SAUNA-THUIS
GEEN
LUXE MEER
Laat ons de
zorg over
nw verzekeringen.
Twee kinderen
in brand gedood
Daumier-tentoonstelling
kreeg van Nico Crama
filmische begeleiding
Stomen met
het hele gezin
m
In opdracht gemeente Den Haag
VLAK VOOR VAKANTIEREIS
..Missionaris'
valt door
de mand
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1971
LEIDSE COURANT
HARDERWIJK Uit het verre Finland is een gewoonte
overgewaaid die ook in Nederland steeds meer furore
maakt: de sauna. De opmars van dit zweethok kan met
harde cijfers aangetoond worden. Op het ogenblik heeft
Nederland 500 tot 600 particuliere sauna's en 300 voor
openbaar gebruik. Wie aan deze hete-natte bezigheid
verslingerd is geraakt (en volgens deskundigen is een
sauna gewoontevormend), kan voor een relatief gering
bedrag een vertrek van zijn woning een totaal andere
bestemming geven, waarvan het hele gezin kan profiteren
en die bovendien gezond moet zijn.
SAUNA
HANlXlOfc.H.fcN
'^2^ UUM UtJUU
maar dan goed
zttr
3e co
gi
HAEDERWIJK „De verkoop
neemt langzaam toe. Er is
tijd geweest dat ik de enige
maar nu zijn er een stuk of
vijftien handelaren in particuliere
sauna's", zegt de heer R. Vermeulen
uit Harderwijk, die „De Saunapost"
itgeeft en zijn bedrijf „De Sauna-
lan" heeft genoemd. Hij zegt het
zwetend in een houten houten huis
je. discreet met een schutting afge
sloten voor nieuwsgierige ogen.
liggen te broeien in een tempa-
ratuur van rond negentig graden
Celcius. Het hokje is klein, maar zit
ingenieus in elkaar. Omdat een ge-
klok bezwijkt in deze atmos
feer, heeft Vermeulen een eeuwen
tijdmeter in werking gesteld:
de zandmeter. In de hoek staat een
elektrische kachel waarop stenen
dwarsgebakken worden,
j Vermeulen zegt: „In deze cabine
Laan we onze kerntemperatuur om-
IhcKjj brengen van 37 graden Celcius
lop M5 gr. Ons lichaam probeert
I deze ftljging tegen te gaan door te
lzirf/en Het zweet verdampt, waar-
wdoor dé huid afkoelt. Maar in de
pawiacabine komt een tijd, zo na 4
'ot 5 minuten, waarop er meer
tweet wordt aangevoerd dan kan
verdampen. De haarvaten in het
loedvatenstelsel van de huid gaan
verwijden waardoor door het
^oed de warmte wordt gevoerd naar
kern van ons lichaam. Omdat de
rarmte droog is, kan je het verdragen.
kan zonder bezwaar in negentig
raden gaan zitten, maar ik zou niet
raag mijn hand in een fluitketel
ouden,-want door het vocht wordt
warmte veel sterker geleid. Be
rijpt u dat?".
Omdat het lichaam zijn kerntempe-
latuur heeft verhoogd, kunt u straks
bezwaar in koud water, en
euw en ijs. Dat is heerlijk,
de cabine hup het wak in. Kijk.
kunt zo lang in dat wak blijven
kerntemperatuur weer ge
kt is tot 37 graden. We gaan nu
wat water gooien en nu moet u
opletten",
irmeulen pakt. een houten lepel
een lange steel, plonst die in
houten kuipje en gooit water
de stenen. Een hels gesis. Damp
flat op.
Voelt u wel dat de temperatuur nu
oeilijker te verdragen is? In wer-
dijkheid, kijk maar op de thermo-
eter, is de temperatuur gezakt",
e blijven nog een paar minuten in
terwijl Vermeulen de mi-
kelen van rijn vreemde hobby uit-
Dan eruit. Binnen de omhei-
190#Bng is een zwembadje en het is met
ep welbehagen dat de kokende daar-
plonzen om de brand in hun lijf te
ussen. „Denk erom dat u niet te
il bewegingen maakt, want het
ed heeft nu de taak de warmte naar
huid te brengen en kan niet tegelijk
of vervoeren voor uw bewe-
V)»1 C'*"'zegt Vermeulen, dobberend
t>/L p het water, genietend van de af-
'ing.
stappen weer naar binnen en
in met houten kuipjes water over
lijf uitgieten. Enkele minuten
niks doen. en dan stapt Ver-
|en engergiek naar voren, we
het zweethok weer in. Maar
'alt nu mee Het blijft een
lelijke hitte, iets waarvoor een
niet geboren is, maar het doet
onplezierig aan.
leulen: „De mens heeft het ver
togen verloren met zijn huid zijn
"iperatuur te regelen. Een hond
'tft geen jas aan als hij naar
liten gaat. Zijn huid zet zich open
sluit zich bij koude.
5or de sauna kunnen wij dit vermo-
weer ontwikkelen. Iemand die
ilmatig saunaat, is nooit verkou-
Hij kan als hij naar de auto 's
,,'aapi 'onds moet. en het is koud. dit
ruiken He; bezwaar doen in zijn over-
'icatie tmd"- Een sauna ondergaan is een
Hgzame bezigheid.
bij 1.30 meter en 2 meter hoog. Je
kunt dus languit liggen en deze ca
bine is groot genoeg voor een klein-
gezinnetje. Je kunt de cabine nog
kleiner nemen, maar dan kun je
niet liggen en dat zou ik niet aanra
den. Bij dat bedrag is begrepen een
elektrische kachel die in anderhalf,
twee uur, nog geen gulden verbruikt
aan elektriciteit, een thermometer,
een hygrometer, een zandloper, een
verlichtingsornament. hoofdsteunen,
een thermostaat en een schakelcen
trale. Je kunt natuurlijk allerlei ac
cessoires kopen. Hel is niet per se
nodig originele Finse kuipjes te ne
men voor 't afgieten met koud water,
want daarvoor kun je ook plastic
afwasbakken gebruiken. Hout is al
leen geiniger. Bij normaal gebruik
kan een particulier heel zijn leven
met zo'n cabine en kachel doen.
