Op zoek naar een
leefbaarder wereld
Vervuiling
troef in
Stockholm
Rome voorlopig nog
niet bij Wereldraad
Giften
blijven
in
India
welkom
„Overleven we
dit' of.... „zijn
we allemaal gek'
Polen toe aan
uitvoering van
Vaticanum II
Nehroeprijs voor
moeder Theresa
donderdag 8 juni 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
Van c
1 onzer redacteuren
STOCKHOLM Het menselijk leefmilieu, de
bedreiging daarvan als gevolg van de
voortdurende aanslagen van het mensdom
op zijn omgeving en het scheppen van een
gezond leefklimaat, zijn het onderwerp van
de grote conferentie die deze en volgende
week in Stockholm wordt gehouden. Afge
vaardigden van ongeveer 80 landen en
evenzovele internationale instellingen bui
gen zich over de problemen die de mens
heid over zichzelf afroept, en die kort kun
nen worden omschreven met termen als:
misbruik van voorraden, aanslagen op de
natuurlijke omgeving, en vooral vervuiling.
Onderwerpen die de laatste tijd gelukkig
in de belangstelling staan, omdat het
voortbestaan van ons milieu nu direct ge-
De conferentie zal moeten komen tot maat
regelen of aanbevelingen waardoor het
leefklimaat wordt verbeterd, waardoor de
hulpbronnen worden beschermd door beter
beheer en planning, waardoor stedelijke en
regionale ontwikkeling worden aangepast
aan de natuurlijke mogelijkheden, waar
door wetenschap en technologie worden
toegepast op mi.ieuzaken, en het onderwijs
erop gericht wordt een verantwoordelijk
gedrag aan te kweken. Het is in Stock
holm niet allemaal koek en ei, vooral om
dat de internationale politiek ook op deze
conferentie een grote rol speelt.
Toch zal er iets moeten gebeuren, anders
zorgt de alternatieve conferentie die even
eens in Stockholm gehouden wordt door
forceren, bedreigde groeperingen en ge
leerden, waarschijnlijk voor zeer veel ru-
Van een onzer redacteuren
STOCKHOLM Hoezeer de gevaren voor het leefmilieu
ook direct een bedreiging vormen voor het menselijk leef
patroon blijkt uit enkele nationale rapporten van ontwik
kelingslanden die voor de conferentie in Stockholm zijn
opgemaakt. Daar doet zich het verschijnsel voor van
overconcentratie in de grootste steden die als administra
tief, industrieel en commercieel centrum van het land
grote aantrekkingskrach op de bevolking uitoefenen.
Die steden kenmerken zich wel
dra door opeenhoping van afval,
land- en grondwaterverontreini
ging waarbij de traditionele me
thoden van vuilverwerking on
toereikend zijn. In die steden
neemt het lawaai sterk toe als
gevolg van de opeenhoping van
mensen, onvoldoende behuizing
en de onmogelijkheid het toene
mende verkeer in de smalle
straten in goede banen te lei-
den. Gezinnen, die in die steden
terecht komen, verliezen een
aanzienlijk deel van hun privé-
leven, de aanpassing is moeilijk
en de jonge gezinsleden lopen
groot gevaar tot mi'sdadigheid
te vervallen. Allerlei infectie-
ziekten gaan met deze ontwik
keling hand in hand.
Op het platteland leidt wanbeheer
van de bodem en gebrek aan
modernisering in de landbouw
bij grotere voedselbehoeften tot
verwoesting van het bosbestand,
tot erosie, teruglopen van de
„grondwaterstand en groeiende
chemische vervuiling als gevolg
van de toepassing van bestrij
dingsmiddelen. De watervervui
ling die er het gevolg v£
treedt vooral op aan de bene
denloop van rivieren, waar
zoals bij de Indiase stad Bom
bay - de visstand en daarmee
een belangrijke voedsel- en in
komstenbron gevaar loopt.
Zeevervuiling
Uit alle rapporten en studies die
voor Stockholm zijn verschenen,
trekken die over de vervuiling
van de zeeën sterk de aandacht.
Voorlopig valt nog niet te voor
spellen wat de gevolgen van
chemische olievervuiling op het
leven in de zee zullen zijn. Maar
ee naantal schokkende en le-
ke gevolgen zijn al bekend.
Van olievervuiling is bekend dat
de giftigste bestanddelen het
snelst vervliegen, maar veel
resten vinden hun weg naar de
lichamen van allerlei zeedieren.
