Leidse Courant | 1972 | 14 maart 1972 | pagina 13

Europa's grootste kunstmaan TD-1A
op zoek naar gegevens ontstaan heelal

Markten

197*SDAG 14 MAART 1972

LEIDSE COURANT

(Van een onzer redacteuren)

«pa's grootste en meest gecompliceerde kunstmaan de TD-la is
ftdagmorgen gelanceerd en zal naar het zich nu laat aanzien over
llcele dagen beginnen met doorseinen van duizenden gegeves op
lerrekundig gebied, over de zon en over de kosmische straling,
jt gebeurt dan vanuit een cirkelvormige baan rond de aarde over
polen, op 550 kilometer hoogte. Bij Europese Centrum voor
plmte-onderzoek en Technologis (ESTEC) in Noordwijk heerst een
pdelijk optimisme over de resultaten van de TD-la, (kosten 50
pij oen dollar, waarbij nog een 6,7 miljoen dollar komt voor de lan-
jerraket en de lancering). In de TD-la zijn zeven experimenten
«genomen, waarvan twee afkomstig van de universiteit te Utrecht,
»n voor het meten van de spectra van bepaalde heldere sterren in
[ie golflengten en een voor metingen van de röntgenstraling van
ezon.

ds kort na de oprichting van
Europese Organisatie voor
ilmteonderzoek (ESRO) in
aart 1964 werd besloten met
hulp van Amerikaanse Thor-
elta raketten de letters TD
ijzen op het gebruik van deze
ketten) wetenschappelijke sa-
llieten van de middelgrootte
te lanceren. De kosten
uden in verhouding tot de nut-
>e lading aan instrumenten bij
I gebruiken van middelgrootte
tellieten gunstiger zijn dan
anneer kleinere kunstmanen
uden worden gelanceerd met
jvoorbeeld de Amerikaanse
:out raket. In maart 1966 werd
(Stemming gegeven voor de
uw van twee TD-kunstmanen
begin 1967 werd de opdracht
de constructie gegeven. Eind
67 ontdekte men echter dat de
pten voor de twee satellieten E(m bijmnder a t

enorm zouden oplopen dat kunstmaan is dat zij
sloten werd in maart 1972 een
nstmaan van het type TD te
eren waarin een groot aan-
experimenten van de oor-
ironkelijke twee kunstmanen
irden opgenomen. Enkele ex-
irlmenten zijn overgeheveld
de ESRO-IV kunstmaan
november met een Scout
in een baan om de aarde
ordt gebracht.

van de ESRO (de vijfde, de
HEOS-A2 werd op 1 januari van
dit jaar gelanceerd, de andere
waren Boreas: oktober 1969;
Heos-1: december 1968; Auro-
rae: oktober 1968 en Iris: mei
'68) werkten zes industrlën uit
Frankrijk, Bondsrepubliek, Zwe
den, Engeland en Italië. De sa
telliet met haar 471 kg de
zwaarste kunstmaan ooit door
ESTEC vervaardigd, heeft de
vorm van een rechthoekige kast
met een hoogte van 2 meter,
een breedte en een lengte van 1
meter. Met uitgevouwen zonne
panelen is zij 4,45 meter breed.
De instrumenten aan boord van
de TD-la zijn geleverd door uni
versiteiten en organisaties voor
onderzoek in België, Frankrijk,
Italië, Engeland, West-Duitsland
en Nederland.

drie

~)e TD-la satelliet in een van de montagehallen van ESTEC In Noordwijk. Duidelijk zichtbaar zijn de zon-
nepalen die in uitgevouwen toestand een breedte hebben van 4,45 meter. De TD-la werd ontworpen
door de Estec, de onderdelen zijn vervaardigd door een consortium van vijf industrieën in Engeland,
Frankrijk, Italië, West-Duitsland en Zweden.

assen (lengte-as, breedte-as, en
hoogte-as) kan wentelen. Hier
mee wordt bereikt dat de in
strumenten steeds gericht zijn
op doelen waarop metingen
moeten worden verricht. De
zonnepanelen blijven steeds ge
keerd naar de zon opdat voort
durend een maximum aan ener
gie kan worden opgewekt om de
unstrumenten goed te laten
functioneren. Deze instrumenten
zullen een half jaar aan het

controle centrum in Darmstadt
de gegevns doorseinen over
o.m. kosmische straling en ver
dere fundamentele gegevens
over het ontstaan van het heelal
en de processen die zich afspe
len in de interstellaire ruimte.

