SCHOTLAND
Ruig en lieflijk tegelijk
Tijdverdrijf
voldoende
in en
rond
Hooglanden
Wie van stilzitten
houdt kan vooruit in
Schotland, omdat er
al zo veel te beleven
is louter door de ogen
de kost te geven.
Maar wie graag in
beweging is kan vol
op vooruit.
Zeilen: De zeilers
kunnen breed uithalen
in de meren als bin
nenzeeën en op de
zee-armen. Er is zo
veel ruimte, dat men
er niet voorzichtig
hoeft te laveren om
tegenzeilers te ontlo
pen. Wie de weg er
niet kent, doet er
goed aan te beginnen
in Lochearnhead, zo'n
100 kilometer weste
lijk van Edinburgh
gelegen en 50 noorde
lijk van Glasgow.
Deze toeristenplaats
aan het Loch Lomond
is van alle gemakken
voorzien en het is er
nog gezellig ook.
Voor zo'n 100 gulden
krijgt men een week
zeilles, inclusief de
boot.
Wintersport: Rond
Blairgowrie vindt
men de schitterendste
besneeuwde hellingen
in de Hooglanden.
Rond deze plaats con
centreert zich de win
tersport. Niet ver
vandaar ligt Cairn
gorms. Deze twee
plaatsen tellen samen
3000 bedden voor toe
risten. Inclusief de
reis heen en terug
naar Londen beleeft
men er voor enige
honderden guldens
een onvergetelijke
-week.
Wandelen: Door de
heuvels en de Schotse
Hooglanden zijn toe
ristische routes uitge
stippeld voor wande
laars. Maar er staan
ook fietsen gereed
voor wie wat verder
weg wil In de Tros-
sachs, boven Glasgow
gelegen, vindt men
hotels, die u voor 125
gulden een week her
bergen, met uitzicht
op de Hooglanden.
Jagen: In de heuvels
wemelt het van wild.
In diverse plaatsen
in de bergen vindt
men hotels, speciaal
voor jagers ingericht.
Voor jeugdigen is het
leuker in plaatsen als
Speyside, waar men
gedurende het ver
blijf in een hotel ook
over een pony kan
beschikken, die gela
ten zijn berijder heu
vel op en heuvel af
voert.
Wild besluipen: Als
even enerverend als
vreedzaam tijdver
drijf geldt in Schot
land het besluipen
van wild, vooral ren
dieren. Wanneer deze
dieren zich onbespied
wanen is het de kunst
deze zo dicht moge
lijk te benaderen. De
vakantieganger die
dat wenst krijgt een
geroutineerde beslui-
per mee. De vangst
legt men desgewenst
vast op de gevoelige
plaat.
Vissen: De meren en
beken wemelen van
zalm en forellen en
waar men dan ook
heen gaat in Schot
land, men doet er
goed aan zijn hengel
tje mee te nemen.
Als men de slag een
maal te pakken heeft
is het inleggen en op
halen. Men betaalt er
wel een luttel bedrag
voor, maar men kan
de vangst ter plaatse
toebereiden en nutti
gen.
Golf: In tegenstelling
tot hier is golf in
Schotland een volks
sport. Schotland geldt
als een groot tehuis
voor golfers. Er zijn
meer dan 350 banen.
Iedereen is welkom
op elke golfbaan.
Voor een paar gulden
mag men de hele dag
meedoen.
ynafe
ZATERDAG 8 APRIL 1972
Edinburgh
historisch-
cultureel
centrum
Schotland
Doet Glasgow zich
voor als de meest
Schotse stad met zijn
arbeidzame bevolking
en in het ontbreken
van poespas in de
menselijke omgang,
hoofdstad Edinburgh
zou het Haagje van
Schotland kunnen
noemen. De buiten
lander wordt er ont
vangen met zekere
plichtplegingen, die
weldadig aandoen om
dat het prettig is snel
op zijn gemak gesteld
te worden. Edinburgh
is via Londen vanaf
Rotterdam te berei
ken met de straal
vliegtuigen van de
British Caledonian
Airways.
