Howard
Hughes:
successen
m
flops
LUDWIG
ERHARD
75 JAAR
Heischepper van
Duitse welvaart
Levensverhaal van excentrieke miljonair
ZATERDAG 29 JANUARI 1972
Howard Hughes zoals hij voor het laatst in 1955
door een fotograaf werd opgemerkt.
De affaire Howard Hughes is on
derwerp van de cover story" van
Time Magazine van 24 januari.
Het blad omschrijft de excentrie
ke miljonair als een man wiens
„verlegenheid een obsessie is, die
gebiologeerd is door intriges, ter-
\vijl zijn wantrouwen grenst aan
paranoia".
De 67-jarige Hughes, wees gewor
den op 19-jarige leeftijd, erfde een
groot kapitaal en het beheer over
zijn vaders Hughes Tool Co, dat
het patent bezat over een speciale
boor voor olievelden. Hij dook in
de filmproduktie van Hollywood,
waar hij twee flops produceerde
en verder zijn aandacht wijdde
aan hits en sterren. De sterretjes,
onder wie de jonge Ava Gardner,
werden na hun kortstondige dien
sten in luxueuze appartementen
geïnstalleerd.
Het duurde niet lang of Hughes
vond een ander arbeidsterrein: de
luchtvaart. Zonder enige opleiding
slaagde hij erin zijn kwa
liteiten als ontwerper te ontwikke
len. Hij introduceerde de H-l, en
werd daarvoor door president
Roosevelt onderscheiden. Hij brak
allerlei snelheidsrecords, introdu
ceerde een achtmotorige machine,
bijgenaamd Spruce Goose (Zwie
rige Gans), die door zijn jumbo
achtige afmetingen te groot was
voor zijn tijd, maar waarmee hij
toch op twintig meter boven de ha
ven van Los Angeles ging vliegen,
om althans die mogelijkheid te be
wijzen. Het toestel is daarna nooit
meer in de lucht geweest.
Na bij drie vliegongelukken ver
wondingen te hebben opgelopen,
en na een breuk met TWA,
compleet met de verkoop van al
zijn aandelen in die maatschappij
kocht hij zich in in de gokwe
reld van Nevada. In Las Vegas en
Reno verwierf hij zich hotels en
casino's, een televisiestation, een
air terminal, en een regionale
luchtvaartmaatschappij, Hughes
Airwest. Inmiddels waren zijn
..oude" maatschappijen, Hughes
Tool en Hughes Aircraft, een
maatschappij voor electronica en
ruimtevaart, onder vakkundige
leiding bezig aan een grote bloei
periode.
De mythen die rond Hughes zijn
gegroeid zijn legio. Een ervan
heeft hijzelf in het leven geroepen
uit angst dat hij beroofd zou wor
den. Hij zou nooit geld bij zich
dragen, maar de zakken van zijn
jasje staan soms bol van dubbel
tjes en kwartjes, omdat hij ge
woon is zijn zaken telefonisch af
te doen. „Als je met hem praat"
zegt een van zijn vrienden, „hoor
je om de paar minuten ping
ping".
WASHINGTON Toen McGraw Hill, een achtens
waardige uitgeverij uit New York, vofige maand be
kend maakte dat ze de autobiografie van Howard
Hughes, de in afzondering levende miljonair, zou gaan
publiceren, werd dat beschouwd als de grootste en
meest verrassende coup in de uitgeverswereld sinds
„Krushchev Remembers", de „memoires" van de
vroegere Kremlinchef.
De redacteur van Life-magazine noemde het het
meest onthullende en oprechte levensverhaal van een
belangrijke figuur dat hij ooit gelezen had. Zijn blad
tekende een contract om drie fragmenten van 10.000
worden te publiceren, alsmede een persoonlijk ver
slag door romanschrijver Clifford Irving over hoe hij
Hughes ertoe overhaalde om hem de memoires te la
ten schrijven.
Het moet wel een interessant verhaal zijn, want de
aankondiging van de autobiografie heeft aanleiding
gegeven tot een der meest buitengewone geschillen in
het uitgeverswezen van deze eeuw. Hoge functionaris
sen van Hughes ondernemingen beweren dat McGraw
Hill op onbeschaamde wijze wordt bedrogen en Life
beweert dat het positief bewijs heeft dat de autobio
grafie echt is.
hun bewering van bedrog te bewijzen. De verslagge
vers kregen de gelegenheid om via een telefoonverbin
ding met het Paradijs Eiland in de Bahama's vragen
te stellen aan de miljonair, die ruim tien jaar met
geen enkele buitenstaander had gesproken. Na afloop
van de bizarre autobiografie, waarin Hughes onder
meer uitdrukkelijk ontkende aan de autobiografie te
hebben meegewerkt, bevestigden de zeven journalis
ten. die hem allen eens persoonlijk hebben gekend,
dat ze inderdaad met Hughes hadden gesproken.
