WOERDEN
IRIELLE
GOUDA
In klederdracht
naar het feest
600 jaar
stad
100 jaar, 1 april
700 jaar stad
FEESTPROGRAMMA
WOERDEN
FEESTPROGRAMMA BRIELLE
FEESTPROGRAMMA GOUDA
Het is 1972. Voor drie Zuidhollandse steden is dat reden om
uitgebreid feest te vieren. Toevallig vallen dit jaar drie his
torische gebeurtenissen samen: Wierden kreeg zeshonderd
jaar geleden stadsrechten, Brielle viert dat het vierhonderd
jaar geleden door de watergeuzen werd bevrijd, en Gouda
heeft dit jaar zevenhonderd jaar stadsrechten.
Woerden, midden in het groene hart van Holland, viert zijn
leest ondermeer met enkele historische feesten in kleder
dracht, zoals een Breugheliaans eet- en drinkfestijn. Dé dag is
12 maart, maar de verschillende activiteiten duren tot sep
tember.
„Op 1 april verloor Alva zijn Bril" en ieder jaar wordt dat
leit in Den Briel herdacht; dit jaar op een zeer uitbundige
wijze, waarbij de gebeurtenissen uit de tachtigjarige oorlog op
kleurrijke wijze zullen herleven. De koningin zal er gctui-
stad 1972 700 i
DOOR W. RUIGROK
pO<6T.'r/?É Pt
TP.JlK,
Ki», 'v+tSft,
Hfr
1 y 4 I, UxW Vf
UWï WtfcjJ «uAjoe* GH.bal Ue „„K-W.
V,,v Jt.
Jt&éH&tfkiC7T'>A. y'.cr/., r,<, Jl
Vi&tf piCjfnhf *p J&,. Ui fta, ),,u>p,
^>tC /Ji enjv /fr-x/g
\CvJuff2b ftfï* A
^/V' i-iyfitiQjfin,'éÜV Vi o
Een gedeelte van een boek van hertog Aelbrecht van Beieren waaruit blijkt, dat hij Woerden op 12 maart 1372 stadsrechten
verleende. De huidige prins Albrecht van Beieren, regelrechte nazaat van de hertog, komt op 6 mei naar Woerden!
Woerden heeft zeshonderd jaar stads
rechten, maar is al veel ouder. Op een na
tuurlijke verhoging langs de Oude Rijn
hebben al Romeinen gewoond, getuige de
vondsten van scherven en enkele molenste
nen. In 1156 werd door de bisschop van
Utrecht opdracht gegeven tot de bouw van
een burcht. Tot in de zestiende eeuw werd
doorgegaan met de aanleg van verdedi
gingswerken. Er ontstond een stervormige
verdedigingswal om de stad, omgeven door
water. Nu zijn daar nog van over het kas
teel, een klein stukje muur en de stervor
mige gracht.
In 1372 heeft Woerden van graaf Albrecht
van Beieren stadsrechten gekregen, uit
dank voor bewezen diensten aan de graaf.
De tekst van de officiële brief begint met
Aelbrecht bi Godts ghenaden palensgra-
ven up ten Rijn, hertog in Beyeren, ru-
waert van Henegouwe, van Hollant, van
De burgemeester: „Wc hebben expansief
gebouwd. Maar niet hóóg want we willen
geen Zoelermeer worden. Door het groeien
van de Randstad hebben wij een duidelijke
kans gekregen. We trekken nogal wat indus
trie aan, waardoor de werkgelegenheid
toeneemt. We zijn blij met mensen van bui
ten de gemeentedie vormen een soort
bloedtransfusie. Woerden wordt er meer
dynamisch door. En daar steekt toch niks
geen kwaad in?"
Woerden is vooral bekend door zijn kaas.
De kaas wordt, zij het in afnemende mate,
nog steeds aangevoerd op de kaasmarkt
die altijd een bezoek waard is. In mei be
gint de kaasmarkt weer. Burgemeester Ter
Haar Romeny beveelt de door de boeren in
zijn gemeente gemaakte kaas zeer aan. En
hij kan het weten, want hij heeft zelf een
eigen hofleverancier„Ik doe het niet
met twintig procent, hoor. Volvet
12 maart 's middags bijzondere raadsvergadering, 's
avonds herdenkingsbijeenkomst in de Petruskerk, waarbij mr.
H. A. M. T. Kolfschoten (oud-burgemeester van Den Haag)
een feestrede houdt.
i sporthal door staatssecretaris
26 mei17 juni tentoonstelling „Woerden positief".
3 juni historische optocht.
i drinken in kleder-
2 september grote kaasfondue-avond op het Kerkplein.
9 september kasteeltaptoe met ondermeer steekspel.
20 september historische kaasmarkt.
Op 6 mei begint de grote manifestatie „Huis en hof van Hol
land", die zal worden geopend door prins Albrecht van Bele
ren, een regelrechte nazaat van de hertog van Aelbrecht die
600 jaar geleden Woerden zijn stadsrechten gaf!