Bepaalde componenten van de
olie trekken zelfs dieren aan,
zoals kerosine kreeften weglokt
van hun normale voedsel. Een
lozing van stookolie bij Amerika
had een massale kreeftensterfte
tot gevolg.
Maar ook de oplosmiddelen die te
gen de olievervuiling, zoals door
de Torrey Canyon, werden aan
gewend, zijn uiterst giftig. Bo
vendien bevatten olieresten
vaak kankerverwekkende stof
fen, zodat sterk verontreinigde
stranden een direct gevaar kun
nen opleveren voor de badgas
ten.
Italiaanse stranden zijn vaak ge
vaarlijk door de lozing van
ongezuiverd rioolwater in zee.
Vorig jaar moesten 6000 van die
stranden als gevaarlijk worden
aangemerkt. Maar ook de zuive
ringsinstallaties leveren weer
een bedreiging, omdat het hoge
gehalte aan voedingsstoffen in
het gezuiverde rioolwater zozeer
de algengroei bevordert dat al
lerlei ander leven wordt ver
stikt. In de baai bij Hawaii be
dekt een dikke laag algen de
dieren die er het koraalrif moe
ten opbouwen, waardoor het rif
zelf uiteenvalt.
De storting van afvalstoffen doet
een directe aanslag op de voed
selketen in zee. Chemische stof
fen kunnen een snelle groei van
plankton veroorzaken, van gifti
ge plantensoorten en ook leiden
tot zuurstofgebrek.
Kwikrampen
Enkele van de gevaarlijkste ont
wikkelingen hebben zich de af
gelopen jaren voorgedaan door
de kwikvergiftiging. Bij toeval
werd in Amerika de kwikvergif
tiging bij ingeblikte tonijn ont
dekt, waardoor een ramp is
voorkomen. Maar een ramp
heeft zich wel voorgedaan in de
baai van Minamata in Japan,
waar een geheimzinnige ziekte
in 1953 een groot aantal slacht
offers maakte. Kwik had de
hersenen en het zenuwgestel
van de slachtoffers onherstel
baar beschadigd. De vergifti
ging was teweeg gebracht door
de consumptie van vis en
schelpdieren, die op hun beurt
v/aren vergiftigd door vuillozing
door een chemische fabriek. De
tragedie herhaalde zich in 1964,
maar nog steeds wordt jaarlijks
4 tot 5.000 ton kwik aan het zee
water toevertrouwd. En nog
steeds is het gevaar reëel dat
dit kwik zich ophoopt in plank
ton en vervolgens in de vis die
wij eten. Dat de kwikhoeveelhe-
den zeer schadelijk zouden zijn
voor vissoorten en bijvoorbeeld
zeehonden. wordt bestreden
door het Rijksinstituut Visserij-
onderzoek te IJmuiden.
Daar komt bij dat de vervuiling
zich op zee niet beperkt tot de
plaats van de dumping. En
doorgaan met de vervuiling in
het huidige tempo betekent dat
in het jaar 2000 de vervuiling
zeven maal zo groot kan ziin.
Het nrob'eem is evenwel gemak
kelijker gesteld dan opgelost.
Waar de landen het in Stock
holm en ook de komende jarpn
over eens moeten worden is
op de eerste plaats e?n totaal
verbod op afvallozing in de
zeeën. Veel moeilijker is het be
vorderen van schone industrie,
omdat dit een aanslag kan bete
kenen op de vooruitgang van de
ontwikkelingslanden, die relatief
de zwaarste last te dragen zou
den krijgen van de kwalen die
de riike landen vooral hebben
veroorzaakt. Maar ook de arme
landen kunnen er tenslotte niet
langs dat de beveiliging van het
menselijk milieu ook hun zaak
Van een onzer redakteuren.
DEN HAAG ,,Dit is", aldus de onvolprezen Toon Hermans,
„een land om lief te hebben". Maar intussen rijden we al met
zoveel miljoen auto's en bromfietsen op onze wegen. Voertui
gen, die ervoor zorgen, dat de lucht door hunuitlaatgassen
voor meer dan zestig procent vervuild wordt. „Dit is een plek
om lief te hebben", aldus opnieuw Toon Hermans. Maar toch
gooien we die „plek om lief te hebben" stikvol (miljoenen en
miljoenen kilo's per jaar) vuil en nog eens vuil. We eten te
veel, we roken teveel, we drinken teveel, we maken veel te
veel lawaai, we veroorzaken geestelijke vervuiling door ons ne
gativisme in alles, door ons geweld, door ons leven anno 1972.
