AMERIKANEN
EN ROSSEN
NEMEN MARS
OP DE KORREL
Wat doet
zo'n koster
eigenlijk?
Op zoek naar
nieuwe inlioud
van oude taak
SEaËfc;# V. Sr p+..*
DEN HAAG De bestaanszeker
heid van het kostersambt staat
op losse schroeven. Mannen, die
al jaren hun werk in de kerk
verrichten klampen zich verbe
ten vast aan het verleden. Jon
ge kosters, minder belast, tillen
daar niet zo zwaar aan en la
ten, juist vanwege die wankele
bestaanszekerheid, het kosters
ambt voor wat het is. De ver
nieuwing in de kerk heeft haar
sporen ook op de kosters ach
tergelaten. Dé leek bij uitstek,
die eeuwenlang zijn diensten
aan de kerk heeft aangeboden,
is onder de voet gelopen, soms
zelfs niet opgemerkt.
De rooms katholieke bond van
kosters ,,St. Willibrord," die de
bisdommen Haarlem en Rotter
dam tot haar werkterrein re
kent. is zich de problematiek
van de koster maar al te zeer
bewust. Bondsvoorzitter W. van
't Walderveen heeft in een be
leidsnota tesamen met zijn be
stuur iets aan die nood willen
doen.
Het bondsbestuur is van mening
dat het werkelijke probleem
waarmee de koster te maken
heeft zijn oorzaak niet alleen
vindt in de vernieuwingen, die
zich op allerlei terreinen mani
festeren. Het is het ambt zelf
van de koster dat in een groot
aantal gevallen danig is uitge
hold.
Taak
De koster kan terugvallen op een
taakomschrijving, waarin is
vastgelegd, dat hij behalve het
kaarsen aansteken en de para
menten klaarleggen ook de zorg
heeft voor het schoonhouden
van het priesterkoor, de sacris
tie, het vaatwerk, de paramen
ten en bovendien dat hij er op
toe zal moeten zien dat de rest
van de kerk goed wordt onder
houden. Ondanks de opsomming
was deze taak voor een aantal
kosters niet voldoende om een
dag te vullen. In de middaguren
waren zij veelal in de gelegen
heid om er nog iets bij te ver
dienen, iets wat hard nodig was,
want het werk voor de kerk
werd niet bepaald met goud be
taald. Door de veranderingen
binnen de kerk, wat onder meer
tot gevolg had dat er rouw- en
trouwmissen in de middaguren
gehouden konden worden, werd
er op de kosters een beroep ge
daan om een groter aantal uren
dan voorheen beschikbaar te
zijn, waardoor sommigen niet
meer in de gelegenheid zijn, bij
baantjes te vervullen.
De bond voor kosters in Haarlem
en Rotterdam, die dit jaar vijf
entwintig jaar bestaat, heeft er
vanaf het begin van haar be
staan voor geijverd om ook
voor de kosters sociale voorzie
ningen te treffen en de salaris
sen op een redelijk niveau te
brengen. Richtlijnen die destijds
vanuit de bond naar de kerkbe
sturen gingen, hebben in som
mige parochies veel stof doen
opwaaien. Centrale vraag was
toen en is nu eigenlijk nog:
„Wat doet die koster eigenlijk?"
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1971
Deze vraag houdt nu niet alleen
de koster bezig, maar ook tal
van groeperingen, die zich al
dan niet ten onrechte met de
koster bemoeien.
„Als men nu weet, dat in de laat
ste vijf jaar één derde van de
Nederlandse katholieke kosters
is afgevloeid (er zijn er nog zes
honderd over) dan is dat toch
wel een teken aan de wand. Dan
is er toch duidelijk iets aan de
hand met onze bestaanszeker
heid. Goed, er is ook een ge
deelte weg vanwege een aantal
kerksluitingen, maar er zijn er
ook weg gegaan, die duidelijk
slachtoffer zijn geworden van
het grote manco in de kerk: het
gebrek aan personeelsbeleid."
.Gelukkig," zo zegt hij, „is er
een kentering waar te nerpen.
In verschillende kringen begint Generaties kosters deden dienst
men langzaam maar zeker in te
zien, dat het verkeerd zou zijn
als men de kosters eruit zou
gooien, vooral in een tijd waar
men naar alle mogelijke midde
len zoekt om de pastoraal gaan
de te houden. Men begint moge
lijkheden te zien om kosters het
werk te laten doen van dia-
Het hoge woord is eruit. De voor
zitter van de kostersbond en de
bestuursleden, Fr. van Erp uit
Den Haag en J. van Bergenhe-
negouwen uit Kwintsheul gelo
ven er sterk in. Sterker nog, zij
zijn er zeker van dat, wil het
ambt van koster wat meer in
houd krijgen, dat dan de koster
zelf aan zal moeten voelen dat
ze hun diensten in de liturgie
aan móeten bieden.
