Leve
de
Paniek
ORANJE
VRIJSTAAT
IS DOOD...
AANDAG 6 DECEMBER 1971
HET BINNENHOF
PAGINA 9
STERDAM In de win-
r van 1970 waren Am-
erdam en Nederland ge
lige van de geboorte van
in nieuwe natie het
boutervolk, ludiek ver-
ligd onder de paddestoel
Oranje Vrij-staat.
:-provo-kopstuk Roel
in Duyn werd zijn am-
assadeur. De volwassen
ilitici meesmuilden vro-
k over het naïeve taal-
»bruik van de kabouters
iet agressief klinkende
00 Mesvolk van Provo
vervangen door het
ïoedige begrip trol-
nj en over het volkslied
de uil die in de olmen
t, maar toen Oranje
rijstaat meedeed aan
gemeenteraadsverkie-
Qgen, schrokken ze zich
001 een aap. Alleen in
msterdam al kregen de
ibouters 40.000 stem-
ers achter zich aan,
tgeen hun in één klap
jf raadszetels oplever-
Ook landelijk oogstte
prille Oranje Vrijstaat
cces. De gemeentera-
en van Den Haag en
eeuwarden werden elk
et twee kabouters ver-
Leiden, Alkmaar en
mhem kregen er ieder
Is nog geen twee jaar later,
jeens komt de volgende me-
leling van ambassadeur
in Duyn de natie ver-
jssen: „In de zomer van 1971
de Oranje Vrijstaat uiteen
vallen. Gebrek aan spekta-
laire successen en onderlin-
meningsverschillen hebben
oe geleid dat er aan de
ligkracht van de oude maat-
lappij onvoldoende weer-
ind kon worden geboden."
snelle verificatie leert dat
de waarheid spreekt.
s tot de bakermat van het
bouterisme te beperken: in
nsterdam bestaan nog zes
bouterwinkels waar onbe-
oten voedsel wordt verkocht,
de bejaardendienst mag bo-
op 500 kabouters die ou-
van dagen bijstand verle-
maar de rest van Roels
ihtkasteel ligt aan piepklei
scherfjes. Geen volksverga
ringen meer, geen alterna-
ve kledingindustrie, geen al-
natief woningbureau voor
georganiseerde kraken en
i Do, het speciaal voor
anje Vrijstaat gemunte
ld. Zelfs de echo van de ge-
meezinger over de uil in
olmen is verklonken.
terdam kan weer overgaan
de orde van de dag.
Roel van Duyn heeft aller-
nst ontgoocheld afscheid ge-
men van zijn ludieke schep-
Hij keurt Oranje Vrij-
lat die hij een jaar en acht
landen in de gemeenteraad
de hoofdstad vertegenwoor-
:d heeft en de 40.000 kiezers
hem daar brachten, nau-
lijks nog een woord waar-
Van zijn hand is inmid-
s bij Meulenhoff in Amster-
een „Panies Dagboek"
rschenen.
Is ook de eerste aflevering
een nieuw maandblad uit
als naam „De Paniek-
:r" heeft meegekregen,
orts zagen arbeiders van
lilips Duphar in Weesp zich
ie dagen, in het ochtenddon-
op weg naar hun werk,
eens omringd door kabou-
met pamfletten waarin zij
nden lezen: „Onze hoop is
!t gevestigd op politici, op
leiders van de industrie of
de wetenschap die het alle-
lal zo ver hebben laten ko-
in en die ons dagelijks ge
it proberen te stellen. Onze
is gevestigd op u, op in-
fiduen die hun eigen verant-
tordelijkheid beseffen en die
ir handelen."
ije Vrijstaat mag, kortom,
ziele zijn - Roel van Duyn
it door met de strijd.
lang
praten met hem en zijn
sstverwant Bart Edel in een
ii de kabouterwinkels waar
gewassen des veld er onbe-
iten maar vrij vreugdeloos
iliggen. Allereerst willen we
aaraan de snelle af-
n Oranje Vrijstaat te
ijten valt.
Duyn begint mystiek te
ormelen over het geringe
otal kabouters dat in staat
geweest om met bloemen en
te praten. (Zelfs blijkt
hij in zijn „Panies Dagboek"
zeer vruchtbare gesprekken te
voeren met onder meer een
bruine beuk). Als hem duide
lijk wordt dat dit antwoord
niet kan bevredigen, wil hij
wel wat meer kwijt.
„Oranje Vrijstaat", zegt hij in
vereniging met Bart Edel,"
was een poging om een mas
sale tegencultuur te vormen.