Seellant ende van Vrieslant, doen condt al
len luyden, dat wij omme dienste wille die
ons onse goede lude van Woerden ghedaen
hebben ende noch doen sullen, hun ghege
ven hebben ende gheven sulcke vrijhede
ende recht alse hiernae geschreven staet".
In 1632 telde Woerden 528 woningen: een
eeuw daarvoor waren er al zeven brouwe
rijen. Een groot deel van het stadje werd
in 1672 door brand verwoest.
In tegenstelling tot gelijksoortige plaatsen
als Gouda en Oudewaler is er in Woerden
heel weinig bewaard gebleven van de oude
bebouwing. Eigenlijk alleen de Petruskerk
aan het Kerkplein en het daarnaast staan
de gemeentemuseum, dat vroeger stadhuis
was. Rond de oude kern zijn de nieuw
bouwwijken verrezen. Woerden telt nu
zullen hel siadje
Burgemeester G. H. G. ter Haar Romeny
vertelt: „In 19S5 zullen dat er 40 tot 50.000
zijn. En dan zijn we wel aan de grens van
de leefbaarheid". Gebogen over de kaart
wijst hij aan wat de uitbreidingsplannen
zijn. In ontwikkeling is. naast de bouw van
enkele duizenden woningen, een kantoor- en
handelscentrum, waar binnenkort begonnen
zal worden met de bouw van een kantoor
flat waar 150 mensen zullen werken.
Woerden neemt deel in het intergemeente
lijk overlegorgaan Midden-Holland, maar
heeft ook intensieve contacten met de aan
grenzende Utrechtse weide-gemeenten. De
plaats heeft een duidelijke streekfunctie.
wat zich ondermeer uit in de aanwezigheid
van een openluchtbad, een overdekt zwem
bad. een sporthal, een jachthaven en scho-
Het oude hart van Gouda vanuit de lucht. In het midden het marktplein met hef sierlijke witte stadhuis uit
1450. Op de voorgrond de Sint Jan, de langste kerk van Nederland. (Foto: KLM Aeroecarto N.V.)
Brielle of Den Briel is een klein oud stadje, dat momenteel ruim 9200 in'
t. Het inwonertal is de laatste jaren sterk toegenomen door aanzienlijke
tuwbouw ten zuiden van de oude stadskern. Het oude gedeelte echter, omge-
door een stervormige gracht en verdedig ngswal, is een sfeervol geheel
ft veel historische pandjes, waarin de Catharinakerk met haar stompe toren
mineert. Den Briel heeft een bewogen geschiedenis achter de rug. Het hoogte-
vormde de tachtigjarige oorlog met de inneming van de stad door de water
en op 1 april 1572, binnenkort 400 jaar geleden. De Spaanse hertog Alva ver-
>r zijn „bril" aan Philips II. De watergeuzen rammeiden de Noorderpoort en
Pieterszoon Coppestock ging op het stadhuis „in naam van Oranje" de stad
Brielse historie kent nog meer ruwe gebeurtenissen. Zo werd in 1628 Moert-
i Willemdochter op de brandstapel gezet: zij was acht maal getrouwd en
I vijf mannen en acht van haar kinderen van het leven beroofd. Haar laat-
kreet „Nyet sonder Godt" heeft men als afschrikwekkkend voorbeeld in de
ten voor het oude stadhuis uitgebeeld.
ns Willem I trouwde in Den Briel op 12 juni 1575 met zijn derde vrouw, Char-
e de Bourbon en Vlootvoogd Jan Evertsen werd door de Briellenaren eigen-
vlig in de haven gegooid toen hij naar hun stad vluchtte na bij Lowestoft
r de Engelsen verslagen te zijn.
t Briel kreeg ook bekendheid door het ombrengen van 19 Gorkumse geeste
en door de geuzen. Daardoor zou de plaats een bedevaartsoord worden voor
Martelaren van Gorcum.
stadje, waarvan de haven eeuwen geleden verzandde, biedt nog steeds veel
ie straatjes, huisjes met gevelstenen, steegjes, het Trompmuseum, de Kaai
de Langepoort en de nooit voltooide Sint Catherijne met een 57 meter hoge to-
De laatste jaren is Brielle ook uitgegroeid tot 'n watersportcentrum van bete-
s. sinds de Brielse Maas door afdamming tot het Brielse Meer werd.
der de rook van de Europoort zullen op 1 april de geuzen weer stormender-
nd het stadie Den Briel in bezit nemen.
Den Briel wordt ieder jaar weer op 1 april door de geuzen ingenomen, die
poort rammeien. Dit jaar 400 jaar na Alva's val, gebeurt dat extra specta-
lair. Op zaterdag 1 april begint 's middags om drie uur een groot open-
•Chtspel, waaraan tweehonderd Brielse burgers meedoen. Het spel is ge-
Khrevcn door de arts dr. De Voet en wordt geregisseerd door Petor Holland
*an de NCRV. Het gebeuren speelt zich voornamelijk aan de voet van de Sint
Cttherijne af en doet de gehele voorgeschiedenis, omwenteling, intocht der
Kuzen en overgave weer herleven.
telf uur "s morgens wordt in de Catharinakerk een herdenkingsdienst ge-
den, waarbij naar alle waarschijnlijkheid ook de koningin aanwezig zal
Avonds zal een geuzenschip de stad binnenvaren, dat met veel precisie
"ordt nagebouwd van oude tekeningen en prenten.