„Zijn we nu allemaal gek geworden" schrijft W. Waltz als titel
van ziin boekje (Elsevier) over de ondergang vrn onze maat
schappij doer coder meer lc '.erlijke en fi/guurliijke milteuver-
vu'ling. „Toch wel treurig", aldus Woltz, „dat een nieuwe
Gu do Gezette niet meer over krakelende, wir.«kelende wa.er-
tf 'Hgen kan schrijven. Voor het laatst in de historie is dat
gedicht gemaakt".
En juist daarover maakt men zich in de hele wereld zoveel zor
gen. Juist daarom zit Stockholm deze en volgende week vol
1200 extra wereldbewoners, die er confereren over de vervui
ling in de gehele wereld: de letterlijke en figuurlijke vervui
ling.
Een van deze bezoekers is Barry Commoner, de Amerikaanse
geleerde, die als onheilsprofeet nummer een beschouwd wordt.
Hij behoort dan ook niet tot de officiële 1200 genodigden van de
V.N.-milieuconferentie in Stockholm. Hij maakt deel uit van de
alternatieve bijeenkomst van jongeren, direkte mileu-sflachtof-
fers, geleerden, die het wiet eens aijn met de gang van zaken
op de officiële conferentieGeen enkele mens kan zelfs met
de beste wil van de wereld een plan ontwerpen om de milieu
crisis op te lossen. Dit kan alleen maar betekenen dat men de
milieucrisis niet heeft begrepen; dat de mensheid door de een
of andere fout aan de rand van de afgrond is gebracht en dat
die fout door een slim plan nog kan worden gecorrigeerd. De
oorzaak van de problemen is daarentegen een in elkaar grij
pend geheel van economihsche, polvt.eke en sociale invloeden,
die de historische gebeurtenissen bepalen. schrijft Barry
Commoner in zijn boek „Overleven we dit?" (Elsevier uitgeve
rij).
Het gaat er namelijk volgens Commoner en vele anderen om,
dat wanneer alles niet ingrijpend verandert we gewoon naar
onze ondergang racen... over 20, 30 of zoveel jaren.
Dit alles staat dan nog eens dufrdeWjk in dit boek, dat de terug
loop van de wereld-grondstoffen berekent, de vervuiling ter
lucht, ter zee en in de aarde, de geestelijke milieuvervuiling
bovendien.
Maar dan is er nog de „Gids voor een milieubewust leven" (El
sevier) van de Amerikaan Paul Zwatek. Daarin wordt beschre
ven wat wijzelf thuis en in onze leefomgeving kunnen doen om
de vervuiling tegen te gaan, of in ieder geval te verhinderen.
Het gaat om de tuin, de inrichting van de woning, het gebruik
van energie in huis (dra-ai het licht uit. ads je 't niet nodég hebt),
huishoudeijk afval (eis een vuilnisemmer en niet een plastic
vuilnis-zak), schoonheidsmiddelen, kleding, recreatie, verkeer.
wij persoonlijk ieder
„Zelfs een boterham minder per dag vermindert de aanslag op
het milieu", aldus de schrijver. Maar dan moeten daarvoor in
de plaats natuurlijk niet hoeveelheden ander voedsel nemen.
Meer lopen en minder autorijden is niet alleen bevordclijk voor
de gezondheid maar ook voor een beter milieu. Als iedere auto
mobilist van de zoveel miljoen in Nederland dat wat meer zou
toepassen zou het wellicht tonnen luchtJvuil pee jaar minder ziijn.
En dan het lawaai, waaronder ook het burengerucht. Wnarom
een vc: sterker van bijvoorbeeld 100 wau als een van 10 watt
evengoed, meermalen zelfs beter is.
Het zijn drie boekjes van de laatste tijd, die ons met de neus op
de keiharde feiten drukken. Omdat het erom gaat of wij, of
onze kinderen dit geklungel met deze aanslag op ons leefmilieu
wel zullen overleven.
In Stockholm lopen op dit ogenblik mensen rond, die het drama
tische bewijs ervan zijn, dat het met de wereld mis gaat wan
neer we zo doorleverblinden, verlamden, mensen met hersen
letsel door vergiftigd en vervuild milieu....
„Uiteindelijk gaat het om kolossale veranderingen. Maar die be
ginnen ook in uw huiskamer..." aldus de Raad voor Milieude-
T. v. d. H.
Kerkennog geen welkomstgroet t
KORTE METTEN
De twintigjarige Italiaanse
brandweerman Marco Ottag-
gio die als eerste ingreep
toen de Australische Hon
gaar Laszlo Toth met een
hamer op de Piëta van Mi
chelangelo lossloeg, is door
de paus onderscheiden met
het ridderschap van de orde
van de H. Gregorius. De
paus overhandigde hem het
draagteken tijdens een au
diëntie voor ongeveer dui
zend brandweerlieden.
