Amsterdam verliest
zijn vestibule
Castro:
Cubaanse
revolutie niet
anti-godsdienstig
Radboudzondag
voor religieuze
vorming student
Korte
metten
WIJ, HEREN
VAN ZICHEM (7)
ZATERDAG 8 JANUARI 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 11.
„De Cubaanse opstand is nooit
anti-katholiek, anti-christelijk
of anti-godsdienstig ge
weest". Aldus heeft de Cu
baanse president Fidel Cas
tro gezegd in een interview
met de Latijns Amerikaanse
Nieuwsdienst'in Chili. Het in
terview is dezer dagen over
genomen door het Engelse
katholieke weekblad „The
Tablet".
Castro gaf daarin zijn mening
over de rol van de christe
nen in de Cubaanse revolutie
en ovar de houding van zijn
regime tegenover de kerk.
„We kunnen niet zeggen",
merkte hij op. „dat de Cu
baanse christenen hun best
hebben gedaan voor de revo
lutie. „De christenen die ons
zijn gevolgd waren op zich
zelf staande gevallen, zoals
de priester P. Sardina, die
zich bij onze groep aansloot
en die wij hoogachten."
In tegenstelling tot vele andere
Fidel Castro
niet anti-christelijk
landen van Latijns Amerika
was het christendom op
Cuba niet de godsdienst van
het volk, maar van de rij
ken, die de „godsdienst ge
bruikten als politiek instru
ment tegen de revolutie."
Het conflict tussen de Cubaan
se revolutie en de kerk is
niet van principiële aard ge
weest, maar is ontstaan uit
de botsing met de bourgoi-
sie, die ook door vele geeste
lijken werd gesteund. De Cu
baanse revolutie is nooit
anti-katholiek, anti-christelijk
of anti-godsdienstig geweest.
„We hebben er naar ge
streefd elke vorm van ver
volging of van een anti-gods-
dienstige strijd te vermijden.
De politiek van onze revolutie
tegenover contra-revolutio
nair ingestelde priesters is
altijd grootmoedig geweest,
niet in de laatste plaats om
de imperialisten niet de gele
genheid te geven om de Cu
baanse revolutie als anti-gods
dienstig voor te stellen. De
huidige betrekkingen, aldus
Castro, tussen regime en
keric op Cuba, zijn harmo
nisch, ondanks voortdurende
pogingen van buitenaf zich
tegen de revolutie te keren,
waarbij men zich van gods
dienstige elementen bedient.
Castro sprak zijn waardering
uit voor de werkzaamheid
van diverse religieuze instel
lingen op sociaal gebied,
zoals bijvoorbeeld de zorg
voor zieken en melaatsen.
„Ik heb de onzelfzuchtige
toewijding, waarmee bijvoor
beeld zusters zich in dienst
van deze mensen stellen, al
tijd bewonderd. Wat Latijns
Amerika betrof, zei hij de
christelijke bevrijdingsbewe
gingen positief te waarde
ren. „Wij beschouwen de re
volutionaire christenen als
strategische bondgenoten.
Met hen moeten we het so
cialisme opbouwen. Zonder
christenen zal elke revolutie
in Latijns Amerika slechts
onvolledig zijn.
0 Bernini's fontein op de Piazza Navona in Rome was op
Driekoningen weer het middelpunt van een oude traditie:
de verkoop van speelgoed voor Romeinse kinderen. Voor
heen werd dit geacht door de schoorsteen te komen, niet
uit de hand van de Sint maar van Befana, de grootneuzige
heks, vliegend op haar bezem.
Scherpe reactie
van Franco op
houding Kerk
Het Spaanse staatshoofd gene
raal Franco,, heeft in een
toespraak op buitengewoon
scherpe wijze de inmenging
van de kerk in staatsaange-
legenheden veroordeeld. Hij
zou een dergelijke inmenging
niet dulden en voegde er aan
toe: „de Staat kan het zich
niet permitteren om lijdzaam
bij activiteiten die in bepaal
de kringen van de geestelijk
heid ontplooid worden, toe te
kijken.
De kerk zou zich moeten be
perken, tot haar „geestelijke
taak". Als zij zich echter, zo
zei Franco, „gaat mengen in
staatsaangelegenheden en
daardoor de vredige samen
leving van het Spaanse volk
verstoort, dan zal de staat
zich verdedigen".