Het centrum van
Edinburgh wordt in
genomen door een
hoge berg, waarop in
de 7e eeuw Edin
burgh Castle werd
gebouwd, nu nog een
imposant kasteel met
kantelen, dat men al
van verre ontwaart j
nog voor men de ei-
genlij'ke stad in het
oog krijgt, die dan
ook een paar honderd
meter lager ligt.
Na het jaar 1000 heb- j
ben er nogal wat ko
ningen gewoond, zo
dat Edinburgh al
lengs in betekenis en
omvang toenam. Als
gevolg van koninklijk -
maecenaat werd
Edinburgh ook een
vestigingsplaats van I
kunstenaars. Daar
door is Edinburgh
cultureel middelpunt
van Schotland gewor
den en ook altijd ge
bleven.
De geschiedenis van
Schotland vindt men
voor een belangrijk
deel weerspiegeld in
architectonische his-
torisohe restanten,
die door de eeuwen
heen zorgvuldig zJijn
geconserveerd en nu
nog het aankijken
waard zijn. De Schot-
ten zijn trots op deze
tekens van hun histo-
De oude stad telt an
tieke bezienswaardig
heden, waar geen
Schot voorlopig over
is uitgepraat: de St.
Giles Cathedral: de
Royal Mile tussen
Edinburgh Castle en
Holyroodhouse, een
gerieflijker behuizing
die als paleis werd
gebruikt: Lady
Stair's House; de
Outlook Tower, eer
tijds bedoeld om na
derende vijanden in
het oog te houden, nu
trekpleister voor toe
risten die in één blik
de schoonheid van
Schotland willen over
zien; het Parlia
ment House, in ge
bruik tot 1707, toen
Schotland met Enge
land een Unie sloot.
De nieuwe stad telt
behalve monumenten
in parken verschillen
de musea, bibliothe
ken en kunsthuizen.
Het is bovendien een
modern congrescen
trum. Edinburgh
heeft een eigen phll-
harmonisch orkest en
opera. In ruime mate
vindt men er ook to
neel en op het jaar
lijkse festival worden
in Edinburgh alle
kunsten tegelijkertijd
beoefend.
Opvallend aspect van
Edinburgh is, dat het
aan de noordzijde
omgeven is door een
sterk heuvelend land
schap. Bij een wan
deling door het cen
trum van de stad
wordt het oog voort
durend getroffen door
het boeiende natuur
lijke panorama, dat
de groene glooiingen
bieden.
Links Edinburgh Castle, dat het centrum markeert van de Schotse hoofdstad.
Hamerwerpen is een geliefkoosd Schots tijdverdrij.f. Hier is een Schot bezig op een werpvel- in
het Dee-dal.
Schilderachtig panorama, gezien vanaf een heuvel aan de voet van de Hooglanden.
Zelfs op het kleine eiland in het Loch Awe bouwden de Schotten een kasteel in
omgeving.
Je komt om een land te zien en je krijgt een volk te spreken. Dit
bleek de meest opmerkelijke ervaring van een verblijf in Schot
land. Zien ze het aan je houding, je gedrag of alleen maar aan je
jasje, daar kom je niet achter, maar betreed je een pub(lic bar),
een sportterrein of een andere openbare gelegenheid, dan staat er
binnen de kortste keren een Schot naast je: You're not from here.
Omdat daar weinig tegen in te brengen is, lokt het ene woord het
andere uit en voor je het weet zit je tot over je oren in een dis
cussie met een Schot, die bepaald niet zuinig is met woorden,
kwinkslagen en goede raad in een gezellige mixture van bon mots.
Het Engels uit hun monden klinkt overwegend Schots (en scheef),
maar het went snel, dit van oorsprong Keltische taaltje.
