Leidse hofjes moeten oude functie van
huisvesting voor bejaarden terug krijgen
Katwijk Binnen krijgt
eindelijk zalencomplex
Stichtingsecretaris Spruit ijvert voor herstel
Hofj es in een
krans rond
bejaardenhuis
voor service
ït
en
Laatste loodjes
naar het half
miljoen wegen
het zwaarst
JNI WOENSDAG 21 JUNI 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
►estediiiM
ken v ai
•jgeroor;
voo:
onde
Di
;ek dins
sen. Di
belang
sfaltwer
i van di
zullet
n op 2!
van di
elstukje;
voor di
LEIDEN Onder de oude Nederlandse binnensteden i
r" van Leiden op de Amsterdamse binnenstad na de
grootste. De Leidse binnenstad is, eveneens op die van
examen»- Amsterdam na, het rijkst aan hofjes. Er zijn er 35, deels
ere ban van middeleeuwse herkomst, deels gefundeerd in de ze-
oot aan ventiende eeuw. Sommige zijn goed onderhouden, andere
door^Pe op §rens van bet vervab Maar alle Leidse hofjes heb-
Crama ben één ^!n2 gemeen: ze zouden meer aandacht en een
en, Ber duidelijker functie kunnen krijgen,
n Keei Daarom wordt van 28 juli tot en met 10 september in het
stedelijk museum „De Lakenhal" een tentoonstelling ge
houden over de Leidse hofjes.
Bezuiniging
speelt de
stichting
in de kaart
Op d<
he!
een aan
be
*i kreeg
>epkaart
mtbreek;
zijn J;
14-2-1951
geborei
perse
cht hur
j A. vat
\nnalaacover aandacht hebben de hofjes
a zij di dit jaar en hopelijk nog lang
toe daarna niet te klagen. Maar
kan dat ook iets aan hun functie
redvludk veranderen?
de Oud-^e heer Spruit, secretaris
>mpiègn« van de stichting ..Leidse Hof-
van 33! ies"- roeent van wel. De hofjes,
werde: 'anS Sleden gesticht als behui-
Aan zin§ v00r zelfstandige bejaar-
Snel den- m°elen die bestemming te-
minuut rugkrijgen. Want het onderbren-
1.04 uur 'gen van bejaarden wordt een
e uitslaf nijpend probleem voor de ver
1 ouderende samenleving van Ne-
2, K. derland. In een publicatie van
5 89. de stichting „Leidse Hofjes"
>gen ook| sohrijft de heer Spruit: „Door
wel metl' de eeuwen heen vormden de be
rt aankof jaarden geen uitzonderlijk pro
een snelj bleem. Hun aantal was gering
minuut! en de gemiddelde leeftijd lag
duif 1541 aanzienlijk lager dan thans. In De hofjescommissie was te vroeg
e uitsla! een overwegend agrarische
oorden I maatschappij bleef de oudere
Bruin 2 vrijwel tot het eind van zijn le-
4 26, Ml ven een min of meer belangrij-
H. vaa ke plaats in de samenleving be-
W. va^ houden. Men werkte door zolang
I het kon en verwierf bij het
klimmen der jaren eer en aan-
t'ING
werden beschouwd als ongeluk-
kigen, overgeleverd aan de zeer
gebrekkige sociale voorzienin
gen en willekeurige naastenlief
de in de vorm van armenzorg,
gasthuizen en hofjes".
Sinds de tweede wereldoorlog is
het regeringsstreven ernaar ge
weest, bejaarden alleen in be
jaardentehuizen onder te bren
gen. Dat bracht de klad in de
hofjes. Dat was de reden, waar
om vijf jaar geleden de stich
ting „Leidse Hofjes" in het le
ven werd geroepen. In een rap
port, dat in november-1958 het
licht zag, had een hofjes-com
missie de inventaris opgemaakt
van het hofjesbestand in Leiden.
Het rapport karakteriseerde zes
of zeven hofjes als monumen
taal waardevol, circa tien als
constructief nog goed en onge-
ver twaalf als zo slecht dat ze
zouden moeten verdwijnen.