Deze uitlatingen van generaal
Franco zijn in kerkelijke
kringen van Spanje zeer kri
tisch ontvangen. Zij worden
in verband gebracht met de
steeds toenemende kritiek
vanuit de kringen der hiërar
chie, de priesters en de le
ken in Spanje op het optre
den van de politie en op de
sociale en politieke misstan
den. Ook zouden ze betrek
king hebben op de steeds dui
delijker wordende roep vanuit
katholieke kringen om socia
le en politieke hervormingen.
„De katholieke student die zijn
medeverantwoordelijkheid in
en voor onze wereld wil aan
vaarden, moet in staat zijn
deze verantwoordelijkheid op
zich te nemen. Hij moet kun
nen toekomen aan die vra
gen en problemen, die begin
nen, daar waar de weten
schap ophoudt. Hij moet de
gelegenheid krijgen, om tot
een eigen overtuiging te ko
men. Daarbij heeft hij more
le en materiële steun nodig".
Aldus schrijft de Radboudstich-
in een folder ter gelegenheid
van Radboudzondag, morgen
9 januari. Het is de Rad-
boudstichting, die een steeds
groeiend aantal katholieke
studenten de ruimte en mo
gelijkheden biedt om bij de
bedoelde vorming en ontwik
keling te helpen.
In de Radboudstichting werken
de bisdommen, de universi
teit en hogeschool, studenten,
geldgevers en anderen sa
men om de doelstelling van
de stichting aan te passen
aan de gewijzigde omstan
digheden in kerk, maat
schappij en wetenschapswe
reld.
Vroeger hield de Radboud
stichting zich bezig met de
financiering van het niet
door de staat gesubsidieerde
deel van de exploitatiekosten
van de katholieke universi
teit en hogeschool. Nu deze
volledig gesubsidieerd wor
den is de Radboudstichting
zich bezig gaan houden met
andere taken.
Met financiële hulp schept
men mogelijkheden voor de
studentenzielzorg, omdat
men van mening is dat de
kerk present moet blijven bij
het zoeken en tasten van de
katholieke studenten. Dat
moet gebeuren via persoon
lijke contacten, maar ook
door gespreksgroepen, confe
renties, zondagsvieringen
e.d.
De stichting bezint zich ook op
nieuwe taken, die door ge
brek aan financiën nog niet
aangevangen konden worden.
Bij gelegenheid van Radboud
zondag hebben de Nederland-
se bisschoppen een brief ge
zonden aan de priesters, die
aangespoord worden, de in
zameling voor de Radboud
stichting aan te bevelen.
KERK
EN WERELD
De Nederlander, kardinaal
Jan WiMebrands. hoofd van
het Romeinse secretariaat
voor de eenheid der christe
nen, zal op uitnodiging van
(fe Noordduitse evange-
lisch-katholieke commissie,
medio maart van dit jaar
een inleiding houden over de
resultaten die tot nu toe ge
boekt zijn, nadat de dialoog
tussen de lutherse wereld
bond en het Vaticaan vier
jaar geleden op gang is ge
komen.
De Zweedse staat heeft voor
de eerste maal officieel een
katholiek tijdschrift financië
le hulp geboden. Het betreft
het maandblad „Katolsk Ob
servator", een tijdschrift dat
vooral bedoeld is voor katho
lieke immigranten. Naast *de
vijfduizend kronen voor het
blad gaf de staat het bisdom
Stockholm ook zestigduizend
kronen voor hulp aan gast
arbeiders.
0 Op 2 januari 1973 wordt de
honderdste geboortedag van
de H. Theresia van Lisieux
(Frankrijk) feestelijk her
dacht. Bij gelegenheid van
dit jubileum is er in Duits
land reeds een werkgroep
geformeerd, die zich met de
voorbereiding van de feeste
lijkheden bezig gaat houden.
De in 1897 overleden Theresia
werd in 1925 heilig ver
klaard.
0 Paus Paulus heeft het ont
slag van de 76-jarige aarts
bisschop van Dublin, John
Charles McQuaid, aanvaard.
Tot opvolger van de opper
herder. die 31 jaar lang
aartsbisschop van Dublin
was, is de 47-jarige priester
Dermot Ryan benoemd.
Het befaamde Noord-Zuidhollandsche Koffiehuis wie kent het niet te Amsterdam gaat weg. De metro moet vóór alles
erdoor.
