Jan van Heel schildert
lyriek van deze tijd
Vier doden bij
treinongeluk Frankrijk
Vervelende folterkamer
van Michel Waisvisz
NOOR MET GAMMEL
BOOTJE DE ZEE OVER
„Matthaeus"
op niveau
onder
Kees
Stolwijk
VOENSDAG 15 MAART 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 15
De schilderijen van Jan van Heel,
- die thans in het Gemeentemu
seum hangen (serie Haagse
Ateliers) zijn wel eens Iyrisch-
abstract genoemd. Dat is een Er is een grote afstand tussen
moeilijk begrip want de lyriek van Heels Spaanse periode en
via een omweg, toch weer bij
de lyriek terecht, lyriek van
deze tijd.
werkt over het algemeen liever
met kenbare beelden. Dat doet
Van Heel trouwns ook, zij het
heel summier en voorzichtig.
We zien vogels, vlinders, bloe
men zonder dat hij deze objec
ten afbeeldt. Hij beeldt veeleer
'een idee uit en zó komen we,
déze wereld waarin Aart van
der Leeuw zich zo goed zou
thuis voelen. Eerst was er een
oerkracht omgezet in verfmate-
schildersleven. Nu zijn de din
gen heel licht en teer geworden,
ze lijken ongrijpbaar zoals vogels
en vlinders dat zijn. Ze ver
vluchtigen in het grijswit waar
iets van een late zonneglans
overheen valt en ze komen,
tegenstelling met de vroegere
huizen en rotsen, los van de
materie te staan,
waardoor het coloriet soms Toch wil Van Heel de gewone
verduisterde of verblindend op
laaide.
We namen maar één fase uit dit
mensenwereld niet verlaten. Zo
heeft hij b.v. naar een toneel
speler gekeken en hij laat zien
hoe eenzaam deze figuur in zijn
onwerkelijke voorstellingswereld
kan dwalen. Hier wordt de ly
riek samengesmolten met het
symbool.
In dezelfde geest leeft de clown
waaraan Van Heel een grote se
rie gewijd heeft. Deze is mo
menteel te zien in Galerie Het
Kunstcentrum Molenstraat, Den
Haag.
Het zal moeilijk zijn om een
scherper representatie van het
Paljasso-type te vinden. En ach
ter dit type staat een hele we
reld. In een gemakkelijke, bijna
gladde toon doet Van Heel die
wereld open: de witte eironde
kop met de rode neus, de sche
ve mond, de schuine streep
haar en het rode punthoedje
verzinnebeelden de tragi-come-
die tot in haar kleinste facetten.
Niet alleen in de olieverven
maar heel bijzonder in de goua
ches ervaren we de caricaturale
mens die zich bewust is van zijn
voorgewende belachelijkheid en
daardoor welhaast belachelijk
gaat worden. Dat komt meester
lijk aan het licht wanneer op
een van die platen de clown zie
lig en beschaamd van het toneel
afsluipt. Op zulke momenten
toont Van Heel zich een toch
wel bijzonder verbeelder van de
mens en zijn wereld.
Beide tentoonstellingen duren tot
9 april.
J.V.
Van onze Parijse correspondent,
Lucas Kleijn
'ARIJS Een treinontspo
ring tussen de twee depar
tementen Yvelines en de
Eure bij het station van
Breval heeft het leven ge
kost aan vier passagiers,
terwijl 41 reizigers in zie
kenhuizen moesten worden
opgenomen. Een voorgaan
de trein had een ijzeren
staaf verloren, waardoor
trein naast de rails reed. Niette
min was de schok toen de mo
torwagen en een eerste wagon
kantelden verschrikkelijk. Nie
mand verloor z'n tegenwoordig
heid, van geest. Gewonden hiel
pen elkaar uit de wrakstukken
te klimmen, spoorwegambtena
ren sloegen alle ruiten in om
het bergen van de gewonden te
vergemakkelijken en de stations
chef vavn Breval kreeg bijtijds
de ingeving dat hij alle seinen
van naderende treinen op onvei
lig moest zetten.
de trein Parijs-Cherbourg De dienst Parijs-Caen-Oherbourg
met een snelheid van 130
kilometer per uur er tegen
aan reed. De staaf werd
meegesleept tot de volgen
de wissel en daar liepen de
motorwagen en twee wa
gons uit de rails. Er ont
stond een begin van brand
maar omdat twintig minu
ten later al honderd brand
weerlieden bij de hand wa
ren, kon uitbreiding van
het ongeluk worden voorko
men.
