreek
Lisse en Zuiden
Haarlemmermeer
50.000 inwoners?
SNEL KIEZEN:
OPENBAAR- OF
PRIVÉ VERVOER
ra
DINSDAG 1 AUGUSTUS 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 3
LEIDEN Bijna vier jaar gele
den gaf het Gewest Leiden de
Vereniging van Nederlandse Ge
meenten opdracht, een onder
zoek in te stellen o.a. „ter voor
bereiding van een plan voor de
bestuurlijke organisatie, gericht
op de vervulling van die taken,
die door het gewest en de sa
menstellende delen dienen te
worden verricht". Dat onder
zoek is eind vorige week afge
sloten met het uitbrengen van
een driedelig beleidsadvies. Aan
dit advies zijn de afgelopen ja
ren vier deelrapporten voorafge
gaan. In deze jaren hebben zich
de opvattingen over de functie
van het gewest sterk gewijzigd.
Aanvankelijk werd het gewest
nog gezien als een aanvulling
op de gemeenten, die alleen
noodzakelijk was in gebieden
met een klemmende ruimtelijke
problematiek met een sterke na
druk op de groei van onderop.
Nu heerst de opvatting, dat het
gewest een zelfstandige instel
ling zou moeten zijn; de eerste
vormgever van de samenleving
op lokaal niveau, waarbinnen de
gemeenten naar organisatie en
bevoegdheden zouden moeten 2. Een „klein'
j{an wor(jen. Burgers, maar ook
de gemeentebesturen zullen het
den: 1 Een gewest, een Grote bestuur van het Haagse Gewest
gewest Den Haag; dat 'n zodani- a|s een provinci, op k|ei„ere
ge omvang heelt dat het bij het schaa, Iien
'!rieA.V!".il"iia,ïCïf°.TPK" Het verkieselijke Gewest rond
oon ornto cr,»a nt mto oa t Leiden dient volgens 't beleids-
worden ingepast. Hetgeen bete
kent dat het gewest daartoe vol
doende bevoegdheden en moge
lijkheden moet hebben. In dat
licht dient men het beleidsad
vies te zien, dat tendeert naar
twee alternatieve mogelijkhe-
een grote speelruimte heeft bin
nen het nationale kader. Dit ge
west zal aanzienlijk groter moe
ten zijn dat het huidige Gewest
Leiden;
gewest rond Lei
den, dat wel voldoende moge
lijkheden zal hebben om een
evenwichtige voorzieningenstruc
tuur op te bouwen maar dat een
belangrijker deel van zijn taak
stellingen van buitenaf aange
dragen zal krijgen.
Groot Gewest Den -Een konsekwentie van i
Haag, waarin de Leidse agglo
meratie een deel zou zijn naast
de Haagse agglomeratie, de
Bollenstreek, Delft en het West-
land en wellicht ook het Hol
lands Middengebied (Gouda-AI-
phen e.o.). De keus tussen de
twee alternatieve nogelijkheden
kan men snel maken na lezing
van—de argumenten en overwe
gingen die de VNG- onderzoe
kers drs. P.Ph. Dordregter, drs.
B.B.M. van der Hart en drs. S.
van Keulen hanferen bij de
twee voorliggende mogelijkhe
den.
Een zwaar gewest rond Leiden
1 heeft realiteitswaarde omdat;
't gewest rond Leiden voldoen
de kracht zal kunnen hebben
gewest
rond Leiden zou verder kunnen
zijn, dat de gemeenten wat klei
ner kunnen worden waarbij het
gewest duidelijke stimulerende,
controlerende en uitvoerende
bevoegdheden zal hebben. Een
gunstig gevolg van een Gewest
rond Leiden zal volgens de sa
menstellers van het advies ten
slotte kunnen zijn, dat de com
municatiekanalen tussen Ge
west, gemeente en burgers
makkelijker tot stand gebracht
kunnen worden. Het gewest
rond Leiden zal meer aan
spreekbaar zijn voor de burgers
dan een Groot Gewest Den
Haag. Dat is zeker noodzakelijk
omdat de besluiten van het Ge
west een vrij gedetaileerd ka-
raker zullen hebben,
om taken die uit het gebied zelf De konsekwenties van de instel-
uit democratische overwegingen
de gemeenten een belangrijke
functie moeten houden. Maar
daarbij zal niet ontkomen kun-
lijke herindeling tot grotere ge
meenten aldus de VNG-advi-
seurs, die ook nog aanvoeren,
dat de relatie burgers en ge-
een gemeente- westbestuur moeilijk opgebouwd
A'AH'-a'
advies groter te zijn dan thans.