Moeilijkheden met V.S.

het programma staan: ESRO-IV
(november 1972) voor de bestu
dering van de ionosfeer en zon-
nedeeltjes; COS-B (1974) met
als voornaamste taak de bestu
dering van kosmische straling
van de Melkweg en tenslotte de
GEOS (1975) voor het onderzoe
ken van deeltjes van electrische
en magnetische velden. Na
1975M KOMEN DE z.g. applica
tie-satellieten aan de beurt. Dit

zijn satellieten voor luchtver
keer, telecommunicatie en me
teorologie.

Het belangrijkste probleem bij het
programma van de applicatie-
satellieten is of de Verenigde
Staten bereid zijn raketten te le
veren voor de lancering, daar
deze satellieten een directe be
dreiging kunnen vormen voor
de (commerciële) satellieten die
de Verenigde Staten thans in

gebruik heeft (bijvoorbeeld In-
tersat voor tv-beelden, telefoon
gesprekken) en nog zal lance-

De eerste Amerikaans-Europese
onderhandelingen voor de lance
ring van satellieten voor de
luchtverkeersgeleiding (het Ae-
rosat-project) zijn deze week op
niets uitgelopen. De Europese
organisatie voor ruimte onder
zoek (ESRO) had voorstellen
aan de NASA gedaan over het
eigendomsrechtvan deze satel
lieten. Washington heeft deze
voorstellen echter verworpen,
waarop de ESRO de NASA ge
vraagd heeft met haar ideeen
over het eigendomsrecht naar
voren te komen. De ESHO gaat
intussen voort met de studies
ter voorbereiding van het Aero-
sat-project en de ontwikkeling
van de Europa-3 raket die deze
satellieten in een baan om de
aarde kan brengen.

Indien de ESRO er in slaagt zelf
een raket te construeren da is
de Amerikaanse hulp bij lance
ringen niet nodig en kan Eufo-
pa voortbouwen aan haar ruim
teprogramma, zonder afhanke
lijk te zijn van Verenigde Sta
ten. Voor het echter zover is
zullen eerst de Europese landen
overeenstemming moeten berei
ken over bijdragen aan de Eu
roparaket. Dit punt lijkt echter
nog ver verwijderd.

Sig. W. Waf.

TER AAR Op zondag 26
maart a.s. organiseert de
Ter Aarse IJsclub een fiets
tocht door het Zuidholland
se polderlandschap. Afstand
45 km. De start en de finish
is op de ijsbaan. Vanaf 11.00
uur tot en met 14.00 uur kan
er gestart worden en de con
trole is om 5 uur gesloten.
De route is duidelijk aange
geven. Iedere deelnemer, die
de tocht uitrijdt kan een her
inneringsvaantje verdienen.
Deelnemers onder de 14 jaar
kunnen alleen deelnemen on
der gelelde. Deelname ge
schiedt op eigen risico (geen
wedstrijd). Ook voor brom
fietsers is er gelegenheid om
deel te nemen, starttijd is
dan tussen 10.00 en 11.00 uur.
Voor verdere inlichtingen de
heer L. H. Eassen. Kerkpad
27, ter Aar tel. [phone].

Universitair nieuws

LEIDEN Prop. ex. godge
leerdheid G. Th. Krol (Den
Haag), kand. ex. s. 1 w. en n.:
R. J. C. van Straalen (Lelden),
F. H. van Putten (Schiedam),
W. J. Ultee (Leiden), N. W. van
Paridon (Leiden), G. B. van de
Langkruis (Den Haag) N. C.
van Dam (Leiden).

Kand. ex. s. 2 w. en n. A. J. W.
Rijnbroek (Leiden), P. Klueck
(Leiden).

Doet. ex. wisk. W. H. Boidin (Lei
den), J. B. L. R. van IJk (Lel
den), P. H. D. J. van de MeiJ
(Bloemendaal).

