Cathy Berberian
in Berio's Recital
Zaidi, schilder uit India
toont oosterse mystiek
Zoveel hoofden
zoveel dansen
Londen niet langer
Mekka'' kunsthandel?
TIJDLOZE
TONENTAAL
Operu in monoloogvorm
Robert Thompson
orgelspel met
veel klankkleur
Maxwell
Davies
worstelt
met kerk,
religie,
ondergang
Concertgebouw
orkest met pro
gressieve
muziek
DOOR DE BTW
Weerbericht
MAANDAG 26 JUNI 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
In de Haagse kunstzaal Edison komt in de laatste
tijd de oriëntalistische kunst nogal eens aan bod
en het is goed dat we van tijd tot tijd kunnen
kennismaken met de ontwikkeling daarvan. Mo
menteel exposeert in Edison de Indiase schilder
Zaidi met olieverven en batik-schilderijen die
van een goed karakter zijn.
Want een kunstwerk heeft absoluut een karakter,
een inhoudswezen dat met het ontstaan van het
werk geboren is. Wat we hier bedoelen is bij Zaidi
een mystieke, fijnzinnig, ingetogen mentaliteit
die door de figuren en hun milieu heenstraalt.
Een in het wit gehulde vrouw is dikwijls het mo
tief. Zij wandelt in een landschap, een barre
woestijn of bij 'n huttendorp als een profetes, een
door God gezondene en slechts eenmaal wordt zij
door een man in bescherming genomen. Het hele
tafereel drukt eerbied uit, door middel van de pu
re figuurtekening en de sober aangegeven na-
tuursteming. De batikschilderijen, schoon hier en
daar wat bijgewerkt, duiden op een degelijke
vakkennis. Tot 2 juli te bezichtigen.
In een fraai betimmerde kamer aan de Laan van
Meerdervoort is tot de 9de juli een kostelijke col
lectie schilderijen uit de negentiende eeuw te
zien. Het is de bedoeling dat de heer I. P. L.
Bouwman naar hij ons mededeelde, hier van tijd
tot tijd zo'n collectie presenteert. Er hangt een
prachtige Roelofs bij „Dame in atelier", een
frai zo goed als onbekend kerkinterieur van
Bosboom, en een heel eigenaardige Daalhof die
straalt van een geelrode gloed. Verder een stadje
van Jacob Maris en de bekende koeien van Willem
Maris met zon overgoten. Romantici en Haagse
school blijken dus nog niet uitgeput...
Cobragroep
De bekende galerie Nova Spectra gaat verhuizen
van de Anna Paulownastraat naar de Laan van
Meerdervoort 27. Vandaar de laatste tentoonstel
ling op het oude adres ook tot 9 juli, gewijd aan
de Cobragroep waaraan Nova Spectra door de
loop der tijd zo veel aandacht heeft besteed. De
wilde Alchinsky is er te zien en de kapitale kleu-
renerupties van Appel. Corneille die het primiti
visme gemaniëreerd en Jorn die stukjes pa
pier slordig kleurde en opplakte tot collages
waar men veel geld voor over had, Dotremont en
consorten die de geest van het verscheurde wes
ten laten zien woest, chaotisch rudimentair. Onze
mening ronduit?: Honderd maal liever de India
se misticus die toch ook tot de „modernen"
gerekend mag worden maar die een „karakter"
toont waar we meer van houden.
J.v.
Hoogtepunt van de door de Neder
landse Operastichting in het
Amsterdamse Carré gisteren
gepresenteerde Berio-Birtwist-
leavond was zonder twijfel het
- optreden van de mezzo-sporaan
Cathy Berberian in Recital I
(1972).
„Opera voor één persoon, veraf
good en veroordeeld in haar
wanhopige rol (als muze en als
grote zangeres), gebonden aan
„haar" componist zowel door de
slavernij van het talent als door
het innerlijk verlangen naar het
applaus, om te leven in een
groeiende, onmenselijke een
zaamheid, die de naam heeft
van „carrière", zoals het pro
grammacommentaar verduide
lijkte.
