Predikant
ontvlucht
situatie in
Zuid-Afrika
IR. H. A. ROBBE GROSKAMP:
Ik moet dat doen voor mijn Tibetaans ple
Freiburgse
progressieven
in opspraak
Vredesbeweging
bijeen in Brussel
Apostel
Petrus en
Alexandrië
Kerk en
Wereld
Korte
metten
15
Water
melk
en
IJDAG 10 DECEMBER 1971
;n de
ang ikaanse deken Ffrench-
Beytag, die onlangs werd
veroordeeld tot vijf jaar ge
vangenisstraf, is niet de eni
ge christen in Zuid-Afrika
die geïnspireerd door het
evangelie zich verzet te-
de apartheidspolitiek.
„Er zijn twee manieren om
in Zuid-Afrika te leven, ofwel
je sluit je ogen voor alles
om je heen is, ofwel je
opent ze en je wordt gek ge
maakt door wat je ziet", zo
verklaarde ds. Donald Mor
ton recentelijk in Londen,
kort nadat hij gevlucht was
uit Zuid-Afrika, zijn vader
land, dat hij nog nooit eerder
verlaten had.
wem
de
rburg
amp.
doen
Do
r ooi
ie 31-jarige methodistische
predikant ontsnapte daarmee
aan een zich sluitend net van
de inlichtingendienst. „Pas
in het begin van dit jaar, zo
zei Morton, werden mijn
ogen volledig geopend. Ik be
gon aan mijn ambt in het
geloof dat de geestelijke rol
van het christendom belang
rijker was dan wat ook.
Maar het is de huichelarij
van het stadsleven geweest
waardoor ik me volledig
geëngageerd heb".
Begin dit jaar werd Morton
aangesteld voor twee kerken
in Pretoria, een van de Eu
ropeanen, de ander van het
gekleurde ras. Hij verloor
ongeveer een derde van zijn
blanke gemeente van hon
derdvijftig mensen, toen hij
hen vertelde dat Zuid-Afrika
afstevende op een situatie
die gelijk of zelfs erger was
dan Nazi-Duitsland.
Anderen namen echter hun
plaats in, die de ingeslagen
richting van Morton onder
steunden. Hij organiseerde
zijn kerkleden in een bewe
ging. Deze gemeenschap be
gon cursussen te geven in le
zen en schrijven, in hygiëne
en kinderverzorging. De vei
ligheidsdienst stelde een dos
sier op over Morton en dat
werd aan verscheidene leden
van zijn gemeenschap ge
toond, teneinde hen te intimi
deren.
De grootste krachtmeting be
gon vorige maand, nadat
Morton op de preekstoel
sprak over de geheimzinnig
heid rond de dood van de In
diase onderwijzer Timol, die
tijdens een razzia gevangen
werd genomen en naderhand
stierf, nadat hij van de tien
de verdieping van het politie
bureau was gevallen. Morton
vertelde over verminkingen
aan het lijk die door de poli
tie moesten zijn toegebracht.
Een week later begon de po
litie zijn vrienden uit te ho-
„Ik ontving een telefoontje,
waarin iemand zei dat ik
maar beter het land kon ver
laten. De politie had rond
verteld dat ze genoeg bewijs
materiaal tegen mij hadden,
om mij levenslang op te ber
gen". Hij boekte een vlucht
naar Engeland, maar werd
op weg naar het vliegveld
nog door de politie achter
volgd. Hij dook onder in een
flat van een vriend en werd
onder valse naam naar het
vliegveld gesmokkeld. Zijn
vrouw en twee kinderen
t 's Lands wijs, 's lands eer, ook bij het bidden. Bij het „altare del sacramento'" in de Sint
Pieter te Rome kan het zijn, dat'men deze gebedshouding tegenkomt. Naar Hollandse
begrippen „bidden in de vergrotende trap".
heeft hij in Zuid-Afrika ach
ter moeten laten.
De predikant heeft inmiddels
ook Engeland weer verlaten
en is naar New York gevlo
gen, omdat hij vreesde dat
de veiligheidsdienst van de
Zuid-Afrikaanse politie in
Groot-Brittannië iets te goed
georganiseerd is.