AMSTERDAM De bouw van
de Amsterdamse Metro is
niet alleen ruïneus voor de
gemeentelijke financiën - de
eerste lijn dreigt al 200 min.
duurder te worden dan was
geraamd - maar zal ook in
het stadsgezicht blijvende lit
tekens achterlaten. De eerste
ernstige ingreep staat voor
de deur en het wordt be
paald geen face-lifting. An
ders gezegd: het Noord-Hol-
landsch Koffiehuis tegenover
het Centraal Station moet
verdwijnen.
In de eerste plaats betekent dit
verdwijnen een architectoni
sche verliespost van beteke
nis. In het standaardwerk
"De Amsterdamse Bouw
kunst 1815-1940" staat het
etablissement omschreven
ais "een bouwkunstig werk
van de eerste orde."
Er zijn vage plannen om het
koffiehuis na de sloop op te
slaan en later elders te her
bouwen, ongeveer zoals dat
met molens ook wel gebeurt.
Er wordt overwogen om het
een plaatsje te geven aan de
Amstel als onderdeel van de
internationale bloementen
toonstelling Floriade die dit
jaar de indruk moet gaan
wegnemen dat Amsterdam
alleen maar troosteloze be-
tonklompen kan neerzetten.
Maar dan nog...
Architect Leliman had de om
ringende bouwstijlen van
Cuypers en Berlage in zijn
hoofd, toen hij in 1911 het
Noord-Hollandsch Koffiehuis
ontwierp. Hij liet zich daar
door inspireren en - nog be
langrijker - hij paste zich er
bij aan. Zijn scheppinkje
voegde zich in het architec
tonisch geheel van Amster
dams
nis een parel in een collier.
Het hoorde er onlosmakelijk
bij. Nu men het gaat afbre
ken en elders neerzetten,
ontneemt men het per defini
tie zijn karakter en sfeer.
Architect Leliman ontwierp, in
1911 een trefpunt in het hart
van een metropool, niet een
paviljoen voor een park. Had
hij deze laatste opdracht ge
kregen, er zou zonder twijfel
iets totaal anders van zijn
tekentafel gekomen zijn.
Uit bouwkunstig oogpunt valt
het verdwijnen van het
Noord-Hollandsch Koffiehuis
dus ernstig te betreuren.
Maar er is meer. De volks
mond wil dat men zijn af
spraakjes maakt „onder de
klok van 't Centraal Station".
In de praktijk kwam het er
echter meestal op neer dat
men naar de overkant wipte,
waar de koffie altijd warm
en sterk was en het appelge
bak zo uit de oven leek te
komen. Bijna niemand die
ooit Amsterdam heeft be
zocht, zal het Noord-Hol
landsch Koffiehuis hebben
overgeslagen.
Hoeveel echtparen in Neder
land zullen terugdenken aan
het moment dat ze elkaar
daar in die intieme sfeer van
oud bruin en discrete bedie
ning eeuwige trouw in de
oren fluisterden? Hoeveel ge
zinnen, hoeveel vrienden
hebben er op hun weerzien
geklonken? Hoeveel toeristen
hebben zich er het hart ver
sterkt alvorens de cosmopoli-
tische chaos van de grach
tengordel in te duiken en
hoeveel hebben er na afloop
van hun bezoek de dreigende
kater weg proberen te spoe
len? Van hoeveel geheime
romances zouden dc muren
vertellen als ze spreken kon
den?
Het Noord-Hollandsch Koffie
huis was kortom een tref
punt, nationaal zowel als in
ternationaal, van een allure
die alleen te vergelijken is
met de Brainbox - de bar
hoog in het stationsgebouw
van Schiphol waar Johnnie
de tongstrelers mengt die tot
in Los Angeles of Sidney toe
gesprekstof leveren. Het
placht er in vele talen te roe
zemoezen van de zaketige-
sprekken en de telefoon
stond bol van de transacties,
commercieel of anderszins.
Het houten terras 25 centime
ter boven het water van het
Binnen-IJ was even spraak
makend als dat van Ameri-
cain op het Leidseplein,
maar had het voordeel van
het uitzicht op de Prins Hen
drikkade met zijn Nicolaas-
kerk en op het bezige
scheepvaartverkeer ervoor.
Wie daar de eerste lente
straaltjes ging opvangen of
afscheid kwam nemen van
de laatste herfstzon, zoals
duizenden jaarlijks deden,
wist dat het leven goed kon
zijn. En hield er misschien
nog een tekening of schilde
rij aan over ook, want het
terras van het Noord-Hol
landsch koffiehuis was een
geliefd werkterrein van kun
stenaars.