Hele reeksen van muzikale herin
neringen verdrongen hierin el
kander, door Cathy Berberian
gezongen, gespeeld en spelend
gezongen, die de allerhoogste
technische en artistieke eisen
aan haar stem stelden, waaraan
door haar, voortreffelijk geas
sisteerd door The Londen Sinfo-
nietta, geleid door de componist
zelve, op sublieme wijze werd
voldaan.
son Birtwistle vooraf, geïnspi
reerd door teksten van de com
ponist, onleend aan grafinscrip
ties en vertalingen van Sappho
in de Griekse Mythologie, voor
een klein ensemble gedacht,
waarin een Engelse sopraan
Elise Ross excelleerde: ze zorg
de voor een wondere harmonie
van vocale en instrumentale
klankkleuren.
Berio's Laborinthus II 1965 na de
pauze, bracht een lichte decep
tie: het was als scènemuziek
bedoeld, doch werd in concert-
vorm gegeven. Een juiste diag
nose van het werk leek ons
daarom niet wel mogelijk, doch
de experimenten met de mense
lijke stem mede in verband met
de toepassingen van de elektro
nische media bleken uitermate
intrigerend.
B.R.
Het Batz-orgel van de Lutherse
kerk dankt zijn faam vooral
aan de goede mogelijkheden
van de dispositie op de drie ma
nualen en het pedaal. De Ame
rikaan Robert Thompson, die er
zaterdag een concert gaf, liet
zich de geboden mogelijkheden
niet ontgaan en bracht spel met
zeer veel klankkleur.
Thompson, vorig jaar deelnemer
aan de internationale orgelaca-
denvo van Haarlem, bereikte
met dit intensief gebruik van de
regiitermogelijkheden het beste
resultaat in Hindemith's 3de or-
gelsor.ate; de gedetailleerd uit
gewerkte registratie voldeed
daar beter dan in fuga's van
Buxtehude en Bach. Prijzens
waardig daarentegen weer in
terpreteerde Thompson werk
van Frescobaldi en Louis Mar-
chand.
Een pleidooi voor eigen land- en
tijdgenoten werd de interpreta
tie van koralen van Alan Stout
(vooral de 2de leunt sterk op
Bach) en Pintham; van de laat
ste eer stuk met een duidelijk
impressief stempel; op een or
gel met minder mogelijkheden
zou de zwakke structuur ervan
zich wel eens kunnen wreken.
G. v. L.
Danskunst uit India wil voor de Holland Festivalgangers nu niet meer
uitsluitend zeggen bharata natyam uit het zuiden, kathakali uit het
zuidwesten, kathak uit het noorden en manipuri uit het noordoosten.
De chhau-dansen uit afgelegen streken van Oost-India waren in het
Hindoeland zelf ook vrijwel onbekend, laat staan hier in het westen.
Na zaterdagavond in het volle Circustheater weten we nu, dat deze
dansen muzikaal noch plastisch iets toevoegen aan de verfijning
van dromerige sitarmuziek, subtiel trommelspel, van eindeloos ge
varieerde hand- en armhoudingen of van weergaloos ogenspel. De
chhau-dansen zijn - evenals trouwens de kathakali - een aangelegen
heid voor mannen. Tegenover het beweeglijk masker van ponden
schmink bij de kathakali staan onbeweeglijke maskers van papier
pap en klei bij de chau-dansen. Aangezien zo'n masker het ade
men bemoeilijkt, duren deze dansen dan ook niet ianger dan op z'n
hoogst 10 minuten. Maar daarin gebeurt bijzonder veel. Episoden uit
de Indische heldendichten Ramayana en Mahabharata worden ruig
en wijdbeens, met veel wapengekletter en in een wee'.de van kleuri
ge kostuums en werkelijk verbluffend ingewikkelde hoofdtooien ver
beeld. Zoiets zou men buiten in een tropennacht moeten ervaren in
plaats van op een theaterpodium. De oerdrift, uitbundigheid en di
rectheid van deze technisch vrij eenvormige dansen kwamen even
wel voortreffelijk over en ook de martiale muziek op schelle, in
heemse hobo's, op fors geslagen tweevellige trommen en op enkele
primitieve pauken hielp mede deze even prachtige als ongekunstel
de Bengalese volkskunst tot een bijzondere gebeurtenis te maken.
