RHODOS
GEEN
GOEDKOOPTE-
EILAND
ONDANKS
HET VELE
GEITENVLEES
KRETA:
IN TUIN VAN
EDEN KENT
MEN VRIENDEN,
GEEN
TOERISTEN
WSm
J,
Weg wezen '72
ZATERDAG 22 JANUARI 1972
ii/j
De oude stad van Rhodos wemelt van de eeuwenoude monumenen, die het frequente komen en gaan van beschermers hebben
gestoffeerd. Op een dromerig plein kan men bijvoorbeeld een doopvont vinden, die nu dienst doet als fontein.
Het strand van Rhodos is smal, maar de zon en de zee vergoeden veel. Daar komt dan nog bij, dat de meeste hotels op het eiland
beschikken over luxueuze zwembaden.
- «LS» 5r^
VB
Koning Minos heeft een belangrijk deel van zijn" leven besteed aan het bouwen van gigantische Een vissersboot, een rotsblok, een kabbelende zee: Kreta biedt het u uit ruime
paleizencomplexen op Kreta, waarvan nu nog de restanten formidabele toeristische troeven zijn.
De beste manier om van Kreta
te genieten is om dit paradijs te
bekijken met de ogen van een
kind. En zodra een spraakzame
Kretenzer u verhalen vertelt, die
nauwelijks meer passen in het
Europees denkpatroon, accep
teer te dan toch met de ernsti
ge, glimlachende verwondering
die aan het eiland verschuldigd
tent. Niets is zo verkwikkend
als een tijdlang weer ongecom
pliceerd als een verwonderd
kind te leven. En op Kreta kan
dat als nergens anders in Euro
pa.
Als u comfort zoekt 00 Kreta,
zult u echt niet veel verder moe
ten gaan dan het Xenia-hotel in
Heraklion en het luxe bungalow
park Cnoss"Beach, tien kilo
meter oostelijker aan de noord
kust. Deze streek is goddank
nog het enige gebied, waar op
Amerikaanse maaier de toeris
tenindustrie uit de grond wordt
gestampt. Voordeel daarvan is,
dat u er alles kunt krijgen, wat
ook in Athene te koop is. U
heeft er warm en koud stro
mend water in uw hotelkamer
en u krijgt tweemaal daags de
bekende internationale toeristen-
pot voorgeschoteld, in casu een
saaie, onpersoonlijke maaltijd,
die het waarschijnlijk goed kan
vinden met .uw maagwand. De
nadelen zijn, dat u er stukken
meer betaalt dan elders op het
eiland en dat de prijsbewuste
Kretenzer u onverbiddelijk be
schouwt als een melkkoe.
Neem als het kan uw auto mee
naar Kreta (de veerprijs is rela
tief laag), want het openbaar
vervoer is mondjesmaat en het
huren van een kleine auto komt
al gauw op zo'n dertig, veertig
gulden oer dag plus 19 cent per
kilometer. Naast het Xenia-hotel
heeft Heraklion nog vele propere
hotels van een lagere klasse en
een aantal jeugdherbergen,
waar u voor 60 ft 70 drachmen
al onder dak bent (1 drachme is
ongeveer 12 cent). Verzuim niet
een bezoek te brengen aan het
wereldberoemde archeologisch
museum, dat een grandioze col
lectie menoïsche kunstschatten
heeft. Kijk ook even in de kerk
van Ayas Minas, waar een per
manente tentoonstelling is van
het werk van de schilder Da-
maskinos, die een leerling was
van El Greco.
Afrtingen
's Avonds is een geliefkoosde
pleisterplaats één van de terras
sen rondom het Vrijheidsplein.
U betaalt daar voor een raki
(een sterke, van druivendroesem
getrokken drank zonder die eeu
wige anijssmaak van de ouzo) 4
tot 5 drachmen. Diezelfde raki
drinkt u op het platteland van
Kreta overigens al voor 1 drach
me. Voor souvenirs kunt u het
beste terecht bij de touristshops
rondom de fontein van Morosini,
waar met flink afdingen vaak
een redelijke prijs uit de bus
komt. Echte antiekliefhebbers
komen aan hun trek bij „Aria-
ne" ook bij de fontein, waar u
bij uw aankoop een betrouwbaar
echtheidscertificaat krijgt.
Als u een authentiek menoisch
paleis wilt zien, moet u naar
Mallia, op veertig kilometer van
Heraklion. In tegenstelling tot
het gerestaureerde paleis van
Knossos met zijn vele duizenden
gangen en kamers, ligt dit door
brand geteisterde bouwwerk niet
op een heuvel. De enige levende
ziel in deze steenwoestenij is de
..filax". de opzichter van
staatswege, die er op toeziet.