„Dit is de eerste keer dat ik
buiten Zuid-Afrika ben. Maar
ik zal nooit werkelijk ver af
zijn van de onmenselijkheid,
waarover men in Zuid-Afrika
bijna dagelijks hoort. Eens
zal ik terugkeren", aldus ds.
Morton.
De theologische faculteit van
de universiteit van Frei
burg in Zwitserland Is het
voorwerp van een felle dis
cussie geworden. Meer be
houdende katholieken be
schuldigen via krantenartike
len en vlugschriften de theo
logische faculteit ervan dat
ze niet katholiek meer is.
De openlijke kritiek richt zich
met name tegen de als pro
gressief bekend staande
hoogleraren MUller, Pfrürt-
ner en Mehrl. Het onbehagen
is aan de oppervlakte geko
men naar aanleiding van een
rede van prof. dr. MUller in
Bern, waarin deze had ge
sproken over een proefhuwe-
Iijk tegen de achtergrond
van een stapsgewijze inwij
ding in de sexualiteitsbele-
ving.
Van de publikaties van prof,
dr. MUller wordt vooral zijn
boek over het gezag in de
kerk, „Hiërarchie of volks-
souvereiniteit", aangevoerd
als een bewijs van zijn afwij
ken van de ware leer der ka
tholieke kerk. Het bestuur
van de theologische faculteit
heeft naar aanleiding van de
openlijke kritiek die de vorm
van een rel heeft aangeno
men een onderzoek gelast.
De voorzitter van de faculteit,
prof. dr. O'Neill heeft er in
een communiqué op gewe
zen, dat ieder het recht heeft
om de faculteit te wijzen op
onjuistheden in de leer,
maar hij pleitte tevens voor
de nodige ruimte om zelf,
trouw aan de kerkelijke
overlevering, te kunnen zoe
ken naar oplossingen voor de
problemen, waar de kerk
van vandaag mee te kampen
heeft.
De Grieks-orthodoxe metropo
liet van Ethiopië, dr. Metho-
dios Fouyyas heeft in het
theologische tijdschrift van
het patriarchaat van Alexan
drië een opzienbarend artikel
geschreven.
In het artikel „De apostel Pe
trus in Alexandrië", probeert
de opperherder van de
Griekse en Syrische diaspora
in Koptisch Ethiopië te be
wijzen dat de apostel Petrus
lange tijd in Alexancfrië
heeft gewerkt, iets dat in de
brief aan de evangelist Lu
cas niet wordt vermeld. Me
tropoliet Fouyyas verwijst
naar de handelingen van de
apostelen, waar sprake is
van de Alexandrijn Apollo.
In een van de oudste hand
schriften staat hierbij de
toevoeging, dat Apollo reeds
in Egypte tot het christen
dom was bekeerd. Uit an
dere Schrift- en Vader-tek-
sten trekt dr. Fouyyas de
conclusie, dat destijds in
Alexandrië nog een sterk
joods getint Christendom
werd verspreid en dat ver
moedelijk ook het Mattheus-
evangelie, dat, als het niet in
Alexandrië geschreven is.
daar toch zeker onder auspi
ciën van Petrus in het
Grieks werd vertaald.
De wereldraad van Kerken
heeft opnieuw 830.000 dollar
naar New Delhi gezonden
voor het hulpwerk van Pa
kistaanse vluchtelingen in In
dia. In totaal is nu via de
Wereldraad meer dan twee
miljoen dollar aan het hulp
werk geschonken. Rond half
december zal opnieuw
850.000 dollar worden ge
stuurd.
De Evangelische kerk in het
Westduitse Rijnland heeft be
sloten de eerstvolgende Kir-
chentag in 1973 in de stad
Dusseldorf te houden. Het
thema voor deze vijftiende
Kirchentag luidt: „Niet bij
brood alleen".
9 De aartsbisschop van Para
guay, mgr. Rolon heeft het
plan van het regiem Stroess-
ner, om een paleis van justi
tie te bouwen, bekritiseerd.
„De mensen hebben geen
duur paleis nodig, maar wel
een duidelijke, vlugge en
eerlijke rechtspraak. Als dat
eenmaal zo ver is, kan er al
tijd nog een bescheiden pa
leis van justitie gebouwd
9 De Vaticaanse posterijen
geven het komend jaar vier
serie postzegels uit. Een
Bramante-serie, een Vene-
tië-serie, een serie ter ge
dachtenis van de 500ste
sterfdag van kardinaal Bes-
dachtenis van de 100ste
sterfdag van Lorenzo Perosi
en Don Luigi Orione.
