Toneel
in Leiden
gaat weer
leven
Oude schouwburg bij groot
publiek niet weg te denken
Complex
van sport
complexen
Schouwburg
één met K&O
BOB
(Litteris)
HAGEMAN:
Vernieuwers èn
pessimisten zien
het te eenzijdig
SPORTACTIVITEITEN
BIJ AFGELASTING VAN
VOETBALWEDSTRIJDEN:
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 27 NOVEMBER f
i paar jaar komen de Leidenaars weer in drommen
Leiden Wat men ook van
het Leids theaterleven mag
zeggen, je kunt tot nog toe
beslist niet stellen, dat het
op de snijtafel ligt. Een
hierop volgende anatomi
sche ingreep vereist name
lijk, dat het te ontleden ob
ject organisch de geest
heeft gegeven. Een van de
omringende deskundige ge
neesheren, die weten hoe
het theaterbloed moet
vloeien, heeft de patient
weliswaar bijna opgege
ven. Leidse Schouwburg-di
recteur Hans van Dam,
een Jan zonder Land in de
schouwburgwereld, omdat
hij als een ontheemde van
zaal tot zaal moet dwalen
om de kunst onder het volk
te brengen, heeft in een
vlaag van pessimisme in
deze krant naar voren la
ten brengen, dat het met
het theater in onze goede
stad zwaar knudde met de
pet is. Sterker nog: Hans
van Dam heeft met de vin
ger aan de culturele pols
van het zorgenkind gecon
stateerd, dat het Leids
theaterleven dood is. Het
schijnt niet waar te zijn.
Er zijn specialisten, die
het anders zien.
Jnlangs heeft Bert Dronkert, spre
kend ex Imperium-Cathedra.
harop gezegd: het toneel
in Leiden is springlevend.
Een nieuwe visie wordt nu aan
gedragen door een andere auto
riteit op toneelgebied: Bob Ha-
geman, tien jaar voorzitter van
de oude en nog steeds vitale Ko
ninklijke Vereniging Litteris Sa
crum -bolwerk van amateurto
nelisten op hoog niveau, neemt
een tussenpositie in. Naar mijn
idee staat hij daarbij met beide
benen op de grond.
„Zowel Van Dam als Dronkert
c.s. schat ik hoog. Beiden heb
ben het best voor met het thea
ter en ontplooien prachtige acti
viteiten. Maar hun oordeel is
wel erg gebaseerd op een eigen
gezichtskring. Zij doen het uit
komen alsof hun situatie presen-
tatief zou zijn voor de totale si
tuatie. Hun mening berust ook
op loze kreten. Hans van Dam
moet trachten rond het Leids
Theaterleven bezorgdheid te
wekken. Die bezorgdheid is er
ook; ook bij de Leidse Schouw
burgcommissie, waarvan ik nu
een half jaar voorzitter ben.
Van Dam ziet echter wel het fa-
eet van de zelfwerkzaamheid
over het hoofd binnen Leiden,
dat is het amateurtoneel".
Ook met optimistische Bert Dron
kert is Bob Hageman het niet
eens als wordt gezegd: de zaak
is niet dood. Ook in het amateu
risme valt een zekere malaise
waar te nemen. „Denk je maar
eens in: Leiden had een twintig
jaar geleden zo'n vijftien ama
teurverenigingen. Er waren ac
tiviteiten op grote bedrijven en
de middelbare scholen hadden
hun jaarlijkse toneelvoorstel
ling. In die dagen stonden zeker
400 amateurs op de planken om
op een of andere manier toneel
te spelen", herinnert zich Bob
Hageman.
Er zijn nog een stuk of vier ama
teurverenigingen over. School
voorstellingen zijn er nog maar
sporadisch en hetzelfde geldt
voor de bedrijven met hun per
soneelsverenigingen. „Er zijn
nog ongeveer 100 actievelingen
van de 400 over", denkt Hage
man, „maar je moet het wel
genuanceerd bekijken, vind ik;
de kwaliteit is echt beter gewor
den. De toneelvereniging Impe
rium doet in Leiden uitstekende
dingen en getuigt van levensvat
baarheid, maar om te zeggen,
dat deze representatie er in hun
omgeving ingaat als koek is een
statisch op eigen navel staren.