Het zou opgebouwd moeten zijn
uit de volgende deelmilieus; de
Leidse agglomeratie (Leiden en
de direct aanpalende gemeen
ten), Katwijk, Rijnsburg en Val
kenburg, (Wassenaar zal beter
in een Gewest Den Haag dan in
een Leids Gewest kunnen parti
ciperen), Voorschoten (voor de
ontwikkeling van de Vlietlanden
en het Leidse Vlietpark dient
ook Stompwijk-gem. Leidschen-
dam bij het Leidse Gewest teko-
men,), de Bollenstreek. Hazers-
woude en Koudekerk, het Plas-
sengebied van Alkemade en
Warmond en het zuidelijke deel
van de Haarlemmermeer.
Wat Hazerswoude en Alphen be
treft wordt in het advies opge
merkt dat zij voor de Leidse ag
glomeratie een specifieke wo-
ningbouwfunctie kunnen vervul
len. Mocht de voorzieningen
structuur van de Leidse agglo
meratie toenemen dan zouden
deze gemeenten geheel of ge
deeltelijk in het Gewest Leiden
kunnen deel nemen.
Ten aanzien van het Plassenge-
bied wordt opgemerkt, dat het
gebied zelf onvoldoende moge
lijkheden heeft om een eigen ge
westelijke taakstelling waar te
maken, omdat het te weinig en
te zwak gestructureerd is. Voor
een goede deeltaakstelling bin
nen het Plassengebied zal ook
Woubrugge en zeker de kern
van Hoogmade tot het Gewest
Leiden moeten behoren.
komen, maar ook taken,
van buiten af worden aangedra
gen (woningbouw werkgelegen
heid eet),in evenwichtige relatie
tot elkaar te realiseren.
heL-mogelijk zal zijn mede door
de aanwezigheid van een be
langrijk centrum als de stad
Leiden en door de aanwezigheid
van regionale steunpunten voor
voorzieningen om de reeds aan
wezige voorzieningenstructuur
op evenwichtige wijze uit te
bouwen:
t 'n gewest rond Leiden voldoen
de mogelijkheden zal hebben
om- tezamen met de gemeenten
een zo goed mogelijke relatie
met de burgers op te bouwen.
Bii de instelling van een gewest
rond Leiden dient men wel te
ocerwegen, dat er een constante
dialoog zal moeten zijn met de
Haagse agglomeratie over de
gewenste ontwikkelingen in de
samenleving. Bij kleinere ge
westen - men kiest daarvoor als
de Leidse agglomeratie een ei
gen gewest en geen onderdeel
van een Haagse vleugel in de
Randstad wordt - zal er de be
hoefte bliiven bestaan aan een
niveau tussen gewesten en Rijk.
Op dit niveau - de provincie -
moeten de grote lijnen van de
ontwikkeling worden vastgesteld
voor een landsdelig gebied. De.
provincie - volgens de VNG-ers
hoeven er geen 11 meer te ziin
ling van een Groot Geweste Den
Haag zullen zijn, dat een Groot
Gewest Den Haag wezenlijk de
taak en de positie van de pro
vincie aantast. De grote gewes
ten zullen rechtstreeks met el
kaar in contact treden, zoals nu
al gebeurt met de grote steden,
en voorbij proberen te gaan aan
de intermediaire functie van de
provincie.
De adviseurs vrezen vorder, dat
bij een Groot Gewest Den Haag
de woningbehoefte en verzor
gingsfunctie van de stad Den
Haag wat eenzijdig gaat domi-
Groot gewest
dreiging voor
evenwichtige
ontplooiing
A''
neren. Niet denkbeeldig is, dat
verzorgingscentra van lagere
orde (Leiden en Delft) in een
vroeg stadium ondergeschikt
zullen worden aan een groter
geheel en onvoldoende in de ge
westelijke besluitvorming be
trokken zullen worden,
bii vorming van gewesten - zal Door de grote schaal van een
ook het toezicht moeten hebben Groot Gewest Den Haag zullen
De auto is niet uit ons bestaan
weg te denken. Daarom
moet het selectief autoge
bruik bevorderd worden.