Bij een afscheid als dit past de
onvermijdelijke terugblik.
Weet dan dat het de heer A.
A. Smita - grondlegger van 't
huidige horeca-concern
Smits Restaurants NV - is
geweest die het etablisse
ment zijn faam heeft be
zorgd, daarbij streng op de
vingers gekeken door de ei
genaar, zijnde de Noord-Hol-
landsche Tramweg Mij, later
omgedoopt tot de Noord- en
Zuid-Hollnndse Vervoer Mij.
Deze verplichtte de huurder
bij voorbeeld om er zorg
voor te dragen dat in de
Tweede Klasse Wachtkamer
steeds en in voldoende mate
"frisch drinkwater" ten be
hoeve van de passagiers
aanwezig was. Het personeel
dat ter bediening van de
gasten aanwezig was, moest
"van de beste soort" zijn en
diende zich stipt aan de re
gelen der orde te houden. Bij
afwijkingen moest de Sta
tionschef terstond voor ver
wijdering van het betrokken
personeel opdracht geven.
Voorts diende de huurder er
voor te zorgen dat in het eta
blissement te allen tijde een
deugdelijk uurwerk goed
zichtbaar en afleesbaar aan
wezig was dut onder alle om
standigheden gelijk liep met
het hoofduurwerk van het
Centraal Station.
De prijslijst vun die dagen
vermeldde koffie met room
voor vijftien cent en m i ra bel
le ngebnk van een kwartje.
De duurste consumpties die
men erop aantreft, zijn
"Stout per fleschje" en
"broodje kalfsvleesch"
veertig cent.
Die bedingen zijn reeds lang
legendarisch. Kn spoedig zul
het Noord-Hollandsch Koffie
huis zelf ook tot de legenden
behoren. De stadsplanners
zullen er best een nieuw
plekje voor weten te vinden.
Maar het zal niet hetzelfde
zijn. Hoogstens zullen wande
laars langs de boorden van
de Amstel er op zondagmid
dag even uitblazen en een
beetje verdrietig verzuchten:
"Weet Je nog van toen?"
Zijn genoeglijke vestibule is
Amsterdam voor eeuwig
kwijt.
Coene moet ook in het bezit komen van het
kasteel zelf en het belendende park, als
hem niet binnen het jaar na de dood van
de oude baron, de voor die tijd aanzienlijke
som van 40.000 fr. als uiterste delging
wordt terugbetaald. Niemand zou ooit
dwaas genoeg zijn zo'n bedrag te betalen
voor een vervallen kasteel. Dat dacht Coe
ne altijd. En toch!
Als antwoord op zijn roerende brief ontvangt
onze pastoor uit Kongo volgend antwoord
van Luc van Berckelaer, de jonge baron:
„Mijn vrouw en ik hebben besloten ons
voorvaderlijk kasteel te redden. Wij beta
len de som van 40.000 fr. door tussenkomst
van notaris Dutry. Mijn vrouw, die geen
soliede gezondheid heeft, wil zelfs Kongo
verlaten en zich op ons kasteel voorgoed
komen vestigen. Tot binnenkort dus."
ten triomf voor Munte. Een ware tegenslag
voor Coene. Het Wazinghuis zelf blijft een
bolwerk van de gehate „heren van 't kas
teel"
Haar ook de pastoor heeft tegenslagen. Moe
der overste Cent is er één van. Dat zij zie
ken en oude mensen gaat helpen, bravo!
Maar dat zij haar populariteit uitbuit om
„bonden" van allerhande te stichten, en in
de parochie onrust te zaaien door haar ge
leuter over sociale en politieke ontwikke
ling. Nee!
lp de speelplaats van de bewaarschool ont
moeten de twee groten van Zichem weer
eens elkaar. Munte trippelt als een kemp
haantje naar de onverstoorbare moeder
overste. Deze vangt de schok op met een
vriendelijke begroeting: „Goeie dag, me
neer pastoor. Weer op uw gewone dag ge
komen naar onze kleutertjes?" „Mag ik
niet?" bromt de pastoor.
„Natuurlijk. Ik wilde u juist komen zeggen
dat de oude Mie Boot erg ziek is."