9 In Madrid is de aartsbis
schop van Santiago di Com-
postela, kardinaal Fernando
Quirga Y Palacios op 71-jari-
ge leeftijd overleden. Het
college van kardinalen telt
nu nog honderdtwintig leden.
Het maandblad Kruispunt,
een blad van zeven orden en
congregaties krijgt met in
gang van 1 januari een
nieuw gezicht. Het nieuwe
Kruispunt zal zich ook voor
het eerst bezig gaan houden
met kritische begeleiding
van theologische problemen.
9 Volgens de Duitse hoogle
raar prof. dr. Gerhartz uit
Frankfurt moet de katholie
ke kerk een echtscheiding
niet tegen houden of onmoge
lijk maken als het huwelijk
in feite al duurzaam is ont
wricht. Het gebod „Wat God
verbonden heeft zal de mens
niet scheiden", moet volgens
de hoogleraar niet gezien
worden als een strikte wet,
maar als een ideaalbeeld.
9 De Spaanse kardinaal Arturo
Tabera Araoz heeft onlangs
gewezen op de aanpassings
moeilijkheden waar kinderen
van gastarbeiders mee ge
confronteerd worden. Naar
zijn mening ondervinden de
kinderen er psychologische
schade van, als ze, net na
het leren van hun moeder
taal, zich in een vreemde
taal moeten leren uitdruk
ken.
Vertegenwoordigers van de
Praagse Christelijke Vredes
beweging hebben onlangs
een bijeenkomst in Brussel
gehouden met veertig
rooms-kntholleke geestelijken
uit België, Nederland en
Frankrijk. Namens de
Praagse Vredesbeweging
nam onder meer olsschop
dr. Tibor Bartha van de her
vormde kerk in Hongarije
deel. Deze is vice-president
van de Praagse vredesbewe
ging-
Volgens een bericht van het
Hongaarse hervormde pers
bureau is er gesproken over
ethische aspecten in de
rooms-katholieke theologie,
met name op het gebied van
het vredeswerk, over het
vraagstuk van de vrede en
veiligheid in Europa en de
rol die de Praagse Vredesbe
weging daarbij kan vervul
len.
De Praagse Vredesbeweging i
enkele tijd geleden in het
nieuws gekomen toen vrijwel
alle afdelingen in Westerse
landen waaronder Nederland
uit deze beweging traden,
omdat de beweging na de in
val van de Russen in Tsjecho-
Slowakije steeds meer als
een politiek instrument van
Moskou werd gezien.
Bij de opgeheven westerse af
delingen waren voornamelijk
leden van protestantse ker
ken aangesloten.
(Van een onzer verslaggevers)
TRECHT "Louter bewogenheid met wat er te gebeuren
zou staan met het dorp van "onze" kinderen, Dharmsala,
in India, als het oorlogsgeweld tot daar zou doordringen,
heeft me bewogen om telegrammen te sturen aan de le
gerleidingen van India en Pakistan om de oorlogshande
lingen in dat gebied te stoppen. Onze kinderen inderdaad.
Tibetaanse kinderen die wij als stichting hulp aan Tibeta-
nen (S h a t geadopteerd hebben. We betalen een be
paald bedrag per maand, 40 gulden, en voor dat geld kan
oen kind in India leven en onderwijs krijgen, "aldus een
bewogen ir. H. A. Robbé Groskamp uit Utrecht.
tt gaat hier om kinderen van
Tibetaanse vluchtelingen. Ze
venhonderd kinderen, die in een
dorpje, zo'n 50 kilometer van
het oorlogsgebied, bij elkaar le
ven en werken onder supervisie
*an een zuster van de Dalai
Lama, mevrouw Pema Gyal-
Th heb zelf een meisje geadop-
dat ik telegrammen gestuurd
heb aan de legerleidingen van
India en Pakistan en gestipu
leerd dat de S h a t erg dank
baar zou zijn als het gebied
rond "ons" dorp zou worden ge
demilitariseerd. Waarom?