NIJMEGEN Aan de kath.
universiteit te Nijmegen zijn ge
slaagd voor:

het kand. ex. biologie: mej. P. M.
Jagtman, Breda; C. J. A. Roe-
vekamp Eindhoven; mej. E. L.
Stevens, Enschede; H. Th. A
Hendriks. Nijmegen; Th. J. H.
M. Hutten, Raalte; G. H. F.
van Kerkhoff, Groessen; P. B.
M. Knoope, Rotterdam; J. L. J.
Hendriks, Horst; R. H. J. J.
Hendriks, Boxmeer, J. G. H. M.
Eijsink, Dieren; G. A. Ellen
broek, Apeldoorn; W. A. J. M.
Brouwers, Rijen; J. A. M. Bon-
temps, Brunssum.

Doet. ex. biologie: mej. S. E.
Rienks, Delft; A. H. Weerkamp,
Losser.

Het mo-a examen biologie: mevr.
H. W. J. Deurenberg-Vos, Oss;
mej. M. W. G. Lepoutre, Wij-
chen.

Het artsexamen: C. H. M. Hoek,
Geldrop; mevr. M. C. P. Raay-
makers-Matser, Nijmegen; L,
E. C. Theunissen, Geleen; V.
M. P. de Vroomen, Nijmegen.

Het semi-artsexamen: mej. M. A.
J. H. Bogaers, Tilburg; L. J.
van Dam, Rotterdam; H. J. M.
Jacobs, Achel; J. B. Mertens,
Vroomshoop; A. N. H. Weel,
Alkmaar.

man, Nijmegen; mej. B. M.
Noldes, Eibergen; P. M. K. B.
van Hoof, Aarle-Rlxtel; H. de
Graaf, Uden.

Kand. ex. Italiaans: S. Rampello
Nijmegen cum laude.

Velling Delft (13 r

Komkom-

109, A 75-82. B 68-64. C

50-63. D -12-15. E 36-39, F 34-36.

Veiling Westland Noord (13 maart)
Slit 21K-26. aanvoer 252.000 stuks.
Komkommers 61: 77—88, 51: 0-1-05,
■II: 52—54. 36: 43—45. 31: :I8—39. 20:
32—34. aanvoer 100.000 stuks. Toma
ten A 32.40-33.00. C 80.80-31.80. CC
20.4O-27.GO, aanvoer 375 bakjes. An
dijvie ICO-195. Spint

Coop. Veluwse Ele
(13 maart) - Aai
■temming kalm.
per 100 stuks:
gram 9.75, 65/86
lirnm 12.70-14.20,

50/51
60/61
13.SO-

St."

mlddelgrof 8—15, Witlof 70-121
100 kg.

Komkommers AA 90-98. Komkomm,
A 76. Komkommers B 69-85, Kom
kommer» C 50-62. Komkommers E
43-44, Komkommers E 36-37, Kom
kommers F 35-37. Sla A 22-28. Sla I
17—21. Peterselie 24. Radijs 54-55,
Selderij 19-29 per 100 bos.

Rotterdam
976. Varkens

larkt 13

2.55. 2.51-2.53, 2.48-2.51. Stlore
6.30. worstkoelen 4.80-4.95,
zeugen 2.20-2.28. zware

Annvoer. handel,

Concervatoriumleerllngen uit Ne
derland en België komen van 25
tot en met 30 maart samen op
„Queekhoven" te Brcukelen om
gezamelijk enige werken van
componisten uit de beide landen
te bestuderen. Ook zal er een
orkest gevormd worden van on
geveer veertig man die deze
werken zullen uitvoeren.

Personeel aangeb.

Tijdelijke hulp b.z.a. heer, 54
jaar,^ voor pari-time Werk. Ge-

(verkoper), Rijbewijs, eventueel

met jarenlange ervaring bieden

specfaliseérd°n1nrh0redpareren 9ol

tiekdaken, tevens goten, schoor-

volledige60 ga^anUe^Tel. 01710-
49617. Bellen tussen 12.30 uur
en 13.30 uur 'a middags na 5

Huishpers. gevr.

voor hele dager

Hulshoud-asslstente. S

jen ziekenafdeling. 5-

op 2 I

Lm"

it 15. Tel. 25821.

Handels- en
Ikantoorpers. gevr.

