Hoorspel niet dood maar springlevend 4 Laatste van het Farce Majeure seizoen Hou het scherm in 't oog TERUGBLIK Brandpunt op tournee Paul van Vliet weer in Kurzaal LEIDSE COURANT VRIJDAG 12 MEI 1972 Zal het hoorspel blijven bestaan? De vraag stellen is haar beantwoorden. Er is nog nooit een kunstvorm verdwenen. Het schilderen hield niet op toen foto en film de werkelijkheid begonnen uit te beelden, integendeel, de schilderkunst ontplooide juist toen een bijna explosieve levens kracht en barstte uit in een sterrenregen van stijlen. De tijd voor het hoorspel is niet geweest, maar begint pas. Het hoor spel is niet dood maar springlevend. Vanuit deze zekerheid praat Léon Povel (60) over de toekomst van het hoorspel. Hij is er nog iedere dag volop mee bezig als hoorspelregisseur, een functrie die hij al vrij snel verwierf na 40 jaar geleden als omroeper in dienst te zijn getreden van de KRO. Zijn werk kort nadien als reporter voerde hem via het klankbeeld de wereld van het hoorspel binnen. Het had toen nog geen eigen vorm. Incidenteel werden to neelstukken voor de radio opge voerd, waarbij de acteurs hun stemmen op dezelfde wijze ge bruikten als in de zaal. De tekstbehandeling werd niet inge steld op het nieuwe medium. Men brulde rond de microfoon- geschaard elkaar de tekst toe en maakte er op primitieve wij ze geluiden bij. De hoorspelen van toen stonden bol van de na derende voetstappen en dichts laande deuren. Om aan te dui den dat een gesprek in een huis kamer plaats had stond er stee vast met grote nadruk een klok te tikken. Die klok is allengs meer achter gaan lopen bij de ontwikkeling van het hoorspel, dat toen nog geschreven werd vanuit de gedachte dat er niets te zien was en dat alles dus te horen moest zijn. Zo'n'huiska- merklok droeg niets wezenlijks bij tot de kern van een stuk. De klok heeft nu alleen nog een plaats als er een tijdbom moet exploderen of zo, omdat zij dan spannende seconden wegtikt. Na de Tweede Wereldoorlog heeft het hoorspel een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. De radio bracht het enige amuse- ment in de huiskamer en van Het verleden heeft in de regie van een eigen functie en het hoor spel kreeg de kans zich te ont wikkelen tot een zelfstandige kunstvorm, die meegroeide met de wijzigingen in leefgewoonten, denkpatroon en een acceptatie- vermogen. Een spel van vijf jaar geleden zou je op een enke le geslaagde uitzondering na nu niet meer kunnen opvoeren. Datzelfde zie je in toneel en film. De laatste tijd doe ik trou wens ook tv-regie. Mij is wel gevraagd hoe een radioman dot kan doen. Maar een hoorspel is eigenlijk verschrikkelijk visueel. Wil je een hoorspel goed ma ken, dan moet je het in je ge dachten zien gebeuren. Anders kun je bij de luisteraar niet be- Teon mikte het hoorspel nog op groot public Djt is nu aan.r schapen, die toen aan de fanta sie ontsproten, maar achteraf aan de werkelijkheid beantwoor den. Men heeft toen 180 niet-be- staande geluiden moeten verzin nen. Het hele bedrijf nam ei aan deel. Men is er uitgekomen. Ander „opzienbarend" hoorspel was De dood in de jungle over gestrande vliegtuigreizigers een hete woestijn op zoek naar redding. Om het geluid ruimte ie geven werden de opnamen hiervoor gemaakt in een tuin. met op de haverklap storende elementen als een overvliegend vliegtuig, een langs snorrende brommer of een maaiende tuin- zienlijk kleiner en