JAN BRUENS:
„Ik ging alles als
een wasknijper zien"
Kindertoneel met
sociale achtergrond
THEATER PSSST
Familieserie
zonder glamour
Hou het scherm in 't oog
Terugblik
TV
vanavond
morgen
Radio
morgen
LEIDSE COURANT
DINSDAG 9 NOVEMBER
„Ik heb nu afgerekend met de
wasknijper. Het ging de vorm
aannemen van een frustratie.
Als ik op straat liep ging ik al
les als wasknijpers zien. Twee
mensen, die stonden te praten
kon ik alleen nog maar als
wasknijper zien. Niet zo leuk
(in een Hans en Grietje-huisje
in het Zeeuwsch-Vlaamse Eede)
is zodoende het groot wasknij-
perboek ontstaan".
Een toevallig aanwezig wasknij
per inspireerde Jan Bruens (29)
tot het tekenen van honderd
doorgezaagde, kromme, grote
en kleine wasknijpers. Het won
derlijke en fraaie boek, waar-
van onlangs het eerste exem
plaar werd aangeboden, is nu
voor de ongelooflijk lage prjis
van zeven gulden voor iedereen
verkrijgbaar. Jan Bruens die in
dertijd historie maakte door het
Van Heutz-monument op te bla
zen trekt op zijn minst weer de
aandacht door dit originele boek
en de originele prijs er van.
Zenuwcrisis
„Nee, het is geen publiciteits
stunt", zegt Jan Bruens. „Daar
kun je wel een dag mee bezig
zijn, maar geen drie maanden
voor in een zenuwcrisis zitten,
een wasknijper oké, maar hon
derd... en het is niet afgelopen
met die wasknijpers. Je krijgt
het inlijsten nog, het fotografe
ren, drukken, aannemelijk ma
ken en de morele pressie door
dat er mensen geld in hebben
gestoken, f 3500,— voor de 700
exemplaren die nu gedrukt
zijn".
Waarom die wasknijpers. Heel je
leven word je met dat ding ge
confronteerd, emmers vol, al bij
je moeder thuis. Je bent er aan
gewend, maar opeens zie je het,
zoals je op een gegeven moment
ook een boom kunt zien tussen
de duizenden die er staan. De
wasknijper heeft een fijne
vorm. Je kunt ze van alles laten
doen: wandelen, paren, reizen,
lanceren. Ondanks het feit dat
Jan Bruens achter de brainwash
ing Corporation staat, en hij
de woelige Amsterdamse provo
jaren achter de rug heeft, bren
gen zijn wasknijpers geen bood
schap. „Het enige doel is de
mensen dingen beter leren zien.
Misschien komt er b.v. ook nog
wel eens iemand op de gedachte
van een groot spijkerboek.
Tevreden
Waarom honderd grote en goed
uitgevoerde pagina's, gebonden
voor zeven gulden? „Ik erger
me aan dure toestanden", zegt
hij. „Houd niet van dingen
waaraan verdiend wordt. Zeven
gulden is de kostprijs, alle leve
ranciers zijn betaald. Iedereen
is tevreden, maar niemand
heeft er aan verdiend. De men
sen worden boos als ze dit ho
ren, want het is in strijd met
hun werkelijkheid. Voor twaalf
gulden zou ik het ook verkocht
hebben. Daar verkopen ze wel
een pocket voor op slecht pa
pier, zonder foto's maar met
een geweldige oplage. Ja, ik
maak gebruik van de contra
prestatieregeling. Maar ze kun
nen het grote wasknijperboek er
niet aftrekken, want er wordt
geen cent aan verdiend. Deze
regeling is er overigens niet
voor mensen die iets willen
doen. Je kunt dan een paar
schilderijen per jaar maken en
voor de rest op je kont zitten".
Drie jaar zit hij nu in de regeling.
„Daarvoor was ik self suppor
ting op mijn eigen manier, leef
de van 35,in de week".
Trok na zijn eerste grafische
vorming bij zijn stadgenoot, de
Rotterdammer Andr. Schotel,
de wereld door. Tekende onder
weg veel, maar liet de resulta
ten overal achter. „Ik kreeg
hier eens een rol tekeningen
van me tèrug, die gevonden was
in het Amsterdamse bos".
