ouding van aantal bisschoppen
eeft „de burger weer moed"
Haringvlietw erken
Dambouwers houden een ogenblik rust
'IC. BRAUN DEELT TELEURSTELLING
>VER VERLOOP VAN SYNODE, MAAR..
irnl
1 BESCHERMING VAN LAND
j TEGEN WATER
WATER EN TEGEN LAND..
JELLEVOETSLUIS „Hel-Ie-gat.Vuile-
gat Kram-mer Vol-ke-rak Vuil
baard Rak van Scheel-hoek" De kin
deren op de Zuidhollandse en Zeeuwse ei
landen hebben geleerd haat in hun stem
men te leggen als zij de namen van stro
men en geulen in het Deltagebied uit het
tatd opzetten. Haat niet tegen het on-
I denijs, maar tegen de eeuwige, die dag in
I da; uit het leven in de lage landen be-
dnlfli de zee. De namen van de Zeeuwse
f ibidhollandse wateren klinken naar af-
jrfuw en naar de angst van generaties. Zij
[zullen weldra niet meer dan een klank
want bij Hellegat is het aangenaam
erpozen geworden. Machtige deltadijken
[sluiten de verschrikkelijke oprispingen van
de zee bij stormvloed voorgoed buiten.
bandag wordt het zoeklicht weer eens op
t deltaplan gericht. De Haringvlietdam,
[met zijn machtige sluizen van tweemaal
estien gebogen stalen luiken, in bedrijf
linds vorig jaar, wordt dan door Koningin
-fluliana voor het verkeer opengesteld: een
werk, dat 720 miljoen gulden heeft
st, dat gedurende de bouwtijd van
veertien jaar zeven mensenlevens
eeft geëist, is voltooid.
I barakkendorp van Rijkswaterstaat- te
jfellevoetsluis, vlak bij de werkhaven en
"i uitwat lachwekkende verzameling bun
een bijenkorf veranderd in een soort her
kers die ,,het fort" wordt genoemd, is van
stellingsoord. In de conferentiezaal stoft
een ambtenaar zorgvuldig een grote ma
quette van de Haringvlietwerken af. Maan
dag zal het koninklijk oog op dit kunst-
werk-in-het-klein rusten. Buiten, ter weers
zijden van het sluizencomplex, dat de
hoofdkraan voor de zoetwater-huishouding
van ons land is, gebeurt feitelijk hetzelfde.
Hier effenen bulldozers het talud van de op
stormtij berekende Haringvlietdam. Op de
luttele kilometers van rijksweg 57 (in de
toekomst dwars over vier zeegaten voe
rend), die in vierstrooksuitvoering over de
dam en de sluizen loopt, zijn de wegmar
keringen nog nat. Als de Koningin als laat
ste van de enkele duizenden die aan de af
sluiting van het Haringvliet hebben ge
werkt, de lichte bezigheid gaat verrichten
waarmee Goeree en Voorne plotseling bu
ren van elkaar worden, dan moet alles er
puntgaaf bij liggen.
Ingreep
De dagelijkse leiding over het werk heeft ir.
P. van der Weele, iemand die aan de goe
de kant van de veertig zit, van meet af
aan bij de Deltadienst heeft gezeten en het
maandag wat dit werk betreft voor
gezien kan houden.
Ir. Van der Weele coördineerde de werken,
1962: het eerste deel van de brug over het Haringvliet wordt ingevaren
die van het begin af aan tot de verbeelding
hebben gesproken. De bouwput voor de
Haringvlietsluizen bijvoorbeeld, had de om
vang van een flinke vulkaankrater. Er was
het destijds astronomische bedrag van 18
miljoen mee gemoeid om het gat te graven
en te stutten.
