TELEMARK
EEN VAN
DE LAATSTE
PARADIJZEN
VAN
EUROPA
Weg wezen '72
lAls je aan boord stapte van de
-Jstokoude veerboot „Victoria"
-;de koningin is niet dood, lang le-
- ye de koningin. Hoor de zalige
I Teutels, die diep uit haar aam-
l'borstig lijf komen wordt de
;1actor tijd op slag een lachertje.
Haastige spoed is er vanaf dat
- imoment niet meer bij en je kunt
_dan ook net zo goed je horloge
stil zetten. Of nog beter: gooi
Tiet met een glimlach in de don-
kere nachtspiegel van het Norsjo-
kanaal en werp er gelijk de
^enuwpillen en de asperine ach-
«eraan.
En kruip daarna in de tanige
-armen van Victoria, brave Vic-
-toria, die al jaren geleden rijp
was voor de Sloop, maar telkens
weer door Noorse scheepschirur
gen is opgelapt. Ze barst van de
kwalen, trilt bij het minste ge-
- ringste over haar hele lijf en
ademt dan zwaar astmatisch Jit
haar pijpje. Maar zolang de sin-
tels gloeien in haar hart blijft ze
een hete zomer lang optornen
tegen de stroom, die haar uitein-
del ijk in het klokhuis van Tele-
mark moet brengen.
Victoria doet over die reis van
130 kilometer tussen Skiën en
Dalen bijna tien uur. Tien ver
rukkelijke uren, die verdwijnen
in het donkere water of verdam
pen tot herinnering. Herinnerin
gen aan een landschap, dat tot
nu toe is ontkomen aan de ver
nielzucht van de beschaving en
nog adem genoeg heeft om te
dromen. Herinneringen aan
doodstille meren met daarboven
de meeuwen in koorgebed. Aan
oevers zonder huis, zonder
mens. En daarachter de bergen,
eerst nog groen, hoger grijs en
op de top een kalotje van
In Telemaric is de natuur in
zichzelf gekeerd als een contem
platieve monnik. De struiken
fluisteren, het water murmelt in
beken, die de smeltende sneeuw
meevoeren. En als eindelijk de
wintervacht versleten is diep
in mei, de zomer daar is slechts
één hazenslaap lang kwijlt
het bruine gras nog weken na.
Ook Victoria past zich aan en
schommelt op haar elf en der-
tigst door één van de laatste pa
radijzen van Europa. Ze weet
immers, dat een snelheidsma
niak hier geen schijn van kans
heeft, want om de paar kilome
ter doemt er toch weer een ver
molmde sluisdeur op, die toe
gang geeft tot een nieuw voorge
borchte. In totaal liggen er ne
gentien sluizen, wonderlijke wa
terwegversperringen, die het
bootverkeer telkens een trapje
hoger brengen naar de hemel.
In Vrangsvoss liggen er opeens
zes achter elkaar, die samen
een hoogteverschil van 25 meter
overbruggen. Daar rent de sluis
wachter van de ene deur naar
de andere om kleppen open te
draaien en kleppen te sluiten.
En al die tijd wacht Victoria ge
duldig in haar nauwe corset en
schurkt ze met haar vervelde
voorsteven tegen de sluiswan-
den.
De Noren zelf weten, dat het
tempo van de oude veerboot
ZATERDAG 29 JANUARI 197:
Onbeschrijfelijk stil is de natuur in Telemark, dat ook nu nog de bedoelingei
van de schepping duidelijk maakt. Een ideaal vakantiegebied voor mensen, dii
prijs stellen op een stuk Europa, dat nog niet is overspoeld door het massa
toerisme.
9 De ouwe, trouwe „Victoria" zwoegt bijna tien uur over de 130 kilometer tussen
Skiën en Dalen en overwint in totaal een hoogteverschil van 72 meter. Daarvoor
moet de witte water-lady zich negentien maal in het keurslijf van een sluis wringen.
soms lager ligt dan dat van een
wandelaar. Daarom stappen ze
van tijd tot tijd van boord en lo
pen ze vast naar het volgende
sluizencomplex, waar ze door
gaans minuten eerder arriveren
dan Victoria. De buitenlander,
die deze sportieve tussensprint
niet durft te maken, verbergt
zich in die tussentijd in de buik
van het schip, waar het peper
dure Noorse bier even overvloe
dig schuimt als de waterval
naast de sluis.