In Dublin zat hij twee jaar op de
academie. „Heel klassiek". Nu
zit hij, met vrouw en kind, bin
nen de oranje-groene wanden
van het kleine, stille huisje in
de uithoek van Nederland, een
streek waar veel kunstenaars
uit de randstad heentrekken om
rust, maar weer wegtrekken
omdat ze er het niet vol kunnen
houden.
in de meest vreemde vormen en
bochten als witte elementjes
rondzweven. Goed getekend.
Het is een plezierig genoegen er
in te bladeren. Jan Bruens be
gint nu (als vrijetijdsbesteding,
want van negen tot vijf uur
moet ik netjes werken voor de
BKR") te bouwen aan een con
sumptiemachine, om het con
sumptieproces te verhaasten.
Een dictatoriale machine, want
er moet meer geconsumeerd
worden, totdat het explodeert.
Eenmaal andermaal
Wasknijper
ADVERTENTIEI
Ditishet recept:
Kaasfonduevan
Nededandsekaas.
Caquelon inwrijven met wat
knoflook. Dan 4 dl halfdroge
witte wijn ln de pan verwarmen
tot de wijn gaat bruisen.
Nu 500 gr fijngesneden jong
belegen Goudse toevoegen, goed
zout. peper,
nootmuskaat
scheutje kirsch.
„Mensen die het hier niet volhou
den", meent Jan Bruens, „zijn
niet in staat een gebeurtenis te
maken. In een stad hebben de
meesten genoeg aan het gebeu
ren dat door anderen wordt ver
oorzaakt. Als er op het platte
land niets gebeurt, moet je het
laten gebeuren, zelf doen". Aan
zijn kamerwand hangen talloze
tekeningen, bizarre, goed gete
kende en lichtgekleurde pente
keningen, waarin de wasknijper
ook al verschijnt. Uit zijn
lytisch-realistische tekeningen
(„ik heb zelf die etiket maar
vast bedacht voor de Neder
landse hokjesgeest") is eigenlijk
de wasknijper en het boek gebo
ren. Ondanks talrijke tentoon
stellingen in binnen- en buiten
land (inclusief goede kritieken)
verkoopt hij weinig. Eigenlijk
hoeft het voor hem ook niet,
want „zo gauw ik ingevoerd
raak, moet ik mezelf censure
ren. Ik vind het fijn om te wer
ken, maar afschuwelijk wat er
na komthet leuren er mee.
Bovendien denk ik altijd dat ie
dereen beter is dan ik". De
reacties op zijn wasknijperboek
zijn „jofel" maar Jan Bruens
vindt dat een nadeel. „Niemand
gaat keihard tegen deze zaak
aan. Ik verwacht meer te
spel. Kritisch, keihard, in plaats
van heel mooie verhaaltjes
heb zelf veel kritiek op mijn
werk".
Cnnsumotiemachine
Wel krijgt hij allerlei wasknijpers
toegestuurd, er zijn zelfs acade
mies die ook de wasknijper al
als tekenobject bij het onder
richt hebben ingevoerd. Op de
plank boven zijn hoofd ligt
doos vol kleurige wasknijper-
tjes, hem toegestuurd vanuit de
academie van Antwerpen.
Het bevat honderd grote, z
het meesterwerk yan de e
Het bevat honderd, grote, z
te pagina's waarop wasknijpers
i Bruens voelde zichzelf langzaam
„Ik vind dat kinderen moeten
weten dat er autoriteit bestaat.
Daarom ben ik ook zeer perti
nent tegen anti-autoritair kin
dertoneel. Er moet een leider
zijn en wel ten eerste omdat
kinderen moeten weten wat ze
kunnen en mogen doen, en ten
tweede omdat ze in hun leven
van alle dag vrijwel altijd met
een leider of leiding, dus autori
teit, worden geconfronteerd".
Dit zijn de woorden van Frank
Herman leider van het Kinder
theater Pssst waarvan de twee
de première van dit seizoen on
langs in het HOT-theater werd
gebracht.