Bijverdienste aangeboden aan

nleuwproduct. Mogelijkheden tol
1.000 per maand. Inlichtingen
postbus 1059, Leiden.

Winkelen
kapperspers. gevr.

groenteafdeling, die na enige
lijd. de verkoop geheel zelfslan-
dl9ns|kanmab0rher0ei noodzakelfk"
Overdevosl, Supermarkt, Heren
straat 96, Lelden, Tel. 21409.

Gevraagd verkoopster voor onze

5-7, Lelden. Tel. 2

koopster. Aanmelder
01710-22498.

il 32. Tel. [phone].

Div. pers. gevr.

er gevraago
if 51-53.' Leide

Veikoopsler. Voor ons dellcates-
sebedrijl vragen wij een ver
koopsier die op preHigj^wiize,

onze klanten ten dienste wil
slaan. 5-daagse werkweek.
Meeuws, Breestraal 111 Tel.
23232.

De nieuwste modellen Batavette

Ook In sporlmodellen, bromllet-

Komt vrijblijvend even kijken en
praten. Want wij verzorgen ook
eventuele financiering Motor
Home de Watertoren, L. de Wit
- Hoge Rijndijk 184 - Leiden -
Tel. 24963.

„De Zon" voor uw hulshoudwae

Fa. H.J. Dieben. Tel, 21839 Nu
ook Cobetstraal 81

Pootaardappelen, groenten, bloe-

Jan van der Meer. Noordeinde
45, Roelofarendsveen. Tel. 01713-
2564.

Manegebedrijf Je Leidschendam
vraagt Ijverige jongeman met
enig* ervaring. Ter verdere op
leiding, leeftijd 17 a 18 jaar
ook avonddiensten. Telefonisch
melden 070-865433 b.g.g. 01761-
6218.

Uit voorraad leverbaar alle mo
dellen Peugeot bromfietsen v.e.
539 met voorvering. En op alle
modellen een jaar garantie. En
de beste service vindt u natuur
lijk bl) Motor Home de Waterto
ren, Hoge Rijndijk 184, Lelden.
Tel, 01710-24963,

,,De Zon" lakenpakketaervice.
Fa, H.J.Dieben, Zoeterwoudsesln
gel 23. Tel. 21839 Nu ook Co
betstraal 81.

„Da Zon" voor uw stomerij voor
1e klas slwerking. Fa. H.J.Die-
ben, Zoeterwoudseslngel 23. Tel.
21839, Nu ook Cobetstraal 81.

Woningen, kamers
enz. Ie huur aang.

Te koop aangeboden Puch
l.z.g.el. Rijn- en Schlekade 116E,
Lelden.

Behang van Rlth en Doodeheel-

var uil Voorraad leverbaar In
vele prachtige tinten. Ook kur-

sortering bij: Jan van de9 Meer,
Noordeinde 45, Roelofarendsveen
Tel. [phone],

Bruiloften, diners, koffietafels,
lunches, Inlichtingen dagelijks
Antonlus Clubhuls. Lange Mare
41-43. Tel. 31626.

Uw adres voor een bromfiets Is
natuurlijk Motor Home De Water
toren zowel voor E.E.Q. model
len ele In eport bromfietsen:

Peugeot - Sparta - Batavus -
DKW, L. de Wit. Hoge Rijndijk
184, tel. 24963.

Wl| verhuren klapatoelen, tafels,
glasserviezen, koffiezetapparaten
enz. Eradus, Herenstraat 94, Lei
den.

Pootaardappelen; Doré, Eerstelin-

kon ori erwterijs. Tuincentrum
Elma, Th. A.Hljdra. Langeraar
Tel. [phone],

Feest, toneel-caberetavonden, An-

tonius Clubhuls, Lange Mare 41-

Doe het zelf

Verhuur van kinderfilmpjes, 8

mm. Donald Duck, Laurel en

naerslr. 21, Oegstgeest.

Houlen wenden? Paranaplne
schrqten 1 p.meter, wandplaten
In essen, teak, pallssender, ker
sen, ceder, ƒ29,50 per hele
plaat bij doe het zelf shop Hel
Houtcentrum, Levendaal 139. Tel.
21367.