Daar waren de zestien uitwateringssluizen op
een rij, opgehangen in enorme, betonnen
honingraatconstructies en ogenschijnlijk
moeiteloos beweegbaar. Daar waren de
stalen ijsbrekers, bedoeld om in het voor
jaar de ijsschotsen in ongevaarlijke partjes
te snijden. Daar was het feit, dat het Ha
ringvliet bijna van de ene dag op de ande
re van een zoute zeearm in een zoet bin
nenmeer veranderde. Daar was de, in het
technisch geweld omhoog gestuwde visse
rijbedrijvigheid in Goeree, die een nieuwe
haven voor diepstekende vissersschepen
NOVEMBER 1971
LTERDAG 13
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
OTTERDAM „Het geluid van
de Nederlandse kerk, dat enkele
jaren geleden nog zo opvallend
was, is nu meer algemeen ge-
worden. Het is overgenomen
//tf door anderen, zoals de kerken
van de Derde wereld, van Oos-
Hlf tenrijk, Frankrijk, Scandinavië
ien vooral van Canada. Men
x' tou dan ook niet moeten zeggen
dat de rol van de Nederlandse
k"k Is uitgespeeld. Deze is al
leen wat teruggedrongen". Deze
"lening is dr. C. Braun, vicaris
van het bisdom Rotterdam toe
gedaan. Tezamen met de Belg
®gr. dr. M. Fraeyman heeft hij
"aniens het Nederlandse taalge-
oied de bisschoppensynode in
""roe bijgewoond. Dr. Braun
®as er als vertrouwensman van
de Nederlandse priesters en als
adviseur van mgr. Fraeyman.
n"® 'n R°tterclam evalueert dr.
'p i«un de vorige week afgeslo-
,en synode, met zijn verwarring
-> «n met zijn teleurstelling.
'e teleurstelling geldt allereerst
de gang van zaken, de worste-
ling met het regelement en de
A Procedure, die zo onbevredi
gend was, dat paus Paulus in
eijn slottoespraak aan de bis-
I shoppen vroeg om voorstellen
te doen daar in de toekomst iets
aan te veranderen. Het synode-
reglement gaf de leden de mo
gelijkheid om persoonlijk het
woord te voeren.Van de ruim
tweehonderd bisschoppen namen
in sommige gevallen maar liefst
140 die gelegenheid waar.
„Het is duidelijk dat er iets aan
dat reglement veranderd dient
te worden. Het zou zinnig zijn
om de deelnemers aan de syno
de reeds van te voren kennis te
laten nemen van de opvattingen
van hun collega's elders in de
wereld. Daarmee zou in de sy
node-aula de mogelijkheid om
echt te discussiëren veel reëler
worden", aldus vicaris Braun,
die er tevens voorstander van is
om de volgende synode, veel
meer dan dat tot nu toe is ge
beurd, in de verschillende lan
den voor te bereiden, opdat de
bisschoppen nog meer zouden
kunnen verwoorden,datgene wat
er leeft aan de basis.
Verwachting
Hoewel dr. Braun wat betreft het
celibaat van de priester wel had
verwacht dat de synode zich zou
uitspreken voor het handhaven
van de celibaatswet, had hij ten
aanzien van het voorstel gehuw
de en beproefde mannen tot
priester te wijden wel verwacht
dat meerdere bisschoppen zich
achter kardinaal Alfrink zouden
scharen. Diens voorstel, om het
aan de bisschoppenconferenties
over te laten in samenspraak
mr t de paus gehuwde en be
proefde mannen tot priester te
wijden, vond uiteindelijk weinig
gehoor.
De deur naar het facultatieve ce
libaat is door de synode duide
lijk gesloten. In de brief van de
paus aan kardinaal Villot stond
al duidelijk te lezen dat de
paus niet verder wilde gaan dan
het onder voorbehoud wijden
van gehuwde mannen. Ontkop
peling van het celibaat en pries
terschap was iets wat ook door
dr. Braun niet werd verwacht.
Wat het tot priester wijden van
gehuwde mannen betreft zegt dr.
Braun:,,Het had er aanvanke
lijk alle schijn van dat dit voor
stel kans maakte een meerder
heid te behalen. Nog voor dat
de taalgroepen bijeenkwamen
spraken 31 sprekers zich na
mens de bisschoppenconferenties
uit voor toelating en waren er
28 die namens hun bisschoppen
conferenties tegen waren. Van
degene die alleen namens zich
zelf spraken waren er zes voor
toelating en negenentwintig te
gen. De grote vraag was toen:
,,Hoe zullen de andere honderd
zich uitspreken".
