Wim Hornman keek
achter schermen
van de Tupamaros
Turken nemen
het minder
nauw met de
Ramadan dan
veel beter
geoutilleerde
Marokkanen
„Met moeite uit het
„Ziek of
hoesten
dan niet
vasten"
Sport
programma
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 19 NOVEMBER 197 JE
De bekende schrijver Wim Hornman, die dit jaar een reis
door Uruguay gemaakt heeft en daar onder meer in con
tact kwam met de guerrillaorganisatie van de Tupamaros,
heeft zijn bevindingen vastgelegd in een nieuw boek: „In
de greep van de Tupamaros." Onze krant zal in de ko
mende dagen gedeelten uit het boek publiceren. In ver
band daarmee had een onzer redacteuren bijgaand ge
sprek met Wim Hornman.
DEN HAAG Het is niet waarschijnlijk
dat Uruguay, althans bij de politieke si
tuatie zoals die thans is, de schrijver
Wim Hornman vriendelijk zal ontvan
gen, mocht hij ooit naar dit land willen
terugkeren. In zijn nieuwste boek „In
de greep van de Tupamaros" geeft hij
een weinig vleiend beeld van de rege
rende clan, die momenteel in vinnige
strijd gewikkeld is met de Tupamaros,
de stadsguerrilla's, die een bitter ge
vecht leveren om politieke en sociale
rechtvaardigheid.
„Het was dan ook niet zo gemakkelijk het
land in juli van dit jaar te. verlaten", zo
vertelt Wim Hornman zelf ervan. „Tij
dens mijn anderhalf jaar lang verblijf
was ik zo verstandig geweest om al
mijn aantekeningen en foto's in een
bankkluis op te bergen. Toen ik vertrok
werd ik uitgeleide gedaan door een aan
tal diplomaten en dat verhinderde poli
tieel ingrijpen. Op die manier kon ik al
mijn aantekeningen en foto's ongehin
derd meenemen. Maar de man, die veel
met mij in Uruguay opgetrokken was,
werd een uur na mijn vertrek opgepakt
en ondervraagd. Gelukkig nogal vrien
delijk, want voor hetzelfde geld kan je
een goed pak slaag krijgen. Ze moesten
weten wat meneer Hornman in Uru
guay uitgevoerd had en of hij interesse
in de Tupamaros had gehad. De man
ontkende dat zeer stellig en hield staan
de dat ik alleen maar belangstelling
had gehad voor de algehele politieke si
tuatie".
Wat Wim Hornman werkelijk in Uruguay
uitgevoerd heeft, blijkt uit zijn nieuwe
boek „In de greep van de Tupamaros".
Het laatste tot nu toe van een oeuvre
van zes werken over Zuid-Afrika, te we
ten: „Carnaval der tegenstellingen",
„Zuid-Amerika opnieuw ontdekt", „Hel
den en dwazen", „De rebel", Wij willen
leven" en „De rode bisschop".
Wim Hornman had in Uruguay contact
met de Tupamaros, zo genoemd naar
de Inkavorst Tupac Amaro, die in de
achttiende eeuw tegen de Spanjaarden
in opstand kwam en deswege gevieren
deeld werd. De Spanjaarden gebruiken
Tupamaro als scheldwoord, zoals zij dat
ook ooit met „geus" hadden gedaan.
Evenals „geus" is Tupamaro thans een
erenaam geworden.
Zijn bevindingen in Uruguay heeft hij
neergelegd in zijn nieuwe boek. „Vrij
wel alle gebeurtenissen zoals die daarin
beschreven zijn, hebben werkelijk
plaats gehad, zij het soms met wijzi
ging van tijd, plaats en omstandigheden.
Ook de voornaamste personen bestaan
echt, al zijn de namen ietwat gewijzigd.
De president Araco van het boek is ui
teraard de huidige president Pacheco
Areco en zijn adviseur Arce is de door
de Tupamaros ontvoerde en nog steeds
vastgehouden PTT-directeur Reverbel.
Hij moet bij de Tupamaros hard wer
ken om zijn eten te verdienen.
Tupamaroleider Raul Cordoba van het
boek is in werkelijkheid Raul Sendick
en de Amerikaanse politiedeskundige
Carson de door de Tupamaros ontvoer
de en terechtgestelde Dan Mitrione.