Misschien wel dè dansverrassing van dit festival.
Dy.
Dankzij een aangrijpende creatie
van een negerzanger - acteur
heeft Peter Maxwell Davies
hier (veel indruk gemaakt met
zijn „Acht song voor een gekke
koning", die het Residentie-Or
kest tweemaal uitvoerde. Zater
dag kwam de 38-jarige Engelse
componist in het volle HOT zelf
zijn „Vesalii Icones" (1969) lei
den, bepalend waren daarbij de
magische choreografie en de ex
pressieve uitbeelding van de als
een slang zo lenige negerdanser
William Louther.
In de „Icones" <Eent de danser -
Christus platen uit te beelden
uit een 16 e eeuwse anatomische
atlas en tegelijk de staties van
de Kruisweg. Na de Opstanding
roept hij de Anti-Christ op Zijn
tegenspeler is een cello, die on
der meer Pilatus, Veronica, een
geselaar representeert. Voor de
dramatische techniek van deze
moderne „dodendans" stond,
als zovaak Joyce's Ulyssus mo
del. In het kamermuziekensem-
ble k la pop The fires of Londen
geheten veel citaten en verwij
zingen. Oude muziek, populaire
deunen, muziek van Davjes zelf
waren geïntegreerd. Absoluut
genomen leek de muzikale sub-
tantie mager, maar de sugges
tie van het muziektheater, dat
Davies voor ogen moet hebben
gestaan was sterk.
Hetzelfde gold voor de er aan
voorafgegane „L'Homme armé"
(1968) waarin her Agnus
Dei uit de anonieme 15e eeuwse
mis werd versplinterd en in dé
tails vertekend. Een als non
verkleed acteur, die zich ten
slotte ontmaskerde braakte op
zijn Engels kerklatijn uit, onder
meer ontleend aan de Lijdens
week-liturgie.
Louter blasfemie? Neen, Davies
probeert schijn en wezen te
scheiden. Niettemin hadden we
zeer gemengde gevoelens, ook
ten aanzien van een anders
geïnstrumenteerde, op zichzelf
prachtige kerkkantate van Bux-
.Melodien" noemde de Hongaar
György Ligeti het door hem in
1971 geschreven weTk, waarme
de zaterdagavond te Amster
dam het Concertgebouworkest,
door Michaël Gielen geleid, een
zéér progressief Festivalconcert
opende: een provocerende titel
in een tijd waarin het fenomeen
„melodie" vrijwel algemeen als
taboe wordt beschouwd. Twee
maal v/erd dit stuk de niet tal
rijke aanwezigen geboden. Wat
ons daarbij opviel, was een
boeiend lijnenspel in geraffi
neerde timbre-wisselingen, dat
we iets meer expressief hadden
willen horen uitvoeren, vooral
door de strijkers, die we som
tijds meer zagen dan hoorden
spelen. Daarmede sterk contras
terend ret van 1956/58 daterend
Alelujah 11 van Luciano Berio,
voor vijf instrumentale groepen,
waarvan er één. achter in zaal,
door Hans Vonk werd gediri
geerd. De door de componist
bedoelde ruimtelijke werking
kwam hierbij uitstekend tot
haar recht. „Een stap in de
richting van het muziekthea
ter" zo karakteriseerde dt
meester zelve zijn geesteskind
Al luisterend voelden we zijn
bedoeling, gehoord de perma
nente afwisseling van dramati
sche en lyrische fragmenten,
waarin de liefde voor een Gre
goriaanse cantabiliteit ons be
paald aangenaam opviel. Grote
indruk mnakte deze muziek, ge
constateerd de ovationele reac
ties na afloop: ons inziens te
recht.
