HUMPHREY:
AMERIKA
NAAR DE
PRIMARY-
BUSSEN
McGOVERN:
LINDSAY:
JACKSON:
nu geen Kennedy
Barometer voor
politiek klimaat
voor meer hete vuren
charme voor vrouwen
gezond verstand
CHISHOLM,
McCarthy, hartke
ZATERDAG 12 FEBRUARI 197
Voor de hoofdingang van het amfitheater in Chicago, waar in 1968 de democratische conventie zou
worden gehouden, wachtten politiemannen de gebeurtenissen af. Korte tijd later kwamen zijn in actie.
De klappen die toen werden uitgedeeld, klinken nog steeds na.
Edmund Muskie, 57 jaar oud, moet als alles meezit
regelrecht afstormen op de democratische kandida
tuur op de conventie in Miami. De kandidaat voor het
vice-presidentschap in 1968 (onder Humphrey) heeft
zich verzekerd van een indrukwekkende lijst senato
ren en gouverneurs die zijn kandidatuur ondersteunen.
De senator van Maine heeft dan ook een goede staat
van dienst in de politiek, waarin hij van onderop be
gonnen is. In 1954 slaagde hij erin als democraat in
een republikeinse staat, als katholiek temidden van
protestanten en als Pools-Amerikaan temidden van
„yankees", de Amerikanen van origine, een geslaagde
gooi te doen naar het gouverneurschap, hetgeen hij na
twee jaar nog eens herhaalde. In 1958 slaagde hij erin
als eerste democraat in de geschiedenis een senaats
zetel van Maine in het congres te veroveren. Die zetel
behield hij in 1964 en 1970. Zijn successen betekenden
de eerste bres in de republikeinse veste van Nieuw-
Engeland.
In de senaat groeide Muskie naar een vooraanstaande
positie, vooral ten aanzien van de wetgeving op het
terrein van de wapencontrole, de milieuverontreini
ging, gezondheidszorg voor bejaarden, financiën en
itedelijke zaken. Driemaal bezocht hij ook de Sovjet-
Unie, waarvan vorig jaar voor het laatst. Hij is voor
stander van overeenkomsten ten aanzien van beper
king van de strategische bewapening en uitbreiding
van de handel met het oosten. Hij verwerpt een mili
taire oplossing voor Indo-China en is voorstander van
een volledige Ammerikaanse terugtrekking uit dat ge
bied. Hij wil trouwens zondermeer beperking van de
militaire uitgaven tegenover verhoging van binnen
landse sociale programma's.
Hubert Horatio Humphrey (60) gaat het voor de derde
keer proberen. Mocht Ted Kennedy zich afzijdig blij
ven houden, dan zal het evenwel voor het eerst zijn
dat niet een Kennedy hem roet in het eten gooit. In
1960 trok Humphrey zich terug voor John, die presi
dent werd, in 1968 kwam hij achter te liggen bij Ro
bert, die evenwel werd vermoord. Tenslotte kwam hij
dat jaar samen met Muskie een half miljoen stemmen
tekort om Nixon en Agnew te verslaan.
„Ik voel me veel meer op mijn gemak", zegt Humph
rey nu, en dat slaat op de omstandigheden dat hij niet
meer de verantwoordelijkheid draagt voor het beleid
zoals in 19b'8 bij het vertrek van Johnson. „Natuurlijk
heb ik te lang de oorlog gesteund", vertelt hij
aan studenten, maar een aantal liberalen blijft ook nu
weigeren met hem in zee te gaan. Behalve Vietnam
zijn zij de gebeurtenissen op de democratische con
ventie van 1968 in Chicago nog niet vergeten.
Toch is de aanhang van Humphrey aanzienlijk, vooral
onder de vakbonden en bij de negers. Ook financieel
is ziijn campagne goed georganiseerd, zodat hij het zich
kan veroorloven aan zeker tien voorverkiezingen deel
te nemen. De eerste in New Hampshire laat hij over
aan Muskie, maar in Florida stapt hij in het strijd
perk, in de staat waar de ruimtevaart en bijbehorende
industrieën zijn geconcentreerd. Humphrey staat posi
tiever tegenover de ruimtevaart dan Muskie, die vindt
dat er hogere prioriteiten bestaan.