McGraw Hill en Life blijven echter vasthouden aan
hun manuscripten. Ze stellen dat de echtheid ervan is
vastgesteld door een handschriftanalyse en aan de
hand van het woordgebruik dat naar het heet is geba
seerd op een serie interviews die Irving het afgelopen
jaar met Hughes heeft gehad. McGraw Hills troef
kaarten zijn twee cheques met zes cijfers die betaal
baar zijn gesteld aan een Zwitserse bankrekening van
Hughes. Ze zijn verzilverd en achterop Staat de hand
tekening H. R. Hughes. Dus ófwel Life en McGraw
Hill hebben een authentieke autobiografie in handen,
ófwel ze zijn door een briljante list voor tenminste een
miljoen dollar bedrogen.
Welke van deze twee vreemde verklaringen juist is
weten op het ogenblik misschien alleen Howard Hug
hes en twee of drie anderen. Er zijn een paar kleinig
heden die mogelijk in de juiste richting wijzen. In 1965
vestigde Hughes de Rosemont Corporation die hij de
exclusieve rechten gaf voor zijn memoires. Als aanvul
ling op de massa's gegevens cls de firma over Hughes
verzamelde heeft ze kennelijk verscheidene met de
hand geschreven bijdragen van de miljonair zelf ont
vangen.
Een van de mogelijkheden is dat de autobiografie is
gebaseerd op dit materiaal. Het materiaal verdween
na het vertrek van Hughes tijdens zijn geschil met het
hoofd van zijn kantoor in Las Vegas, Robert Mahew.
Life geeft toe maanden geleden ernstig bezorgd te zijn
geweest over de manuscripten. Vreemd genoeg deed
het tijdschrift geen beroep op de diensten van twee
van zijn beste napluisers, William Lambert en Frank
McCuIlough, die beide bijzonder veel van de operaties
van Hughes afweten. McCuIlough is de verslaggever
die in de jaren vijftig het laatste interview met Hug
hes had. Begin vorige maand is hij kennelijk door
Hughes opgebeld in een vergeefse poging om te voor
komen dat Life zijn publikatieplannen zou doorcetten.
Cl.fford Irving, die beweert dat hij de interviews op
de band opnam gedurende een aantal untmoetingen
..op verscheidene plaatsen op het westelijk halfrond",
heeft tot dusver geweigerd die momenten of plaatsen
nader te specificeren, /odat ze kunnen worden nage
gaan. Degenen echter die geloven dat de autobiografie
..grotendeels echt' 'is wijzen op Hughes' welbekende
excentriciteit. Zij speculeren erop dat hij misschien
spijt heeft gekregen van zijn samenwerking met Ir
ving nadat assistenten hem ervan hadden overtuigd
dat hij door de openhartigheid van de manuscripten
het risico liep van zware aanklachten wegens smaad.
Time: levensloop in beeld.
Volgens deze theorie, die door McGraw Hill is geop
perd, heeft Hughes zijn beloften jegens zijn uitgevers,
Irving en Life verzaakt.
Maar hoewel het merendeel van de winsten misschien
door proceskosten zul worden opgeslokt zal door het
geschil wellicht bereikt worden wat groepen advoca
ten, de staat Nevada en de Federale Regering niet gei
lukt is: zorgen dut Howard Hughes ter terechtzitting
verschijnt, hetgeen dan zijn eerste verschijning in het
openbaar in bijna 20 jaar zou worden.
De Howard Hughes Sage heeft echter nog driester*
vormen aangenomen. The Ladies Home Journal, een
babbelig tijdschrift voor de moderne Amerikaanse»
vrouw, maakte bekend dat het in het februari-nummer
zal beginnen met de publikatie van de enige echte auto
biografie van Hughes. Volgens een woordvoerder van.
het blad zijn de memoires gebaseerd op „intieme per
soonlijke gesprekken" die Hughes over een period»
van 13 jaar heeft gehad met romanschrijver Robert'
Eaton. Een afdruk van een door Hughes ondertekende*
machtiging zal de memoires vergezellen.
ADAM RAPHAEL
Op zondag 20 juni 1948 kondigde
Ludwig Erhard voor de West-
duitse radio aan, dat met ingang
van de volgende dag de in om
loop zijnde bankbiljetten met
een waarde van meer dan één
rijksmark waardeloos zouden
zijn. Iedere Duitser zou veertig
nieuwe marken krijgen; de dis
tributie van levensmiddelen zou
worden opgeheven en de prijzen
vastgesteld. Muntstukken bene
den een mark zouden voorlopig
geldig blijven om aan de behoef
te van kleingeld te kunnen vol-
Professor dr. Ludwig Erhard,
economisch adviseur van de
Amerikaanse en Britse bezet
tingsautoriteiten, had zich het
"echt voorbehouden persoonlijk
deze mededeling over de geld-
zuivering te doen. De taktiek en
techniek van de geldzuivering
was al maandenlang voorbereid
in de economische raad, die in
j"nei 1947 voor de Westelijke be
zettingszones was ingesteld, en
waarin Ludwig Erhard van
meet af aan de leiding had ge
had. Waar de raad noch de be
zettingsautoriteiten weet van
hadden, was de opheffing van de
rantsoenering, die Erhard op ei
gen gelegenheid doorvoerde. Hij
had speciaal de zondag uitgeko
zen om dit aan te kondigen ten
einde althans voorlopig ver
schoond te blijven van de pro
testen en de kritiek van colle
ga's en superieuren, die hij stel
lig verwachtte.