Denk vooral niet, dat de door en
door geblakerde inwoners van
Rhodos de doodstuipen krijgen,
als u straks voet aan wal zet op
hun godeneiland, want ze zijn
sinds mensenheugenis gewend
om hun taaie, ongedesemde
brood, hun straffe ouzo en hun
koperen ploert te delen met
bleekgezichten van allerlei slag
en soort. Door de eeuwen heen
is het een komen en gaan ge
weest van brooddronken ver
overaars, rondzwalkende piraten
en slimme kooplieden, die in
Lindos of op de smalle noord
punt hun anker uitwierpen en
vandaar over het eiland uit-
zwalkten.
Het begon met de Doriërs, die
lang vóór onze jaartelling met
primitieve middelen drie steden
bouwden, Lalisos, Kamiros en
Lindos. Vandaaruit dreven ze
honderden jaren achtereen hun
lucratieve handel met oost en
west. Die vredige droom werd
echter wreed verstoord door de
Romeinen, die achter hun kuras
sen een enorme lintworm koes
terden, die een permanent geeu
wende landhonger had. Met hun
onoverwinnelijke oorlogsvloot
stormden ze over de Middelland
se zee op zoek naar nieuwe win
gewesten. Ook Rodos ging roem
loos voor hun krijgsbijl en
werd prompt omgeturnd tot ver-
spiederspost van het groot Ro
meinse rijk.
Na de Romeinen kwamen de
Joanniter-ridders, die door de
moslims uit het beloofde, heilige
land verdreven waren en ont
heemd langs de boorden van de
Middellandse Zee zwierven.
Deze hooggestemde beschermers
van het eeuwig Jeruzalem in
stalleerden zich vorstelijk in de
stad Rhodos, waar ze het pre
cies 200 jaar vol hielden. Toen
zat ook hun tijd erop en vond
Sheik Suleiman de Tweede het
welletjes. Hij stak met een leger
Turken over en lijfde Rhodós
moeiteloos in bij zijn immense
Islam-rijk. Ook hij dacht toen,
dat het voor eeuwig was, maar
zijn nazaten hebben beter gewe
ten. In 1912 kregen de Italianen
weer danig zin in het handwar
me eiland en met vliegende
vaandels en rokende kanonnen
werd Rhodos opnieuw door de
romeinse laars verpletterd.
Die overheersing duurde tot na
de tweede wereldoorlog, toen
Rhodos eindelijk officieel met
het honderden kilometers ver
wijderde Griekse rijk verenigd
werd.
Twaalf parels
De gevolgen van dit eeuwenlang
bakkeleien om het eiland vindt
de toerist in 1972 zonder zoeken
op elke vierkante meter van dit
grootste van de twaalf parels in
de Dodecanesus-archipel terug.
Hij dwaalt door de stokoude bin
nenstad van Rhodos, een verruk
kelijke doolhof, waarin de wan
delaar en de schaarse fietser
het rijk alleen hebben. En tel
kens stoot hij op brokken steen
geworden geschiedenis: slanke
minaretten, gothische paleizen,
Turkse begraafplaatsen, morsige
moskeeën, verweerde stadsmu
ren, stokoude windmolens en
vuurtorens uit lang vervlogen
eeuwen. In de schilderachtige
Mandrakishaven, waar elke
avond opnieuw een pantoffelpa
rade van amoreuze Grieken
plaats vindt („moeders, houdt
uw dochters danig in de gaten),
ontbreekt nu helaas de „Kolos
van Rhodos", één van de zeven
wereldwonderen, die volgens
hardnekkige overleveringen in
het jaar 290 vóór Christus op het
havenhoofd werd gebouwd. Dit
dat u niet per ongeluk een eeu
wenoud steentje in uw zak stopt.
Het mooiste paleis van Kreta is
echter dat van Phaestos bij Mi
res, (dat op zich al de moeite
waard is vanwege zijn kleurrij
ke zaterdagse markt). Vanaf dit
paleis heeft men een onvergete
lijk uitzicht öp de vlakte van
Messare, die door de schrijver
Miller vergeleken werd met de
tuin van Eden. De filax ter
plaatse is een gekerfde filosoof,
die alles weet van dit goddelijk
paradijsje.
Pirrboe in
Als u de rimboe prefereert komt
allereerst de hoogvlakte van
Lassithi in aanmerking. Dit pla
teau wordt omgeven door 18
doodarme dorpen, waarvan
Apollo-beeld was 42 meter hoog
en had een omvang van 20 me
ter. Helaas rukte een aardbe
ving de gigant van zijn wankele
sokkel. Wat er van overbleef
was 300 ton brons, dat door Oos
terse kooplieden werd opgekocht
en op 900 kamelenruggen dwars
door de woestijnen van Azië
naar onbekende koningshoven
werd getransporteerd.
