TUSSEN CR O ENE! ^^ET13EN
Opstand
in Attica:
vonk in
kruitvat
van
racisme
en slechte
verzorging
PAGINA 14
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 2 OKTOBER 1971
/H Tl A T TTV7T7 /^T?T T T^TVT'DT r,rzz
f \J 1 I 11/ L I 9_J H |_J I I P-< 9II 14. 14 l_J len: „We hebben geschoolde gevangenis te bezoeken, ondank.
Ixli r\ l J YV rj jPiB i iVi Ell A /l\ l\ Tj i
\^f JL L X V-/ J-i JJJ^-L 1 -■Vy' -M_ _m*-L. 1 hebben slechts twee ontmoe- aangewakkerd dat de ontknoping
tingsgroepen op beperkte schaal. van het drama niet lang op zich
Er is een therapieklas, maar die zou laten wachten.
komt maar eens in de maand bij- Voor één keer bleken de geruchten
IJL K IJ l II I\ /IJl 1 I J Uil I J I 1 wald, die pas zes dagen daar- ters die traangas over de op.
N-■-u voor een uitgebreid programma standigen spoten. De volgend®
ATTICA (AP) Vier minuten slechts had de staats
politie van New York nodig om op 13 september
de barricaden van de opstandige gevangenen in
cellenblokken „D" der staatgevangenis te Attica
te bezetten. Vier minuten. Genoeg om op een
regenachtige ochtend een bloedbad en daarmee
een felle controverse in heel Amerika te veroor
zaken. Tijd genoeg om de geschiedenis in te gaan
als de bloedigste gevangenisopstand in de ge
schiedenis van de Verenigde Staten, met dertig
gedetineerden en tien burger-gijzelaars als
slachtoffers. Uit de archieven zal blijken dat de
opstand donderdag 9 september begonnen was
en op maandag 13 september onderdrukt werd.
Dit zijn de koele, chronologische feiten, maar wat
voor realiteiten steken daar achter?
De diepe oorzaken van de opstand liggen verborgen in het
Amerikaanse gevangenisstelsel, de veranderingen in het
karakter van de gevangene en van de Amerikaanse
gemeenschap. Deze kwesties zijn op de achtergrond geraakt
door beschuldigingen en ontkenningen over onnodig gebruik
van geweld en officiële onverschilligheid.
Uit vraaggesprekken met gewezen
gedetineerden van Attica, met
overheidspersoneel, gevangenbe
waarders en inwoners van Atti
ca krijgt men de indruk dat de
samenleving binnen de grauwe
gevangenismuren een afspiege
ling is gaan vormen van de ge
kwelde maatschappij erbuiten,
zoals met die op universiteits
campussen en in het leger in
Vietnam al het geval is geweest
In Attica bevinden zich de poli
tiek® activisten, doorgaans ne
gers of Portoricanen, die menen
dat zij geen misdadigers maar
slachtoffers van een discrimine
rende gemeenschap zijn, en
openlijk op het gevangenister
rein politieke groeperingen
vormden.
De andere partij zijn de bewakers,
zonder uitzondering blank en af
komstig uit het omliggende lan
delijke district Wyoming Coun
ty, die -steeds meer in de war
geraken door het politiek acti
visme, met zijn basis in de grote
stad.
De gelederen van de bewakers zijn
ook weer verdeeld en wel in
ouderen en in jongeren die me
nen dat de ouderwetse methoden
zoals „gevangenen koeieneren"
hun waarde verloren hebben.
Dan waren er de aangekondigde
hervormingen zelf. Vele bewa
kers vreesden dat deze de ge
vangenen teveel vrijheid zouden
laten, zodat dezen hun eerbied
zouden verliezen en bevelen zou
den negeren.
Weer een andere factor vormde de
gemeenschap buiten de gevan-
Jarenlang was Attica niets anders dan een
stadje op het platteland van de staat New
York, totdat het op een druilerige regendag,
maandag 13 september, in een explosie van
geweld in het geheugen van de wereld werd
gegrift als de bloedigste gevangenisopstand
uit de Amerikaanse geschiedenis. Wat was
de oorzaak? Had deze ramp voorkomen kun
nen worden? Met deze vragen, en de omstan
digheden van het oproer, houdt Peter Arnett
zich bezig.
hervormingen had aangekondigd,
met onder andere de bepaling
dat nieuwe bewakers een oplei
ding van vier maanden zouden
krijgen. Tot dan toe werd men
zonder enige opleiding gevan
genbewaarder.