>e passagiers hadden het geluk
zich op het ergste te kunnen
voorbereiden. Zij merkten dat
er wat aan de hand was omdat
de machinist sterk afremde en
de gehele trein begon te schom
melen. Iedereen begreep dat de
wordt sedert een jaar onderhou
den door turbotreinen, voortge
dreven door en gasturbine. Met
het prototype is over een af
stand van 200.000 kilometer
proefgereden en pas daarna
werd de eerste generatie in
dienst genomen, waarmee snel
heden bereikt kunnen worden
van 130 kilometer per uur. Een
tweede en derde generatie zullen
volgen met snelheden van 250
tot 300 kilometer per uur. Tot
de gewonden in het ziekenhuis
behoort een vrouw van zeventig
jaar die doofstom is en van het
ongeluk plus het lawaai niets
heeft gehoord.
Hongersnood
in Nd.-Nepal
IATMANDOE (UPI) Leden
van Nepals parlement hebben
tegen verslaggevers gezegd dat
er in een groot deel van Noord-
Nepal hongersnood heerst en
dat 32 mensen daar al van hon
ger zijn gestorven.
n' één gezin, zo verklaarde een
parlementslid, heeft men vergif
gedaan bij de rijst die men van
de regering had gekregen, om-
at men liever direct dood ging
dan langzaam als gevolg van
voortdurend voedselgebrek,
'e parlementariërs legden er de
nadruk op dat duizenden men
sen in Nepal van honger zullen
sterven als er niet direct maat
regelen ter verbetering van de
yoedselpositie worden getroffen.
Vieuw Rotterdams
Toneel speelt
„Een op de zes"
kt Nieuw Rotterdams Toneel
zal op dinsdag 21 maart in de
Koninklijke Schouwburg te Den
Haag de eerste voorstelling ge
ven van ,,Een op de zes" (Arm,
arm Nederland), blijspel van
Ron Clark en Sam Bobrick on
der regie van Jules Royaards.
Medewerkenden zijn Georgette
Hagedoorn, Monique Smal, Gees
Linnebank, Pieter Lütz en H.
Johan Ooms. Anty Westerling
maakte de Nederlandse verta
ling en de dekors werden ont
worpen door Massimo Götz.
(ADVERTENTIE)
Met ingang van
1 april 1972
wordt de rentevergoeding
op onze spaarvormen
verlaagd en zal deze
als volgt luiden:
4%%
4)4%
5%
6%
6)4%
6%%
6-614%
spaarboekje/spaarrekening
spaardeposito met drie maanden opzegging
spaardeposito met zes maanden opzegging
spaardeposito met twaalf maanden opzegging
spaardeposito met
vierentwintig maanden opzegging
spaardeposito drie jaar vast
spaardeposito vier of vijf jaar vast
Hollandsche Bank-Unie
In Rotterdam wordt de officiële
Matthaeus-Passion (van Toon
kunst en het Rotterdams Phil-
harmonisch Orkest) sinds enke
le jaren toevertrouwd aan con
servatorium-directeur Kees Stol
wijk. Terecht: want Stolwijk is
een uitmuntend koordirigent,
zoals vooral in zijn Haagse tijd
voor de vele belangstellenden
van koorzang is komen vast te
staan.
Bovendien heeft Stolwijk in Rot
terdam definitief de kunst leren
verstaan om met een orkest
overweg te kunnen. De instru
mentale kant van de „Mat-
thaeus" zoals die dinsdag in De
Doelen in première ging en
vanavond herhaald wordt, was
weer beter dan die van vorig
jaar. Stolwijk dirigeert het or
kest rustiger en dan komen de
tails veel meer tot hun recht.
Overigens vinden wij bij Bach's
Passionen de sfeer steeds het
allerbelangrijkste: de sfeer is
bij Stolwijk goed. Een helemaal
consequente stijl heeft hij terza
ke van de grootste van Bach's
passie-oratoria nog niet; soms
frappeert re eenvoud (de kora
len worden maar zelden gero
mantiseerd) maar dan plotse
ling volgt er een opvallend le
vendig fragment: alsof Stolwijk
bewust naar duidelijke variatie
streeft.
Het Rotterdamse „Toonkunst" zit
dit jaar niet dik in het herenen
semble; Stolwijk lost dit pro
bleem bekwaam op, door in de
dubbelkoren de dames qua volu
me binnen de perken te houden
en bij het gescheiden zingen
alle heren in te zetten, maar
dan op hun beurt niet op volle
kracht. De koorzang was dege
lijk en vaak uitdrukkingsvol.