ligt per hoor spel gemiddeld op de 80.000. wat altijd nog 200 zalen vol publiek zijn. Vaste luisteraars vormen studenten, die niet over TV be schikken, mensen langs de weg met een transsistor en uitge sproken liefhebber. deze kost was er nooit genoeg in de ether. Dat heeft de ver nieuwing van dit verschijnsel sterk geremd. Jarenlang draai de deze zaak door in de geijkte vormen. Het hoorspel zat als kunstvorm in een doodlopende straat. Het was recht toe recht aan en allemaal eender. Eigen functie Léon Povel: „Toen kwam de tv en het inzicht dat de radio niet met de tv moest gaan wedijve ren. De radio heeft naast de tv Povel geruchtmakende hoorspe len te horen gegeven. In de ja ren '55 ging drie jaar de serie Da sprong in het heelal, een science-fiction, die sterk aan sloot op de werkelijkheid van die dagen, omdat de Russen toen hun eerste Spoetnik om hoog schoten. Net als nu bij een interland op de tv waren de straten toen leeg. Nu nog komen regelmatig brieven bij de KRO binnen, waarin om een herha ling wordt gevraagd. In dit hoorspel werd ook een maanlan ding uitgevoerd en situaties ge- Leon Povel ziet het helemaal zitten met de toekomst van het hoorspel reiken, dat hetzelfde beeld voor ziin geestesoog oprijst. Dit beeld mag niet verstoord wor den door misgrepen, zoals ver keerde acteurs of persoonlijke interpretaties, die niet in het stuk zelf liggen. Dit maakt tv even boeiend als radio, ofschoon het twee verschillende media zijn. Ik maak pas een tv- of hoorspel als ik het zelf eerst in- Literair wendig heb gezien. Pas dan is T i hu tri. Leon Povel: „Juist voor deze groep streeft de KRO naar hoorspelen op niveau, dat uit spelen. Wij mikken op het lite raire element en pogen daar voor auteurs aan te trekken. Dat is geen eenvoudige zaak, omdat schrijvers hun werk lie ver in boekvorm zien dan een vluchtige radiovorm. Ook speelt de honorering een rol, al wordt de steeds kleiner. Het moeilijkste echter is het schrij ven van dialogen. Daar heb je feeling voor nodig, scholing en inzicht. De Ned. Toneellitata- tuur is schaars en bij de bewer king ervan moet uitgegaan wor den van een gans andere con ceptie dan bij het werken voor de zaal. Wij menen nu echter uitstekend te zijn geslaagd met de Vlaming Ivo Michiels, die voor ons Hoe laat is het heeft geschreven, dat wij samen met de Siiddeutsche Rundfunk ge reed maken voor uitzending, zij uiteraard in het Duits, wij in het Nederlands. Dit spel behan delt de obsessie van de tijd die door je vingers glipt. De tijd die je verplicht voortdurend dingen te doen zonder dat je uiteinde lijk iets tot stand brengt". In dit spel zal gewerkt worden met de jongste winst uit experi mentele werkzaamheden, want met het hoorspel worden in ge heel Europa uitgebreid moge lijkheden uitgeprobeerd. Men wil het eigene van het medium radio tenvolle uitbuiten. Daar is onderzoek voor nodig, waarbij het hoorspel als specifike kunst vorm moet worden toegespitst op zijn eigen terrein. In dit op- zich zijn er frappante resultaten behaald. Leon Povel: „Aan het publiek mag echter nooit worden voor gezet het experiment om het ex periment. Die moet men be perkt houden tot het laborato rium. Daar komen soms hele in teressante dingen vandaan. Uit het extreme wordt het bruikba re gepuurd. De luisteraar moet meegroeien in deze ontwikke ling. In elke kunstvorm ervaart men een aanvoelend begrijpen, dat niet onder woorden is te brengen, maar toch heel diep treft. Naarmate het hoorspel als kunstvorm meer zichzelf wordt, zal men dit steeds vaker erva- Ondai.ks negatieve geluiden ziet Leon Povel het hoorspel hele maal zitten. We zullen er nog van ophoren. TON OLIEMULLER TELEVISIE HEDEN NEDERLAND zoon I NOS j 18.45 uur Fabeltjeskrant 18.55 uur Journaal NCRV 19.05 uur De grote Wallenda 19.30 uur Zo moeder, 20.00 uur Journaal 20.21 uur Hier en nu 21.00 uur Farce majeure 21.35 uur Herkent u deze me lodie? 