Humphrey, vergrijsd in het politieke vak tijdens vier
senaatsperioden en eenmaal vice-presidentschap,
maar met overigens een jeugdig uiterlijk, is niet de
kandidaat voor de jongeren. Maar uit twee enquêtes
kwam hij beide keren als tweede te voorschijn: ruim
voor Nixon, maar achter....Kennedy.
Den Haag Het is niet waarschijnlijk dat de 25 mil
joen jonge Amerikanen die voor het eerst aan de pre
sidentsverkiezingen mogen meedoen, dit jaar een
aardverschuiving in de bestaande verhoudingen te
weeg zullen brengen. Jonge kiezers brengen door
gaans in veel geringer aantal hun stem uit dan hun
ouders, en als ze dan stemmen nemen ze graag de ge
woonte van hun ouders over, zo is althans in het ver
leden gebleken. Experts verwachten dat de jeugd dan
ook binnen het bestaande twee-partijenstelsel zijn
stem zal uitbrengen. De invloed van de universiteiten
is gering: slechts een op de vier nieuwe kiezers is stu
dent, terwijl twee derde behoort tot de arbeidende
groep.
Vóór de definitieve aanwijzing van de kandidaten op
de conventies van de twee partijen worden in ruim 20
staten voorverkiezingen gehouden. Zij dienen als baro
meter voor het politieke klimaat, maar hebben door
hun uitslag vaak veel verder strekkende gevolgen, ook
al betekent het niet dat een kandidaat die in een be
paalde staat de „primary" wint ook in een volgende
staat een goed figuur slaat. De democratische senator
Kefauver bereikte in 1952 fraaie successen bij de
voorverkiezingen, om daarna op de conventie te ver
liezen van senator Adlai Stevenson. Voorafgaande
aan de presidentsverkiezingen op 7 november begin
nen volgende maand de voorverkiezingen 7 maart
de eerste in New Hampshire, een week later in Flori
da die zullen worden besloten in Arkansas (27
juni). Daarna volgen de conventies: van de democra
ten in juli in Miami, (Florida), van de republikeinen
in augustus in San Diego (Californië).
Niet alle primaries volgen dezelfde procedure. Er
zijn twee typen: de voorkeurstemmingen, waarbij de
stemmen worden uitgebracht op de kandidaten, en
waarbij de uitslag soms bindend is, soms niet; daar
naast zijn er verkiezingen van delegaties, die de staat
op de conventies zullen vertegenwoordigen. Die dele
gaties binden zich soms aan een bepaalde kandk
terwijl in andere staten de delegaties, worden vi
dersteld de winnende kandidaat van die staat te
nen.
Behalve de voorverkiezingen hebben de partijle!
ook de beschikking over de nationale opiniepeilii
bij het bepalen van hun keus welke kandidaat b
de conventies hun machtige steun moeten verli
Voor het winnen van de verkiezingen in november
ten de partijbazen maar al te goed dat een figuur
nationale populariteit de voorkeur geniet. Daar
tegenover dat de kandidaten juist de voorverkiezi
gebruiken om hun populariteit in verschillende
van het land te vergroten en daardoor een natitTbi
bekendheid te krijgen.