Woon- en werkgebieden moe
ten derhalve zoveel mogelijk
op de raillijnen zijn afge
stemd. Hoofdelement in het
railstelsei van het gewest
Leiden is de spoorlijn Haar
lem Den Haag met daar
aan de toekomstige Schiphol-
lijn en de lijn Leiden
Utrecht. Om de noodzaak
voor verdere aanleg van au
towegen zoveel mogelijk te
beperken, zijn meer railver
bindingen nodig. Het beleids
advies wordt voorgesteld.
Oegstgeest, Rijnsburg. Kat
wijk en Noordwijk langs een
intensief te gebruiken rail-
varbinding aan te sluiten op
de stations van Leiden en
Den Haag. Prioriteit ver
dient een lijn van de Meren-
wijk naar do Leiderdorpse
uitbreiding, b ijv. te onder
houden met Haags tramma-
terieel. Op den duur stellen
da spoorwegen zich voor. de
lijnen naar Katwijk. Noord
wijn en Leiderdorp te doen
berijden door „Randstadma-
terieeldat snel optrekt
waardoor meer haltes moge
lijk zijn; langs de oostzijde
van Voorschoten en Leiden-
Zuidwest kan dan een twee
de noordzuidverbinding met
dit soort treinen gelegd wor
den tussen Den Haag en Lei
derdorp. Tenslotte geeft het
beleidsadvies in overweging,
Wassenaar d.m.v. een tram
met de Haagse city en even
tueel noordwaarts met Kat
wijk te verbinden.
LEIDEN De Bollenstreek
heeft, volgens de adviseurs van
VNG, niet voldoende grondslag
om een eigen gewest te vormen.
In de eerste plaats trekken zij in
twijfel of de Bollenstreek sterk
genoeg is o JÊ
evenwichtige
structuur voor het gehele gebied
samen te stellen. In steeds toe
nemender mate blijkt de Bollen
streek afhankelijk te zijn van
de ontwikkelingen elders. De
bevolking richt zich meer en
meer op voorzieningen van bui
ten het eigen gebied (vooral
Lelden en Haarlem), een proces
dat zich in de toekomst nog
voort zal zetten.
De bollencultuur, die tot nu toe
een vrij dominante en karakte
ristieke rol speelde, vormt ook
te weinig basis voor een eigen
gewest, door het afnemend eco
nomisch gewicht. Ook de „open
ruimte"-tnakstelling kan, gezien
de huidige ontwikkeling niet
meer als belangrijk beschouwd
worden.
zelfstandig een Door al deze negatieve factoren
voorzieningen- en door de druk van buiten af
op de Bollenstreek, menen de
adviseurs dat een bestuurlijke
vormgeving in een groter ge
heel gewenst zal zijn.
LEIDEN Wanneer het beleids
advies voor het gewest Leiden
letterlijk gerealiseerd zou wor
den, dan wacht Llsse en de zui
delijke Haarlemmcrmeerpolder
een toekomst als sterk verstede
lijkt gebied met 50.000 inwoners.
Bij het hidige vestigingsoverschot
In het plangebied van 0,5% en
een natuurlijke bevolkingsgroei
van 1%, berekenen de adviseurs
van de VNG het inwonertal van
de regio op 403.000 in 1985. Dat
is maar 48.000 méér dan het
huidige aantal. Maar ten behoe
ve van de nieuwe bewoners,
voor het inhalen van sanerings
achterstanden en wegens de sa
nering van het woningbestand
tot 1985 moet voor tussen de
20.500 (bij een woonbezetting
vrij houden voor toekomstige
terreinbehoeftcn.
Het marine vliegkamp Valken
burg wordt in het advies ge
schetst als een theoretische
bouwplaats voor een stad van
9.000 woningen. Om de verbin
dingen per weg en/of rail die
nodig zouden zijn voor de ont
wikkeling van deze „new town"
en die nieuwe doorsnijdingen
van het hoogwaardige natuurge
bied achter de duinen zouden
veroorzaken, achten rapporteurs
deze locatie onaanvaardbaar.
Datzelfde geldt voor Zooterwou-
de, waar de bebouwing de om
geving van het huidige dorp zou
aantasten en een sterke „hori
zontvervuiling" ten gevolge zou
hebben.
van 3,50) en de 30.000 woningen Rapporteurs komen tot de slot-
LETDEN In de situatie van het
gebied waarover zich het plan
voor de bestuurlijke organisatie
uitstrekt, verdient het openbaar
vervoer zeer bijzondere aan
dacht te krijgen, aldus het be
leidsadvies van de VNG voor
het gewest Leiden. Op de .eer
ste plaats door de beperkte
ruimte van het plangebied, dat
toch al zo zwaar belast is dat
geen verdere hinder door geluid
etc. toelaatbaar is. Maar ook,
omdat het openbaar vervoer
naar faciliteiten bij het privé
(auto-) vervoer ver ten achter
ligt.