21.40 uur Doek green 22.25 uur Klassiek nieuws NOS 22.35 uur Journaal 22.40 uur Samenvatting pre- Olympische basket balwedstrijden 23.05 uur Teleac Farce Majeure: Klaar maatje Dc 83ste Farce Marjeure sluit vanavond het zesde seizoen van dit programma af. Het wordt een terugblik op de meest ge slaagde liedjes van de afgelopen winter. Men zal onder meer nogmaals horen en zien: Laat je auto staian, zegt Drees, 't Is plicht dat ied're jongen, We aten weer brood uit een plastic zak en Weg met het manbeeld dat dc STER maar blijft verto- Bi.nnenkort komt er een nieuwe langspeelplaat met F.M.-liedjes in de handel en in oktober komt Farce Majeure weer op het scherm. Alexander Pola en Jan Fillekers zorgden ook deze maal weer vor de teksten. Harry Bannink is verantwoordelijk voor de mu ziek. Fred Benavente en Henk van der Horst maakten er een aardig geheel van. Ned. 1 21.00 uur. De grote Wallenda De NCRV zendt een film uit on der de titel „De grote Wallen da". Wallenda is een 65-jarige acrobaat die er op 13 juni 1970 in slaagde een bijzonder wereld record op zijn naam te bengen. Hij liep namelijk 260 meter over een draad boven de Tallulah- watervallen op een hoogte van ruim 230 meter, zonder vangnet. De laatste keer dat iema/id deze watervallen overstak was in 1886, toen ene professor Leon de an dere kant haalde. De plaats die Wallenda in 1970 uitkoos was echter veel gevaarlijker. Herkent u deze melodie Vanavond wordt de uitslag be kend gemaakt van de muzika- le-quiz. De huiskamervraag werd 30 april j.l. gesteld. Ned. 1 21.35 uur. Doek Green De aflevering van vanavond han delt over een politieman, die zijn privé problemen afreageert door middel van zijn functie. Het ex-vriendinnetje van ser geant Wills komt in het bezit van een grote som geld. De po litieagent komt er achter dat zij een verhouding heeft met een ex-gedetineerde en vraagt zich af of het geld misschien van deze persoon afkomstig is. Niets wijst echter in die richting. Wills doet zijn werk, maar wordt verweten dat hij de zaak bela chelijk grondig aanpakt. Ned. 1 21.40 uur. Hier is Lucy Filmacteur en kunstkenner Vin cent Price komt er na vele om wegen achter dat Lucy op een veiling een bijzonder schilderij heef', gekocht. Ned. 11 19.05 uur. Afdeling Fraude Door een klacht van de heer Stamford, wiens vrouw in eea exclusieve kliniek voor zenuwzie ken plotseling is gestorven, komt er een grote zwendelzaak -aan het licht. Ned. 11 20.21 uur. Het oproer kraait In het programma Het oproer kraait wordt de verdeling van het gemeenschappelijk bezit aan de kaak gesteld. De aandacht gaat met name uit naar de fa briek en gemeenschappelijk be zit van de arbeiders, die sluiten zonder deze werklieden er in te kennen. We maken ook kennis met de zogenaamde Agitprop (agitatie en propoganda). Tij dens een festival, te Berlijn tra den deze groepen'op met hun po litieke liederen. Jaap van de Merwe raakte hiervan zo