Die gedachte bracht kapers op de
kust: verscheidene Leidse hof
jes herleefden sinds een jaar of
vijf doordat de kunstenaars,
studenten en werkende jongeren
als bewoners werden aange
trokken.
geweest met haar somber oor
deel. De opvattingen van de re
gering wijzigden zich. Op socia
le, economische en medische
gronden overwoog ze nu dat het
beste is, dat de bejaarde zo
lang mogelijk zijn zelfstandig
heid behoudt
Door Jan Bakker
Een van de tientallen Leidse hofjes is het Schachtenhof aan de Middelstegracht. De schilderachtige rast van het complet: werd vastgelegd door de be-
kende Leidse fotograaf Herman Kleibrink.
te 8 uunz'en do0r bet groe'en va" een De bevolkingspyramide wordt aan
Cuilitureej scbat aan ervaring in «en vrij- A~ -•A- n
ijartteanj "el statische maatschappij. De
•ine doa - bejaarde bleef deeI uitmaken
iging eer van Mn veelal "it meerdere ge
Di< neraties bestaand gezin. Slechts
dat di' oude mensen, die om welke re- De regeringsnota Bejaardenbeleid
amdskamj den dan ook aIIeen stonden,
de top steeds zwaarder. Over
enige tijd zullen bejaarden al
leen nog op sociale of medische
indicatie in een bejaardenhuis
geplaatst kunnen worden.
september 1970 zegt daar
over: „Het uitgaande van het
beginsel van optimale integratie
in de samenleving en vermij
ding van isolement bevorde
ren, dat een in onderdelen aan
eensluitend geïntegreerd samen
stel van activiteiten en voorzie
ningen tot stand komt en in
stand gehouden wordt, of waar
door bejaarden al naar hun
behoeften een leefwijze kun
nen handhaven middels aan
gepaste dienstverlening, dan
wel de subjectief gewenste ver
zorging en/of verpleging kunnen
ontvangen, die op grond van ob
jectieve criteria noodzakelijk
worden (wordt) geacht".
Deze ambtelijke volzinnen houden
de opdracht aan de lagere over
heid in, ervoor te zorgen, dat
zoveel mogelijk bejaarden zelf
stand^ kunnen blijven wonen.
Die opdracht zou mede de stille
achtergrond kunnen zijn, waar
tegen de verhouding hoogbouw
eengezinswoningen in de
nieuwe wijken nu verschuift ten
voordele van de laagbouw. En
ook de „rehabilitatie" van oude
wijken zou ermee in verband
gebracht kunnen worden.
Wanneer wij onze bejaarden, die
de hitte van de dag gedragen
hebben, werkelijk het beste gun
nen dan stellen we ze toch lie
ver in staat in een modern
geoutilleerd bejaardenhuis in te
trekken dan dat we ze plaatsen
in een hofje'' Stel je voor: wa
terleiding in de kelder, alleen te
bereiken langs een gevaarlijk
trapje, kierende deuren, onbe-
schoten zolders, gevaarlijke
schoorstenen met een „sala
mander", vaak koken op een
"petroleumkacheltje, onvoldoende
lichtinval, slechte ventilatie en
overjarige elektrische leidingen.
De bewoners van zulke huisjes
kunnen piet terugvallen op een
enigszins geregelde hulpdienst
en ze genieten bovendien te wei
nig geriatrische zorg. De enige
vorm van zorg voor speciale
„oudedagskwaaltjes" komt van
de huisarts, die het „erbij"
moet doen.
Tegenover de nadelen van zulke
hofjes staan ook voordelen: de
bejaarde bewoners leven in een
gemeenschap waarvan de leden
op elkaar letten; ze maken deel
uit van de maatschappij en blij
ven dikwijls in hun eigen omge
ving; ze blijven in de weer om
dat htt zelfstandig drijven van
hun huishoudinkje en de aan
loop van familieleden onge
merkt een arbeidstherapie voor
ze is.