Het was dan ook een gok. die
Erhard waagde. Duitsland stond
niet alleen militair en politiek,
maar ook in economisch opzicht
aan de rand van de afgrond.
Het was amper een jaar geleden,
dat in het Ruhrgebied honderd
duizenden arbeiders in staking
waren gegaan tegen de verla
ging van het levensmiddelenpak
ket tot 900 calorieën per dag,
ongeveer de helft van wat een
Ludwig Erhard, „deze man moet minister worden".
mens normaal nodig heeft. Vol
gens de statistieken waren de
voorraden van dien aard, dat ie
dere bewoner van West-Duits-
land eens in de veertig jaar een
kostuum kon kopen, eens per
tien jaren een overhemd en eens
in de vier jaar een paar sokken
en schoenen. Voor twee van de
drie mensen die stierven was
geen doodskist beschikbaar;
voor een van de twee babies
geen luier. Op de zwarte markt
golden sigaretten als betaalmid
del: Amerikaanse soldaten ver
kochten een slof van tweehon
derd stuks, die hun een dollar
had gekost, voor 120 tot 200 dol
lar, d.w.z. 1200 tot 2000 mark, en
stuurden de dollars, die zij voor
deze marken kregen, naar huis.
De Westduitse produktie was ge
zonken tot de helft van het jaar
1936.
De invoering van een nieuw be
taalmiddel was voorwaarde voor
een sanering van deze chaos,
maar de afschaffing van de
rantsoenering op hetzelfde mo
ment, leek dwaqsheid.
Ludwig Erhard had echter de
nodige maatregelen getroffen, er
waren extra-voorraden ingesla
gen om de eerste stormloop op
de vrije verbndksgoederen te
kunnen opvangen, en voor het
overige verwachtte hij, dat de
produktie zodanig zou stijgen
dat de bevoorrading in de toe
komst gewaarborgd -was. Die
verwachting paste in het raam
van Erhards economische Ideo
logie; de Soziale Marktwirt-
schaft: vrije produktie en con
currentie, door de overheid ge
richt op algemene welvaart, vol
ledige werkgelegenheid, en een
stabiele munt.
haperde de hevoorrudlng en ste
gen de prijzen, maar ondanks
alle kritiek hield Erhard het
hoofd koel. HIJ beloofde muatre-
galan maar. aflMi ig i a al ta Ij
verige overheidsbemoeienis uls
hij was, liet hij het bij die belof-
te. Illj viir spelde, dal het goe-
derenaanbod /ou stijgen en de
prijzen zouden dalen en hij
kreeg gelijk. In oktober 1948 er
kende de Amerikaanse hoge
commissaris, generaal Lucius
Clay, volmondig, dat de geldzui
vering „een ongelooflijk succes"
was. De produktie was met 35
procent gestegen en de zwarte
markt gedecimeerd.
Zo legde Ludwig F.rhard de
grondslag van het Wirtschafts-
wunder, het spectaculaire her
stel van een totaal ontredderd
land, dat nergens in de wereld
zijn weerga heeft gevonden.
Vanzelfsprekend werd hij in
1949, toen de Westduitse bonds
republiek haar eigen regering
kreeg, minister van economische
zuken, wat hij bleef tot 1963,
toen hij Adenauer opvolgde als
bondskanselier. Daarmee was
zijn glorietijd voorbij; hij was
te veel wetenschapsman om zich
als politicus waar te kunnen ma
ken. Kanselier is hij slechts en
kele jaren geweest, maar de
Vrijdag 4 februari a.s. is het 75
jaur geleden, dat Ludwig Er-'
hard in Furth bij Neurenberg
werd geboren, wuur zijn vader
een manufacturenwinkel had. Als
korporaal in de eerste wereld- -
oorlog werd hij bij leperen zo
zwaar gewond, dut hij voor de*
rest van zijn leven ongeschikt
bleef voor lichamelijk werk. Dus"
ging hij verder studeren. Aun de-
universiteit van Frankfort deed'
hij de economische theorieën op,-
die bepalend zouden blijken voor1
zijn carrière. Zijn weigering om
toe te treden tot de nazi-partij*
kostte hem zijn baan aan het in
stituut voor marktonderzoek te
Neurenberg, waarna hij zich'
particulier vestigde als econo-'
misch adviseur. In opdracht van
de verzetsgroep, die in juli 1944'
de mislukte aanslag op Hitler
pleegde, stelde hij tijdens de-
oorlog de plannen op. die het
na-oorlogse Duitsland weer op-
het economische been moest hel-,
pen. Karl Gordeler, een van de
leiders van het verzet, zei toen al'
van hem: „deze man moet mi
nister worden".