De opzet was niet fout, maar
onze akties konden niet de
grote, concrete veranderingen
bewerken waarop we hoopten.
Daarom raakten veel kabou
ters teleurgesteld. Kijk, veran
deringen voltrekken zich in
golven. Het is moeilijk om
continu tegen de bierkaai te
vechten. Als een belofte niet
meteen wordt ingelost, knap
pen de mensen af."
„Oranje Vrijstaat is te veel im-
mage geweest en te weinig
werkelijkheid. Het was alle
maal te amateuristisch. Ik
geef toe dat wij zelf te kort
zijn geschoten. We hadden
onze verwachtingen te hoog
gesteld. Anderzijds zijn de kie
zers en het volk van Oranje
Vrijstaat tegenover ons ook te
kort geschoten. Wij hebben
kennelijk als een katalysator
gewerkt. We hebben het gewe
ten van de mensen verlost.
Wij hebben ze de kans gege
ven om te redeneren: laat ons
op de kabouters stemmen, dan
r zelf
af."
„De beweging is doodgegaan
omdat ze dachten: we hebben
nu vijf vertegenwoordigers in
de gemeenteraad - het zit ver
der wel goed. Onze cultuur is
ook niet geschikt voor een
voortdurende strijd. Die past
niet in de manier van leven
van de mensen. Zelf verkeer
ik in een bijzondere positie
omdat ik kan leven van mijn
boeken. Maar in het algemeen
is het moeilijk om een full
time revolutionair te zijn".
De vraag is: wat nu? Hij wordt
precies zo gesteld op de voor
pagina van het nieuwe maand
blad „De Paniekzaaier" dat
de kaboutergedachte k raison
van een gulden per exemplaar
in een oplaag van 15.000 nieuw
leven moet inblazen.
Roel van Duyn geeft er zelf het
volgende antwoord op: „Zie,
een zaaier ging uit om te
zaaien (Mattheus 4). Nu is het
de paniekzaaier die uitgaat
om in de harten van kabou
ters ex-kabouters en anti-ka
bouters het zaad van de be
vrijdende paniek te zaaien."
„Het einde van onze westerse
kuituur is in zicht. Ons resten
nog vijf, misschien nog tien
jaar om voor het te laat is in
grijpende veranderingen in de
aard van onze samenleving
door te voeren. Zo niet, dan
zullen milieuverontreiniging,
honger, overbevolking, delf-
stoffentekorten en oorlog in
een serie van katastrofes de
wereld wegvagen. De kabou
ters hebben er hun laatste
hoop op gevestigd dat in deze
jaren die de laatste van wel
vaart en betrekkelijke rust
voor de rijke landen zullen
zijn, een massale en tijdige
paniek de mensen zal door
dringen. Daarom is het zaad
van een heilzame, witte pa
niek dat de kabouters
zaaien". Het is eert doodern
stige gedachte, maar niet bijs
ter origineel. Zelfs- alverman
(is in kabouter jargon gelijk
aan anti-kabouter) prins Claus
heeft zich herhaaldelijk voor
de televisie en in redevoerin
gen aldus uitgelaten. Geen
krant, geen uitzending van ra
dio of tv., geen weekblad en
zelfs geen familietijdschrift
die zich niet breed uitgemeten
om het milieubederf bekom
mert.
Aan de basis
„Maar al dat gepraat en ge
schrijf helpt niet", zegt Roel
van Duyn. „Je moet van onder
af aan beginnen, bij de basis.
Je moet elk individu afzonder
lijk ervan weten te overtuigen
dat hij verantwoordelijk is
voor het milieu. Je moet gaan
praten met de arbeiders zoals
wij kabouters zijn gaan praten
bij Philips Duphar - en we
hebben een hele lijst van che
mische bedrijven in petto".
„Je moet ze duidelijk maken
hoe het anders kan, hoe er an
dere produktiemethoden en
produkten denkbaar zijn dan
de huidige. Langs die weg
moet je ze ervan doordringen
dat er eigenlijk een verande
ring van de hele maatschappij
nodig is. Kijk: het milieube
derf is het belangrijkste symp
toom van het feit dat we leven
in een zieke maatschappij. Het
bejaardenprobleem, de derde
wereld en het klasseverschil
zijn ook dergelijke sympto
men, maar lang niet zo
accuut".
„Als het milieu het begeeft,
staan we voor de absolute ca
tastrofe. En er is een cfuidelij-
ke samenhang tussen de struc
tuur van de maatschappij en
het milieu. Een maatschappij
die gebaseerd is op de concur-
rentiegedachte, moet per defi
nitie verontreinigd werken.