Het stuk „Piccolo en de Zwartma-
ker" heeft als onderwerp de mi-
lieuverveuling. „Op een rustige
zondagmiddag (het is wasdag
voor Piccolo en Zeg-maar-Lies-
je) komt een oud vrouwtje ver
moeid van de bloemen verko
pen, het HOT-theater binnen om
wat uit te rusten. Het oude
vrouwtje blijkt echter Per-
nis(sio) de zwartmaker te zijn".
De tegenhanger van Pernissio is
de man van het „Schoonschip
schap", een ambtenaar die de
mensen op netheid controleert.
4 wasknijper veranderen „Ik heb dit verhaaltje gekozen",
vertelt Frank Herman, „omdat
ik het een van de taken van het
theater vind kinderen op dit
soort problemen te wijzen. We
zoeken in de loop van het stuk
samen met de kinderen naar
een oplossing voor het pro
bleem. Zes kinderen uit het pu
bliek gaan bijvoorbeeld een
brief aan de minister schrijven.
Een aantal kinderen vangen sa
men de zwartmaker en be
slissen op het eind, of hij weer
vrij mag. Er zijn kinderen
die de man van het schoon
schipschap gaan helpen het po
dium op te ruimen. Zo probeer
ik met dit spel de kinderen voor
te bereiden op wat ze te wach
ten staat. Ik tracht door middel
van het theater er voor te zor
gen dat het kind niet apatisch
voor de problemen om hem
heen wordt. Ik doe dit echter
wel zo plezierig mogelijk. De
kinderen moeten met een opge
lucht gevoel het theater uitko
men. Daarom zoeken we ook
een oplossing voor de proble
men die we scheppen.
Het is enorm belangrijk dat de
ouders meegaan naar het kin
dertheater, zegt Frank Herman.
Zij worden namelijk ook bij het
stuk betrokken. Niet alleen door
diverse grapjes die speciaal
voor het oudere publiek zijn,
maar ook om de reactie van de
kinderen. Daarbij moeten ze
datgene wat ik ben begonnen
thuis verder afmaken. Ze moe
ten het kind met het probleem
begeleiden.
Frank Herman is een zeer sociaal
bewogen man. In Rotterdam
waar hij bij het NRT speelt en
twee jaar een kindertheater had
ging hij menigmaal de straat
op om te protesteren. „Dat
gaan we hier ook doen", vertelt
hij. „Het is de bedoeling dat we
zoveel mogelijk naar buiten tre
de en zodoende een zo groot
mogelijk aantal kinderen berei
ken. Als ze ons op straat zien
zullen ze namelijk eerder ge
neigd zijn ook te komen".
Theater Pssst verandert om de
zes weken van stuk. In decem
ber komt het met een spel over
de computer. „Maar eigenlijk is
iedere voorstelling totaal ver
schillend", zegt Frank Herman.
„De kinderen bepalen namelijk
de loop van het verhaal. Zij
spelen in wezen de hoofdrol, en
ik zorg dat alles binnen de per
ken blijft".
ROELFIEN SANT
De NCRV start vanavond met een
zeer ongewone familieserie. „De
familie Mack" een Duitse p'ro-
duktie, die vorig jaar in Duits
land zeer veel aandacht trok.
De zesdelige serie behandelt de
sociale problemen van een gezin
waarvan de vader wegens ver
duistering in de gevangenis is
beland. De kijker wordt duide
lijk gemaakt dat niet alleen de
schuldige wordt gestraft, maar
ook een heel onschuldig gezin.
De familie Mack gaat dan ook in
naam van de gerechtigheid ten
onder. De verduistering heeft
dusdanige gevolgen dat het ge
zin Mack uiteen valt. De twee
zonen raken op het verkeerde
pad, de dochter sluit een over
haast huwelijk en moeder Mack
wordt noodgedwongen een sterk
geëmancipeerde vrouw.
De eerste aflevering begint overi
gens erg vrolijk. Er is nog niets
aan de hand wanneer de zilve
ren bruiloft wordt gevierd. Men
is vooral trots op het splinter
nieuwe huis dat juist op deze
dag gereed is gekomen. De fa
tale klap laat echter niet lang
op zich wachten.
Ned. II 20.21 uur.