Gezellige mensen, ja, maar ook recht door zee, zonder plichtplegin
gen. Zij hebben iets onverzettelijks, iets ruigs, net als hun land
schap, de Hooglanden met de blanke sneeuwspitsen hoog in de
blauwe kap van de hemel of gevangen in sliertige wolken, gepor
tretteerd in de spiegels van de meren, die zich als binnenzeeën
aan de voeten van de bergen hebben neergevlijd. De weg erheen
is gestoffeerd met stadjes en dorpen met zeer eigen karakteris
tieken en met landhuisjes, die met een zorgeloze hand schijnen te
zijn neergepoot op glooiende bergweiden. Bloemrijke tuinen duiden
op de zonnige kant in de levenswandel van deze keiharde Kelten,
die eeuwenlang de liefde voor hun land met geen overweldiger
hebben willen delen en voor hun eigen Florissen-van-weleer elke
bergkam voorzagen van een kasteel. De eeuwen door is om elk
rotsblok verbeten gevochten tegen de Engelsen, maar elk voorjaai
opnieuw barst de lente uit in een jubel van bloemen, zo rijk aan
kleur en soort als nergens ter wereld wordt gevonden. Krijgshaf
tigheid verpakt in vredige flora. Toen koningin Victoria honderd
jaar geleden zocht naar een geschikt buitenverblijf voor dé konink
lijke familie viel haar verrukte oog op het lieflijke Schotse Dee
dal. Zij liet er het Balmoral Castte optrekken, sindsdien elk jaa
het buitengebeuren bij uitstek voor de leden van het Britse hof.
Want alles wat Schotland bezit aan eigen karakteristiek onherberg
zame bergen als hoeders van fleurige valleien, meren met zilver
wit water, groen gewas, bloesemende bloemen en wegen vol wis
■selende panorama's - dat vindt men samengebald in het noordoos
ten van Schotland met als onbetwistbare trekpleister het Dee-dal
dat uitloopt in Aberdeen. Deze kustplaats is uitgeroepen tot d
meest bloemrijke stad van het United Kingdom en geldt als start
plaats voor trips naar de klippen en de stranden, die zonzoekers
en zeevissers trekken.
OGEN TEKORT
Schotland is doorschoten met snelwegen, die een vlugge overbrug
ging van afstanden toestaan. Maar wil men de schoonheid ontdek
ken, dan moet men ter hoogte van zijn bestemming afslaan, de
bergwegen op, die over de heuvels voeren en zioh in lussen langs
de bergwanden slingeren. Dan komt men spoedig ogen tekort en
betreurt men niet wat meer ogen van huis te hebben meegeno
men. De wegbeheerder komt de autorijder tegemoet door hier en
daar borden te plaatsen met het opschrift snelheid te minderen. In
eerste instantie een tegenvaller, omdat men juist bezig was een
Schot te lossen: in tweede instantie bedenkt men, dat deze aanwij
zing uiteraard de veiligheid moet dienen en dat men er derhalve
goed aan doet de ogen op de weg te houden in de hairpins en
langs de boorden van de meren. Maar het is net als met de vlieg
tuigen, waar men niet naar mag kijken ais men achter het stuur
zit. Je-kunt het toch niet laten.
Zeker niet in het voorjaar, wanneer Schotland op zijn schoonst is.
Koon met de vogels mee. Men vindt er dan de stilte. Ook op de
wegen. Zet uw wagen stil waar het u zint. Alles in de natuur staat
op spring(en). Bereikt u uw vakantie-adres niet tijdig, dan geen
nood. De Schotten vormen een gastvrij volk. Het wemelt er van
de bordjes Bed and Breakfast, overeenkomstig het Hollandse equi
valent Zimmer mit Frühstück. De Schotten heten zuinig te zijn.
Zij zijn het in elk geval met uw geld. Meermalen kregen we over-
tip terug. De ober wou het niet hebben. Hij vond het niet nodig
meer te ontvangen dan waarop hij recht had.