onder de indruk dat hij erover denkt zelf met zijn vaste begeleiders bij bepaalde gelegenheden de straat op te gaan. Ned. 11 21.50 uur. Toen De tweede aflevering van de re constructie in journaalvorm van de derde oorlogsdag in 1940. Ned. 11 22.30 uur. Klassewerk In de tweede halve finale strijden de van Goghschool uit Roer mond en de Gemma Galgani- school uit Tilburg tegen elkaar. Zaterdag Ned. 1 16.02 uur. De weg naar Hameien In deze aflevering, die tot titel kreeg Minister Modderijn raken Hildebrandt en Aernout ver dwaald, omdat ze, als ze op be zemstelen vliegend onderweg zijn naar hun volgende doel, ver geten te luisteren naar de aan wijzingen van Bertram. Ze moe ten dan ook een noodlanding maken en komen terecht bij ko ning Pipijn. Deze viert op dat moment net zijn vermaandag; om dat te begrijpen moet men weter. dat de koning iedere maand zijn verjaardag viert. Bertram, Lidwientje en de ande re kinderen van Hameien moe ten proberen Aernout en Hilde brandt terug te vinden. Daarbij komen ze niet alleen een oude bekende, minister Modderijn te gen. maar maken ze ook kennis met koning Pipijn en een zekere Rudolf. Uiteindelijk keert alles ten goede en kunnen ze op hun vliegend tapijt proberen op nieuw de weg naar Hameien te rug te vinden. Zaterdag ned. -1 17.00 uur. KUNST EN KUNSTENAARS Koningin Juliana is voornemens om donderdag 15 juni de ope ningsavond ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de stichting Holland Festival in de Koninklijke Schouwburg bij te wonen. 3e Stichting Museum Rijswijk Herenstraat 67, exposeert van 20 mei tot en met 10 juni Neder landse affiches van 1945-1970. 4enk van der Horst exposeert tot 4 juni linoleumsneden in Cine ma Du Midi, 2de Carpentier- straat 141 Den Haag. Harcel Minnée exposeert van 16 mei tQt 5 juni foto's in Galerie Edison, Javastr. 16, Den Haag. In het Museum voor het Onder wijs Hemsterhuisstraat 2 E Den Haag, opent de wethouder van Onderwijs en Kunstzaken, drs. H. J. van Wilzen, op dinsdag middag 16 mei de tentoonstel ling .Vergeten Mexicanen', lalerie Het Kunstcentrum, Molen- straat 16 Den Haag, exposeert van 13 mei tot 4 juni composi ties in gemengde techniek van W. Sinemus. fcalerie De Sfinx, O.Z. Voorburg wal, 241 Amsterdam, exposeert van 10-28 mei schilderijen van i Hans de Boer en tekeningen van j de Egyptenaar Yahya G. Yousef. j Van 31 mei 18 Juni zijn er schilderijen en tekeningen te I zien van Jan van Eden. KRO gaat kijkers ook betrekken bij BB-quiz Van onze radio- en tv-re- dactie) HILVERSUM De KRO-tv studeert momenteel op de mogelijkheid om in het winterseizoen de kijker te betrekken bij de Berend Boudewijn-quiz. Zeker is dat dit programma terugkeert en dat onge veer dezelfde formule zal worden gehanteerd, al zal men hier en daar zeker bijschaven. Naar verluidt zat het veel kijkers dwars, dat het pu bliek in de zaal wel voor een prikje de fraaiste ge bruiksartikelen in de wacht kon slepen en de kijker thuis niet. Hier zou de KRO iets aan willen doen. In welke vorm staat nog niet vast, maar mogelijk krijgt de BB- quiz een ingebouwde kij kersquiz. De NOS introduceerde woensdag de nieuwe rubriek „Toen". Daarin worden historische ge beurtenissen gereconstrueerd zoals die door t.v. verslagen zou den zijn als er destijds tenmin ste t.v. geweest was. Het idee is niet nieuw, maar om dat in de eerste „Toen" de 10de mei 1940 werd het beleefd zaten er aantrekkelijke mogelijkheden in. Op die dag vielen de nazi's ons land binnen. Voor de meeste Nederlanders is dat in middels niet bewust meebeleefe geschiedenis. Het instructieve van de gevolgde methode is wel dat het nieuws van toen gebracht werd op de manier waarop het nieuws van nu elke dag te zien is. Dat kan grote herkenbaarheid geven en daardoor meer begrip. Overigens miste men de kans (of de mogelijkheid) om uiterst consequent te handelen. Als er in '40 zo'n goed functionerend t.v.