Vil het verkeer zich binnen en
rond het plangebied zo goed
mogeliik afwikkelen, dan is het
noodzakelijk, het openbaar ver-
kernen te laten aandoen;
Schiphollijn krijgt dan meer
karakter van een forensenlijn.
de 2) Voor de Leidse Baan (PW 16-
bis) gelden dezelfde overwegin
gen. Maar bovendien geeft de
voer maar ook het wegennet uit 4) Het doortrekken van het in ont- aanpassing ervan aan de Haag
se- en Leidse infrastructuur gro
te moeilijkheden.
te breiden. Men kan daartoe
eerst met alle mogelijke midde
len het openbaar vervoer tussen
de kernen aannassen aan de be
hoeften en vervolgens de aan
dacht verdelen over openbaar-
en particulier vervoer. De na
druk komt dan per saldo op het
onenbaar vervoer. Men kan ook
van meet af aan de aandacht
tussen oDenbaar en particulier
vervoer verdelen, waardoor de
kwaliteit van het ooenhaar ver
voer verbeterd wordt maar
waardoor de nadruk bii het to
tale vervoerssysteem toch op
het orivévervoer bliift vallen.
Dezelfde varianten gelden ten
ratie tot in het plangebied zou 3) Onvoldoende ontsluiting van de
niet alleen het NS-railsysteem
aanvullen maar het zou het
openbaar vervoer in het plange
bied effektiever maken en nade
lige neven-effekten van het au
toverkeer beperken. De semi-
metro zou vanuit Leidschendam
via Voorschoten tot aan Katwijk
en bij voorkeur tot Noordwijk 4) Ten
kust en een tekort aan oost-west
verbindingen door de Bollen
streek en vanuit Leiden maken
Provinciale Weg 6 (Vanuit de
zuidelijke Bollenstreek, even
wijdig aan de Oude Rijn en
langs Alphen) of van RW 11 op
korte termijn dringend gewenst.
doorgetrokken moeten worden.
5) Er moet meer dan tot nu toe
gewerkt worden met vrije bus
banen. snel- en spitsbussen, rij
strooksignalering en -reserve
ring voor bussen.
de aanleg
i het wel of niet aan- 6) De taxi kan in toenemende
le<roen van beoaalde wegen of
railverbindinnen.
1) Voor het forensen- en zaken
verkeer tussen Le'^en pn Den
Haag is het van eront belang,
dat bet banovnk TTaar1p"i - T"*»n
Haag verdubbeld wordt. Dat
kan bere'kf vnrd»n d""'
deze laatste weg, luidt het ad
vies dat het verleggen van het
tracé in noordelijke richting ef
fektiever en veelzijdiger zou
zijn dan het voorgestelde tracé.
Het zou bovendien minder nega
tieve neveneffekten hebben.
mate als een zeer specifieke Voor het verwezenlijken
2) ne
TT'roe»
geadviseerde zijn een algemeen
ontwikkelingsplan en een regio
naal structuurplan onontbce'-
lijk. Bovendien moet er ruim
schoots complementair tus
sen alle bestuurlijke lichamen!
overleg zijn en moeten ooen-
baar vervoer en taxi's zeker
zijn van overheidssteun.
an een mopeli'ke verctede'ii-
ing van bet platteland door het
"»cé meer toekomstige woon
vorm van openbaar vervoer in
gezet worden. Met name In bin
nensteden en andere centrum-
millieus en vooral voor het
voorzieningenverkeer waarvoor
- bijv. in verband met tassen,
kinderen etc. - tram en bus
minder comfortabel ziin.
1) De D»inwe« (PW 11 dwingt tot
een kritische houding: het is
nog maar de vraag of ze past in Het rannort dringt aan
de stedeli'ke structuur van het
plangebied en of ze voor het fo
rensenverkeer wel zin heeft, als
er een goed openbaar vervoer
met Katwijk is. Bovendien zou
deze weg een „kooplek" kunnen
veroorzaken voor de Katwijkse
en Leidse voorzieningen.
mile
omdat de infra
structuur - waarover de komen
de iaren voor lange tijd wordt
beslist - de ontwikkeling van het
stedelijk milieu voor lange tijd
ingriipend beïnvloedt. Of die in
vloed positief of negatief is,
hangt af van de beslissingen.