De laatste stemmingen en het
geharrewar rond de formulerin
gen leverden zoals bekend 107
stemmen op voor het voorstel
het wijden tot priester van ge
huwden niet toe te staan zonder
het recht van de paus aan te
tasten in bepaalde gevallen
anders te beslissen. Er waren 87
in gevallen van pastorale nood
zaak, zulks naar oordeel van de
paus, gehuwden tot priester te
wijden.
De uitslag van alle stemmingen
is, inclusief de geproduceerde
stukken aan de paus ter hand
gesteld, met de duidelijke be-
ficieel, niet officieus en niet au-
ficieel, niet officieus en niey au
thentiek zijn.
Mogelijkheid
Het is nu aan de paus iets met
het materiaal te gaan doen
Wanneer hij daarmee komt is
nog niet duidelijk. „Gezien de
stemmingen en de aard der in
terventies van de verschillende
bisschoppen, is het welhaast ze
ker dat de priesterwijding van
de gehuwde, beproefde man,
een mogelijkheid is", zo meent
dr. Braun, die herinnert
aan de uitlatingen van kardi
naal Alfrink aan het eind van
de synode, namelijk, dat hij het
wel waarschijnlijk acht dat de
Nederlandse bisschoppenconfe
rentie de paus zal verzoeken
deze mogelijkheid voor Neder
land open te willen laten.
„Ik voor mij èrvaar het celiba
tair priesterschap als iets
goeds, maar kan me heel goed
voorstellen dat het gehuwde
priesterschap voor het ambt op
zich een bepaalde verrijking
kan betekenen. Teveel is tot nu
toe, als er over het celibaat ge
sproken werd uitgegaan van het
concurrentiebeginsel ten opzichte
van het huwelijk. „Het is mij
tegen gevallen dat nog veel bis
schoppen bang waren, dat men
het ideaal van het ongehuwd
zijn, alleen maar kan handha
ven, als men het door een wet
beschermt".
E.. wat die gehuwde man betreft
die priester zou moeten kunnen
worden: „Men moet die ver
langde rijpheid niet uitleggen
als „iemand op leeftijd". Uitein
delijk is de kerk er ook niet mee
gediend als men de reeds te
constateren vergrijzing nog een
extra stimulans zou geven. Hoe
wel dat niet met zoveel woorden
is gezegd zou het naar mijn me
ning best zo kunnen zijn dat ie
mand van rond de dertig jaar
als beproefd wordt aangemerkt".
De kerk zal, zeker wat die catego
rie betreft een actief roepingen
beleid dienen te gaan voeren.
Mogelijke kandidaten voor het
gehuwde priesterschap zouden
eigenlijk door de gemeenschap
tot het ambt moeten worden ge-
„Voor een ding moeten we wel op
passen, dat we in de kerk geen
twee groepen priesters krijgen,
een die meer en een die minder
priester is. Het zullen twee ty
pen priesters moeten zijn. die
elkaar aanvullen", zo meent dr.
Braun.
Waardevol
Over het belang van de bisschop
pensynode zegt vicaris Braun:
„Het is natuurlijk voor de bis
schoppen bijzonder waardevol
elkaar te treffen, met elkaar
van gedachten te wisselen. Dat
was het voor mij ook en na
mens de priester-toehoorders op
de synode zijn er door de Duit
ser Ernest Schmitt, toch zeer
behartenswaardige dingen naar
voren gebracht. Men vindt als
men in Rome bi een is toch een
zekere bemoediging in eikaars
geloof".
„Ontmoedigend is het daarbij na
tuurlijk wel dat men geen be
slissingen kon nemen, hoewel de
synode deze bevoegdheden in
VICARIS DR. C. BRAUN
rol Kerk in Nederland niet uitg<
wezen wel heeft".