Pleegkinderen zijn net als an
dere kinderen, het zijn onze kin
deren."
Jeerd van 12 jaar. Goed, ik heb "Of het iets zal uithalen? Moge-
haar nooit gezien,
"iet zo belangrijk. Het gaat nu
Wet om het direkte contact, het
is meer een sponsorschap. Het
fnige contact is zo nu en dan
ten briefje van mevrouw Pema
Gyalpo. Het meisje zelf kan nog
leen Engels schrijven en alleen
.®aar Tibetaans.
ye hebben er lang over gepraat
jo toen viel bij mij het besluit:
moet nu telegrammen gaan
tfren aan de legerleidingen
,'an India en Pakistan. Mis
kien wist ik dat ik op dat mo-
$ent nog meer moest doen. Ik
""tfcst brieven schrijven aan
hnbassadeurs. Ik heb het ge-
laan."
'o dag later heb ik een brief ge-
jweven en aangeboden aan de
Tidlase ambassade en aan die
Pakistan. Ik heb erin gezet
lijk dat de zusterorganisaties
van de S h a t in de Europese
landen en in Amerika en Cana
da eenzelfde soort brieven zul
len gaan schrijven en dat daar
door de druk op de Indiase en
Pakistaanse regering zal toene
men. Mogelijk zullen we dan be
reiken dat de beide legers res
pect gaan krijgen voor een dorp
dat practisch uitsluitend bestaat
uit kinderen met een paar op
voeders, 'n paar onderwijzers en
wat verplegend personeel. Het
is toch geen oorlogsgebied. Het
gaat hier om kinderen. Zouden
die dan niet gespaard kunne
worden?
"Toen ik vorig jaar mei, op aan
dringen van vrienden en kennis
sen, dat meisje adopteerde wist
ik dat het niet een echt geadop
teerd kind zou zijn. De ouders
ervan leven nog en werken bij
de wegenaanleg ergens ln India.
Een paar maanden later kreeg
ik een briefje van de zuster van
de Dalai Lama, mevrouw Pema
Gyalpo, waarin me duidelijk
werd gemaakt dat deze kinde
ren hun adoptief ouders zien als
hun echte ouders".
Het is voor mij echt een probleem
geweest of ik nu ook Hans
moest zijn of vader van dat
meisje. De brief van mevrouw
Pema Gyalpo heeft me duidelijk
gemaakt dat het geloof in rein
carnatie dat deze Tlbertaansc
kinderen hebben veel problemen
oplost'. „Zij geloven inder
daad dat wij pleegouders op
hun weg zijn gekomen omdat er
in het verleden contact is ge
weest tussen deze kinderen en
ons. En daarom voel ik me vol
komen gerechtigd om mezelf
vader van zo'n kind te noemen.
Maar als je vader bent dan heb
je ook de verplichting om voor
je kind op te komen en zo den
ken alle pleegouders van deze
kinderen erover. Daarom moet
het krijgsgeweld in die streek
ophouden."
Ir. Robbé Groskamp. 62, oud
spoorwegman, zegt het bijna fel
"en denk nu niet dat ik bij elke
actie, voor welk doel dan ook-
zo reageer. Toegegeven, ik heb
laatst met die Israël-actie een
open brief aan Schmelzer ge
schreven, maar dat ligt eigen
lijk heel anders."
"Ik ben met de jaren bezadigder
geworden: ik heb langzamer
hand begrepen dat je wel een
actie kunt voeren maar dan
voor een concreet doel. anders
word je een stenengooier door
ruiten".
Er schijnen mensen te zijn dit
nooit water drinken. ..Watei
is goed voor de honden" zeg
gen ze, als ze niet al te vee!
van honden houden, of „wa
ter is net goed genoeg om jt
voeten mee te wassen". A It
drank komt het alleen in
aanmerking wanneer er ab
soluut niets anders voorhar
den is en de dorst buitenge
woon g root.
Ik begrijp die mensen niet.
Voor mij betekent dorst: zin
in w.ater. Al het andere it
behelpen. Ik schat dat Ik pet
dag ongeveer twee liter wa
ter drink, recht uit de kraan.
Het vreemde is dat dit eigen
lijk alleen maar thuis kan.