Hij zou kunnen helpen bij 't uit
reiken van de communie, zou
een doopdienst kunnen leiden en
zou wellicht ook moeten kunnen
begraven. Maar ook buiten de
liturgie liggen er voor de kos
ter, die pastoraal werkzaam zöu
willen zijn, tal van mogelijkhe
den. Zo denkt het bondsbestuur
aan het doen van huisbezoek,
ziekenbezoek, het wegbrengen
van ziekencommunie en het vor
men van de misdienaars.
Het gesprek over het mogelijke
diakonaat voor de kosters is al
enige tijd gaande. In besloten
kringen heeft men er soms al
uitvoerig over van gedachten
gewisseld. Tijdens de jubileum
viering van de bond in Alk
maar, heeft de bisschop van
Haarlem, die mede namens de
bisschop van Rotterdam zei te
spreken, voor de kosters de
deur naar het diakonaat echt
open gezet. „We moeten samen
zoeken naar nieuwe vormen
voor het ambt van koster. De
koster van de toekomst moet op
een andere manier bij het werk
van de kerk worden ingescha
keld dan nu het geval is," aldus
mgr. Zwartkruis.
Vorming
De kosters zijn zich ervan bewust
dat aan de vorming voor de
pastorale taken hoge prioriteit
moet worden toegekend. Hoe
vorming gestalte zou moeti
krijgen is nog niet duidelij
Het is duidelijk dat een niet
aanzienlijk aantal kosters
toekomst weer wat rooskleu
ger tegemoet kan zien. Als zi
persoon in de parochiegemei
schap aanvaard is en zijn to
rusting voldoende is, I
ruime mogelijkheden.
Een en ander betekent overige
niet dat het diakonaat in
meest volle betekenis door
kosters wordt geambieerd. H
wel daar nog onvoldoende 01
gedacht is, meent voorzit
Van 't Walderveen dat de
kenwijding oorspronkelijk
laatste wijding voor de pieste
wijding - om goed te kunt
werken niet noodzakelijk
Meer waarde hecht hij aan
feit dat de koster, als pastori
werker door de gemeensch
wordt aanvaard.
Naast het „nieuwe type koster
zal er uiteraard ook ruimte
voor de koster, die tevens tu
man is of die bijvoorbeeld
parochiële administratie
houdt. De verschillende tyj
tesamen zullen het ambt
koster meer aanzien kunnen
Dan hoeft de vraag: „Wat
die koster eigenlijk?", well*
niet meer gesteld te worden.
GERARD BAREND
Zondag 14 november zal het
onbemande Amerikaanse
ruimteschip Mariner-9 in
een baan om de planeet
Mars gebracht worden
voor een onderzoekperiode
van tenminste drie maan
den. In de week van 20—29
november zullen twee Rus
sische Marsverkenners dit
voorbeeld volgen. Het is
daarbij niet uitgesloten dat
deze Russische satellieten
instrumentcapsules bevat
ten, die een landing op het
oppervlak van Mars moe
ten maken.
Een vorbeschouwend artikel
over deze belangrijke
ruimtevaartgebeurtenis
sen volgt hiernaast.
-T
Je mariner-6 maakte deze foto van een stuk mars-oppcrvicik, toen d- satcll c-t op ruim 3.000 kilometer de
,.rode planeet" voorbij vloog. De opname toont duidelijk hoe arm aan kraters Mars eigenlijk is.
Drie kunstmanen, twee van Russi
sche en een van Amerikaanse
makelij, stormen momenteel,
121 miljoen kilometer van de
aarde verwijderd, op de planeet
Mars af. Zondagmorgen vroeg
moet daarvan de Amerikaanse
Mariner-9 in een omloopbaan
om de „rode planeet" gebracht
woren. En het ziet er naar uit,
dat tussen 20 en 29 november de
Russische Mars-2 en -3 dat
voorbeeld zullen volgen, hoewel
er momenteel in het westen ern
stige twijfels zijn gerezen om
trent de huidige conditie van
deze twee robotsatellieten.
Mars is, na de maan en de pla
neet Venus, het dichtst bij de
aarde staande hemellichaam. In
een baan om de zon draaiend,
buiten die van de aarde, nadert
Mars onze planeet gemiddeld
elke 26 maanden tot op 55 100
miljoen kilometer. Dit iaar, op
10 augustus, bedroeg die mini
mum afstand iets meer dan 55
miljoen kilometer, hetgeen vol
gens de regels van de hemelme
chanica betekende, dat de
maand mei de meest gunstige
periode was om satellieten van
af de aarde in de richting van
Mars te lanceren.