Drinkplaatsen
Geen zevende wereldwonder dus
op Rhodos. maar wel een vracht
aan monumenten en smakelijke
eethuisjes (veel geitenvlees, u
zult er nou echt aan moeten ge
loven). En uiteraard honderden
gemoedelijke drenkplaatsen,
waar u voor een handvol drach
men een glas wijn kan heffen
met goedlachse lokale borsten.
Specialiteiten van het eiland zijn
de gebraden vis met citroen, de
gebakken aubergines (Melitza-
nes), de superieure frikadellen
(Kettedes) die wel even wat
anders zijn dan bij de fritesboer
om uw hoek en de gepeperde
schaschlick (Pouwlakia).
Een absolute toeristische
„must" is de 6tad Lindos op 55
kilometer van de hoofdstad Rho
dos. Het is een wit paradijsje,
dat zich vredig koestert in de
schaduw van de berg, waarop
de restanten van de Akropolis
(zeker zo fraai als zijn grote
broer in Athene) en de vesting
van de Joanniter-ridders jaar
lijks tienduizenden hijgende, he
vig transpirerende pelgrims
trekken. Van daaruit hebben ze
eer betoverend gezicht op de.
kleine haven en de kapel die is
gebouwd ter herinnering aan de
apostel Paulus, die hier in het
jaar. 51 na Christus aan land
kwam.
Taai ongerief blijft ondertussen,
dat u in vrijwel alle seizoenen
niet de enige bent, die op het
idee is gekomen om een bezoek
te .brengen aan Lindos. In feite
is het stadje een opgewarmd Vo-
lendam met bijbehorende souve
nirfuiken, opdringerige gidsen
en propvolle straten. U zult dit
echt voor lief moeten nemen,
want Lindos mag u niet missen.
Als u toevallig in Kremasti
komt, verzuim dan niet een be
zoek te brengen aan de familie
Tsambikakis, die het monopolie
Tzermiadon het grootste en
Psychron het interessantste is.
In dit laatste dorp kunt u voor
30 drachmen een gids huren, die
u naar de geboortegrot van de
God Zeus brengt. Vraag naar
Petros Zervakis, hij is de beste
gids van het dorp.
Verlaat u Heraklion in westelij
ke richting dan komt u via de
goede kustweg in de rustige
badplaats Rethymnon en de
hoofdstad Chania. Vandaar be
reikt u het gebied van Anoya.
de meest onherbergzame streek
van Kreta. Anoya is bekend om
zijn handweefkunst en zijn laar
zenmakers. Brengt u nog de
moed op om 7 kilometer verder
te rijden dan kunt u 100 drach
men op de aankoop van uw
bezitten van souvenirs van olijf
hout. En wordt het verlangen
naar eep echte Turk u op een
gegeven moment te machtig,
dan is een uitstapje naar Kreti-
ka al voldoende om die wens in
vervulling te laten gaan. In dit
slordige dorp woont het grootste
deel van de Turkse minderheid,
die in betrekkelijke vrede leeft
met hun Griekse overheersers.
Hier kunt u ook even aanwippen
bij Moefti Soleimin Kaslioglou
en een bezoek brengen aan het
Turkse kerkhof.
In de stad Rhodos is het cen
trum met de Turkse wijk en de
Socrates-straat verreweg het
boeiendste. Deze wijk grenst
aan de Mandrakis-haven, waar
u hoe dan ook één keer speen
varken moet hebben gegeten in
een van de donkere Griekse eet
huisjes. Een culinaire belevenis,
die u niet meer zal kosten dan
acht gulden. U kunt in deze wijk
ook een origineel Turks bad be
zoeken en desgewenst een duik
nemen in een van de bassins.
En mocht u per se in de zwoelle
avonden de bloemen binnen wil
len zetten, in een nachtclub dan
komt slechts èén lokaal in aan
merking: Bel Passo op een heu
vel in de stad. De rest bestaat
uit neptenten, waar u schandalig
veel betaalt voor ondermaats en
tertainment. Laat u vooral niet
verleiden tot een avontuur naar
een „typisch Griekse show". In
alle hotels worden zulke uitjes
luid aangeprezen, maar neem
van ons aan, dat het een ver
drietige zaak is, waarbij de toe
rist gegarandeerd voor joker
staat.