Het is een belevenis om zo een
dag op te trekken met de oude
dame Victoria. De zon brandt op
het voordek en de bergtoppen
blazen de schaapjeswolken de
hemel in. Links naast me in een
wrakke tuinstoel zit èen grijze
heer uit Devonshire, die de En
gelse volzinnen uit zijn huig los-
bi'kt om ze vervolgens via zijn
mondhoek te ventileren. Hij
heeft de invasie in Normandië
meegemaakt, was toen officier.
„Mooie tijden waren dat", zegt
hij, verzaligd de ogen sluitend,
,,wa,t hebben we die moffen la
ten lopen".
,Wat zegt ie?", vraagt de jon
gen naast me, die zich in Ule-
foss al tot aan zijn zwembroek
heeft uitgepeld. Hij is er één
van het „reine Körperkultur-ty-
pe" en beschikt over een goed
doorregen lijf, dat hij in zijn
woonplaats Hamburg met bier
en worst op peil houdt.
„Meneer zegt, dat de bergen
hier niet zo hoog zijn, als hij
had verwaoht", antwoord ik.
De jongen knikt. „I'k wist het",
zegt hij, „mijn vader heeft het
vaak over Noorwegen gehad. Hij
heeft hier op het einde van de
oorlog .gediend. Hij was bij de
genie. Hij heeft ook nog met
Rommel gevoohten in de woes
tijn. Volgens hem hadden we
kunnen winnen, als ze het maar
slimmer hadden aangepakt".
„Wat zegt ie?", informeert de
man uit Devonshire. Hij heeft al
uitgelegd, dat de Engelsen te lui
zijn om vreemde talen te leren.
„Ik moet er toch eens aan be
ginnen", voegde hij i er aan toe,
„wel zo handig, als je op reis
bent".
„Hij zegt, dat het hier stiller is,
dan ie had verwacht", antwoord
ik, „en mooier".
.Hij heeft gelijk" zegt de man
uit Devonshire, „het doet me
soms denken aan de Ardennen
in België. Ik was daar eind 1944.
God, wat hebben we die moffen
laten lopen. In hun broek deden
„Hij zegt, dat ie van het Noors
geen woord verstaat", antwoord
ik.
„Dan kunnen we elkaar een
handje geven", zegt de jongen
uit Hamburg, „mijn vader heeft
hier een jaar gezeten, maar die
begreep er oük niks van. Na de
oorlog hebben ze hem in een
Engels concentratiekamp ge
stopt. Volgens hem zijn alle En
gelsen rotzakken. Ze hebben het
achter hun ellebogen, zegt ie".
„Wat zegt ie?", vraagt de man
uit Devonshire.
„Hij zegt, dat de Noren boffen
met zo'n land", antwoord ik,
„hij zegt: ik wil gelijk overste
ken. Zij Hamburg en ik Noorwe
gen".
„Hij heeft gelijk", mompelt de
man uit Devonshire, „ofschoon
het bij ons ook rustig is. Ik ge
loof niet, dat ik hier zou kunnen
wennen. My home is my. casüe,
zeg ik altijd maar. Ik ben ove
ral geweest. Ik heb in 1945 half
Duitsland doorkruist. Ik was
toen bij de veiligheidsdienst. Ik
begrijp de Duitse mentaliteit
niet. Het zijn allemaal hielenlik
kers, gluiperds. Trappen naar
beneden en likken naar boven".
„Wat zegt ie?", vraagt de jon
gen uit Hamburg.
„Hij zegt, dat je in een land als
Noorwegen volkomen tot rust
komt", antwoord ik.
„Hij heeft gelijk", roept de jon
gen glimlachend. Hij geeft een
korte roffel op zijn buik.
„Dit moeten we vieren", zegt de
man uit Devonshire, en.hij ver
dwijnt in het schip. Even later
komt hij terug met drie bekers,
half gevuld met water.
„Even wachten", roept hij, ik
heb nog een kleine verrassing".
