Den Haag Temidden van
stapels documentatiemateriaal
en valse bankbiljetten treffen
wij de inspecteur der rijksre
cherche, J. Schetters, aan. Hij
is al gedurende een groot aantal
aren verbonden aan de Centrale
inzake Falsificaten, gevestigd
aan de Haagse Raamweg. Aan
elk vals ljiljet lijkt een roem
ruchte historie verbonden te zijn
en inspecteur Schetters verhaalt
van het naarstige speurwerk,
dat zo dikwijls heeft geleid tot
iet ontmaskeren van nijvere
hulsdrukkers, die daardoor hun
maandenlange priegelige gepruts
en hun aanvankelijke kapitale
luchtkastelen teloor zagen gaan.
Werd de valsgeldbestrijding
door de oprichting van de vals
geldcentrale in 1922 nationaal
gecoödineerd, de internationale
aanpak van deze misdaden
kwam pas jaren later van de
jrond. Toch had de Nederland-
Je kapitein der Marechaussee,
C. van Houten, in 1919 al ge
wezen op de noodzaak van een
internationale politieorganisatie
naast de Volkerenbond. Hij deed
dat in een schrijven aan politie
korpsen over de gehele wereld.
Vier jaar later zou er pas een
reactie komen. De prefect van
Wenen, de latere bondskanselier
Schober, riep een politiecongres
bijeen. Ons land stuurde daar
Van Houten en Broekhof naartoe
en zij bepleitten de oprichting
van een internationale valsgeld-
centrale.
Dat idee werd goed ontvangen,
maar er was een enorme inter
nationale geldzwendelzaak voor
nodig om de diverse landen er
van te overtuigen, dat zij toch
op z'n minst een centrale natio
nale instantie 'moesten hebben,
die zich met de bestrijding van
vals geld bezighield.
Hongaarse prins
Intussen was een internationale
politiecommissie benoemd, de
voorloper van Interpol. Bij de
internationale conventie van Ge-
nève in 1929 verplichtten de
deelnemende landen zich tot het
oprichten van valsgeldcentrales.
Het verdrag werd door 32 lan
den ondertekend en trad in 1931
in werking.
De zaak, die de Volkerenbond
op stelten had gezet, betrof een
miljoenenzwendel, die werd ont
ketend door een Hongaarse
prins, die in 1925 een aantal
rechts-radicale officieren om
zich heen had verzameld met
het doel de aan Hongarije ontno
men gebieden te heroveren.
Ze hadden geld nodig om wa
pens te kunnen kopen en daar
Frankrijk had meegeholpen aan
het totstandkomen van het ver
drag, waarbij de verbrokkeling
van Oostenrijk-Hongarije werd
bezegeld, werd besloten bankbil
jetten van 1000 franc na te ma
ken. In het complot zat ook de
perfect van Boedapest en via
diens bemiddeling werden de
valse biljetten gedrukt bij de
rijkscartografische inrichting.
Het valse geld zou naar Neder
land en Zweden vervoerd wor
den om er juwelen voor te ko
pen, waarvan de opbrengst be
nut zou worden voor de aan
schaf van wapens. Vier officie
ren werden naar Amsterdam en
Stockholm gestuurd om terrein
te verkennen en eind december
vertrok een kolonel uit Honga
rije met twee pakketten vals
geld.
De Nederlandse grens leverde
wat problemen op, omdat de ko
lonel geen visum had. Hij
mocht er echter door op voor
waarde, dat hij binnen twee
maal 24 uur in Den Haag het vi
sum zou aanvragen.
Hij overhandigde achter de
Beurs in Amsterdam één van de
pakketten aan de twee verken
ners en zou op weg gaan naar
Stockholm. Omdat hij het bevel
van de douane niet wilde nege
ren ging hij naar Den Haag om
een visum te halen, hetgeen luk
te.
Opgelucht besloot hij een brood
je te gaan eten. Hij had echter
geen Hollands geld en ging een
vals biljet van 1000 franc bij een
kantoor in de Passage omwisse
len. De wisselagent ontdekte de
valsheid, maar de kolonel speel
de de rol van onschuldige. De
vrouw van de wisselagent had
echter gezien, dat hij wat in zijn
sok stopte.
De politie werd gebeld en even
later zat de „koerier van de
prins" op het bureau. Daar vond
de politie niet alleen een tweede
vals biljet in de sok, maar bo
vendien een notitieboekje waarin
de verblijfplaats van de twee
verkenners in Amsterdam stond
vermeld.
De politie viel de bewuste hotel
kamer binnen juist op het mo
ment, dat het tweetal bezig was
de valse biljetten te tellen.
Internationaal
bureau
Niet alleen in ons land werd de
geldvervalsers het leven zuur
gemaakt. Ook in Oostenrijk was
er iemand, die er genoegen in
schepte valse fortuinen en de
makers ervan te achterhalen.