Het is de ene zwaluw die nog
geen lente brengt. De eigen si
tuatie als norm nemen is iets
waar je erg mee moet oppas
sen".
De kwaliteitsverbetering bij de
amateurs ziet Bob Hageman
ook als gevolg van het feit, dat
de zwakkere broeders eraf ge
vallen zijn, de strijd hebben op
gegeven „Een paar duidelijke
za'.en hou je over, dat zijn de
avantgardisten en het wat meer
behoudende toneel, zoals Litte
ris dat brengt".
Je ziet mensen een emotionele
traan wegpinken bij de gedach
te. dat de oude schouwburg voor
goed verloren zou zijn.
„Daar kun je je schouders
over ophalen, maar toneelspelen
houdt wel dégelijk in, dat het
bij een grote groep mensen
„ontvangen" moet kunnen wor
den. Dat geldt zeer sterk bij het
„lijsttoneel"; waarbij, meer nog
dan bij experimenteel toneel, de
gunst van het publiek op de eer
ste plaats staat. Nu mag je als
artiest niet marchanderen met
„he. publiek wil lachen, brullen,
gieren, vooruit dan maar",
maar je moet wel een publieks-
binding met jouw kunst tot
stand kunnen brengen. Dat is
geen exhibitionisme, maar een
men zegt: de oude schouwburg
hoeft van mij niet meer en
profeten van de nieuwe benade
ring zeggen dat dan is dat
zonder meer eenzijdig. Maar ja,
misschien kun je niet vernieu
wen als je deze „afbrekende"
houding niet hebt..."
Als het LOT-theater (de te ver
bouwen Remonstrantse kerk
aan de Hooglandse Kerkgracht)
niet door zou gaan, zou Hage-
mai. dat een ernstige negatieve
affaire vinden. Hij en anderen
zien hier liever een cultureel
ontmoetingscentrum komen,
uiting van toneel: hoe bevredig
ik bij het publiek een illusie,
een andere wereld, andere op
vattingen en hoe kan ik het
daarin laten geloven".
Van Bob Hageman mogen de ex
perimenteerliefhebbers best de
toneelprofeet uithangen. „Laat
men naar nieuwe vormen zoe
ken (toneel „en ronde"), naar
een intensivering van contact
zoeken (Mickery laat zelfs de
acteurs zich onder het publiek
begeven om het te laten mee
spelen). Het zijn evenwel tech
nische vormgevingen om een
binding te verinnigen en te ver
hevigen. Wat niet wegneemt,
dat een groot deel van de bezoe
kers een veel intensiever bele
ven ondergaat wanneer het lij
felijk gescheiden is van de ac
teurs. Deze grote groep verge
ten noem ik discriminatie. Als
waarin alle kunsten gecombi
neerd kunnen worden en men
zich kan uitleven, waar je crea
tief en expressief kunt zijn in de
ruimste zin. Volgens hem is er
te veel van een experimenteel
theater sprake. „In Leiden is
aai een dergelijk centrum grote
behoefte, omdat vele honderden
„afgevallenen" van het ama
teurtoneel opnieuw geïnspireerd
zouden kunnen raken. Dat de
PAK-fractie in de Leidse raad
de richting uitging van een ont
moetingscentrum en niet een
experimenteel theater, waarin
ook muziek op haar plaats is,
spreekt me er aan. Maar we
houden er rekening mee, dat
het allemaal niet doorgaat. Of
schoon, gezien het bedrag (rond
een miljoen) blijft dit centrum
volledig binnen de mogelijkhe
den. Ook dit is een object, dat
wellicht in gezamenlijke inspan
ning gerealiseerd kan worden
door de stedelijke overheid met
een Burgerzinlening, door subsi
dies van bedrijven enz. Ik weet,
dat daaromtrent ideeën bestaan.
Het Rijk is vaak gevoelig voor
investeringen waarvoor de be
trokkenen de lasten willen dra
gen".
Litteris-voorzitter Hageman ziet
voor een gerestaureerde
schouwburg een paar jaar niet
meer boven Leids water te krij
gen is waag ik te ontkennen.