Hij. diept uit een groene canvas-
tas een heupflesje whisky op,
waarmee hij de bekers tot aan
de rand vult. Dan zegt hij glun
derend: „op de vriendschap".
In Kviteseid gaan onze wegen
uit elkaar. De Duitser en de En
gelsman zwaaien uitbundig van
af het voordek van de ouwe,
trouwe Victoria, die waggelend
verder zwoegt in de richting van
Dalen. Met dank aan Babel en
zijn spraakverwarring trek ik
me terug in de groene verlaten
heid van Telemark. Na dertig
haarspeldbochten ligt daar een
bed te wachten in het Morgedal
Turisühotell, een houten herberg,
waar het leven ook zonder de
margarine van het Zeeuwse
meisje zo ongelooflijk goed is.
De volgende morgen heeft de
vrouw van eigenaar Brekké een
ontbijt gecomponeerd, dat haar
gasten voor de rest van de dag
uittelt. Er is haring in zeven
verschillende vermommingen, er
zijn zeven soorten vleeswaren,
kaas. jam, brood in alle denkba
re kleuren.
Zo zal het doorgaan, al die da
gen in het gelukzalige Telemark,
waar men nog tijd heeft voor
gastvrijheid. Als je na zo'n er
varing weer aan boord stapt van
Fred Olsens' Blenheim (een
voortreffelijk schip met cruise
allures) heb je toch het gevoel,
dat je reddeloos uit Gods hand
bent gevallen.
Telemark heeft je een heimwee
bezorgd, dat zal duren, tot de
dood er op volgt.
In het betrekkelijk kleine Tele
mark (15.322 vierkante kilome
ters) vindt de toerist Noorwegen
in miniatuur: steile kusten, ro
mantische scheren, uitgestrekte,
doodstille bossen, wilde bergen
en grandioze hoogvlakten. Zeven
procent van de provincie bestaat
uit water. Telemark is centraal
gelegen in Zuid-Noorwegen, twee
hoofdwegen vanuit Kristiansand
en Oslo sluiten aan op de pro
vinciale wegen, die doorgaans
smal, maar goed zijn.
Voor Nederlanders is de veer
dienst van Fred Olsen met de
luxueuze cruiser „Blenheim"
verreweg de aantrekkelijkste
verbinding. Deze boot vaart in
het hoogseizoen tot zeven keer
per maand. Vertrek uit Amster
dam, aankomst volgende dag
om twaalf uur 's middags. Fred
Olsen Lines exploiteert ook de
Skagerak-Espressen met onder
meer de brandnieuwe Buenavis-
ta. Deze boot vaart dagelijks en
kele malen tussen Hirtshals in
Denemarken en Kristiansand.
Daarnaast is er nog de Da-No-
lijn van Oslo naar Aarhus. Fred
Olsen organiseert ook geheel
verzorgde reizen naar een aan
tal standplaatsen in Noorwe
gen.Alle inlichtingen bij Veree-
nigd Cargadoorskantoor, Ko
ningsplein 15, in Amsterdam, te
lefoon 020-248303.
In Telemark zijn vele zomer
huisjes (de zogenaamde hytte)
te huur. Het grootste deel ligt in
de bergen, vaak dichtbij meren
of rivieren. De prijzen lopen uit
een van 250 tot 500 Noorse kro
nen per week. Onderstaande fir
ma's verhuren ze onder andere:
Den Norske Hytteformidling
A/S. Kierschowgt. 7, Oslo 4, Kra-
vero Turitskontor, Jens Lauer-
sonspl. 3770 Kragero en Nors
Folke Ferie, Youngstorvet 4,
Oslo.
Kamperen in Telemark kan men j
op één van de tientallen goed
geoutilleerde campings. Door
gaans is er ook bootverhuur. De
campings zijn ingedeeld in drie
klassen. De VVV van Skien-Te-
lemark heeft een aantal gerief
lijke hutten in de bergen, waar
men goedkoop kan overnachten
en eten.voor leden 9 kronen per
nacht, niet-leden 15. Maaltijden
van 14 tot 18 kronen.