Mars is een vrij kleine planeet.
De doorsnede bedraagt niet
meer dan 3400 kilometer, tegen
meer dan 12.000 kilometer voor
de aarde. Maar omdat astrono
men reeds in vroegere tijden
een dampkring om Mars konden
waarnemen, alsmede poolkap
pen, ogenschijnlijk van de wis
selende seizoenen afhangende
veranderingen aan het opper-,
vlak en duidelijke meterologi-
sche verschijnselen in de atmo
sfeer ontdekten, werd de „rode
planeet" al spoedig beschouwd
als een soort stiefbroer van de
aarde. En wel in die zin, dat
men de aanwezigheid van be
paalde levensvormen niet bij
voorbaat uitsloot.
Die theorieën en hypothesen
dergingen echter drastische
anderingen nadat in 1965
1969 drie Amerikaanse kunstma
nen, Mariner-4. -6 en -7, op
kele duizenden kilometers langs
Mars werden gejaagd en tijdens
die passages foto's maakten en
Deze twee opnamen werden in augustus 1959 gemaakt door de Amerikaanse m*
de planeet Mars verwijderd was. Hoewel de foto's nog weinig details laten
■9 zal op 11, 12 en 13 november tijdens de nadering van Mars een ser
iner-7, toen dit ruimteschip nog bijna 500.000 kilomet
•n, is de zuidpoolkap onmiskenbaar waai
van 90 foto's maken.
diverse metingen verrichtten.
Daaruit bleek al spoedig dat de
„rode planeet" meer op onze
maan, dan op de aarde lijkt. De
foto's toonden namelik een op
pervlak vol kraters, hier en
daar afgewisseld door wat ken
nelijk uitgestrekte stofvlakten
functioneren (men hoopt echter
op een bonus van nog eens 9
maanden) zullen de Amerikanen
eind februari 1972 ruim 5.500 fo
to's rijker zijn dan de paar hon
derd opnamen die reeds in 1965
en 1969 door de Mariner-4, -6 en
-7 werden gemaakt.
uitvoeren, draagt een min of Gezien het relatief hoge
zijn. De atmosfeer van Mars Voor die fotografische experimen-
blijkt voornamelijk te bestaan
uit koolzuurgas, terwijl zuurstof
en waterdamp slechts in zeer
geringe concentraties aanwezig
zijn. Bovendien bedraagt de at
mosferische druk aan het Mars
oppervlak slechts ongeveer 10
millibar. Aan het aardoppervlak
bedraagt de luchtdruk 1.000 mb.
De poolkappen van Mars blijken
niet te bestaan uit sneeuw en ijs,
maar slechts betrekkeijk dunne
lagen bevroren koolzuur te zijn.
Hetzelfde spul dus dat uit een
koolzuurbrandblusser wordt ge
spoten.
Mars lijkt dan ook even gespeend
te zijn van leven als de maan,
hoewel recente laboratorium
proeven hebben aangetoond, dat
het beslist niet onmogelijk is
dat zich toch zeer primitieve
vormen van leven op Mars heb
ben kunnen ontwikkelen.
Het is naar die ver verwijderde
planeet, dat de Mariner-9 en de
Mars-2 en -3 momenteel op weg
de Mariner-9 uitgerust
met twee televisiecamera's. Een
waarvan kan per opname een ge
bied van2.200x2.800 kilometer fo
tograferen, waarbij de mini
mum detailgrootte in de buurt
van één kilometer komt te lig
gen. De andere camera zal ge
lijktijdig foto's maken van klei
nere gedeelten van het grote ge
bied, dat de eerste camera op
de korrel neemt. De tweede ca
mera is uitgerust met een lens,
die een oplosvermogen toestaat
van 100 meter. Met andere
woorden, in de kleinere gebied
jes (220x280 kilometer) zullen
voorwerpen ter grootte van een
voetbalveld nog waarneembaar
meer dubbel karakter. Aanvan
kelijk zou de satelliet alleen „op
jacht" gaan naar de opvallende
verschijnselen op en rond Mars,
terwijl een ander toestel, de
Mariner-8, een meer algemeen
beeld van Mars had moeten
verschaffen. De Mariner-8 ging
echter op 8 mei, bij de lance
ring vanaf Cape Kenndy, verlo
ren. Dit had drastische herzie
ningen van het Amerikaanse
programma tot gevolg. Overi
gens is
i beide Sovjet-ruimtesi
moet het niet uitgesloten
den geacht, dat
met een landingscapsule,
is reeds de naam „Marsc
tisch karretje moeten zijl
stemd voor verkennings
over het Marsoppervlak,
de Loenochod werd gel
voor de verkenning
klein stukje maan.