Binnen de verschillende staten bestaan nogal wat ,a"j
schillen ten aanzien van de kandidatuur. Niet a
kandidaten nemen aan alle voorverkiezingen deel ™e
als zij dit doen gebeurt het uit eigen vrije wil, oc
hebben de partjleiders en de kiezers in een staa
mogelijkheid druk uit te oefenen op een kandidaat
Maar hoe belangrijk de voorverkiezingen ook zijn j(jr
betreffen nog niet de helft van de 51 Amerikaanss j00
ten .Het is voor de kandidaten dan ook zaak gc»naa
connecties aan te knopen met de partijleiders i 5p0
overige staten waar op een andere wijze de deleg ^re
naar de partijconventies worden samengesteld.
lijkt een tekortkoming in het hele systeem
zing der kandidaten. Maar toch zien veel expert
het systeem van voorverkiezingen een zeer goed E
teerbaar instrument om kandidaten op hun
sten en electorale waarde voor de partij te tesi
3 ren
George McGovern (49), de liberale democraat uit
Zuid-Dakota, is ervan overtuigd dat het niet eenvoudig
is een duidelijke zege te behalen in de voorverkiezing
van New Hampshire. Maar de 49-jarige senator heeft
al meer voor hete vuren gestaan sinds hij 15 jaar ge
leden door zijn republikeinse staat naar het Congres
werd afgevaardigd.
Zijn grootste bekendheid verwierf hij door zijn strijd
tegen de oorlog in Vietnam en tegen het bloedvergieten
daar. Maar dat is onvoldoende om de verkiezingen te
winnen. Hoewel hij dit beseft blijft hij optimistisch.
Hij is ervan overtuigd dat Muskie en Humphrey el
kaar zullen neutraliseren, waarna hij in New York en
Californië zijn slag kan slaan.
Voorlopig probeert bij in New Hampshire en in Florida
niet teveel achterstand op te lopen. Op 4 april komt
hij in Wisconsin voor een vuurproef: de eerste voor
verkiezing in het Mid-westen waar hij geboren is. Als
hij er niet in slaagt daar te winnen of althans dicht
bij een overwinning te eindigen, kan hij zijn campag
ne wel opgeven.
McGovern was een jaar geleden de eerste kandidaat
die zich officieel aanmeldde. Hij hoopte daarmee vol
doende stemmen te vergaren die hem zouden verzeke
ren van een goede plaat sachter Muskie, Humphrey
en Kennedy. Maar de recente opiniepeilingen geven
hem niet meer dan 6 1 procent van de democrati
sche stemmen. Wel heeft hij de steun van een groot
aantal mensen die de partij willen hervormen, en dat
zijn vooral zij die vier jaar geleden wijlen Robert
Kennedy en senator McCarthy hebben gesteund. Zijn
organisatie loopt gesmeerd, maar sommige punten uit.
zijn program verhinderen dat hij voldoende fondsen
tot zijn beschikking hqeft: verhoogde belastingdruk op
rijken en ondernemingen.
Zelfs de trouwste aanhangers van burgemeester John
V. Lindsay van New York geven toe dat hij een zware
weg voor de boeg heeft. „Zonde van de tijd", zegt
Charles F. Flaharty, voorzitter van de democratische
partij in Massachusetts. Wat de 1.90 m lange, licht-
grijzende en 50 jaar oude Lindsay zeker mee
heeft, is zijn charme die hem voor veel vrouwelijke
kiezers onweerstaanbaar maakt. Ook op de jongeren
heeft Lindsay een goede indruk gemaakt door zijn
vroegtijdig verzet tegen de oorlog. Hij is woordvoer
der voor de in nood verkerende steden en onderhoudt
goede betrekkingen met de zwarte bevolking.
Lindsay brak vijf maanden geleden met de republi
keinse partij om toe te treden tot de democratische
De populariteit van Lindsay neemt toe naarmate men
verder van New York komt. Thuis wordt hem vaak de
schuld gegeven van alles wat niet deugt in de stad, en
dat is heel wat: een eindeloze reeks stakingen bij de
ondergrondse, de reiniging, de brandweer en de brug-
gewachters; de smerigheid, de onveiligheid en de ver
waarlozing bij het openbaar vervoer en in de parken,
de schandalen bij de politie en bij de hulpprogramma's
voor de armen. Het aantal mensen dat ondersteuning
krijgt is tijdens zijn burgemeesterschap opgelopen van
550.000 tot 1,2 miljoen: de kosten bedragen nu 2 mil
jard dollar per jaar. Tot zijn tegenstanders moet wor
den gerekend George Meany, de almachtige president
van de vakbond EFL-CLO.