Beach Boys willen
Nederlandse
muziek
vooruithelpen
Den Haag (ANP) Hoewel de
Beach Boys in augustus Neder
land verlaten, zijn sommige le
den van de groep zo onder de
indruk van het land dat ze er
best voorgoed zouden willen wo
nen". Dit zegt de manager van
de Amerikaanse popgroep, Jack
Rieley, in een reactie op een
verzoek van de bond van uitvoe
rende kunstenaars (Anouk) aan
de minister van sociale zaken
de Beach Boys geen werk- of
verblijfsvergunning te verlenen.
De werkgelegenheid van de Ne
derlandse musici zou worden
aangetast.
De heer Rieley geeft als één van
de redenen voor het verblijf van
de groep in Nederland, de „ster
ke wens de groei van de Neder
landse muziek te bevorderen".
Ook willen de Beach Boys „gro
tere bekendheid voor de talloze
getalenteerde musici en compo
nisten in Nederland". Jack Rie
ley sprak de wens uit dat zijn
groep tijdens het verblijf in Ne
derland samen zou kunnen wer
ken met Nederlandse musici.
Naast Ligeti en Berio de Canti dl
vita e d'amore (1962;) van Lui-
gi Nono voor sopraan (Halina
Lukomska), tenor (Lode Devos)
en orkest; die in Nederland
reeds een zekere bekendheid
hebben gekTegen.
Perfekte vertolking; bij genoemde
solisten hadden we eigenlijk
niet anders gedacht. Voor zover
men dit niet weet: deze „liede
ren van leven en liefde" vonden
hun inspiratie in de gebeurtenis
sen van Hiroshima. Tragische
gebeurtenissen, die bij het erg-
heidsverloon hier door Nono ge
demonstreerd, minder indruk op
ons maakten dan de zèèr sugges
tieve teksten eigenlijk deden
verwachten.
B.R.
Kunsthandelaar
Howard Young
overleden
New York (RTR) S. Howard
Young, kunsthandelaar en mul
timiljonair die al voor de eeuw
wisseling prenten verkocht aan
families in het Amerikaanse
middenwesten, is op 94-jarige
leeftijd in New York overleden.
Young was een oudoom van Eli
zabeth Taylor en een vriend
van de vroegere president Ei
senhower. Hij hielp Eisenhower
aan steun van de pers voor
diens presidentskandidatuur in
1952 en bracht hem er zelfs
naar toe naar de nominatie te
streven.
„Mijn grootste vergissing, zei
Young eens, was het kopen van
een van Gogh in Rotterdam in
het begin van de crisisjaren
voor 5000 dollar en de verkoop
ervan kort daarna voor het dub
bele bedrag".
Het bewuste schilderij ging on
langs in andere handen over
voor een bedrag van 850.000 dol
lar. Young is de ontdekker van
El Greco's „Christus geneest de
blinde", een schilderij dat altijd
was toegeschreven aan Tintoret-
tehude, voorzien van een inlas
over „het eeuwige leven" in de
stijl van Webern. Zo waren on
lustgevoelens manifest, maar ze
werden via uitstekende vertol
kers niet door de eerste de bes
te opgeroepen. Ks.
Indiase muziek in het algemeen
en sitarspel in het bijzonder is
afgestemd op weerwerk van de
luisteraars. In de Toneelzaal
van het Congresgebouw waren
er dat zaterdagavond te weinig
om de getokkelde extase van si-
j ta.speler Ustad Jamal Ud Din
Bhartya tot een hoogtepunt te
voeten Toch werd «leze combi
natie van uiterst gecompliceer
de ritmiek en van schier onein
dig gevarieerde me odische bui-
gii'ger. en welv r.gen geen s.e-
reoep machlsver.non van
populair gezegd 'oopjes door
alle ïegisters heen. Daarvoor is
deze sitarspeler in het muzikale
kielzog van Ravi Shankar en
dezer dagen nog beconcurreerd
door een andere oosterse speel
tuigvirtuoos in het Holland Fes
tival, een te serieus musicus.