Op 1 april zal ook een officieel begin gemaakt worden met de restauratie van
de vestingwallen en -grachten rond de stad. Den Briel heeft de meest gave
verdedigingsgordel van de provincie, die voor 2,5 miljoen in ere hersteld zal
t 1 april vinden er nog activiteiten plaats, zoals sport- en brandweer-
wedstrijden. Op 9 juli wordt het feit herdacht, daf 400 jaar geleden de 19 mar-
Maren van Corcum werden vermoord. Kardinaal Alfrink zal dan voorgaan
een eucharistieviering in de bedevaartkerk.
15 maart tot 1 september wordt een tentoonstelling gehouden onder de
"lel „De helden van het eerste uur", met veel historische stukken, waar
onder de briefwisseling tussen Alva en De Bossu.
Het prachtige gemeentemuseum in Woerden, d«t vroeger stadhuis
historische gebouwen die de 600-jarige stad nog rijk is.
de heel weinige
Gouda werd in vorige eeuwen al het Herte van Holland" genoemd. De stad,
bekend door zijn kaas, pijpen, stroopwafels en glazen ramen, is door de eeu
wen heen inderdaad een belangrijke plaats geweest. Daarvan getuigen nog en
kele kostbare historische gebouwen in de intieme binnenstad.
In 1272 „na Sint Margrieten-daghe" kreeg Gouda van graaf Floris V stadsrech
ten. Als tegenprestatie moest de stad vijf soldaten leveren voor het leger van
de graaf. Vóór die tijd was Gouda een kleine nederzetting rond een kasteel, bij
de samenvloeiing van IJsset en Gouwe. Twee maal is het stadje, omgeven door
Fluwelen-, Blekers-, Katten- en Turfsingel, door zware brand voor het grootste
deel verwoest: in mei 1361 en op 25 augustus 1438, De eerste brand trof ook het
kasteel en de Sint Janskerk. Met het puin van de brand van 1438 werd het
marktveld opgehoogd, waarna daar het zo beroemde sierlijke stadhuis gebouwd
werd. Behalve de branden is de geschiedenis van Gouda weinig schokkend ge
weest. Nooit is de stad belegerd geweest en pas In 1944 maakte Gouda met oor
log kennis.
Vlak bij het stadhuis staat De Waag en de Sint Jan, een kerk met het langste
schip van Nederland. In deze kerk bevinden zioh zestig beroemde gebrandschil
derde ramen die gemaakt zijn tussen 1555 en 1603 door de gebroeders Crabeth.
In de middeleeuwen was Gouda een kloosterstad, getuige de twintig kloosters
en gasthuizen die de stad volgens oude boeken telde. Daarvan zijn er nog enke
le over.
Het bier vloeide blijkbaar rijkelijk, enkele eeuwen geleden, want de stad telde
in 1518 154 bierbrouwers. In 1621 waren er in Gouda achttien glas-ateliers en
uit 1751 dateert het aantal van 374 pijpmakeri/en. In het lle-eeuwse koopmans
huis De Moriaan is nu een pifpenmuseum gi vcsligd.
Gouda is nu uitgegroeid tot een aanzienlijke, stad met 47.500 inwoners, een
streekcentrum en een toeristenstad. Na 700 jaar „stad" zal er dit jaar 700 uur
feest zijn in- Gouda.
Ook in 1972 zal de historie van 700 jaar voortleven in de oude huizen, de
grachten cn bruggen, het fra;:tc'e witte stadhuis met brandende kaarsen achter
de raampjes, en natuurlijk de kaast
Gouda viert „700 laar stad" met een zeer uitgebreid programma tu^en
25 mei en 28 senfember. Bijna iedere dag is er wel iets te doen en iedereen
kan in Gouda aan zijn trekken komen. Een kleine greep uit het programma:
16 juni - officiële opening viering Gouda 700.
24 juni - tocht van gepavoiseerde boten.
20 juli achtlanden waterpolo toernooi.
3 augustus - finale beiaardconcours.
16 augustus - spel zonder grenzen.
17 augustus e.v. - orgelconcours.
19 augustus - tocht van 100 oldtimers.
19 augustus - raadsvergadering in historische klederdracht.
21 augustus - wagenkluchtconcuurs.
22 augustus wereldkampioenschappen Goudse pijproken.
26 augustus historische optocht.
9 september - Goudse Glazen Dag.
De andere activiteiten variëren van straattekenwedstrijden, sportwedstrijden,
concerten en exposities tot een gekostumeerde voetbalwedstrijd gemeente
raad-pers en een antiekbeurs. Ook de zieken en Invaliden, jeugd, geestelijk
gehandicapten en buitenlandse werknemers worden in de feestelijkheden be
trokken. Iedere donderdagmorgen is er de vee-, kaas- en oude ambachten
markt cn iedere week verschijnt er een speciale krant: een uit 1272 en tel
kens honderd jaar later. Meer gegevens verschaft de plaatselijke VVV of de
VVV-Gouda.