Naar het zich laat aanzien
zal de Duitse bisschoppelijke
hulpactie Misèror vijf tot
acht procent neer opbrengen
dan vorig jaar. Toen brachten
de Duitse katholieken 5S.6
miljoen mark voor ontwikke
lingshulp in het 'der ven
Misereor bijeen. Het aantal
projecten, dat uit geld van
Misereor gefinancierd werd
bedroeg 1248.
Hot nastorale centrum in de
Kroatische toeristenstad Split
wordt toch op de eerder ge
plande plaats gebouwd. Tegen
de bouw van dit kerkcen
trum - bestaande uit een
kerk, een jeugdhuis, een
aula en menige andere voor
ziening - was protest gerezen
van „maatschappijpolitieke
organisaties". Godsdienstige
objecten behoorden niet in
het centrum, maar „hoog
stens" aan de rand van de
stad te worden gebouwd. Het
stadsbestuur heeft het pro
test afgewezen, omdat in het
plan voor de binnenstad het
centrum al was opgenomen
en d? beslissing niet meer
or.eedian kon worden ge
markt.
D Vrouwelijke religieuzen in
Tsjechoslowakije hebben
twee weken de tijd gekregen
om haar woningen te verlaten
en terug te keren naar de
zg. concentratiekloosters,
waarheen zij al in de jaren
Een gemeenschappelijke werk
groep van de katholieke kerk
en de Wereldraad van Ker-
•ken, die in Vaticaanstad bij
een is geweest, heeft dezer
dagen een communiqué uit
gegeven, waarin wordt ge
zegd. dat het „niet van wer
kelijkheidszin geftiigt" nu een
datum vast te stellen voor de
eventuele toetreding van de
roomskatholieke kerk tot de
Wereldraad.
Van Vaticaanse kant is onge
merkt. dat de rooms-katho-
lieke kerk hoogstwaarschijn
lijk vóór de eerstkomende al
gemene vergadering van de
wereldraad, die in 1975 in
Djakarta wordt gehouder.
geen verzoek tot lidmaat
schap zal indienen. Wel heeft
het Vaticnan- toegezegd, dat
de mogeliikheden zullen wor
den nagegaan, voor een in
tensievere samenwerking
met de leden van de wereld
raad op plaatselijk niveau.
Een van de moeilijkheden voor
ee" toetreding is. dat de ka
tholieke kerk bijna evenveel
leden heeft als alle leden
van de wereldraad samen,
hetgeen ertoe zal leiden dat
er een te zwaar rooms-katho-
liek stempel op de raad zal
worden gedrukt.
Kerk en Wereld
g
>-ban
Sinds 1968. toen onder Dub-
cek de kloosterzusters weer
wat meer vrijheid kregen,
vestigden zich groepjes zus
ters in woonhuizen om van
daaruit de werkzaamheden
weer op te nemen.
De Maastrichtse industrieel
Ook in
Glasgow
conflict met
studentenpastor
Aartsbisschop James Scalan
van Glasgow is in conflict
gekomen met de Jezuïeten en
de universiteit van Glasgow
vanwege zijn besluit om de
katholieke studentenpastor
van de universiteit te ont-
De Jezuïet Gerard Hughes
(46), die de zorg had voor
126o katholieke studenten,
staat al sinds 1968 op ge
spannen voet met de bis-
J.P. Beijer, die zich via een
paginagrote advertentie uit
sprak voor het beleid van
mgr. Gijsen is nu begonnen
met een „bliksemactie" pro
1 mgr. Gijsen. Aan enkele hon
derden Limburgse katholie
ken heeft hij per brief mede
werking gevraagd voor een
De katholieke kerk in Polen organiseert steeds meer synodes op
diocesaan vlak. In de bisdommen Wloclawek en Posen zijn ze
al gehouden. In mei is de synode van het aartsbisdom Krakau
begonnen, die naar het zich laat aanzien, tot 1975 zal duren.
Van gelijke duur zal die van het aartsbisdom Krakau zijn, die
spoedig zal beginnen. Aangekondigd zijn synoden voor War
schau en Danzig, en er zullen er nog wel meer volgen.