Maar hij had met zijn gezellen
Kumari Dahrshan. tampura
en Abdul Gafoer, tabla op
een ander tijdstip en publicitair
beter voorbereid moeten komen.
In de. raga's romantisch en
somber voor de avond en lich
ter ven s emming voor andere
delen van het etmaal bleek
op euw. dat de me'odie toch de
'cvens'ijn van elke muziek
b ;f: Misschien hebben sommi
gen ten gediiikt programma ge
in Ditmaal lm ten onrechte
want titels van de raga's en de
uitgroei yan deze altijd bevrij
dende spee'vreugde zijn onvoor-
sp baar. De veelheid van de
toon- en accentverschuivingen
was zc groot, dat deze tijdloze
tonentaal alleen in haar totaal
en niet in detail kon worden ge-
Londen (Reuter) Belangrijke
kunstveilingen in Londen die vier
dagen zullen duren, zullen mo
gelijk het begin zijn van het
einde voor Londen als interna
tionaal centrum voor de ver
koop van kunstwerken. De Brit
se regering koestert namelijk
plannen volgend jaar de B.T.W.
in te voeren die, als zij van toe
passing wordt op kunstwerken,
de voordelen verbonden aan de
verkoop In Londen, teniet zou
doen.
Woordvoerders van de twee be
langrijkste veilingen, Christie's
en Sotheby's, zeggen dat het
heffen van B.T.W. op de ver
koop van kunstwerken een
ramp zou zijn. Zij wezen daar
bij het belang van de veilingen
van deze week. „Handeluaars
uit de gehele wereld komen
naar Londen. Het zijn niet het
soort mensen dat verblijft in
goedkope hotels met logies en
ontbijt. Sommigen besteden tij
dens hun verblijf In de Britse
hoofdstad tienduizenden guldens
ook buiten de veilingzaken.
Maar de handelaars zullen niet
komen als de voordelen die
Londen aan de verkopers biedt
door de zeer lage commissies,
door de nieuwe belasting wor
den aangetast. Indien de B.T.W.
ook voor ons van kracht wordt,
dan zal al het werk van de af
gelopen veertien jaren die Lon
den maakten tot het Mekka
voor de kunsthandelaar, ver
knoeid zijn", aldus een expert.
„De handel zou vrijwel zeker
naar New York verplaatst wor
den".
De vier dagen veiling zullen naar
verwacht wordt tientallen mil
joenen guldens in het laatje
brengen. De veilingen die voor
namelijk werken uit de impres
sionistische en de na-impressio
nistische periode betreffen, wor
den door deskundigen de be
langrijkste ter wereld van dit
jaar genoemd. Er worden ko
pers verwacht uit de VS, Euro
pa en met name uit Japan. „De
Japanners zijn gek op impres
sionisten", aldus een woordvoer
der van Christie's. Een functio
naris van Sotheby's zei: „De
Japanners zijn altijd grote ver
zamelaars geweest en nu begin
nen zij kunst uit het westen te
appreciëren. Door de groei van
de Japanse economie hebben
zij veel geld".
Tot de te veilen werken behoren
schilderijen en beeldhouwerken
uit de verzamelingen van de
Amerikaanse reizende ambassa
deur Averell Harriman, de Bel
gische voormalige minister van
buitenlandse zaken Paul Henri
Spaak en de Griekse scheops-
magnaat Stavros Niarchos.
Onder de werken die de aan
dacht zullen trekken, zijn een
Toulouse Lautrec, 'n Modigliani,
twee portretten van Renoir en
een stilleven van Braque.