-apparaat was geweest dan zouden ongetwijfeld koningin Wilhelmina en de minister-presi dent er rechtstreeks gebruik van hebben gemaakt. De teksten (van Herman Wig- bold) waren over het geheel goed, al vielen er steken, zoals het gebruik door „minister Van Kleffens" van de term „Duitse ambassadeur", die rang bestond toen helemaal niet Wat zot vonden we het gebruik van potsierlijke antieke micro foons, door elkaar met de nor male' types die nu in gebruik zijn. Men had er beter van kun nen uitgaan dat met die perfec te t.v. anno-1940 die vreemde radio-antiquiteiten buiten ge bruik waren gesteld. Kleinigheden overigens bij een goed opgezet en redelijk goed uitgewerkt programma. We zijn benieuwd naar de volgende afle veringen. „Toen" was overigens het enige programma dat van de afgelo pen twee t.v.-dagen extra aan dacht vroeg. Gisteren berichtte de VPRO tweemaal uit de sa menleving. Over de Peiger-sta king met opnieuw alle achter gronden uit de doeken over An- gola-koffie met een faire weer gave van voor en tegenstan dersmeningen over de boycot actie... Van de TROS zagen we Op uw gezondheid, de huiselijke (nutti ge) medische rubriek. En na tuurlijk onze eigen Cup-Final. De TROS had gehoopt op de hele wedstrijd. Wij ook. Het mocht niet zo zijn, maar de flitsen wa ren goed en de nieuwe techni sche mogelijkheid van verlang zaamde herhaling (met twee strafschoppen); is een enorme vooruitgang. Aan de rechtmatig heid van die penalties kan nu n.l. niemand meer twijfelen. (Van onze radio- en tv-redactie) HILVERSUM Ruim vijfduizend gasten zijn sinds Brandpunt op 24 september 1971 zijn wekelijk se uitzendingen ging verzorgen vanuit de KRO-studio, van-hein de en verre naar Hilversum ge komen om zoals Ed van Wester- loo bij de begroeting meestal zegt, zoverre de mogelijkheden daartoe aanwezig zijn, als onbe taald medewerker in de uitzen dingen aan het woord te komen. Op 2 juni zal de laatste groep gasten naar Hilversum komen. Daarna gaat Brandpunt op toer- nee door Nederland. Met een veertiendaagse frequentie wordt de actualiteitenrubriek steeds vanuit een andere provincie plaats verzorgd en wel vanuit, Enkhuizen, Vlissingen, Ensche de, Tilburg en Leeuwarden. Het worden uitzendingen van een uur, altijd op een vrijdagavond, beginnend om tien voor half ne gen en zoals in Hilversum gebruikelijk is met na afloop volop gelegenheid met het Brandpuntteam en met de gas ten uit het programma urenlang verder te praten. Van deze discussies zijn vrijdag 's middags in het radioprogramma „Inter lokaal" steeds flitsen te beluis teren. Ook de uitzendingen vanuit de provinciesteden worden ge maakt met het nieuws-aanbod van het moment. Als daartoe aanleiding is zal de gelegenheid worden aangegrepen hete actu aliteiten uit de omgeving van de plaats van uitzending in Brandpunt te behandelen. Vanaf 2 september komt Brand punt weer iedere week vanuit de KRO-studio te Hilversum met gasten uit