Het was Hans Adler, die in 1922
zijn Internationaal Bureau voor
de bestrijding van de criminali
teit oprichtte. Zijn privéstijd
kreeg al gauw de instemming
van de Oostenrijkse regering en
niet minder van de bankiers.
Hij boekte veel succes en zijn
bureau werd ook door de diver
se nationale .valsgeldcehtrales
ingeschakeld. Tot aan de inval
van de Duitsers in Oostenrijk is
dit bureau in Wenen gevestigd
geweest. Daarna verhuisde het
naar Berlijn. De Tweede We
reldoorlog onderbrak het nuttige
werk, maar in 1945 werd het bu
reau opnieuw opgericht in Den
Haag, waar Adler zijn levens
werk tot aan zijn pensionering
in 1954 voortzette.
Interpol gaf de leiding van het
bureau toen in handen van de
Nederlander Kallenborn, die tot
dan de scepter had gezwaaid
over de Nederlandse valsgeld-
centrale. Kallenborn had toen
wel een uitzonderlijke positie,
want op dat moment was hij de
enige sectiechef van Interpol,
die zich niet op het secreta
riaat-generaal van Interpol in
Parijs bevond. Pas in 19G3 werd
het internationale bureau ook in
Parijs ondergebracht.
Himuiler
Een affaire die met grote letters
in de annalen van de valsgeld-
centrale staat geschreven, is de
zaak Himmler geweest. Kort na
de bevrijding in 1945 werd Kal
lenborn geconfronteerd met een
Nederlander, die vertelde samen
met 140 anderen onder toezicht
van de Gestapo in het concen
tratiekamp Sachsenhausen ge
werkt te hebben aan het ver
vaardigen van miljoenen valse
Engelse tienpondsbiljetten.
De bedoeling van de Duitsers
w£-w de biljetten boven Engeland
te droppen om de eonomie daar
te ontwrichten. De opmars van
de Russen maakte het noodzake
lijk, dat de drukkerij naar een
berggrot in Oostenrijk verhuis
de.
Het opnieuw opbouwen van de
fabriek werd echter onderbroken
door het snelle oprukken van de
Amerikanen. De 140 gevangenen
kregen de opdracht de totale
voorraad vals geld te verbran
den. De zaak werd echter flink
gesaboteerd.
Het vuur bleek de gebundelde
biljetten niet helemaal te verte
ren, waarna de opdracht werd
gegeven kisten met geroofd
goud, die in een nabijgelegen
meer moesten worden gegooid,
open te breken en bij te vullen
met de bankbiljetten. De kisten
slpegen stuk op de rotsen; het
goud zonk, maar de biljetten
bleven drijven.
De bewoners van de omliggende
dorpen en de Amerikaanse sol
daten, die later langstrokken,
hebben nog veel plezier aan het
valse geld beleefd.
Organisatie
De heer Kallenborn moet dit
verhaal van de ex-gevangene
met rode oortjes hebben aange
hoord. Hij nam in elk geal di
rect contact op met Scotland
Yard. Daar was men erg blij
met de uitvoerige inlichtingen,
want men had wel iets van de
affaire gehoord, maar te weinig
om zich een juist beeld te kun
nen vormen over de omvang er-
Toch lukte het niet meer alle
biljetten te achterhalen. Het
heeft jaren geduurd voor alle
valse biljetten uit de roulatie
waren.
De valsemunterij is dikwijls
groots opgezet. Het kost Interpol
in zo'n geval de grootste moeite
alle medewerkers te pakken te
krijgen. Er zijn dan afzonderlij
ke groepen, die het valse geld
drukken en uitgeven. Voor de
onderlinge communicatie tussen
de beide groepen heeft het inter
nationale gangsterdom zijn. ei
gen regels.
De vervaardigers van het geld
verkopen het voor vijf tot vijf
tien procent van de aangegeven
waarde aan de verdelers. Deze
leveren ze weer door aan onder
verdelers, die er ook weer aan
willen verdienen, en zo stijgen
de prijzen van het valse geld
naarmate het verder verdeeld
wordt.
Elke verdeler kent niet meer
dan twee personen: degene van
wie hij het geld krijgt en degene
aan wie hij het verder door
geeft. Dat kennen betreft dan al
leen het gezicht. Vandaar dat
het voor Interpol erg lastig is de
oorsprong van het valse geld te
achterhalen.
Niet minder moeilijk ligt het bij
de „kleine zelfstandigen" onder
de vervalsers. Dezen zijn soms
lastig te achterhalen als ze in
kort tijdsbestek valse biljetten
in brede kring in omloop bren
gen.
Zo was er een aantal jaren gele
den een Nederlandse vervalser,
die zijn valse biljetten op één
dag over het hele land uitzette
door met z'n autootje als een ra
zende van hot naar haar te rij
den.
Na zo'n rondrit pauzeerde hij
enkele maanden om dan weer
zijn lucratieve snelrit te begin
nen. Dat heeft zo'n drie jaar ge
duurd. Hij kon slechts bij toeval
gepakt worden.