Voor de toekomst ziet de heer
Spruit als ideaal dat elk hofje in
zekere relatie zal staan met een
bejaardentehuis: is er een be
woner ziek dan kan hij naar de
ziekenzaal van het tehuis. Als
er uit rendabiliteitsoverweging
al geen portiprsechtpaar aange
steld kan worden om een oogje
in het zeil te houden, dan zou er
toch zeker enig toezicht ge
creëerd kunnen worden vanwe
ge een gemeenschapscentrum of
de geriatrische afdeling van een
naburig ziekenhuis.
De heer Spruit ziet al twee prakti
sche mogelijkheden voor zich:
„Op de Camp het is een oud
plan vindt men zes hofjes:
Coninckshofje, Zionshof, St. Ste
venshof, de Groeneveldstichting
en, wat verderop, Meermans
burg en de Joost Frans van der
Lindenpoort. Die zouden moeten
kunnen terugvallen op de Elisa
beth Gasthuishof. En voor het
Waardgrachtgebied zou }e een
zelfde plan kunnen maken: Het
Sl. Annnhofje, het Schachten
hofje, Juffrouw Maashofje, St.
Janshofje. Catrijne Jacobsdr.
Hof, het Oudeliedenhuis aan de
Herengracht en het bejaarden
huis aan de Kaarssemaker-
straat zouden kunnen profiteren
van de nieuwbouw van het Ou
deliedenhuis aan de Nieuwe
Rijn. waarin hopelijk ook zo'n
verzorgingscentrum gevestigd
wordt".
Om de kosten hoeft men het niet
te laten, rekent de heer Spruit
voor: „In Leiden aan het Bizet-
pad niet voor niets „Bijstand
pad" genoemd staan dure be
jaardenwoningen. Huur wel
350,-. Veelij hofjes „doen" niet
meer dan 25,- huur per
maand. Wanneer de regenten
colleges die hofjeswoningen zou
den moderniseren, dan zouden
ze de huur ervoor mogen op
trekken tot het niveau van een
vergelijkbare bejaardenwoning,
zeg ƒ150,- tot 180.-. Het is een
grote stap voor die bejaarden
van 25,- naar 160,- maar do
stap naar ƒ350.- huur is altijd
nog groter en die moet dan door
de Bijstand betaald worden. De
huidige huur is te weinig om er
grootscheepso verbouwingsplan
nen mee te realiseren. Je kunt
er nog niet eens de tuinman van
betalen. Maar als de regenten
met een deugdelijk plan komen,
dan geeft de gemeente subsidie
woningverbetering voor het inte
rieur en bestaat de kans op sub
sidie van Monumentenzorg voor
het uitwendige". Bovendien
heeft wethouder Kret de regen
tencolleges doen weten, dat de
gemeente garant wil staan voor
door hun aan te gane leningen.
Omdat het ontwerpen van ac
ceptabele renovatieplunncn dik
wijls wat teveel gevraagd is
van de doorgaans zelf hoogbe
jaarde regentencolleges, is het
de grote wens van de secretaris
van de stichting „Leidse Hof
jes". dat zij de technische com
missie van die stichting inscha
kelen.
Hij zegt: „Als de Leidse hofjes in
de komende tien jaar niet groot
scheeps gerestaureerd worden
dan hoeft het niet meer. De tijd
is er nu rijp voor; de bezuini
ging speelt de hofjes in de
kaart. Nergens Is geld voor be
schikbaar. Maar de bejaarden
moeten wel gehuisvest worden
want anders zitten we om
streeks 1980 al hopeloos vast.
Een nofje mag nog zo slecht
zijn maar het is altijd goedko
per het te laten repareren dan
nieuw te bouwen voor een over
eenkomstig aantal bejaarden.
Hofjes vormen ln de stad altijd
een kern: breek ze af en je
krijgt een gat. Een chaos. Ze
zijn in een oude stad niet te
missen want ze zijn punten van
rust en toeristische attracties.
Door het restaureren van de hof
jes wordt bejaardenzorg tevens
monumentenzorg èn een vorm
van stadsherstel".
KATWIJK AAN DEN RIJN De bouw van bet zalencom
plex naast de Gereformeerde Kerk aan de Rijnstraat vor
dert gestadig. Aannemersbedrijf W. Ouwehand en Zn.
hoopt het gebouw medio september op te levren. Er is
dan tien maanden aan liet gebouw gewerkt. iHet ziet er
naar uit dat architekt v. d. Meij van het bureau Verloop
en v. d. Meij en bijzonder prestatie heft geleverd door
een modern gebouw zo fraai te laten harmoniëren met
een oud kerkgebouw.