De volgende patiënt
Dokter Upton gaat aan besluite
loosheid lijden wanneer hij om-
Gamma, de wetenschappelijke ru
briek van de KRO, was gisteren
gewijd aan kinderbescherming,
meer speciaal aan de plaatsing
van kinderen in tehuizen. Het
was opgezet als een discussie
programma, waardoor een le
vendige uitzending werd verkre
gen.
Nu is het bepaald niet zo, dat een
discussie-programma per se on
wetenschappelijkheid in de hand
werkt, maar we hadden sterk
de indruk dat dit met deze dis
cussie wèl het geval was.
Uitgegaan werd van een paar
praktijkgevallen, aan de hand
waarvan prof. dr, G.P.Hoefna-
gels mocht adstrueren hoe kwa
lijk het huidige systeem werkt
en hoe snel dat systeem moet
worden gewijzigd.
Bij de discussie kwam weliswaar
naar voren dat aan die wijzi
ging al hard wordt gewerkt en
ook - zij het al te terloops - dat
er altijd gevallen zullen blijven
die verblijf in inrichtingen nood
zakelijk maken, maar een be
paald anti-inrichting-propaganda
bleef toch wel hangen.
We geloven dat dit gewoon niet
eerlijk is. Omdat er aan
hand van onvoldoende feiten
toch mensen werden aangeval
len die zich, al dan niet binnen
een aanvechtbaar systeem, met
hart en ziel inzetten voor mede-
AVRO's Televizier was aktueel
met nieuws over opstandige mili
tairen in Amersfoort en het
spoorweg-ongeluk te Hoogkerk,
dat wellicht voorkomen had
kunnen worden. Twee voorbeel
den van wat een attente t.v.-
nieuwsrubriek op heel korte ter
mijn kan doen.
Verder in het AVRO-magazlne
o.m. een sfeervolle reportage
uit Colombé-les-deux-églises,
waar rond het graf van gene
raal De Gaulle een complete
cultus lijkt te. ontstaan. Veel
aandacht was er voorts voor
Die aandacht viel in interviews
met naamlozen die zich onher
kenbaar moesten maken. We
begrijpen de noodzaak daarvan,
maar het geeft zo'n reportage
iets volkomen onwezenlijks.
.Omdat er al teveel kansen tot
falsifikatie in zitten.
Hoe het anders kan? We zien het
niet helemaal zitten. Wellicht
zouden we prefereren als een
integer* t.v.-journalist doodge
woon voor de camera's zou ver
tellen wat zijn bevindingen in
Spanje waren, welke contacten
hij (anoniem uiteraard) heeft
gehad en welke conclusies hij
daaruit trok.
Het zou wat minder „samen
zweerderig" aandoen, wat min
der attractief ook, maar op ons
persoonlijk zou het een waar
heidsgetrouwere indruk maken.
We geloven een Nederlandse
jounalist eerder dan een ver
momde Spanjaard
Vg.
Rare Earth
tiaar Nederland
ROTTERDAM (ANP) De Ame
rikaanse popforntatie „Rare
Earth", bekend van de hits
„Get Ready" en „I'm losing
you", zal deze maand drie con
certen in Nederland geven.
De uitvoeringen vinden plaats op
10 december in de Rotterdamse
Doelen, op 11 december in de
Eurohal in Valkenburg en op 12
december in het Turfschip in
Breda. In Rotterdam staan in
het voorprogramma Sandy
Coast" en „Blue Planet", in
Valkenburg en Breda „Earth en
Fire" en „Blue Planet".
ringd wordt door mooie i
Ned. I 19.05 uur.
Klatergoud
De eerste aflevering van Klater
goud draagt de ondertitel „Alte
Kameraden" Gilles en Pummel
denken afstammelingen te zijn
van de zeer artistiek aangeleg
de familie Hondecoeter.
De liefde tussen Sherry en Van
Dalen is kapot. Gilles ziet hierin
een mogelijkheid om wraak te
nemen op Van Dalen, die het
vorige seizoen op een nogal
vreemde manier de benen nam.
Ned. I 20.21 uur.
Jason King
De politie dwingt King hen te hel
pen bij het opsporen van een
bende die lijnen aftapt van de
politie-computer.
Ned. I 20.45 uur.