Kleurrijke kustplaatsen en vissersdorpen telt Schotland veel. Het le
ven zal ook daar wel hard zijn, maar het doet zeer lieflijk aan.
De vissersworvingen zijn er vrolijk in de verf gezet en het vertier
aan het water wordt evenzeer bepaald door de beroepsvissers als
de sportvissers. Meer naar het binnenland stuit men al spoedig op
cottages, landhuisjes, vroeger bewoond door herders en landarbei
ders. Nu staan ze gemeubileerd en wel open voor vakantiegan
gers, voorzien van alle gemakken, water, electriciteit en tv. Voor
een kleine honderd gulden kan men er een week over beschikken.
Voor de grotere betaalt men meer, maar het maakt naet uit of
men met zijn tweeën komt of met zijn tienen. The Scottish Tourist
Board te Edinburgh wil daar desgevraagd alles over vertellen en
u de weg wijzen om de hand te leggen op zulk een cottage. Men
kan zich zelfs kasteelheer of kasteelvrouwe wanen, wanneer men
zijn vakantie-intrek neemt in een van de kastelen, waarmee dit
land is bezaaid.
WINTER- EN WATERSPORT
Voor de watersporters is Schotland met zijn vele grote meren een
goed land. Aan de voet van het centrale Hoogland vormt Lo
chearnhead daarvan een middelpunt met naar het noorden de
hoge bergen en in het zuiden een aantal meren, Loch Lomond,
Loch Katrine en Loch Ben Lomond. Loch is Schots voor het En-,
gelse lake. Men kan er zeilen, vissen, zwemmen, zonder dat men
bang behoeft te zijn voor een monster als in Loch Nes schijnt te
huizen. Boottochten over de meren bieden telkens andere kijk op
de geweldige bergmassieven van de Hooglanden. En wie temidden
van de Schotten het ruige leven daar wil delen en minder gesteld
is op het comfort van hotels, kan zijn tent of caravan op duizen
den uitgelezen plekjes neerzetten en desnoods op een kampvuur
zijn eigen maal bereiden.
Typerend voor de Schotse Hooglanden is, dat je er nergens het ge
voel krijgt er afgesloten te zijn van de buitenwereld. Ook daar we
melt het van de kastelen en andere herinneringen aan het strijd
bare verleden. In de dalen vindt men de bevolking, aan het werk
of bezig de folklore te vieren met dans en doedelzak. De geschie
denis van de Hooglanden strekt zich uit over 10.000 jaar. In de
auto kan men die in een dag bekijken. En wie nog preciezer geïn
formeerd wil zijn. begeve zich naar het Visitor Centre in Cam
bridge. Daar vindt men een lang, laag gebouw in Schotse bouw
stijl, tegen een achtergrond van hoge bomen, waar als in Maduro-
cHam alles wat een rol speelde in de geschiedenis van Schotland in
miniatuur is nagebouwd, terwiijl films multi-screen bijna alle we
tenswaardigheden in beeld brengen. Hoe men de geschiedenis van
Schotland ook keert of wendt, altijd weer mondt zij uit bij Mary,
de koningin van Schotland (1542-1587).
In Schotland kan men alle kanten uit. De sporen die de geschiedenis
heeft nagelaten gelden nu als trekpleisters voor toeristen. In de
bergen kan men de wintersport bedrijven en in een lange afdaling
eindigen op het strand, waar men zich alvast gerred kan maken
voor de zonnegeneugiten. Landinwaarts aan de voet van de bergen
liggen Lochs gereed voor de watersporters.
Schotland is ruig en lieflijk tegelijk, zoals zijn bevolking tegelijk
vriendelijk en onverzettelijk is. Het is een land vol tegenstellingen,
die zo natuurlijk in elkaar vervloeien,, dat men op deze boeiende
combinatie niet uitgekeken raakt.
TON OLIEMULLER
Als Schotten even niets te doen hebben gaan ze dansen of grijpen ze naar de doedelzak.