Bij de solisten geen zwakke plek,
al moest alt Elisabeth Cooy-
mans natuurlijk in Elly Amer-
ling haar meerdere kennen: zo
wel de Evangelist van Peter
Wetzler als de Christus van Ja-
con Stampfli hadden niveau:
des te merkwaardiger dat bei
den op onderdelen van hun par
tij een zwak moment hadden. In
de kleinere partijen en aria's
voor tenor en bas waren Dieter
Ellenbeck en Henk Smit ruim
voldoende.
Hoewel bij de Rotterdamse blazers
enkele solisten ontbraken, viel
er ook in de instrumentale soli
veel te bewonderen.
G.v.L.
KUNST EN
KUNSTENAARS
Zeefdrukken van Elenbaas wor
den geëxposeerd in het Stedelijk
Museum van Gouda „Het Ca-
tharina Gasthuis" van 9 april
tot en met 29 mei.
„Vlva la Musica" het Utrechtse
Studentenkoor, geeft op vrijdag
24 maart een concert in de
Oude Kerk aan de Herestraat
te Rijswijk. Uitgevoerd wordt
aa. de Passion van Johan
Lechner. De organist van de
Hervormde kerk in Den
Bosch, Jacques van den Dool
zal zijn medewerking verlenen.
Directeur Arnhemse Schouwburg.
De heer K. Boon adjunct-secre
taris bij deze instelling is be
noemd tot directeur van de Arn
hemse Schouwburg. De heer
Boon is opvolger van de heer J.
M. Monningh die per 1 mei met
pensioen gaat.
Marius Monnikendam gaat in
Amerika een uitvoering bijwo
nen van zijn „Viva Sacra" dat
onder auspiciën van de Drew-U- I
niversiteit bij New York wordt
uitgevoerd. Zoals reeds gemeld,
zal Via Sacra ook in de Park-
straatkerk te Den Haag op 21
maart ten gehore worden ge
bracht.
De Jong van Beek- en Donk-prijs
is te Amsterdam uitgereikt door
de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen
aan de Hamburgse predikant
Ds. Christian TUmpel voor zijn
publicaties over Rembrandt.
Zijn onderzoekingen waren
vooral gericht op de bijbelse ta
ferelen van de grote zeventien
de eeuwse meester.
Het Tweede Internationale Piano-
festival wordt gehouden te Ma
ryland (VS) van 31 juli tot 5 au
gustus. Gegadigden dienen zich
vóór 15 mei aan te melden bij
University of Maryland, College
Park 20742.
Kunstmaan
verspreidde
radio-actief
plutonium
WASHINGTON (RTR) Een
kunstmaan van de Amerikaanse
Marine, die acht jaar geleden In
de dampkring verbrandde, heelt
sporen dodelijk radioactief plu
tonium over twaalf landen van
het zuidelijk halfrond verspreid,
zo heeft de Amerikaanse com
missie voor kernenergie (AEC)
onthuld.
De kunstmaan heeft volgens de
commissie ongeveer twee pond
plutonium uitgestrooid. Deze
hoeveelheid is gelijk aan een
zesde van al het plutonium, dat
boven het zuidelijk halfrond is
neergeslagen na meer dan drie
honderd kernproeven, die door
de Sowjet-Unie en de Verenigde
Staten zijn genomen.
Nittemin verklaart dr. John Har-
ley, directeur van het laborato
rium van de AEC voor gezond
heid en veiligheid, dat de spo
ren radioactief plutonium af
komstig van de verbrande
kunstmaan geen gevaar hebben
opgeleverd.
Het was een experiment dat pro-
jekt werd genoemd: dat was
duidelijk. Er kwam een heleboel
technische theorie aan te pas:
die was voor de meesten beslist
niet duidelijk. Hoe het zij, Mi
chel Waisvisz, daartoe in staat
gesteld door de Stichting Nieu
we Muziek, opereerde gister
avond In het HOT met een ge
weldige hoeveelheid kostbare
apparatuur. Hoewel van te vo
ren vaststond dat hij van de
overdaad aan middelen ver
gelijkenderwijs gesproken: een
Mahler waardig slechts een
fractie zou kunnen benutten,
bleef dirigent Waisvisz solist.
Hij werd slechts ter zijde ge
staan door een jongeman die
een aantal schijnwerpers be
diende voor zover die zich al
niet zelf konden bedienen.
Het was kennelijk de bedoeling
dat het grillige, bizarre en in
het begin zelfs even macabere
lichtprogramma werd geïnte
greerd in het klankprogramma.
De signalen, die met behulp van
21 elektronische, elektro-magne-
tische, elektro-mechanische of
alleen maar mechanische scha
kelingen werden opgeroepen en
via versterkers, luidsprekers en
trillende vlakken werden hoor
baar gemaakt, konden wij met
de beste wil maar heel kort als
enigermate interessant ervaren.