Door douanebeambten werd in
Amsterdam een razzia gehouden
om binnengesmokkelde sigaret
ten te achterhalen. Zo stonden
ze op een gegeven moment bij
een tramhalte te wachten en
pikten er onwillekeurig een van
de uitstappende passagiers met
een handkoffer uit. De verbazing
bij de douanebeambten was erg
groot, toen ze in de koffer geen
sigaretten, maar de complete
produktle vals geld van deze
vlijtige vervalser aantroffen.
Het valsgeldbureau van Inter
pol heeft in samenwerking met
de nationale valsgeldcentrales
de nodige ervaring gekregen in
het bestrijden van de valsemun
terij. Elke vervalsing wordt ge
catalogiseerd en voorzien van
alle noodzakelijke gegevens. Dat
heeft al vele malen geleid tot
aanwijzingen omtrent de her
komst.
Gespecialiseerd
Een speciaal naslagwerk, de
„Revue Contrefa«ons et Falsifi
cations", met gegevens over
aangetroffen vervalsingen wordt
aan politie en banken ter be
schikking gesteld met het doel
de omloop van valse biljetten zo
klein mogelijk te houden.
Oplettendheid van het publiek
speelt evenzeer een belangrijke
rol. Helaas is de gemiddelde .Ne
derlander nogal gemakkelijk bij
het in ontvangst nemen van
bankbiljetten, terwijl vooral bij
groot geld een nadere inspectie
beslist op z'n plaats is. Hoe eer
der vals geld gesignaleerd
wordt, hoe eenvoudiger het is
om de makers ervan te achter
halen.
Het bankbiljet zelf is doorgans
moeilijk na te maken. Do pa-
Een buitenlandse kauwgomfabri
kant heeft de op deze pagina
afgebeelde bankbiljetten eens bij
de in ons land verkochte kauw
gompakjes gedaan. De valsgeld-
centrale haasstte zich deze re-
klameactie te verbieden, nadat
met deze biljetten oplichting
was gepleegd. Meer nietsver
moedende Nederlanders zouden
wel eens de dupe kunnen wor
den, daar de biljetten fraaie ko
pieën waren van de destijds
door de Confederate States of
America tijdens de burgeroorlog
als noodgeld uitgegeven bankbil
jetten. Na de samenvoeging van
de noordelijke en de zuidelijke
staten van Amerika werd
slechts het door de noordelijke
staten uitgegeven geld als offi
cieel betaalmiddel erkend, waar
na het noodgeld uit het zuiden
waardeloos was. In de Verenig
de Staten had men geen moeite
het officiële geld en het nood
geld uit elkaar te houden. In ons
land echter kon men wel dege
lijk verwarring verwachten, om
dat de gemiddelde Nederlander
niet altijd precies weet. hoe bui
tenlandse bankbiljetten eruit
zien. De kauw gom fabrikant
pleegde geen strafbaar feit, om
dat hier geen sprake was van
geldvervalsing of oplichting; de
echte biljetten van dit type wa
ren immers waardeloos.
piersoort is in de handel niet
verkrijgbaar en het is nog geen
enkele vervalser gelukt hetzelfde
papier te vervaardigen. De vele
tierelantijnen betekenen voor de
vervalser ook een enorme handi
cap om maar niet te spreken
van het watermerk.
Reclame
Een aantal jaren geleden ont
stond in ons land een rage om
op reklamefolders en in adver
tenties bankbiljetten af te druk
ken. Dit is een inbreuk op het
auteursrecht, dat berust bij de
Nederlandse Bank. Voorts kan
hij zich strafbaar maken aan
overtreding vim Art. 440 van het
Wetboek van Strafrecht, waarin
het verboden wordt de stukken
metaal of andere voorwerpen na
te maken in welke vorm dan
ook.
Het verbod om dergelijke af
drukken te maken wordt vaak
kinderachtig genoemd. Maar er
wordt terecht streng de hand
aan gehouden. Steeds immers
waren er slimmerikken, die der
gelijke advertenties uitknipten
en er medeburgers mee in de
boot namen.
Hier betreft het geen vervalsing,
maar je reinste oplichting, en
daarop is de valsgeldcentrale
ook zeer attent. Een vorm van
oplichting is ook het betalen met
gesplitste bankbiljetten, of met
niet bestaande buitenlandse bil
jetten.
Het straffe beleid van de vijftig
jarige valsgeldcentrale en de in
tensieve internationale samen
werking hebben de vervalsers
kennelijk de lust ontnomen erg
aktief te zijn. Vooral in ons land
komt geldvervalsing de laatste
jaren nauwelijks voor.
Inspecteur Schetters en zijn cen
trale zouden we voor geen gou
den handdruk willen missen.
GUIDO HALLEEN
0p deze oude drukpers drukte een Duitser in Herschbach vorig jaar duizenden valse biljetten van 100
Mark. Het privédrukkerijtje werd tijdig ontdekt
Een gedeelte van de verzameling valse 100-Markbiljetten, die in Herschbach werd ontdekt.