Deze terechtstelling is overigens uitge
voerd door een wat ongedisciplineerde
Tupamarogroepering en ging geheel te
gen de fatsoenscode van de beweging
in. Daar zijn intern de nodige harde
woorden over gevallen".
Wim Hornman ziet met belangstelling de
verkiezingen van 28 november in Uru
guay tegemoet. „Er zijn drie belangrij
ke groeperingen: de Coloradopartij die
momenteel aan de macht is en eigenlijk
„rood" is, maar zich niet meer als zoda
nig gedraagt, voorts de conservatieve
Blanco-partij en tenslotte een coalitie
van kleinere partijen, waaronder de
communistische en de katholieke de
Frente Amplio (verenigd front), dat de
steun geniet van de Tupamaros".
Wim Hornman verwacht, dat de Frente
in Montevideo grote winst zal boeken.
Niet zozeer op het platteland waar de
landarbeider stemt op de partij van de
landheer. Hij verwacht ook dat presi
dent Areco tot een staatsgreep zal -over
gaan, mocht zijn positie al te wankel
worden.
Wim Hornman: weinig vleiend beeld
LEIDEN Enkele duizenden
kilometers var. Halikarnas-
sos, of zonggekuste Homeri
sche schattenkust in het
zuidwesten bij Izmir (eens
sprookjesachtig wereldknoop
punt voor alles wat kleden,
dadels, vijgen en pasja's
was, namelijk Smyrna), ver
weg van de wervelende der
wisjen en de oorverdovende
bazaars, met een onwezenlij
ke afstand tussen het woon
oord Zijldijk en de vurige
paarden der Seldzjoeken,
dromend van Usküdar a
little town in Turkey of
van de prikkende minarets
van Bitlis vierden honderden
Turken hun Ramadan. Mos
lims aan de koele Noordzee
kust, wonend in concentra
ties in Leiderdorp (bijna
200), Noordwijks Parkhotel
(79) Stella Maris te Katwijk
(ca. 100) en bij het Zoeter-
woudse Spanbeton (bijna 60).
Ook hier volgen deze door de
westerse welvaart aangetrok
ken erfgenamen van de gro
te Atatürk wiens portret
overal ter gedachtenis hangt
uitgestald hun Profeet.
Mohammed, de grondvester
van de Islam, houdt de gelo
vigen onverminderd voor: de
negende maand zult gij vas
ten. In de vastenmaand zal
de trouwe Moslim geen voed
sel nuttigen, of lichamelijk
genot smaken, van de op
gang der zon tot haar onder
gang. De negende maand
van het islamitische jaar is
voor de Hollandse „ongelovi
gen" (onze geëmancipeerde
Turkse vrienden, ook wel
gastarbeiders genoemd, den
ken daar wel anders over)
begonnen op 21 oktober,
morgen opent het Ramadan-
feest, een der twee grootste
feesten van de islamieten.
Drie dagen is het suiker
feest. Iedereen geeft of krijgt
suiker cadeau, niemand
werkt.
In hun kahvehane, koffiehuis
aan de Leidse Doezastraat
brengen Turken en Marokka
nen een groot deel van hun
vrije tijd door. Beneden de
Turken, op de verdieping
daarboven de Marokkanen.
Het zijn allen kinderen van
de Profeet, maar spreken
doen ze elkaar niet; Turks
en Arabisch verschillen als
Nederlands en Noors. Bij de
bar, onder de schutse van
Kemal Pasja Atatürk, keken
Turken van de week bij een
kop koffie of een glas cola
naar Nederland I. Het
mocht want de zon was al
lang onder. Van de trap die
naar de Marokkanen boven
voert kwam het geluid van
Nederland II: schelle stem
metjes van een Nederlands
kinderkoortje. Toen viel daar
het geluid weg en werd het
doodstil: een godgeleerde
imam gaf onderricht en ging
voor in het rituele gebed.