Enkele andere hervormingen wa
ren verlening van weekendverlof Van de staatspolltieagenten kwa-
aan gevangenen die zich goed men de eerste berichten dat de
hadden gedragen en tewerkstel- rebellen hun dreigementen,
zondagavond nog slechts naar
één ding: de gewelddadige on
derdrukking van de opstand,
geluiden die gehoord werden wa
ren schoten, kreten en het ge
jank van de sirenes van zieken
auto's.
ling van gedetineerden buiten de
inrichting.
De bewakers waren zeer gekant
tegen deze maatregelen, omdat
zij daarin een vorm van hulp
verlening op hun kosten zagen.
Ondanks deze voorgenomen maat
regelen kwamen zitstakingen
voor en steeg het aantal klach
ten. Er is maar weinig bekend
over de houding van de gevan
genen in de laatste dagen vóór
de opstand, maar zij waren hevig
gebrand op de gevangenisinspec
teur, Vincent Mancusi, die van
gewoon bewaker was opgeklom- De hele dag lang werden de be-
richten over gruweldaden beves-
de keel van de gijzelaars at te
snijden hadden uitgevoerd. Een
brigadier van politie beschreef
een verslaggever in levendige
termen hoe hij persoonlijk ervan
getuige was geweest dat de ge
vangenen zeven gijzelaars met
hun messen hadden afgemaakt
Het leven van een achtste gijze
laar werd op wonderbaarlijk®
wijze gered door een politieko
gel, juist op het moment dat een
opstandeling hem de keel wilde
afsnijden.
1965 inspecteur
geworden.
Veel gevangenen waren kennelijk
van mening dat Mancusi geen
oor had voor hun lot en hun
grieven.
Een van de eisen van de gevange
die Oswald weigerde
tigd door bewakers en gevange
nisautoriteiten. De bewoners van
Attica waren bezeten van een
kille woede.
Wijziging
Mancusi te ontslaan. Een andere Pas op de ochtend van de volgen-
genlsmuren, de keurige houten
huizen met tuintjes. De meeste
mensen die daar wonen waren in
hun levensonderhoud afhankelijk
van de gevangenis.
Deze omwonenden bespreken de
polsslag van de gevangenen zo
als vulkanologen het over het ge
rommel van een aktieve vulkaan
hebben.
Al eerder in dit jaar was het ge
rommel van de naderende ver
andering tot uiting gekomen in
de vorm van petities en klach
ten. Deze werden ook door de
gemeenschap buiten gehoord,
maar tussen hen en de wanhopi
ge mannen die binnen waren, be
vonden zich nog steeds die hoge
betonnen muren.
Toen donderdagmorgen 13 septem
ber tegen het ontbijt de alarm-
sirenes door het stille stadje
schalden, meenden zij dat de mu
ren ingestort waren. Echtgenoten
waren in de greep van de ge
vangenen. De gemeenschap werd
door angst en hysterie bevangen.
De combinatie van al deze facto
ren: de activisten onder de ge
vangenen, de bewakers van het
platteland, de hervormingen en
de gemeenschap erbuiten mond
de uit in de bloedige vier minu
ten van maandag 13 september.
Een week van interviewen in Atti
ca leverde de volgende feiten
over de opstand op:
De gevangenis zelf: de benaming
„maximale veiligheid" voor At
tica geeft een aanwijzing over
de reputatie dat ontsnapping on
mogelijk was.
Slecht één gevangene, Joseph J.
hoofd arresteren, nadat politie-
en zijn zwart. In blok D, waar de
opstand begon en dat vier dagen
het hoofdkwartier van de rebel
len bleef, zaten ongeveer drie
honderd zwarte gevangenen, on
geveer honderd Portoricanen en
honderd blanken. Dat juist de
minderheidsgroepen hier zo sterk
vertegenwoordigd waren kwam
omdat blok D een „schoolblok"
was. De meeste andere blanke
gedetineerden zaten elders.
Zwarte gevangenen vertelden dat
de blanken werden voorgetrok
ken en betere baantjes kregen,
maar dat zij door de bewakers
werden uitgescholden. Een zwar
te gevangene werd eens beje
gend met de kreet: „Je hoort in
het Kongolese leger thuis."
Een ander punt van kritiek was die
van de beloning. „Toen ik in At
tica kwam, kreeg ik 15 (dollar)
cent per dag", vertelde ex-gede
tineerde Smith, „Na enige sitt-
downstakingen werd het ver
hoogd tot 800 cent per dag."