(bij een woonbezetting van 3,25)
nieuw bouwterrein gevonden
worden. Bij een bebouwings
dichtheid van ca. 30 woningen
per ha. is er thans in het ge
west nog ruimte voor 18.750 wo
ningen.
„New Town"
Voor de aanleg van nieuwe bouw
plaatsen. aldus het advies, die
nen in eerste instantie overwo
gen te worden de Leidse agglo
meratie en de dicht daarbij lig
gende kernen Voorhout, Sassen- Daarnaast moet
heim, Hazerswoude-Rijndijk, bouw van Lisse
Katwijk en Noordwijk. Verdere
uitbreiding van Katwijk is al
leen in aansluiting op Hoornes
mogelijk; uitbreiding van
Noordwijk betekent, Noord
wij k/Zee en -Binnen tot één ge
heel maken. Sassenheim zou
nog kunnen bouwen aan de
westkant, op het gebied van
Voorhout. Het uitbouwen van
Voorhout tot 20 i> 25.000 inwo
ners zou een sterke ruimtelijke
verdichting van het gebied bete
kenen en tal van nieuwe verbin
dingen over de weg tot gevolg
hebben. Warmond heeft, op het
beperkte Zwanburg na, geen
ruimte meer om te bouwen.
som, dat binnen het plangebied
onvoldoende mogelijkheden aan
wezig zijn om de berekende be
volkingsgroei en de kwalitatieve
woning- en woonmilieuverbete-
ring op te vangen.
De in het streekplan beoogde
groei van Alphen tot 100.000 zie
len zal voor een deel vanuit het
gewest Lelden gevoed moeten
worden.
Beperkingen
Nieuwe bouwplaatsen in Noord-
wijkerhout en Lisse moeten pas
in ontwikkeling genomen wor
den als de mogelijkheden dich
ter bij Leiden zijn uitgeput of
verworpen.
Oegstgeest heeft nog slechts zeer
beperkte uitbreidingsmogelijkhe
den. Leiden bouwt in de Meren- I" het kader
verdere uit-
de ontwikke
ling van een nieuwe stedelijke
eenheid in de zuidelijke Haar
lemmermeerpolder worden
overwogen. Ten zuiden van Lis
se is wellicht nog ruimte voor
1500 woningen te creéeren.
Rond Lisserbroek in de Haar
lemmermeer is nog een woonbe
bouwing van 4000 huizen denk
baar, al komt die ook zeer ex
centrisch te liggen t.o.v. hét
huidige centrum van I.isse. Een
ander bouwveld voor 9 h 10.000
huizen zou gedacht kunnen wor
den bij de kern Abbenes. Omdat
hier een kern van enige beteke
nis ontbreekt, zal hier een „new
town" met een geheel nieuw
centrum gebouwd moeten wor
den. De aanleg van „Groot Ab
benes" veronderstelt een aantal
nieuwe wegverbindingen: één
naar I eiden, parallel aan de
Rilksweg langs de westzijde
van de Kogerplassen en een
nieuwe verbinding met I.ei-
den/I.eiderdorp langs de oostzij
de van de plassen.
huidige bebouwing
mogelijke toekomstige bebouwing
ijk en heeft plannen voor de
bouw van ca. 3000 huizen in de
Stevenhofjespoldcr (wat het ad
vies sterk ontraadt). Ook de be
bouwing van de polder Achtho-
ven in Leiderdorp kan in de
ogen van de adviseurs geen ge-
dscha lijk nade vinden.
ardevo'fe gebieden Wanneer de Leidse Baan aange
legd wordt, wordt de natuur zo
danig aangetast, dat men het
restgebled tussen de weg en de
spoorlijn gevoeglijk voor bebou
wing kan bestemmen. Overigens
willen de rapporteurs de bebou
wing van Voorsc hotens zuidkant
i de ontwikkeling
vnn deze plannen lanceren do
adviseurs het axioma dat de
aansluiting van de bollenstreek
bil een gewest waar ook Lelden
deel van uitmaakt, een levens
zaak N aangezien anders ge
vreesd moet worden dat minder
enn"f>nrdhnre houwnlnetsen In
7oet»ri"oude. Voorschoten, Ste-
Vof>shnfiesnnMer en Leiderdorp
p! In de eerste fase In ontwlkke-
1'"" rn"en worden eenomen. Uit
derf gedachte vloeit de keuze
voort voor de uitbreiding van
I Isse en de (latere) bouw van
Groot Abbenes.