De dirigent-solist bleef veel te
lang met hetzelfde bezig om te
kunnen boeien. Zelfs de fascine
rende manier waarop hij een
draaiende grammofoonplaat
elektronisch met een staaf be
werkte, boeide na een paar mi
nuten al niet meer.
Vaisvisz schreef in zijn inleiding
dat het er hem om ging de rela
ties tussen elektronica, muziek
en hemzelf te onderzoeken. La
ten we hopen dat althans hijzelf
er gisteravond artistiek of psy
chologisch wijzer van is gewor
den. Voor de vrij schaarse toe
hoorders had dit geëxperimen-
teer weinig zin. Wie een uitvoe
ringsproces wil opzetten dat mi
nimaal zes uur in beslag neemt
en waarbij de toehoorders dan
ook nog bij de opbouw van de
apparatuur betrokken zouden
moeten zijn, moet bij de voorbe
reiding zelf wel wut meer aan
waarachtige scheppingskracht
inbrengen. Althans zo leek het
ons. K.S.
VEILING DELFT (14/3» Komkom-
101111. Sla 2024. To
maten A 30.6033.60, C 30.00-33.00,
CC 25.80—27.00.
VEILING WESTLAND NOORD (14/3
Sla 20—21';. aanvoer 610.000 krop.
Komkommers 61: 70-72. 51: 58-62,
41: 47—51. 36. 43—16. :il 41—43, 26:
37. aanvoer 76.000 stuks Tomaten A
33.40—33.90. C 29.60—33.10. CC 27.00.
aanvoer 137 bokjes. Andijvie 13.V--
175. Spinazie 84—119. Raapstelen
17—24. Selderij 13—28. Krulpctvrse
lie 28—31. Radijs 60-67.
ROTTERDAM Veemarkt (14 maart).
80 1 80 Kalf- en mei
pst.) 1200—1850. Vare
p.stuk) 850-1350. Va
p..stuk) 875—1175. Pinken
775—975. Graskalveren
Suske en
Wiske
EfrnmuotiVimI (ttimli Hijhttlthithorh
dik uo ki BiDomn mm| lfa wff poutrit ddlhi] ons mi-
Ji hoor1 rturjnllii
iinirtyóórjtoniuitdiSior-
p win tut indeiMmmtlej
De
Steen
snoepers
Lucky
Luke
Tom en
Marie Ann
ttrsewtMz/sm f
wwc&SmmwtA
'DQ«7^.'We#£r
06^/r/tdU£SOAJ>
ROTTERDAM (ANP)
„Wonderbaarlijk",
noemt de Rotterdam
se politie het avon
tuur van de Noor
Sverre Serjevold, dat
na acht maanden
eindigde in het Rot
terdamse Dijkzlgtzie-
kenhuis. Daar ligt de
68-jarige zonderling,
toevertrouwd aan
Hollandse verpleeg
stershanden, op
krachten te komen in
afwachting van zijn
vertrek naar Noor
wegen, het land dat
hij acht maanden ge
leden in een oud mo
torbootje verliet, om
dat hij er zich onge
lukkig voelde.
n zijn gammele
schuitje, vijf meter
lang en twee meter
breed, koerste Sverre
Serjevold via de
Deense en Westduitse
kust naar Hoek van
Holland, vanwaar hij
over stak naar Har
wich. Na een verblijf
van enkele dagen in
de Engelse haven
plaats, koos Sverre
opnieuw het zeegat,
omdat de grenzen
van Brittannië voor
hem gesloten bleven.
Hij mocht het land
niet binnen. De twee
de oversteek voerde
de oude visser naar
de Belgische kust.
waar hij het anker
uitwierp in Zeebrug-
ge. „Het is een won
der, dat er tijdens
die oversteken niets
is gebeurd", zegt
men bij de Rotter
damse politie.
Half november liep
Sverre Serjevold de
haven van Rotter
dam binnen. Hij
streek neer in de
Wijnhaven, waar hij
de winter 'doorbracht,
onopgemerkt door de
Rot erdamse vreem
delingenpolitie. Pas
na vier maanden
werd hij via een tip
van de dominee van
de Noorse kerk ont
dekt.
Het scheepje van Sver
re wordt vandaag
door een Noorse
vrachtvaarder naar
Noorwegen gebracht.
Sverre zal de reis
waarschijnlijk in de
loop van de week per
vliegtuig maken.
De
vierde
dimensie
Broom-
Hilda