Wat we nodig hebben, is een
totale revolutie in de richting
van een samenwerkingsmaat-
schappij met een planecono
mie die de produktiemethoden
in de gaten houdt."
Oranje Vrijstaat is niet meer.
Bart Edel daarover: „We heb
ben geleerd dat je een tegen
cultuur niet met 500 mensen
van de grond kunt krijgen.
Dan ben je te optimistisch.
Het is iets dat moet groeien.
Je moet beginnen met kleine
groepjes. De mensen moeten
de kans krijgen om elkaar te
leren kennen en om met el
kaar tot samenwerking te ko
men. Zo moet de gedachte
vna de tegenmaatschappij zich
eilandsgewijs verbreiden over
groepjes mensen die bereid
zijn een witte economie op te
maal te veel. Soms krijg ik
leven tegenover de natuur en
de medemens, die sober willen
zijn zodat ze veel tijd overhou
den voor maatschappelijke
hulp en akties. Persoonlijk
streef ik ernaar niet meer dan
de helft van mijn tijd nodig te
hebben voor het verdienen van
mijn levensonderhoud. De rest
van de tijd wil ik besteden
aan het voeren van akties en
praktische hulpverlening aan
mensen die dat nodig hebben.
Maar soms wordt het me alle
maal teveel. Soms krijg ik
enorme blackouts en denk ik:
jongen, waarom ga je niet
weer studeren?"
Kunnen wc van de kabouters
nog politieke aktiviteiten ver
wachten na het fiasco van
Oranje Vrijstaat. Zullen ze
de trollen onder de politici op
nieuw de stuipen op het lijf ja
gen?
Onzeker
In
n Oranje Vrijstaat naar Paniek
gesprek doet Roel van
Duyn op die glimlachende ma
nier van hem erg onzeker. Het
kan best zijn dat hij nog te
rugkeert in de gemeenteraad,
zegt hij. Kabouters hebben nu
eenmaal een roulatiesysteem.
De volgende verkiezingen?
Ach, hij vindt de PSP voor ie
dereen die kabouter heeft ge
stemd, eigenlijk best een goed
alternatief.
In zijn boek „Panies Dagboek"
dat naast beschouwingen over
maatschappijstructuren en wat
dies meer zij ook verrukkelij
ke prozamassage8 bevat - is
hij duidelijker. „Het zal niet
zoveel verschil uitmaken",
schrijft hij, „of de topposities
van de politieke macht door
links of door rechts, door ka
bouters of gevestigde macht
hebbers worden ingenomen
zolang de mensen buiten de
machtsposities passief afwach
ten. De problemen waar we
nu in beslissende strijd mee
verwikkeld zijn, hebben zo'n
omvang dat ze door 'n hierar
chies systeem waarbij alle
verantwoordelijkheid aan de
top is getrokken, eenvoudig
niet opgelost kunnen worden.
Juist dit inzicht brengt met
zich mee dat kabouters, zo
lang de mensen aan de basis
niet uit hun onverschilligheid
ontwaken, niet naar topposi
ties in de gevestigde struktuur
van de politieke macht hunke-
Het ziet er naar uit dat de vijf
kabouterzetels in de Amster
damse raad bij ontstentenis
van het stemmenlokkertje dat
Oranje Vrijstaat kortstondig
was, wel aan een andere poli
tieke partij zuilen toevallen.
De nieuwe Roel van Duyn wil
zich nu liever bezig houden
met het van onder af aan op
bouwen van een doelbewuste
tegencultuur.
Letterlijk: „Nu is het onze tijd
om ponies een levensvatbare
tegencultuur te creëren."
Daarbij zal het maandblad
„De Paniekzaaier" slechts een
der instrumenten zijn,
In oprichting is een „Paniese
Universiteit" met als voor
lopige programmapunten onder
meer cursussen in katastrofo-
logie, de preventieve ecologie,
de geschiedenis van de autori
taire persoonlijkheid en derge
lijke, het stoken van onrust op
middelbare en andere scholen
en het voeren van binnen- en
buitenparlementaire akties om
de heersende wetenschapsop
vattingen te ondermijnen.
Geen bloemen
Oranie Vrijstaat is dood. Geen
bezoek, geen bloemen. Maar
het kabouterdom leeft.
Alleen is het volkslied over de
uil in de olmen vervangen
door „Zou 't erg zijn, lieve
opa, als de wind niet meer
waait...",
PIET SNOEREN