The Carpenters
De stijl van The Carpenters is
een mengeling van jazz, rock er
soft-music. De Amerikaanse
groep is geformeerd door broei
en zus Carpenter, Richard piano
en accordeon en Karen solo
zang. De groep geniet een grote
internationale bekendheid. Hun
versie van het Bacharach/Da-
vid-nummer „Close to you"
werd een miljoenensucces.
Ned. I 21.35 uur.
Koerier van keizerin
Luitenant Rotteck beleeft een
spannend avontuur waarin een
Hollander de hoofdrol speelt.
Ned. II 19.30 uur.
Eenmaal, andermaal
Gerrit den Braber ontvangt v
vele gasten op zijn veiling i
het goede doel. Ex-minister
Sociale Zaken Rooi vink kunt u
in de rol van vader Stiefbeen
zien in een scène met Piet Ro
mer. Verder worden verwacht
Olga de Haas, Ton Sybrands,
Daniël Wayenberg en Godfried
Bomans.
Amerikaanse t.v.
maakt portret
van Jezus
JERUZALEM (KNP) De
Amerikaanse televisie-maat
schappij CBS maakt momenteel
in Jeruzalem opnamen voor een
uur durende tv-documentaire
over het leven van Jezus. Zijn
levensverhaal wordt verteld in
de vorm van een tv-journaal,
met achtergronden, commenta
ren en interviuws met o.m. Pon
tius Pilatus, Petrus, Nicodemus,
Romeinen en Joden. De hoofd
rol wordt gespeeld door Orson
Welles. Christus zelf, in de film
gespeeld door een Joodse stu
dent uit New Jersey, komt in de
documentaire niet aan het
woord.
T.v.-opnamen
muziekschool
DELFT Bij de stedelijke Mu
ziekschool te Delft zal achttien
november de wereldomroep te
levisie-opnamen maken, waar
aan veel leerlingen hun mede
werking zullen geven. De opna
men zijn bedoeld voor een uit
zending in Suriname en de An
tillen. Van het ensemble Antica
Vitae van de muziekschool zul-
en voorts op 26 november
onder leiding van Jaap Visser
opnamen gemaakt worden
voor de televisie, die in
IKOR-uitzending in januari te
zien zullen zijn. Tot twee maal
toe is het oratorium Cantica Vi
tae van Pierre van Hauwe uit
gevoerd in de schouwburg van
Eindhoven. Uitvoerenden waren
het koor en orkest van de Veld-
hovense Muziekschool. In het
kader van de Orff-cursus zal op
28 december dit koor en orkest
het werk in Delft uitvoeren.
Expositie Oud Voorburg. Histori
sche prenten van Oud-Voorburg
zullen tentoongesteld worden
vanaf 13 november in het Huis
met de windvaan (gebroeders
Nieuwenhuijsen), Koninginne-
laan 4 te Voorburg. Elke zater
dag en zondag van 14-17 uur.
Ook zullen er op de zaterdag
middagen stereo-geluidsfilms
vertoond worden.
NEDERLAND I
NOS
•18.45 uur: Fabeltjeskrant
•18.55 uur: Journaal
VARA
•19.05 uur: Volgende patiënt
•19.30 uur: Koning Klant
•20.00 uur: Journaal
•20.21 uur: Klatergoud
•20.45 uur: Jason King
•21.35 uur: The Carpenters
•22.00 uur: De ombudsman
•22.25 uur: Journaal
22.30 uur: Schooltelevisie
NEDERLAND II
•18.45 uur: Fabeltjeskrant
•18.55 uur: Journaal
19.05 uur: Zo moeder,
•19.30 uur: De koerier van
keizerin
•20.00 uur: Journaal
20.21 uur: De familie Mac
20.45 uur: Hier en nu
21.20 uur: Eenmaal ander
•22.20 uur: Ander nieuws
•22.30 uur: Journaal
22.35 uur: Den Haag vanij
22.40 uur: Teleac
kleur
NEDERLAND I
VARA
10.45 uur: Woelige wereld
•17.00 uur: Hoedjesstad, t.v
NOS
•18.45 uur: Fabeltjeskrant
•18.55 uur: Journaal
TROS
19.05 uur: Kleine mensen
•19.30 uur: Nancy, t.v.-spel
•20.00 uur: Journaal
20.21 uur: Pol. partij CHU
20.31 uur: Socutera
•20.36 uur: Two rode togetk
film
•22.20 uur: Paco Pena,
23.05 uur: Den Haag vam
NEDERLAND II
NEDERLAND II
VARA
•18.45 uur: Fabeltjeskrant
•18.55 uur: Journaal
•19.05 uur: Dagje ouder
•20.00 uur: Journaal
20.21 uur: Weense operetta
21.05 uur: Voetje van de i
•21.40 uur: Achter het niet
22.15 uur: Kenmerk
•22.40 uur: Journaal
kleur
sche
V.'"1?; KRO: 1830 Nieuw®
Actualiteiten. is.50 Voorbesch
komende KRO-profrrai
19.00 (S) Musicerende «filett
Shell-Manrcenlkoör. 10.30 Dood.