Kunstgeblttenreparatle», klaar ter-

maandag en donderdagavond van
7-8 uur. Fa. L.A.v, Berge Hene-

dan. Tel', 20794.

Woningenkamers
enz. te huur gevr.

Voor boekenkasten groot en
klein moet u bij hst Houtoen-
Irum zijn, ook voor leuke bu-
reous en kasten, Levendaal 139,
tel. 21367.

Voor de tuin, lurfmolm, compost,
tuinturl, potgrond, gedroogde
koemest, kriel (is gedroogde
klppemest) alles tuinderskwaiiteltl
Tulnoentrum Elma, Th. A.Hijdra.
Langeraar. Tel. [phone].

Lelden of omgeving. Tel. 50079.

Woningruil

Kurk wendbekleding moet u be
zeil* shop10H9°°Houtcentrume Le
vendaal 139. Tel, 21367.

Betontegela in diverse maten,
grijs, rood en gewassen grindte-
gels. Uitsluitend eerste kwaliteit:
worden eventueel bezorgd. Te
gen scherp concurrerende prij
zen. Tuincentrum Elma, Th.
A.Hljdra, Langeraar. Tel. 01722-

Wij helpen u met vrachtwagen
en chauffeur en Inpakmateriaal,
prijs. Voor Inl. bel 01710-26782
na 18.00 uur 20826.

Vakantie (div.)

Onderhoud en
reparatie

huis- tent, ol boot. De grootste
sortering butaangascomloren,

kljzers. kachels, geijsers. 'koffie-
zetapp. Honda stroomaggregaten,
transistor, T.L. verlichting, water
pompen enz. Camping Gasshop
Holverda. Tel. 26534, Lusthoflaan
5. Lelden.

wsnde^tokkèn^'verOe^.^Hae"-

lemmerstr. 95 bl| de Vrouwen-
steeg. Reparaties worden alleen
aan^de zaak aangenomen. Tel

vrije lijd lost uw probleem voor
delig op. Bel, 01710-20357.

Uw wagen uitlijnen, uw banden
balanceren, dan naar de Leldse
Bandon Service (L.B.S.), Does
laan 40. Leiderdorp. Tel. 01710-

Blektr. huish. app.

Caravans. Alle merken: Honder
den guldens goedkoper, 25 mo
dellen 1972, S tB - en lourcara-

Elke dag geopend, Jacques Oos-
terveer, sinds 1870, Binckhorst-
laan 105A, Den Haag. Tel. 070-
836583 b.g.g. 870400 7 dagen
per week geopend.

Naaimachines, opgeleid Moderne
zigzagnaaimachines (demonstra
tiemodellen) bijna nieuw ƒ175,
ƒ195 ƒ215 (ƒ100 lol 200 be
neden nieuwprijs). Volle garan
tie. gratis les. zien is kopen.

ƒ75, 'ƒ95, ƒ115, ƒ135. Demon
stratie ook aan huls. Herenstr.
23, Leiden. Tel. 32027 (01710).

Bezoek wasautomaten „De Een
dracht," Zoeterwoudseslngel 14B,
Ingang door de poorl. Uw was
(6 kg) schoon en droog binnen

maken Chemisch reinigen 4 kg
7.

Geel hel onderhoud van uw

wassen, knippen, permanent en
reparatie natuurlijk naar Pelattl-
v.Tongeren, Breestraal 32. Ook

Voor baby en
kleuter

een gezellig etentje bij Sams
Petll Restaurant. Dagschotel v.a.
ƒ3,10. Pannekoek v.a. ƒ1,25.
Salade v.a, ƒ1,55. Koffie 60 cl.
Borreltje 75 ol. Vrouwenkerkkoor-
elraal 7, Lelden. Tel. 33009.

Alles voor uw baby. Geen ouur
winkelpand, zeer scherpe prijzen.
Nieuwste kinderwagens v.a, ƒ85,
wandelwagens, hoog en laag
model, v.a. 24,50, wil laqué
kinderledikant 55. chroom en
houten kinderstoelen, boxen, ba-

Vele art, 30 tol 40% goedkoper
alleen bij „Hel gesloten Huis"

opend, Mareslngel 75 (bij Heren
singel). Tel. [phone], Lelden.