Het Leids publiek is traditiona
listisch ingesteld. Na de restau
ratie komt het nieuwsgierig en
in drommen er naar toe. Daar
ben ik heilig van overtuigd. Ie
dereen die ooit de Leidse
schouwburg een nieuwe toekomst
weggelegd, ..Dat het theaterle
ven over een paar jaar niet
kijken, dat is geen probleem.
Zelfs de huidige ontwikkeling is
daar symptomatisch voor. Dat
je Leidenaars heel moeilijk
naar het Rijnlands Lyceum
krijgt wijst op de karakterstruc
tuur van het aan de oude
schouwburg gebonden zijn. Ook
zijn de Leidenaars moeilijk in
bussen te proppen om ze buiten
de stad te brengen. Als het ini
tiatief van Hans van Dam en K.
en O. geleid had tot een massale
uittocht was het veel ernstiger
geweest. In dat geval had je de
mensen niet meer in het oude
theater gekregen".
De opgave wordt straks, volgens
Bob Hageman, de mensen die
een keer komen kijken in het
gerestaureerde muziekdomein
er ook in te houden. Daarom
wil hij Hans van Dam een hart
onder de riem steken: zie de za
ken niet te somber in, Hans.
Ook zolang K. en O. een ui
termate goed functionerende pu-
blieksorganisatie haar werk
kan voortzetten, schuilt daarin
een blijvend potentieel voor die
schouwburg. Daarom vindt hij'
het belangrijk, dat het K. en O-,
werk aan alle kanten wordt be
gunstigd en gestimuleerd. Dat
Hans van Dam (nu de minister
geen spaak in het wiel wil ste
ken bij de restauratie) niet ge
lukkig is omdat hij in dat plan
nergens een verbouwing voor K.
en O. vindt, neem( Hageman
niet te treurig op. „Ik geloof,
dat juist het aspect van niet
bevolken van de schouwburg
door K. en O. een groot aandeel
kan krijgen. Laat K. en nu
niet in de steek!"
De 47-jarige mijningenieur Bob
Hageman, die als hij niet in de
huid van een ander kruipt de
hoofdafdeling geologische carte-
ring in Nederland van de Rijks-
geologische dienst in Haarlem
leidt, speelt sinds '45 toneel, ui
teraard bij Litteris. „Het zit me
in het bloed. Ik heb ontzettend
veel plezier in toneelspelen. Het
is een brok vorming van jezelf.
Het geeft je vrijmoedigheid en
gemak om je te uiten. Educatief
zou op de middelbare scholen
veel meer aan toneel moeten
worden gedaan. Toneel geeft je
de bereidheid om je als mens
onbevangen te presenteren. Dat
is over het algemeen een ge
brek bij Nederlanders. Bijvoor- 1
beeld op buitenlandse congres
sen gaan ze vaak af, omdat ze
zich niet weten te bewegen uit
angst voor het publiek. De helft
van onze geleerden krijgt niet
de aandacht die ze verdienen,
omdat ze „het niet kunnen bren-
„Toneel spelen is ongelofelijk be
langrijk. Dat kom ik in mijn
werk dagelijks tegen, ook al
omdat ik vrij veel lezingen
moet houden. Ik heb vreselijk
veel plezier in het feit, dat to
neel zo'n geweldige hobby is. Je
weet hoe je moet reageren op
een bijvoorbeeld verslappende
belangstelling, hoe je de aan
dacht weer moet zien te van
gen. Samen met je gehoor ko
men tot een klimaat, waarin
een optimaal effect bereikt kan
worden. Dat gaan we over een
jaar of wat in die goeie ouwe
schouwburg aan de Oude Vest
opnieuw proberen. Let op mijn
woorden". TON PIETERS
iieuwveen Arbeiders van de Provinciale Waterstaat Alphen a. d. Rijn, zijn momenteel nabij de Kattenbrug bezig met de aanleg van
beschoeiing langs het Aar, ter verbetering van de vijftig jaar oude andere beschoeiing. Het betreft hier een vernieuwing over 500
meter.