Het links-kathoüeke weekblad WTK verwacht van al deze dioce
sane synoden een „bespoediging van het vernieuwingsproces"
in de Poolse katholieke kerk, die volgens het blad, tot nu toe
alleen op het gebied van de liturgie goede vooruitgang heeft ie
melden. Poolse kerkleiders als de kardinalen Wyszynski en
Wojtyla hebben over de vernieuwing bemoedigende dingen ge
zegd. Volgens hen moeten de synoden de besluiten van Vatica
num II in Polen verwezenlijken.
Het blad voegt eraan toe, dat het in tegenspraak met de geest
van het concilie zou zijn, als over de toepassing van de conci
liebesluiten op de Poolse situatie alleen de hiërarchie zou be
slissen zonder brede inspraak van de lagere geestelijkheid en
De verklaringen van de Poolse kerkleiders rechtvaardigen ook in
dit opzicht zeker optimistische verwachtingen. Maar daarbij
moet wel in aanmerking worden genomen, dat een brede dia
loog tussen de hiërarchie, de lagere geestelijkheid en de leken
in Polen, op geen enke'e traditie kan bogen. In plaats van de
vereiste dialoog is er tot nu toe slechts sprake geweest van een
monoloog der kerkelijke hiërarchie.
schop, omdat hij zich niet
kon stellen achter de ency
cliek over de geboorterege
ling „Humanae Vitae". Pa
ter Hughes nodigde ook niet-
katholieke studenten en staf
leden uit bij kerkelijke dien
sten, waarbij hun de commu
nie niet werd geweigerd.
Later gaf de bisschop hem
geen toestemming om de eu
charistie te vieren in studen
tentehuizen, omdat deze vie
ringen zouden indruisen te-
handtekeningcriactie eerder
vrienden, kennissen, collega's
en medeparachisnen. Bij de
brieveu zijn lijsten voor het
verzamelen vim handtekenin
gen gevoegd.
Een krijgsraad te Brasilia
heeft de Nederlandse pries
ter J.A. Rutges bij verstek
gen de rechten van de paro
chiepriesters. Om dezelfde
reden acht mgr. Scalan het
onjuist, dat pater Hughes
studentenhuweliiken inzegent.
De studentenpastor heeft de
steun gekregen van zijn pro
vinciaal pater Bernard Hall
en van ongeveer duizend stu
denten en stafleden van de
universiteit. Zij hebben in
een petitie de bisschop ge
vraagd het ontslag ongedaan
te maken.
tot twee jaar gevangenisstraf
veroordeeld wegens tegen de
staat gerichte activiteiten.
Pater Rutges, die indertijd
naar Nederland is terugge
keerd zou onderdak hebben
verleend aan stadsguerilleros
en in Brasilia ondermijnende
pamfletten hebben verspreid.
De „Katholieke Unie van India" heeft haar bezorgdheid geuit
over het besluit van minister-president, mevrouw Indira (iun-
dhi, om in de toekomst geen buitenlandse hulp meer toe te
staan voor „politieke ol godsdienstige doeleinden
In een petitie, die aan mevrouw Gandhi bij haar bezoek onlangs
aan Madras is overhandigd, zegt de unie. dat het kerkelijk vor-
mings- en welzijnswerk in India zonder de steun uit het buiten
land in een ernstige crisis zal geraken.
Volgens het katholieke Indiase persbureau CNSI heeft mevrouw
Gandhi de verzekering gegeven, dat giften voor opvoedkundige,
liefdadige en sociale doeleinden niet onder de nieuwe voor
schriften vallen. Ket,besluit van de regering heeft vooral be
trekking op buitenlandse steun aan politieke bewegingen in In-
De Indiase „Jav.aharlal-Nerhoeprijs voor internationale verstand
houding" zul dit jaar worden uitgereikt nan moeder Theresa.
Zij ontvangt de prijs voor het vele werk dat zij heeft verricht
onder dc vluchtelingen uit Bnngla Desh.
Moeder Theresa is van oorsprong een Albaanse en kwam meer
dan tweeëntwintig jaar ge eden naar India om te werken onder
de armen en daklozen van de havenplaats Catcutto.
Steeds meer zusters - '.ten zich bij haar aan. In vele stïden in
India en ook in andere 'ander, werden hulpcentra opgericht.
Voor haar werk kreeg zij vorig jaar al de Paus Johannes Vre-
De Nehrneprijs wordt elk jaar uitgereikt door de Indiase Raad
voor Culturele Betrekkingen. Onder meer Is hij toegekend aan
de vroegere secr.-generaal van de VN, Oc Thnnt en aan de
negerleider Martin Luther King. Aan de prijs is een bedrag
van honderdduizend rupies verbonden.