Overal elders ben je de slaaj
van de grote gulheid. Een
gewoon glas water kun je
nergens krijgen zonder dal
je er eerst een vermoeiende
veldslag voor levert. Kennis
sen noemen eerst zes andere
frisdranken op die ook gro
tendeels uit water bestaan,
maar waaraan om een duis
tere reden koolzuur of zuur-
tjessmaak is toegevoegd,
pas dan komt onder tamelijk
veel hilariteit het begeerde
water op de proppen. Obers
in cafés houden het nog lan
ger vol. Ze doen alsof ze hel
woord „water" niet eens
verstaan, of het een vies
woord is dat de klant maar
uitspreekt om te testen of zo
ertegen kunnen. En als ze
het verstaan, vragen ze of
het Spa of Vichy moet zijn.
Wie de strijd volhoudt, krijgt
tenslotte gewoon water en hij
hoeft er na zijn titanische in
spanningen ook niet voor te
betalen. Ik denk dat dit iets
verklaart: water is gratis.
Een glas water is de kleinst
denkbare aalmoes. Daarom
mag het niet aan gasten ge
geven worden en willen
obers het woord niet kennen.
Maar nu het drinkwater hier
zo slecht wordt, dat hel
geïmporteerd moet worden,
komt daar misschien veran
dering in. Wie weet gaan we
het binnenkort nog beleven
dat obers op de bestelling
„water" even gretig reage
ren als nu op „champagne",
en dat men van alle kanten
rond de tafel waar deze luxe
drank geserveerd wordt, zich
gaat afvragen of het wel
echt water is en waar die lui
dat toch van doen.
Zover is het nog niet. maar we
gaan toch een aardig eind in
die richting. Want het zuive
re water, dus gewoon water
zonde rrotzooi erin. zoals het
aangetroffen wordt op plaat
sen die niet kunstmatig ver
vuild zifn, is ai even duur
als melk. de andere elemen-
DOOR
CORNEUS
VERHOEVEN
taire drank. Wie een ogen
blik nadenkt over de pmduk-
tie van melk. zal zich daar
over verbazen en, naar Ik
hoop, nok ergeren. De hemel
mag weten of de prlfs van
een liter schoon water wer
kelijk verantwoord Is. Ook
daar komt een productiepro
ces aan te pas. Maar daarin
zit nu juist voor een groot
deel het schandaal. Melk kan
niet anders gewonnen wor
den dan door middel van een
arbeidsintensief proces. Het
is moeilijk te begrijpen
waarom de beesten voor een
liter melk minder zouden
moeten krijgen dan de im
porteurs voor een liter wa
ter. Het argument dat melk
een volksvoedseI is en dus
goedkoop moet zijn, weegt
natuurlijk zwaar, maar geldt
voor water even sterk.
Melk mag niet duur zijn. wa
ter moet ongeveer gratis
zijn. Elementaire behoeften
moeten geen financiële pro
blemen oproepen. Als we zo
ver gaan te tolereren, dat de
commercie ons water ver
vuilt en ons vervolgens zui
ver water aanbiedt voor de
prijs van melk of bier. dan
let niets ons om straks ook
nog eens gelukkig te zifn
met een flesje zuurstof, ons
tegen gepeperde prijzen aan
geboden door degenen die de
lucht vervuilen. Wie het niel
kan betalen of wie bezwaren
maakt tegen deze absurds
gang van zaken, moet dan
maar stikken.
Dat Is de uiterste consequentie
van een situatie, waarin het
importeren van schoon watei
misschien alleen maar eer
handige zet lijkt. Op zich
kan geen zinnig mens dit
importeur veroordelen. Hij U
even onschuldig en handli
als de fabrikant van genees
middelen, '/.ij passen zie I
aan en profiteren van de si
tuatie. Niemand hoeft hul
produkten te kopen. Voor go
neesmiddelen geldt dit alleei
als we heel erg cynisd
zijn, voor water alleen ze
lang ons eigen drlnkwatm
niet gevaarlijk is. Ik kal
daarover niet oordelen: he
feit dat ik al jaren twee llte
per dag gebruik en nog leé
wijst erop dat het nog nis
dodelijk is. Er zijn gezaf
dragers die er nogal gerud
stellend over praten. Maa
dat zegt niets, want het i