LEIDEN Leidse schouwburg-directeur Hans v. Dam is erg blij met
het antwoord, dat minister Geertsema van Binnenlandse Zaken heeft
gegeven aan het D'66-Tweede-Kamerlid A. de Goede uit Leiderdorp
Aan Ged. Staten is namelijk bericht, dat tegen het krediet van 4,5
miljoen gulden voor verbouwing en restauratie van de oude schouw
burg uit budgettair oogpunt geen bezwaren meer bestaan. „Erg fijn
wel: je hebt tenminste iets, maar je moet behoorlijk kunnen werken
volgens een bepaalde beleidslijn", aldus de heer v. Dam, volgens
wie een theaterplan alleen maar verantwoord is in deze tijd als het
als basis kan dienen voor een actief cultureel beleid.
Voor Leiden betekent dit naar de mening van schouwburgdirecteur
Van Dam, dat een dergelijk beleid niet losgezien kan worden van
een cultureel centrum voor K en O en de tot theater te verbouwen
Remonstrantse kerk. „In januari dit jaar is het plan als een totaal
plan door b. en w. an de raad aangeboden. Toch blijkt nu, dat de
minister kennelijk onderdelen eruit gepikt heeft. Dat is jammer. Mef
Ken O kunne we komen tot één gebouw, dat is anno 1971 noodza
kelijk. Een niet maatschappelijk geïntegreerd theater is iets, dat al
leen maar theater met pauzevoorzieningen is. De mogelijkheid om
dat op te vangen hebben we hier in eenheid met K en O. Er hoeft
slechts een gat in de muur gemakt te worden met een deur er in.
Vandaar ook, dat dezelfde architect dit moet doen".
Hans van Dam neemt aan, dat maandagavond de raad akkoord zal
gaan met een inititiefvoorstel van Van Aken e.a. om de architect
voor 105.000 gulden een restauratieopdracht voor de schouwburg te
geven. „Tekenen duurt een hele tijd en dan kan de zaak tenminste
opschieten. Maar ik blijf erbij, dat we een „dorpshuis" nodig heb
ben, waarin je alles kunt doen; zelfs naar toneel kijken...."
LEIDEN „Bescheiden" ver
zoek van trainer Smits in het
deze maand voor het eerst
van een prachtige cover
voorziene clubblad: „Er zou
ook een grote massage-ruim
te bij de kleedlokalen moe
ten komen met onderwater
massagevitbratorsviterma
diathormie-hometrainer enz.
Er zijn maar weinig vereni
gingen, die dit heb
ben, maar als men wil bij
blijven dan moet men niet
wahten op een ander, maar
zelf doorgaan". Roodenburg
weet wat het te doen staat.
SVLV overweegt de mogelijk
heid een jeugdraad te instal
leren, om de jeugd een me
ning te laten geven over hun
problemen. Beslissingen wor
den echter overgelaten aan
jeugdcommissie en bestuur.
Wel kan de jeugdraad bij
voorbeeld helpen bij het op
zetten en uitvoeren van ont
spanningsprogramma's, de
jeugdvertegenwoordigen in
de jeugdcommissie en een
jeugdhoek verzorgen in het
clubblad. Als spreekbuis van
deze jeugdraad fungeren een
eigen voorzitter en secreta
ris. Een prachtige gelegen
heid, niet alleen voor SVLV,
lijkt ons om de persoonlijk
heidsvorming van deze „ont-
dekkingsreizigertjes" te be
vorderen.
Scheidsrechters, die in deze ru
briek (overigens net zoals de
voetballer) vaak kritisch
worden belicht, hebben een
doorslaggevende stem waar
het de af- of goedkeuring
van de velden betreft. Den
Bosch-Volendam bijvoor
beeld werd door scheidsrech
ter v. d. Kroft op het laatste
moment afgelast. Spelers en
supporters van de Noordhol
landse club konden de kof
fers gesloten laten en de 200
km. omvattende terugreis
weer aanvaarden. De consul
had het terrein goedgekeurd,
maar was kennelijk veel te
optimistisch geweest en had
bepaald geen rekening ge
houden met de „overstro
ming", die nog zou volgen.