De Marokkanen zijn goed af,
vinden hun Turkse mede-ar
beiders. Ze hebben een beter
leven, zeggen de Turken een
beetje bitter. Ze wonen op ei
gen kamers, er is meer ge
zelligheid. En af en toe zien
ze een eigen imam. Geen
wonder, zeggen de Turken
uit de woonoorden, dat tach
tig procent van de Marokka
nen Ramadan houdt. „Bij
ons is dat ongeveer 60 pro
cent. Eigenlijk zouden we
vijf keer op een dag naar de
moskee moeten, maar die
zijn er alleen in Amsterdam,
Rotterdam of Den Haag. We
komen daar praktisch niet
aan toe. Morgen willen we
naar de moskee. Dat is het
bestel, met een imam. Zon
der voorganger, op een ka
mer, wordt het moeilijker,
want niet iedere moslim kan
de Koran volgens de voor
schriften hanteren. Daar
moet je in thuis zijn, ritueel
getraind".
Mijn Turkse gastheren zijn
niet uitbundig. In hun nieuwe
„sociëteit" aan de Doeza
straat ruim een maand
open nu is de sfeer nog
wat koel. „Maar het wordt
goed, het begint te komen in
dit centrum". En ze klagen
wat: .,Het is niet zo goed
eten in de Turkse pensions."
Een eind van huis en van hun
heilige grond. Een hele
maand geen alcohol, geen
bier, ook 's avonds niet. Een
van hen vertelde iets over de
Zon hield
maand
moslim-
monden dicht
dagindeling, met een lach
van „je mag het geloven of
niet: „Om een uur of vier
's nachts (elke dag één of
twee minuten later, want
men vast op de regelmaat
van de zon) eten we wat, we
drinken wat water en zeggen
dan: ik zal deze dag vasten.
Dan gebéurt dat ook, we
vasten dan tot zonsonder
gang. Dat heet „mond is
dicht" daar komt niets in.
Tenminste als je gezond,
bent. God zegt: ziek of hoes
ten dan niet vasten, ook in
Holönda niet. We zijn goei
Müslüman."
Met beter begrip voor elkaar
kom je heel wat verder. Het
zal me nu niet meer gebeu
ren wat ik van de week mee
maakte in de lunchroom van
„een groot warenhuis" in de
city. Ik zag daar twee inwo
ners van het Osmaanse rijk
zich rustig een weg banen
naar een tafeltje. Eén bleef
op een droogje zitten, de an
dere bestelde een kop koffie
en ik dacht: ."cesoef, je bent
er gloeiend bij. Turken zijn
bijzonder vriendelijke men
sen en als ze een tijdje in
Nederland zijn spreken ze
doorgaans al wonderbaarlijk
vlot de nieuwe moeilijke
taal. Inderdaad, het was een
Yusuf die koffie dronk; niet
te geloven. Yusuf Kaya uit
Sivas, thans wonend aan de
Leiderdorpse Zijldijk. en zijn
broer HUseyin Kaya. Hü-
seyin speelde met de menu
kaart terwijl Yusuf zijn kop
leegdronk. HUseyin: ik Ra
madan, broer Yusuf niet Ra
madan. Yusuf: ik niet Ra
madan, gaat moeilijk met
het werk. En hij wees naar
zijn been. De broers Kaya
zijn tien maanden hier. Elke
dag omtrent het middaguur
komen ze in de luncn-
room, Yusuf voor de koffie
HUseyin om er naar te kij
ken. Twee beste Moslims.
Moge Allah zich over hun er
barmen.
Na zonsondérgang gaat van
avond in het trefcentrum, op
de kamers en in de pensions
de mond weer open. In Lei
den is dat voor de Turken
niet zo'n geweldige gebeurte
nis. „We drin.ien eerst een
beetje koffie en roken wat.
Daarna gaan we pas eten. Al
dat eten is niet goed voor de
maag."
Vandaag verloste de zon Mo-
hammeds zonen van het vas
ten en morgen en zondag
wordt het leven verzoet met
suiker, suiker voor wie je
een goed hart toedraagt. Sin
terklaas zit er toch niet zo
ver naast met zijn kiespijn-
verwekkende gaven. „Fees
ten meneer, feesten doen we
graag en veel". De Turken
worden enthousiaster. De
Profeet heeft hen goed be
dacht. „Over 51 dagen is het
weer 4 dagen feest bij ons
thuis. Dan gaan de rijke lui
schapen doodmaken en ge
ven de armen ervan te
eten."