Houten^gevlochten ^tuinschermen

bij Jan van der Meer, Noordein-
de 45. Roelofarendeveen. Tel
01713-2564.

Watersport

Rondvaartboten te huur per dag,
halve dag ol per uur. Bruiloften,
schoolreisjes en oude van da-
genverenlgingen enz. enz. In de
maanden mei en juni speciale
lage prijzen. H.A. van Hulst,
Norremeerstraat 28. Warmond.
Tel. [phone]

Dubbele bolbegonla's In 5 kleu
ren. gladiolen, gemengd, ala-
bloemkool-andljvie. lomaten en
komkommerplanten. Groenten-
bloemzaden Tuincentrum Elma.
Th.A Hijdra. Langeraar Tel
01722-2134

Kunst en Antiek

met aanhangmotor 18 pk Tel.

02522-13732.

Zonneschermen: Degalux-jalou-
zlaën en markiezen In moderne
kleuren. Snelle levering, Vraagl
folders en prijzen bl): Jan van
der Meer, Noordelnde 45. Roelo-
larendsveen. Tel. [phone].

Kunst en antiekhandel T.Ooms
voor het vakkundig restaureren

eelein en aard'ewedu Ruim 30
Jaar ervaring. Tevens woningin
richting en het goedkoopste

foto's enz. Hoarlemmerstr. 93.'
Leiden. Tel. 26368.

Camping

dam Showroom: Stadlonweg 'li.
Tol. (010)-32.14.55-14.02.40.

Grasmachines v.e. J 49.75 mei
mei benzinemotor. eleklr. ol op
Jan van der Meer. Noordoindo
45. Roelofarendsveen. Tel. 01713-
2564.

Diversen

Lessen, clubs

Voor goed judo natuurlijk sport
school Luiten, lessen Jiu Jitsu,

gymn.' judolessen slaan onder

Dan, oud Ned. 'en Euro'poes
kampioen. Tel. [phone].

voor uw avondles gezellige lee-
fuidslnstal'latia in9|nlch' pf^énbaT

Dlolen jacquard damesstoflen.

Keuze uil meer dan 100 des
sins. Vanaf ƒ17.- per mtr. N V
Cont. Fabr. Gebr. de Weerd,
Jan Vossensteeg 69 (Bij Hema)
Zaterdags gesloten.

Grote kaartavond. T.b.v. de be
jaarden in Oud-Ade. Op dinsdag
14 maart in café 't Lageland
Kruis- en Klaverjassen om
prachtige prijzen, aanvang 8 uur
Het Comité.

Te koop aangeb.

SChadigd, 5P jr. garantie 200 Itr
425, 300 Itr 590. 420 Itr
790. 600 Itr 975. Indlon al-
gehaold 5% korting Weber
Koeltechniek, Barnhardstr 12
L'dorp Tel. [phone].

Schrijf uw kind het nieuwe sei
zoen in voor de cursus jeugdju
do va nat 4 ,r. Bij wie? Natuur
lijk bi| sportschool Luiten, Pie
terskerkgracht 9. Leiden Tel
01710-23728

baarP8H°Benv UBeek,0,Nodrdeinde

157, Roelofarendsveen

5 autorljlesaen voor 27,50. ver
volg en losse lessen 9, B.T W

combinatie „De"' CenUalT^Lel-
den, Hoge Rijndijk 106. Tel
34255.

Behang en anelbehang uit voor
raad leverbaar, ook voordelige
reslanten H.B v. Beek, Noor
deinde 157, Roelofarendsveen
Tel. [phone].

Heng-legkasten-llnnenkasten,

delist, Hooglandsche Kerkgracht
47-49, Lelden. Tel. [phone]

Bromfietsenrijw.

auto kunt u ons verkrijgen

22026raCb'

Ie bediening. Drukwerkservice.
Halpa, Haarlemmerstr 64. tel
24165

Heugatelttegels, alle kleuren di-
Gemakkeliik te leggen. Tijdelijk

mnginrichting Ma% 98. Vrouwen-

steeg 9 Tel. 23913

Suske en [lEjMJirHliMMSnMMOM
lluiiKiomnrnzmTMi»

Wiske

De

Postkoets

Tom en
Marie Ann

De

vierde
dimensie