ü'l K 13
m W» Milt
daalt
i
lieten iitt
Het oudste nog in gebruik zijnde
Gereformeerde Kerkgebouw in
de provincie Zuid-Holland. Aan
de zijde van de J. v.d. Perk-
straat zijn in het gebouw een
zestal voor diverse aktiviteiten.
Drie beneden en drie boven. De
gelegen ruimten zijn speciaal
voor jeugdwerk. Als dat noodza
kelijk is dan dit gedeelte worden
afgesloten van de rest van het
gebouw, wat een minium aan
overlast geeft. Het is via een
achteringang bereikbaar.
bovenste drie zijn bestemd voor Langs de Rijnstraat ligt de grote
vergaderingen e.d. De onder- zaal. waarin een vast podium.
i de certificaten die helpen om het half miljoen rond te krijgen
we zalencomplex aan de Rijnstraat
Deze grote zaal is geschikt voor
250 personen. Centraal tussen de
kerk en het zalencomplex ligt
de ontmoetingsruimte waarin
een buffet en een ruime garde
robe. Een vouwwand kan even
tueel scheiding maken tussen
kerk en het zalencomplex. De
ontmoetingsruimte kan ook wor
den gebruikt voor de viering
van het heilig avondmaal. Ach
ter het zalencomplex, eveneens
aan de zijde van de J. v.d.
Perkstraat is de kosterswoning.
Aan de zuidzijde van het ge
bouw komt een tuin. De heer G.
Wassens, voorzitter van de
bouwcommissie: „Het is 'n cen
trum voor jong en oud, voor de
hele dorpsgemeenschap. Het is
zeker niet alleen voor de leden
Het bouwfonds van de Gerefor
meerde Kerk startte zijn acti
viteiten al in 1965. Vanaf dat
jaar zijn er ettelijke acties, ba
zaars, enz. gehouden. Financieel
is de bouw van een dergelijk za
lencomplex voor een kerkge
meente met 800 leden, kinderen
daar onde*- begrepen, een zwa
re dotoer. Reden waarom een
tegemoetkoming in welke vorm
dan ook altijd welkom is. Nog
steeds loopt de verkoop van cer-
tifikaten. Voor de prijs van vijf
tig gulden koopt men één vier
kante meter bouwgrond, die dan
aan de kerk geschonken wordt.
Bouw plus inrichting van het za
lencomplex bedraagt 445.000,-
De bouwcommissie heeft intus
sen een kleine ton bijeenge
bracht. Daarbij komt een subsi
die van de Provinciale Jeugd
raad en een aan te gane le
ning Blijft een bedrag van
28.000.- te overbruggen, waar
aan hel bouwfonds hard werkt.
Vanaf januari tot nu is al een
bedrag van 12.842,- binnenge
komen. Dit najaar staat 'n grote
Bazaar en een verkoping op het
programma. Aun een pand als
dit had Katwijk aan den Rijn al
jaren behoefte. Geschikte verga
derruimte is er in het Rijndorp
nauwelijks. Met de opening vun
het gebouw zal aan de verga
dermisère een einde komen.
Ook de jeugd zal in ruime mate
van de voorziening kunnen pro
fiteren. Bijzonder plezierige bij
komstigheid is dut Sociëteit De
Boemerang de achterzaal bij dc
kerk definitief tot haar beschik
king krijgt. Tot nu toe moest
men iedere avond de zaal in
richten en uitruimen, omdat de
zaal voor veel meer activiteiten
werd gebruikt. Zodra het cen
trum klaar is zal deze zaal uit
sluitend nog als sociëteitsruimte
dienst doen. De zaal heeft een
aparte ingang aan de Nieuw-
s raat en staat geheel los van
het zalencomplex. Omdat de be
sprekingen met anderen lot nu
loe zijn mislukt, zal de exploita
tie van het nieuwe gebouw voor
lopig in handen blijven van de
Gereformeerde Kerk.