Ook in het amateurvoetbal
kan het afgelasten-op-het-
laatste moment zeer pijnlijk
zijn. In de eerste klas bij
voorbeeld liggen de velden
van de Leidse eersteklassers
UVS, Roodenburg en Lugdu-
num zo'n 70 km. van Papen-
drecht verwijderd. In
aan praktijk grenzende theo
rie is het dus mogelijk dat
ook deze clubs nul op het
request kunnen krijgen. Ra
dioberichten over aflastingen
en een telefoontje naar het
terrein zijn vrij zinloos als de
scheidsrechter zijn Salomons-
oordeel nog achter de hand
heeft. Waarom niet wat con
sequenter bij het annuleren
van zaken, het publiek op de
80% van het aantal wdstrij-
den doorgang vindt, er zal
toch een nieuwe wedstrijddag
moeten worden uitgetrokken
om het programma weer
recht te trekken. Een andere
mogelijkheid is de scheids
rechter eerder op het terrein
te laten arriveren. De gang
van zaken, het publiek op de
tribunes te laten plaatsne
men, waarna dan één man op
autoritaire wijze de toe
schouwers het idee geeft
„genept" te worden, doet, on
geacht of het nu betaald of
onbetaald voetbal betrt
amateuristisch
compliment aan de LVB, d
doorhet gehele programn
door het gehele programn
kens wegnam.
Sportcomplexen zijn doorgaan
moeilijk te bereiken. En dï
doelen wij niet eens op b
tafeltennisteam van H
mond, dat in plaats van
Roelofarendsveen bij het Et
venkarspelse De Treffers
riveerde. Dat zijn mi
standen, die zich altijd
nen voordoen, vooral als
club zich niet goed op
hoogte stelt. De ligging
vele complexen (vaak in
heel nieuwe stadswijken
ver verwijderd
stadscentra) stelt de b(
kende clubs echter ook
gelegenheid de puzzell
teiten te beproeven. Mi
historische kerken en w
worden tijdens deze
doorgaans goed aangej
De sportvelden, die
krachtiger magneten
veel grotere massa naar:
toetrekken, blijven zorgi
dig verborgen. In het
stigste geval kan een
ker bij navraag eerst
„dankzij" foutieve inlit
gen een ongewilde exc
maken langs andere ac
modaties eer hij het ein
tion bereikt. Waarom
wat opheldering gebrad
dit doolhof? In leiden
leen de Groenoordhal
nomen in de bebod
Waar de VijfmeihalJ
Vlietcomplex, de Kikl
der en het Roodenbuff
liggen om een greep i
complexen te doen mag 1^
weten, de gasten krijge
een complex van. Een/ra j
wegbewijzering zou de p
gang doen vinden in dit larld
h
Met vijftien punten uit
wedstrijden neemt het p
combineerde Rijpweterinp
Oudadese volleybalt»
van Salvo de eerste plaatst
van de tweede klasse NEW
BO. Het team, dat wordt p
vormd door Gerard van Stj
gelen, Siem v. d. Geest Be
v. d. Hulst, Cor Bouwm»
ter, Louis Warmerdam,
Cees Borst, toont aan well
voordelen aan samenwerk»
in West Alkemade verbond L
zijn.
Cijfertips
KNVB: UVS—CVV 1; Xers
Lugdunum 1; Roodenbu
Unitas 1; LFCWilhelt
3; VUC—Blauw Zwart 3;
degravenAlphen 2; S|
Lisse—VEP 3; RKDE
Teylingen 3; Laakkwartii
DOCOS 1; RKAVV—Coai:
HWVan Nispen 1; Fes
holte—SJC 1; VIOS-VVS
2; RijpweteringVTL
W esterkwartierS JZ
SpoorwijkASC 2; UDO-
Warmunda 3; Altior—Vre
denburch 1; AlphiaESTOl
LVB: Eerste klas: VVOA-Vt
teringse Boys 3; Orai<
GroenRandstad Sport 1
St. BernardusLDWS f
SVLV—Alphense Boys
DOSRStompwijkse Boys
Tweede klas: KRVZLC
Leidsche BoysMeerburg f
VNL—MMO 3; VNA-Unitr
Trainer Smits van Roodenburg