Niet goedkoop
Denk vooral niet, dat Rhodos
een goedkoopte-eiland is. Dat u
er met een paar losse guldens
even veel deuren in kunt trap
pen als in Spanje of Joegosla
vië. Als u bijvoorbeeld gewend
bent om elke dag maag- en slok
darm te smeren met enkele dub-
belgebeide whisky's of gin-to-
nics, zult u bepaald diep in de
knipbeurs moeten tasten. Drie
tot vier gulden voor een whisky
is op Rhodos een normale prijs.
Een biertje komt ongeveer op
1,20, een ouzo, de nationale
Griekse anijsdrank- vergt een
investering van .85 cent. Goed
koop daarentegen zijn de maal
laarzen besparen, want de bur
gemeester van het bergdorp
Ayos, de heer Aristidis maakt
voortreffelijke maatlaarzen voor
minder dan 1000 drachmen.
Dorpsfeest
Ayos Is representatief voor heel
Kreta. De bevolking ziet u nog
als vriend en niet als toerist. En
het kan gebeuren, dat u spon
taan wordt uitgenodigd voor een
dorpsfeest, waar per traditie uit
sluitend door de mannen ge
danst wordt. Opgezweept door
de ijle muziek van de lira en
het monotone ritme van de laou-
ta springen de dansers steeds
hoger en sneller. Ver na midder
nacht scharen de dorpelingen
zich om de liraris en beginnen
tijden, al dan niet besproeid met
een voortrefeflijke wijn van I
Rhodos zelf. U heeft al een re- I
zdelijke fles voor even een gul- I
den. In een eenvoudig restau
rant (neem als het effe kan half
pension, want de eetzalen van
de meeste hotels zijn niet om
over naar huis te schrijven) be
taalt u voor een ommelette
ƒ1,50, een kip ƒ2,-, een zigeu-
nerspitz ƒ1,50 en voor een
goed stuk kalfsvlees f 3,25. De
salade, die u apart moet bestel
len, bestaat meestal uit toma
ten, komkommers en zacht rie
kende geitenkaas. Die smakelij
ke hap komt u op 1,- te
staan.
Wat de hotels betreft: de meeste
zijr. ultra-modern, kaal en sma
keloos. Dezelfde betonnen kasten
treft u ook aan in Spanje en
Joegoslavië. Verwacht vooral
geen typisch Grieks optrekje,
tenzij u besluit om in Lindos of
een van de kleinere dorpen bij
particulieren in te trekken. Dat
kost u een grijpstuiver en u
krijgt er een patent bed voor.
De stranden op Rhodos stellen j
weinig voor. Ze zijn smal, een j
beetje smoezelig en vele maan
den van het jaar overvol. Daar-
om is het toch raadzaam om
een hotel te bespreken, dat be- 1
schikt over een eigen zwembad, l
Het binnenland daarentegen is I
geweldig: huur daarom voor een
of meer dagen een auto, als het
kan een open minicar. Dat kost
u enkele tientjes per dag. De
hoofdwegen zijn smal en geas- I
falteerd, maar als u de echt in
teressante plekken wilt bezoe
ken, zult u rekening moeten hou
den met een ploetertochtje over
karresporen en zandpaden. Laat
u door dit vooruitzicht echter
niet afschrikken, want u krijgt
er een hoop natuurschoon en een
karrevracht stilte voor terug.
Charters
De meeste Nederlandse tourope- 1
rators hebben inmiddels Rhodos
in hun programma opgenomen. I
Dirk van der Broek heeft al een
15-daagse reis van 440 gulden,
Magneet doet het al voor 398
gulden, Airtour-Nespanda voor
585 gulden, Evenements-reizen
heeft twee kennismakingstochten j
van een week vanaf 265 gulden,
Neckermann heeft een twee-
weekse vakantie vanaf 580 gul
den en de N.R.V. vanaf 445 gul
den. Vergis u echter niet. Als u
de aanbiedingen kritisch door
licht, blijkt, dat het in het ene
geval gaat om kamer met ont
bijt en in het andere om logies
en vol pension. Ook de kwaliteit
var de hotels loopt op Rhodos
sterk uiteen.
ze al improviserend een gezon
gen verhaal te vertellen. Ik was
er toen de beroemdste liraspeler j
van Kreta, Kostas Moundakis
een dergelijke „mandinada"
leidde. Midden in zijn ode aan
Kreta riep hij mij met schorre
stem toe: „en jij, gastvriend, jij I
mag je mond niet houden net
zomin als je de raki mag laten I
staan. Vertel aan de wereld I
over de schoonheid van ons gro-
te eiland".
Welnu, dat doe ik dan maar I
hierbij.
(P.S. de enige Nederlandse tour- I
operator, die rechtstreeks I
vliegt naar Kreta is FIT: prij-
zen vanaf 521 gulden voor twee
weken tot 1632 gulden voor drie
weken).