Lindsay wil het laten aankomen op een confrontatie
met zijn medekandidaten op de conventie in Miami
Bgach, waar hij vier jaar geleden de kandidatuur van
Spiro Agnew voor het vice-presidentschap steunde.
En
Pe
tor
Senator Henry M. Jackson (59) van Washingtoi Pai
kent erop dat hij uit de belangrijke voorverkientPri.j
Florida tevoorschijn zal komen als een va;®'
voornaamste presidentskandidaten van dit jaar.
medewerkers geloven dat hij het slechts in Fl,e
goed hoeft te doen om voldoende belangstelling f
wekken voor zijn „campagne van het gezond
stand".
Daartegenover staat dat hij bij een pover results
Florida, dat een lange traditie heeft in het kiezen^.
conservatieve democraten, Jackson zijn
verder wel mag vergeten. Niet dat hij zich als co
vatief beschouwt. „Ik noem mezelf liberaal", gj
hij gezegd, en dat komt volgens hem overeer
bewandelen van de middenweg. Hij noemt zich
ook de enige kandidaat die de gemiddelde meninj
de Amerikanen uit de middenklassen vertegen L,
digt, dus het overgrote deel van het electoraat.
Zijn probleem is bekend te worden bij de kiezer ,ei
de andere kandidaten wel goed kennen maar toe j>en
volledig gelukkig met hen zijn. Nu weet nog ge ®ee
pet., van de kiezers wie hij is. Bovendien heeft h N
wat tegenstanders die hem verwijten dat hij en'l
twaalf jaar te laat komt met zijn programma vaf ma;
grobing van de defensieuitgaven en voortzetting l'n8
koude oorlog. Jacksons antwoord is dat hij de E zes"
nog steeds niet vertrouwt en dat de Amerikaanse Iaê
denklassen dat ook niet doen. less
een
Hij staat in een aantal kwesties dicht bij de opv skië
gen van Nixon: hij is tegen amnestie voor ontde
van de dienstplicht en voor doodstraf in de stri) .e
gen de criminaliteit.
GEORGE WALLACE van Alabama is een van de be
kendste kandidaten voor het presidentschap. In 1968
wist hij als onafhankelijk kandidaat bijna tien mil
joen stemmen te vergaren, vooral In de zuidelijke
staten. Hij wacht nog af hoe de verkiezingen in o.a.
Florida uitvallen voor hij zijn beslissing neemt.
V/II.BUR D. MILLS uit Arkansas, heeft veel goodwill
door zijn werk op het terrein van de belastingen, so
ciale voorzieningen en hulp aan de lagere overheid.
SAMUEL YORTY, 11 jaar lang burgemeester van Los
Angeles, telt zeker mee in New Hampshire. Bevindt
zich in de rechterhoek van de partij.
SHIRLEY CHISHOLM, afgevaardigde van New York.
de enige negerin ooit in het Congres gekozen, heeft
zich officieel kandidaat gesteld. Zij is voorstander
van een grote coalitie van arme blanken, zwarten,
(Mexicaanse Amerikanen) i
i studenten tegen de „machtsl
ren" die de VS beheersen.
EUGEN MCCARTHY, het idool van de an(i-H
jeugd, sluit de mogelijkheid niet uit dat hij alsU
didaat van een vierde partij zal deelnemen.
VANCE HARTKE, senator van Indiana, een
van wie wo'-dt aangenomen dat hij bereid is
didatuur voor het vice-presidentschap te
Inmiddels hebben vier senatoren, die van
stelling voor de kandidatuur blijk hadden gefj
zich teruggetrokken: Fred R.Harris uit Okl
(„Ik ben platzak"), Birch Bayh van Indian:
zondheidstccstand van zijn echtgenote), Harold^
hes (steunt Muskie) en William Proxmire i
consin (kansen te gering)
B