heel Nederland, want uitzendingen met publiek zijn het Brandpuntteam uitste kend bevallen. DEN HAAG Voor de derde achtereenvolgende maal zal Paul van Vliet in de maanden juli en augustus weer te zien zijn in zijn langzamerhand vaste zomerverblijf, de grote Kur zaal te Scheveningen. In de voor dit doel speciaal feestelijk aangeklede zaal zal hij deze zomer van woensdag 12 juli tot en met zondag 20 augustus zijn one-man-show „Noord-West" presenteren, telkens van woensdag tot en met zondag. Hij wordt daarbij begeleid door zijn vaste combo, onder leiding van pianist en componist Rob van Kreeveld met verdere me dewerking van Dick van der Capellen (bas), Joop Scholten (gitaar) en Hans Beths (slagwerk). NEDERLAND II NOS 18.45 uur Fabeltjeskrant 18.55 uur Journaal VARA 19.05 uur Hier is Lucy 19.30 uur Koning Klant 20.0 uur Journaal 20.21 uur Afdeling fraude serie) 21.20 uur Twee voor twaalf 21.50 uur Het oproer kraait NOS 22.30 uur Toen (tv-serie) 22.55 uur Journaal 23.00 uur Den Haag vandaag 23.05 uur Teleac MORGEN NEDERLAND I NOS 10.00 uur KRO 1 16.00 uur 1 16.02 uur 17.00 uur NOS 17.30 uur 1 18.45 uur 1 18.55 uur KRO 19.05 19.45 NOS 1 23.05 uur 23.10 uur Schooltelevisie Journaal Klassewerk Kunt u me de naar Hameien tellen, meneer? Teleac Fabeltjeskrant Journaal Moederdag... welnee Week voor de Nede landse missionaris Journaal Berend Boudewijn- quiz Brandpunt Mgr. J. Bluyssen spreekt over de we voor de missionaris Journaal Europese judo kampioenschappen NEDERLAND II NOS 18.45 uur I 18.55 uur J E.O. 19.05 uur 19.30 uur 19.50 uur 20.00 uur AVRO 20.21 uur 21.35 uur 1 22.10 uur 23.10 uur kleur Het motet Jesu freude Actuele katechismus Tenslotte Journaal Columbo AVRO's sport- panorama Corry B rokken-show Journaal RADIO HEDEN HILVERSUM I iFn?1 ens®mbIe met zang» listen. Politieke Partijen: 18.19 Ui ronding van de Pacifistisch Soclalii tische Partij. KP.O: 18.30 Nieuw 18.41 Echo. 18.50 Verkenning- info mattef programma. 18.58 Marktbf richten. 19.00 (S) eigen Fabrikaat JïïSÏFt mu7iek ult KRO-produklk 20'00 In antwoord op uw schrijver verzoekplalenprogramr Cursief: eabaretprogiuiuma. jaj aMi^vandaag22^^11'0"— 22,38 D' .programma 23.55—24.00 Nieu\ LVERSUM II 18.00 Nieuws. NOS: 20.00 CS) EBl' Juzzquiz. VARA: 31.00 (S) Pianon citalmoderne muziek NO'S- ">i EBU-Jazzconcert. VARA: 22.30 Licht instrumentaal trio en soliste 22.55 -Mededelingen. 23.00 Nieuwi ir'^ctu,an'i,,elten- 2320 Stelerlscht j-icibst 1971: moderne 23.55—24.00 Nieuws. MORGEN 7.02 (S) Ontby de militaire TROS: 7.00 NleiL zus (Soos): lichte grammoloonm; ziek. reportages en berichten (7i Nieuws; 7.41—8.00 Aktuallteiten8.! Nieuws; *-■ 10.00 Lulsti zoekprograi (10.20—10.32 Nieuws). 11.55 Medodl welzijn. Een uitzer cocktail. 14.45 (S) Tross-CouL 1Ó.:;0 Nieuws. 15.33 (S) Revue 3.! een lichte doe-het-zcl( kursus in vuespelen. 16.45 (S) Poster: lli muziekprogramma. 17.30 nlcm 17.32 Aktuallteiten. 17.50 Kort-Bb HILVERSUM II VARA: 7.00 Nieuws. 7.11 Oehtendgyi nastlek. 7.20 (S) Z.O.: gevarlee programma, met om 7.25 Van voorpnglna. om 7.54 VPRO: D« dog. om 8.00 Nieuws, om 8.11 A a... Jongerenp RA-Vnrin. HIRO: 14.35 Plus - I IIIRO Magazine. NOS: 15.05 De i id, discussie. VARA: 17.55 Modi HILVERSUM III (14.00 en 15.00 Nieuws i. lb} Nieuws. 16.03—18.00 Sportsho» sport van vandaag, gemixed OI topprs van nu. (17.00 Nieuws).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1972 | | pagina 2