„Kondt ge me dat niet eerder zeggen? Gij
zijt er al bij geweest zeker?"
de
„En het laatst bij de pastoor! Die is niet zo
belangrijk!"
„Is het verkeerd de mensen te helpen, me
neer pastoor?"
„Nee, maar het is verkeerd daar politiek
mee te bedrijven. Straks komen ze nog bij
u te biechten."
„Ik weet mijn plaats, meneer pastoor. Ik be
drijf geen politiek. Ziekenbond, pensioen
kas, welstand, is dat politiek? Nee niet
waar? Dat is vooruitgang."
„Daar hebben we het. Vooruitgang. Eva was
ook voor de vooruitgang. En wat is er van
gekomen. En het is zeker ook geen politiek
de kandidatuur van die geus van 'n smid
te steunen bij de gemeenteraadsverkiezin
gen van volgende zondag? Zijt ge zot? Is
dat 'n vent voor de gemeenteraad? Zo'n
geus!"
„Hij is geen geus. En er zit tenminste fut in
hem", weerlegt moeder Cent. „Fut, fut!
En of hij een geus is of niet, daar hebt gij
niet over te oordelen! Zijt gij pastoor of
ben ik het?"
De non haalde haar schouders op.
„En, Moeder Cent, dat propagandabal van
volgende zaterdag, om stemmen te ronse
len voor de smid, dat moet ge afgelasten!
Hoort ge 't?"
„Ge waart'toch nooit tegen dansen!"
„Nee. Maar wel als de politiek van de duvel Munte trippelt als een kemphaantje naar
wo.r<lt' de onverstoorbare moeder overste.
Nijdig tikt de paraplu van de pastoor naar
de schoolpoort...
Jef de smid heeft zich inderdaad kandidaat massa dingen. Een fanfare stichten par-
gesteld voor de gemeenteraadsverkiezin- bleu, het volk verheffen... enz... enz....
gen. Voor de vooruitgang. Voor het welzijn Hij is populair en de burgemeester, die
van qllen. Wat hij dan zal doen? Och, een thans met een coalitie moet regeren.
hoopt, met Jef op zijn lijst, de meerder
heid te behalen. De smid wordt overmoe
dig. Hij krijgt er zo'n kop van, zegt Mela-
nie tegen haar zuster, de nog wat ziekelij
ke vrouw Coene. Jef staat schaamteloos
gemene liedjes te zingen in volle café's.
Hij valt openlijk pastoor Munte lastig met
allerlei bezwaren tegen schriftuur en ge
loof, en hij -noemt Rozelien alsmaar „me
neer de Deken".
Maar geen reus zo sterk of hij heeft -en
zwakke plek. De zwakke plek van onze
smid is Niske. Rozelien kent die. Zij ba
zuint het niet uit, zij fluistert het iedereen
toe. „Gij weet toch hoe hij zijn zoon Niske
behandelt. Die brave jongen, die ook het
beroep van zijn vader aanleert. Die heeft
wat te verduren. Niets van wat hij doet
vindt genade in de ogen van de bullebak.
Altijd snauwen en berispen. En de jongen
wordt dat beu. Hij zoekt natuurlijk troost
buitenshuis. Helaas! Met dat Tilleke Sa
vooi, de zuster van die slet, die Bette Sa
vooi, met wie Broos de stroper heeft moe
ten trouwen. Zou de smid nog zo'n grote
bakkes opzetten als hij dat wist?
Het bal gaat die zaterdag door. ondanks de
vermaningen van pastoor Munte. De fanfa
re van Okslaar komt spelen en het gaat er
geweldig aan toe. Fons Coene heeft er zijn
vroom Marieke toe over kunnen halen eens
met hem te komendansen. Vóór dat ze
volgende dinsdag binnen gaat in dat kloos
ter. Hij neemt al een voorsmaakje met
haar in het café van haar vader, de kos
ter.
Sepke, de vrollfkste kwant van Zichem, eer
ste boereknecht bij Coene en broer van de
Witte, zat al lang achter het flink blozen 'n
Wieske aan. Onder het dansen weet hij
haar jawoord af te dwingen, door haar te
zweren dat zij zijn eerste „serieuze" liefde
is. Niske van de smid laat zich tildens een
kleine ontsnapping uit de zaal allerlei pa
radijselijke voorstellen in het oor fluisteren
door het verleidelijke Tilleke Savooi...
Jef de Smit heeft zich kandidaat gesteld
voor de gemeenteraad.