'de NASA- Verheugend is het desond
Verloopt alles naar wens, dan zal
de Mariner-9 zondagmorgen
vroeg, om 1.20 uur, Nederlandse
tijd, in een omloopbaan om
Mars terecht komen en in die
baan de planeet naderen tot op
1.200 kilometer. Voorts zal de
baan zodanig gesitueerd zijn,
dat in een periode van 20 dagen
ongeveer 70 procent van het ge
hele planeetopper/Iak gefotogra- Behalve de twee camera'
feerd en m.b.v. meetapparaten
afgetast kan worden. Per om-
wente'in" van 12 uur zal de Ma
riner-9 30 foto's kunnen maken,
zodat er per etmaal 60 naar de
aarde geseind kunnen worden.
Aangezien de Mariner-9
De foto's zullen op de eerste
plaats gemaakt worden met de
bedoeling Mars nauwkeuriger
dan tot nu toe mogelijk was, in
kaart te brengen. Daarnaast
staat echter de verkenning van
opvallende gebieden en ver
schijnselen op Mars er in de
Mars-atmosfeer op het pro
gramma, terwijl voorts een blik
geworpen zal worden op de
twee uiterst kleine maantjes
van de „rode planeet", Phobos
en Deimos. Phobos draait op
een hoogte van 6000 kilometer
om Mars. Deimos bevindt zich
20.000 kilometer boven de pla
neet.
de Mariner-9 ook nog een drie
tal meetinsturmen'en. Deze zul
len gebruikt worden v
tenperatuurmetingen,
nauwkeurig vaststellen
bodem- en atmosfeersamenstel-
ling
dagen moet blijven De missie die de Mariner-9 gaat
kringen van overtuigd, dat de
Mariner-9 veel langer dan de
beoogde 90 dagen zal blijven
functioneren. Men houdt, zoals
reeds hiervoor opgemerkt, reke-
ring vanaf Cape Kennedy, vclo-
vensduur tot november 1972,
hetgeen neerkomt op een onder
zoeksperiode van een jaar, ex
clusief de 167 dagen die de Ma
riner-9 er sedert 30 mei over ge
daan heeft om de 395 miljoen
kilometer lange weg van de
aarde naar Mars af te leggen.
Minder optimistische berichten
zijn op dit moment te melden
over de Russische Mars-2 en -3.
Weliswaar wegen deze toestel
len elk 4Yi ton, tegen slechts
1000 kg vooor de Mariner-9,
maar opnieuw dreigt duidelijk
te worden dat de kwantiteit van
de Russen niet opkan tegen de
kwaliteit van de Amerikanen.
Zowel de Mars-2 als de Mars-3
hebben sedert begin september
te kampen met rncüoproblemen.
En aangezien het verloop van
dit soort interplanetaire verken
ningsvluchten staat of valt bij
een goede radioverbinding, zijn
de Russische kansen op succes
allerminst groot te noemen, na
dat beide toestellen tussen 20 en
29 november bij Mars zijn aan
gekomen.
het De Mars-2 en -3 werden gelan
de ceerd op 19 en 28 mei, nadat
reeds op 10 mei een eerste Rus
sische Marslancering was mis
lukt.
dat half oktober een ovi
komst tussen de NASA
Russische Academie voor
tenschappen werd gesloten
trent de uitwisseling van
vens, te verzamelen door
derzijdse Marsverkenners,
overeenkomst is
van meer algemene besp
gen, die reeds sedert vori|
tussen Amerikaanse- en
sche ruimtevaartautoriteit!
de gang zijn. Weliswaar
de Amerikanen altijd al h
boekte wetenschappelijke
taten in de openbaarhei
bracht, maar de Russa
wat dat betreft altijd wat
zamer geweest. Hun med
gen kwamen meestal
als mosterd na de maalf
dan meestal nog onvo
Beide ruimtevarende nat"
nu echter overeengekom«
binnenkomende
prompt in de openbaarh
brengen. Dit is vooral
lang omdat zowel de M
als de Mars-2 en -3 bestel
voor hnqdurig onderzoek
alleen zullen de wederzij'
gevens elkaar kunnen
len. maar het is ook
denkbaar dat biivoorbd
Amerikanen iets menen
de'-krn. maar om zeked
kr""en hun Ru-
zu"en verzoeken dit
Mars-2 en/of -3 te laten
gen, en omgekeerd.
GERARD J. PLfcsident