Er zijn in Nederland drie reisor
ganisatoren, die gespecialiseerd
zijn in all-in-vakanties naar Te
lemark. Het grootste aanbod
heeft Scandinavian Arctic Sun-
way, Saxen Weimarlaan 58 in
Amsterdam-Z, telefoon 020-
719012. Daarnaast opereren Sca-
nialux, Weteringschans 73 in
Amsterdam-C, telefoon 020-
238220 of 238358 en Transkandia,
De Carpentierstraat 143, Den
Haag, tel. 070-858362.
Voor alle verdere inlichtingen:
Noors Nationaal Verkeers Bu
reau, Leidsestraat 74 in Amster
dam, telefoon 020-222545.
Het Tivoli, permanente kermis en vermaaksoord in het hart van Kopenhagen, is c
toeristische trekpleisters van Denemarken.
In Elsinore, op 36 kilometer van Kopenhagen, ligt hef kasteel Kronborg, één van de fraaiste
renaissance bouwwerken van Denemarken. Shakespeare gaf het kasteel wereldbekendheid door
het te gebruiken als decor voor zijn Hamlet.
Vergis u niet: Denemarken lijkt
echt niet op Nederland. Ak
koord, het is gezegend met het
zelfde dweilerige klimaat als
onze moerasdelta en de inwo
ners spreken een taal, waarvan
de uitspraak dezelfde lachstui-
pen veroorzaakt als het Neder
lands. Maar daarmee houdt het
dan ook wel goed op.
Voor de rest zijn er alleen maar
verschillen: Denemarken is een
heuvelachtig, boers aandoend
land, dat met recht de koos
naam „lieflijk" heeft gekregen.
Het is ook grotendeels onaards
stil en rustig. Hoewel het groter
is dan Nederland wonen er
slechts 5 miljoen mensen, die
gelukkig nog weinig hebben bij
gedragen aan de milieu-veront
reiniging van Europa. Er zijn
zelfs gebieden (in Jutland met
name), waar u uren lang kunt
ronddwalen zonder een mens te
gen te komen. Denemarken is
daarnaast het rijk van de 500 ei
landen, waarvan er slechts 100
bewoond zijn. Een deel van de
onbewoonde vlekken in zee kunt
u huren. Speciaal aanbevolen
voor toeristen met onbedwingba
re Robinson Crusoë-neigingen.
Voor rustzoekers is hel; schierei
land Jutland wellicht het meest
ntrekkelijke vakaniegebied.
De oppervlakte is gelijk aan Ne
der' nd. Daarnaast biedt See-
land als grootste troeven de
glimlachende hoofdstad Kopen
hagen (met onder meer zijn we
reldberoemde Tivoli), een foto
genieke kust en vele kastelen in
het Noorden. Funen is de bloe
mentuin van het land: in trek
zijn de vele eilanden voor de
kust met Ero als kneuterige uit
schieter.
Een paar tips: Boerderijvakan
ties in Denemarken raken steeds
meer in. Vol pension komt u op
45 kronen. Kinderen tot 12 jaar
half geld. Sportvissers kunnen in
Denemarken ook hun hart opha
len. De beken en rivieren zitten
nog stampvol zalm en forel en
langs de 7500 kilometer lange
kustlijn is vrijwel overal sport-
visserij mogelijk. Er zijn ook
bootreizen voor tonijn- en kabel
jauwvangst.
Fietsvakanties zijn mogelijk op
hel eiland Funen. De actieve
VVV Svendborg heeft er twee
van 7 dagen elk. Overnachtingen
naar keuze in hotels of jeugd
herbergen. De prijzen met inbe
grip van fiets variëren van 175
tot 300 gulden per tocht. Forse
reducties voor kinderen. Goedko
pe rondreizen zijn mogelijk met
de trein. Een tiendagenkaart kost
tussen de 75 en 110 gulden. Met
de SAS vliegt u naar elke be
stemming in Denemarken met
een vliegveld in de buurt. U be
taalt alleen de reis van Amster
dam naar Kopenhagen, de rest
's gratis (met uitzondering van
Bornholm).
Kamperen kan men in Dene
marken op één van de 600 er
kende kampeerterreinen of met
toestemming van de eigenaar op
elk willekeurig mooi plekje mid
den in de natuur.
Alle inlichtingen geeft het Deens
Verkeersbureau. Keizersgracht
518 in Amsterdam, telefoon 020-
226717.