Weeroverzicht van het KNMI. op
gemaakt te 10.00 uur.
Gedurende het weekeinde onder
Ring het weer een geleidelijks
verbetering, die duidelijk tit uit'
drukking kwam in het tempera
tuur ver loop. Lagen in het bin
nen land de maximumtempera
turen zaterdag nauwelijks hogei
dan 15 graden, gisteren werden
al waarden rond 21 graden ge
meten. Bovendien kwam er in
het zuidwesten van ons land gis
teren al meer zon. een verbete
ring die zich vandaag tot ovei
het gehele land voortzette. Hei
evenwel twijfelachtig of de inzei
van de zomer van lange duui
is. Een front dat de scheldfnj
vorm tvan het fraaie weer oj
het Westeuropese vasteland me
koel en onbestendig weer bover
de Britse eilanden, strekt ziel
van de golf van Blscaje vit
OostEngcland naar Noorwegct
uit. Verwacht wordt dat het ziel
dinsdagmorgen evenwel noj
westelijk van ons zal bevinden
zodat het opnieuw warm wordt
B/zwakke wind van zee zal he
aan het strand Iets koeler zijl
dan in het binnenland.
Vooruitzichten voor woensdag.
Overwegend droog, vrij warm ei
zonnig.
Weersvooruitzichten in cijfers
voor woensdag: 7PAantal urei
zon: 3 tot 13.
Min.temp.: 0 tot 4 graden bovei
normaal.
Max.temp.: 0 tot 5 graden bovei
normaal.
Kans op een droge periode val
minstens 12 uur; 90 procent.
Kans op een geheel droog etmaal.
70 procent.
Zon -1.22—21.04. Maan 21.49—4.19
Scheveningcn hoogw. 3.23—15.48
laagw. 11.4—3.43.
Weerrapporten
van hedenmorgen 7 uur
temp. temp.
tlU|
Amsterdam onbew.
20
11
0
De Bilt zw.bew.
20
9
0
Deelen halfwbew.
20
11
0
Eelde onbewolkt
20
10
0
Eindhoven onbew.
21
12
0
Den Helder zw.bew.
17
12
0
Luchth. Rtd. onbew.
20
10
0
Twente zw.bew.
20
9
0
Vlissingen mist
18
11
0
Z.-Limburg halfbcw.
19
11
0
Aberdeen zw.bew.
16
9
0
Athene onbewolkt
30
21
0
Barcelona zw.bew.
26
17
0
Berlijn lichtbew.
21
10
I)
Bordeaux zw.bew.
28
15
0
Brussel onbewolkt
23
12
0
Frankfort onbewolkt
23
10
0
Genèvc onbewolkt
26
11
0
Helsinki hulfbcw.
25
18
0
Innsbruck onbewolkt
22
11
0
Kopenhugen onbew.
19
9
0
Locarno halfbcw.
17
0
Londen geh.bew.
17
12
0
Luxemburg onbew.
23
11
0
Madrid onbewolkt
34
17
0
Malaga geh.bew.
30
18
0
Mallorca halfbcw.
25
16
0
MUnchen onbewolkt
20
9
0
Nice lichtbew.
25
19
0
Oslo zw.bew.
19
13
0
Parijs halfbew.
23
1.3
0
Rome lichtbew.
27
20
0
Split onbewolkt
29
17
0
Stockholm halfhew.
24
10
0
Wenen zw.bew.
20
15
0
ZUrich onbewolkt
22
10
0
Liesbeth List werd vrijdag jl.
uit het Amsterdamse Wilhel-
mtnagasthuis ontslagen, waar
ze opgenomen werd met een
gebroken pols. gebroken sleu
telbeen en diverse gekneusde
ribben na haar auto-ongeluk
begin juni. Ze was nog niet
thuis of ze mocht zwakjes
glimlachend haar nieuwste
elpee „Die Blaue Blumc"
(een pop-oratorium) den volke
tonen. Haar plaat komt van
daag in de handel.