leven: gesprek over leven, A
toekomst. 30.00
nisch Orkest:
«.„en. 61-apri-^ over leven,
toekomst. SO.OO ^S)^ Radio I
der onderschriften, volkstonel
(S) Bariton en piano: klasslJL
deren. 22.25 Overweging,!
Hilversum n
)m 18.00 Nieuws1 en om 18.
^ojoureaal^l^OO ^(8
Parle. 19 30 Vanavond: gef81
programma met veel muziek UI
20.00 Nieuws. 22.30-23.00 ViT-
iaat: Informatief proHTamw
veel muziek en om 22.55 M#
gen, om 23.00 Nic-ws
33.20 Radiojournaal e
Nieuws.
18.00 Nieuws. 18.04 Uitzending j n
soldaten. 18 28 PaardesportlblP
18.30 Verkeerstlps 18.45 SpV B
Taalwenken. 18.57 ïntermezr K
8,30-8.41 Nieuws). 10.00 V
vrouw. f10.30-10.32 Ni'eu
Mededelingen. KRO: 12.01
twaalf tot tweegevari
gramma. (12 26 Mededellr
land- en tuinbouw; 12.3
12.41-12.50 Actualiteiten: llL_
Raden maar...) 14.00 Hul °C
pastoraal gesprek van m
mens. NOS: 14.10 Van Ta-ti fe,r
tale taal: een rubriek over
ven in de taal. 14.90 'Si
van de kamermuziek: modi™
mermuzlek. 14 50 Meer ov 1 1
der: de stem van de snretafljj
16.45 fS) Journaal Anne
volghonrspel fafl. 6): 17.00.
sleke muz. 'gr.). Oevrheidi f,
ting: 17.30 In tlid van nood.
rie programma's over C!v3
drctlglng in Nederland. NCR
Nieuws. 17.33 Hier
telten.
Hilversum
VARA: 7 00 Nieuws. 7.11 OeW
nnstlek. 7.90 fS) Dag
muziek en informatie. fO„.
nu« 7.33 Van de voor
VPRO: 7.54 Deze dag. VAR
Nieuws. 9 11 Actualiteiten.
rfT'markt!
7 00 RaflPwefcbinrt m,o ,J
uunewairr (jentraai:
stiyekse ultzetvHirie te mW
mensen. 13 00 NWws. 191'
telten. 13 95 Melodie*,. Vxn» r.
Gesnroken portret. 14.00 Sr
to: gevarieerd programma p
tonlltolton en muziek. 111 1
vfl^^irireCTam'ma"1!! ar
•west '800
9 03 De ra
,nn Nieuws. oha
Rod1oi-->urni
Nieuw» uil
'lean d' i».
15 "1 e
4 03
'13.
NI.
Nleuv
eb Ire
platen. '16 oo Nieuws)
17.03 RadloVuirnnnl. 17.06-1»
bus 70fl: v erz nekpl a term roCTt e|d
Rrussel 324 en 4M n
19 oo Nieuws, mededelingen fopt
hn-tohtre. 19.09 In to-me» L*
Ki-.h.Mr»
n^^wr7lph1 ,?nn Uiemv
ree'aeenrla 13,90 BRT-nt
13 55 Beursberichten. 14.00 g"
14 03 Reho-lrndto 14.2-5 Inn,
14.30 .T-U."Y1I,"zending. 14.511
krer. 15.00 Nieuws. 15 03
koer. 15.15 Kftndrenregrrein:
17.55 Weegschaal