Censuur
Tijdens het lange weekeinde vóór
13 september hadden de gevan
genen ook klachten over de cen-
„Ze hebben mijn rechtskundige
boeken vernield omdat ik ande
re gevangenen trachtte te hel-
zwarte gedetineer-
afkondiging van amnestie
voor alle gebeurtenissen tijdens
de opstand.
In de onderhandelingen tijdens de
opstand, maar ook reeds in de
maanden daarvoor, zeiden de ge
detineerden dat de autoriteiten
geen aandacht schonken aan ge
zondheidskwesties.
Contrast
de dag begon het beeld
lekeurige moord zich te wijzigen
voor Attica en de rest van de
wereld. Bevrijde gijzelaars ver
telden dat gevangenen zich met
hun eigen lijf op hen hadden ge
worpen om hen te beschermen
tegen aanvallen van andere ge
detineerden en dat zij tijdens de
gijzeling vele malen vriendelijk
behandeld.
Een blonde jongeman die enkele Toen kwam het schokkende r
voortanden miste vertelde
slaggevers die op de tweede dag
van de opstand toegang tot de
gevangenis hadden gekregen, dat
de gevangenisarts zijn tanden
zonder verdoving had willen
„Dat wilde Ik niet", zei hl), „zodat
mijn tanden wegrotten en mijn
mond vol etter zat"
Het kolkende, gespannen leven
binnen de versterkte muren van
de gevangenis, met zijn doolhof
van stalen deuren, trales en slo-
sombere rijen gevange-
Sullivan, ls er ooit in geslaagd
uit de gevangenis met veertien
wachttoren te ontsnappen. Alle
geweren bevinden zich op de
muren. Beneden, tussen de ge- Maar het gebeurt soms dat één be-
vangenen, dragen de bewakers waker een troep van vierentach-
knuppels. Voor elk van hen zijn tig gevangenen naar de maaltijd
er zeven gevangenen, een ver- begeleidde. De gedetineerden be
gonnen hun opstand door zich
met een overweldigende meer
derheid op hun bewakers te wer
pen, waarna zij vrij spel hadden
op het 22,5 hectare grote gevan
genisterrein.
De gevangenen: De meesten van
hen komen uit New York City
de.
Ex-gevangene Smith beweert dat
uit alle kranten die Attica be
reikten over Attica, andere de
tentiehuizen en „gevaarlijke po-
lieke artikelen" geknipt waren.
Voorts zou de gevangenisleiding
onverschillig hebben gestaan te
gen over reclassering. Zo ver-
de medisch inspecteur van 1
Monroe Country, dr. John F. Ed-
land, dat de lijken van de acht
gijzelaars die hij had onderzocht;
geen enkel spoor van doorge-
sneden kelen vertoonden. Zij wa
ren allen doodgeschoten en het
was reeds algemeen bekend dat
de gevangenen geen vuurwapen»
hadden bezeten.
In de loop van de week werd ln
een medisch tegenonderzoek be
vestigd dat alle negen bewaker»
die in gijzeling waren omgeko
men het leven door kogelschoten
hadden
I, staat in scherp contrast met Commissaris Oswald verdedigde
de buitenwereld van Attica. zijn besluit om de opstand in
Op de weilanden in de heuvels blok D stormenderhand te bre*
en westen van het stadje lopen ken en hij werd gesteund doof
de koeien te grazen. Het zicht Rockefeller. Toch bleven nog
wordt niet belemmerd door rook vele vragen onbeantwoord,
van indusrie. Lawaai is er niet, Hoe luidden de orders die de meer
omdat de grote snelverkeerswe- dan 1.000 politieagenten en be-
gen en de vliegvelden ver weg wakers voor de bestorming had-
liggen. den gekregen?
De spanning onder de burgers Wat was de reden voor de stroom
werd opgevoerd door de geruch- van onjuiste informatie over de
ten uit de gevangenis. Bij het dood van de gijzelaars?
uitbreken van de opstand waren,
volgens een zo'n gerucht de gij- En dan zijn er vragen die vermoe*
zeiaars gedood en begraven delijk nooit beantwoord zullen
De spanning werd opgevoerd door worden.
het dreigend uiterlijk van de op- Had door de aanwezigheid van
standelingen die de bewaking
hadden overgenomen en met
maskers en hoofddoeken naar
Arabisch model, knuppels en
speren uitgerust waren.
De burgers van Attica verlangden
Rockefeller in Attica het bloed'
bad voorkomen kunnen worden!
Of zouden de geschillen zelfs
zonder zijn aanwezigheid opge
lost zijn als de onderhandelingen
gewoon waren voortgezet?