Wat de belangstelling voor de sy
node betreft geeft vicaris Braun
toe. dat het een goed dii g is dat
Operatie Synode de mensen er
voor probeert te inte tsseren al
vr: agt hij zich wel af of de
druk van der;,e jke groepe
ringen sons it. 'h s kan
werken, „ik had i e indruk dat
sommige bisschoppen uit angst
voor pressie zich defensie
ver dan ze oorspronkelijk van
plan waren, hebben opgesteld",
ie balans opmakend zegt dr.
Braun: De synode was toch
geen pas op de plaats, maat
een bescheiden stap voorwaarts.
In riskerend vertrouwen zoeken
en tasten we verder, zonder nu
precies te zeggen: „Daar moeten
wij uitkomen". Er zijn naaf
mijn mening voldoende bis-
scnoppen geweest, die op de sy-
noc e ie.s van het nieuwe-kerk-
zijn hebben laten zien. Dat 19
zijn hebben laten zien. Hun hou
ding biedt toch weer perspectief.
„Dat geeft de burger moed".
GERARD BARENDSE
kreeg in de Luwte van de machtige dam,
plus een eigen schutsluis en die daardoor
dynamisch overschakelde op de verre vis
serij. En tenslotte de ingreep in natuur en
landschap door een kunstwerk, dat uit de
verte oogt als een Chinese muur en een
flink deel van de horizon vult, zoals de
noordelijke horizon wordt vervuld door de
installaties van Europoort.
Bewezen
Bij de lage waterstand van de Rijn hebben
de sluizen in de Haringvlietdam hun nut al
bewezen. Ir. H. Ferguson, hoofd van de
Deltadienst van rijkswaterstaat zegt:
„Doordat we met de sluizen konden mani
puleren, toen water opeens een schaars ar
tikel werd, hebben we erger kunnen voor
komen". ir. Ferguson plaatst deze opmer
king in de veranderende filosofie van
Rijkswaterstaat.
„Het gaat er niet alleen meer om het land
tegen het water te beschermen, maar ook
het water tegen het land.
Ir. Van der Weele, rustig vertellend hoe de
dam tot stand kwam, wordt opeens merk
waardig levendig als wij erop wijzen, dat
enkele kilometers zuidelijker, waar de Oos-
terscheldewerken in volle gang zijn, op
viaducten en muren geschreven staat:
„Barst met je dijk".
Ir. Van der Weele zegt: „Milieubeheer wordt
onze voornaamste zorg voor de toekomst.
Maar laten wij toch in de gaten houden,
dat er zonder een afdoende beveiliging te
gen de zee, van een beschermend milieu
helemaal geen sprake meer zal zijn. Onze
natuurlijke landsgrenzen liggen ergens ter
hoogte van de Utrechtse Heuvelrug. Het
meest van wat westelijker ligt, hebben wij
de zee afhandig gemaakt. We kunnen de
boel stopzetten, maar dan zijn wij in dit
deel van het land over een jaar of tien
weer wat wij vroeger waren: zee. Ik ben
dammenbouwer, maar geen maniak. Het
beginsel van de veiligheid, dat aan de Del
tawerken ten grondslag ligt, begint geloof
ik te vervagen in ons land".
„De ramp ligt ook al weer bijna 19 jaar ach
ter ons. Het wordt voor de jongeren zoiets
als de Tweede Wereldoorlog: een stuk ge
schiedenis. Maar morgen kan het weer ge
beuren. Vooral na de afsluiting van het
Volkerak, „the point of no return", geldt
dat het zuidwesten zo snel mogelijk bevei
ligd moet zijn. Ik zeg weieens: „Voor we
bidden: geef ons ons dagelijks brood,
moesten we eigenlijk zeggen: laat ons dro
ge voeten houden. U zult in Zuid-Holland
en Zeeland een verantwoordelijk mens vin
den, bijvoorbeeld bij de polderbesturen, die
stopzetting of ingrijpende verandering van
het deltaplan voor zijn geweten zou durven
nemen. TOM KOOPMAN