Ton Pieters
Betaald voetbal
EREDIVISIE;: FC Den Bosch—Voler
Graatschap. AZ'67—Volewljckers, FC
VWHeerenveen. SW—Roda JC.
HVC—Heracles. D FC—Willem 13.
Blauw-Wlt—Veendam. SC Cambuur
PEC. Fortuna SC—Helmond Sport.
EindhovenFortuna VI.
Zondagamateurs
dia. ZWAFC. DCC—De Sparta:
IB: CW—Papendrecht. Musschen—
Neptunus. Gouda—Xerxes. Lugdu-
numPvoodenburg. UnltasRVC.
Fluks—UVS. IC: Velocitas—Leeu
warden. SneekEmmen. MOW—
Harlema O. Drachten—Alcldes. CEC
Germanicus. ID: Quick '20Eller-
mark. RKHWHengelo. Bo Quick
Z.—DOS '19. EDE—Victoria B.
Quick N.—Rietvogels. IE: Top—
BW. RKC—Middelburg. Veerse B.
Leonidas—ONA. DHCLFC. Wilhel
mus—VUC. Blauw-ZwartO DB. 2B:
EBOH—HDVS. Spartaan '20—CKC.
Overmaas—Leerdam Sp. DHZODS.
Llsse. VEP—RKDEO. Teljltngen-
ADS. Quick St.—Laakkw. DOCOS—
Bodegraven; SB: Celerltas—RKAW,
Coal—St Volh., Quick—HBS, Tedlro
VOC. WestlandiaRAVA. Ver-
burch—DCL. 3CWP-Sehlebroek.
RKWIK—Delft. Lenig en Sn.—Olym-
pla. HUlegersb,De Hol'l. PDK
VCS, Sohevenlngen—Texas; 3D: Em
ma—SVW'. Sliedrecht—HOV. 's-Gra-
endeel—RFC, EDS—Nleuwenhoorn.
Dubbeldam—Flakkee. Transvalia—
HION.
4A: Hillegom—HW. Van Nispen—Fc
Warmunda—Altior Vredenburch—
Concordia D. Flamingo's—Rljpwete-
ring; 4C: BEC—Stolwijk. HMSH
Paraat. DONK—Kranenburg. ESDO
RKSVM, BMT—Alphia. ESTO—
Wassenaar. 4D: Excel. '20—Wlppol-
der. TonegldoDen Hoorn, GDS—
SMV. Acolus—De Ooievaars. DSO—
Cromvliet. VFC—Schiedam; 4E:
Lekkerkerk—Nleuwerkerk. Moor
drecht— Moerkapelle. GSV—Woer
den. Groeneweg—Waddlnxveen, Berg-
ambachtRKNSV4F: Poortugaal
Saturnus Hellevoetsluls—DOK.
FIOSDBCC. Martinlt—The Rising
boys. OSSPuttershoek. Merwede—
LMO. 't Noorden—RCD. 411: Mer-
westeijn—RIOS. VDL-SCR. Hille-
sluls—SSW. Progress—Hardlnxveld.
VoorwaartsASW.
Zaterdagvoetbal
KNVB
Eeerste klasse
SV. Koz. Boy
IR: IJsselmeerv.WOG. SHO
Harlemase B. Quick Boys—Noord-
vijk. GVW—Huizen. WVF—ACV.
..uilden—Excelsior.
Meeuwen. NSW—De Zwerver.
CSVDWoudrlchem. SSC '55—Splj-
kenlssc. 3A: 's-GravenzandeARC.
Vlaardlngen—Loosduinen. Do Zwer
vers—Spirit. Maasdijk—Vooi
JAC.
SVOW. Koudekerk—DEVJO.
Ooegstgeest—UVS. Capelle—Rand
stad Sp. Duinoord—Unicum. 4B:
V. BGC Floreant
—Excel. P. 4C: Hardlnxveld—Maas-
Rozenburg—Gro
Suske en
Wiske
Volleybal
Sporthal „De Vllegermcrfen".
DAMES Hp
Eredivisie: Corbulo—Vredesteln 15.301
IIEREN
Eredivisie: Corbulo—NSH 17.00 uur.
Iloofklnsse: PVC—pvono 15.80 nnr.
Overgangsklasse 9: Corbulo 2—Set Up
Opium-
Chinees
tmriwnW Hm