Gaat hij verhuizen, dan demonteert
hij het geval als een linnenkast. De
kachel zelf is 5000 branduren gega
randeerd.
Die stenen zijn 'n aparte zaak. Wij
gebruiken periodotit, een halfvulca-
nische steen die bestand is. tegen
extreme warmtewisselingen. Iedere
gewone veldkei zegt „pang" als je
Saunabewegingen, zo rut het boekje.
hem met water overgiet in de sauna.
Maar deze stenen niet. In principe
kan het echter met elke steen. „Veel
mensen kopen uit een soort snobisme
een sauna, maar als je eenmaal
begint, dan gebruik je hem ook. De
sauna bestaat overigens al 2000 jaar.
Op oude prenten zie je ze. De bad
huizen in Nederland tijdens de mid
deleeuwen waren regelrechte sau
na's. maar ze zijn toen in verval
geraakt. De Finnen hebben de sauna
bewaard als een klimatologische af
weer. Ook primitieve volkeren in
Afrika kennen een vergelijkbaar
iets. Sauna is typisch voor natuur
volkeren, die zich tegen de natuur
moeten beschermen.
Behalve Finland is Duitsland het
verst. Daar heb je al 25000 particu
liere sauna's en goedkope openbare
iayna's. Maar de Duitsers begonnen
rmee na de oorlog. Velen hadden
ijl Rusland de sauna, leren kennen.
Joen ze terugkwamen in de puinho
pen. begonnen ze sauna's te bouwen.
In Nederland zijn we nog aan het
begin. In Finland heb je een sauna
op de viereneenhalve Fin. Daar is 'n
sauna zoiets als 't zaterdagavondbad
vroeger hier. In de flats heb je in
Finland een gemeenschappelijke
„Een sauna is geweldig om datgene
in het lichaam te herstellen wat
door de welvaartsmaatschappij kapot
dreigt te gaan. Zeker bij toeneming
van de vrije tijd. Het gekke is, dat
de gemiddelde leeftijd van de sauna
bezoeker tamelijk hoog is: tussen 30
en 40 jaar. Je zou verwachten dat
de jeugd er gebruik van zou ma-
Sauna voorziet wel in een behoefte,
maar die behoefte is bij de mensen
niet bekend. Sauna kruipt in je
bloed, het vraagt om herhaling, en
wordt een deel van je levcnsrit-
;eling.
J">0|
Bk huis is geschikt. Je hoeft niet
«n aparte kamer te gebruiken.
k»nt het doen op zolder, in de
rase. op de logeerkamer. Je moet
a"een wat voor over hebben. We
'H'hen ie zelfs op balkons geplaatst
°ndcr een afdakje. Als je hart
genoeg is, is je huis ook groot
1 goedkoopste sauna komt kant en
,ar op ongeveer f3000.-, maar je
ze ook van f 10.000.-. Voor
«nno.- heb je een kast van 2 meter
DEN HAAG Ter ge
legenheid van de tentoon
stelling „Daumier, verslag
gever van zijn tijd," die vo
rige week geopend werd in
het Haagse gemeentemu
seum en daarna nog enkele
steden zal bezoeken, lieeft
de cineast Nico Crama een
elf minuten durend filmpje
gemaakt, waarin hij de ca
mera over de prenten van
Honoré Daumier laat dwa
len, zich nu en dan fixerend
op een detail, dat de door
snee tentoonstellingsbezoe
ker misschien zou zijn ont
gaan. „Het was een opdracht
van de gemeente Den Haag,"
vertelt Crama. „Een initia
tief, dat alleen daarom al
zo geweldig is, omdat je nu
eens niet eerst bij de Raad
voor de Kunst of C.R. en M.
moet aankloppen om zoiets
te mogen maken.
Nu is Nico Crama niet de
eerste de beste. Hij heeft zijn
sporen op dit gebied al ver
diend o.m. met het filmpje
„Fotoportret" gemaakt naar
aanleiding van de gelijkna
mige tentoonstelling in het
Haagse gemeentemuseum.
„Maar dat was op eigen ini
tiatief" zegt Crama, „Dit keer
was het een opdracht. De ge
meente droeg de kosten en
liet mij dé wereldrechtenIk
ben nu bezig met een Duitse
versie en hoop hem ook aan
Amerika kwijt te kunnen".
Frankrijk, Daumier's vader
land. noemt hij nog niet eens.
„Ik heb overigens veel ge
leerd van Fotoportret" gaat
Nico Crama verder „maar bij
Daumier stond ik toch weer
voor geheel nieuwe proble
men. De meeste prenten zijn
op staand formaat. Het was
een hele toer ze zó met de
camera te vangen, dat de film
zelfs op wide-screen ver
toond kon worden.
Ik heb overigens ook pren
ten moeten gebruiken, die
niet op de tentoonstelling te
zien zijn. Bij de titelmuziek
uit „La belle Helène" van
Offenbach bijvoorbeeld had
ik een spectaculaire afbeel
ding nodig. In het gemeen
temuseum zijn nog_ zo'n 500
prentenen die heb ik' eerst
grondig bestudeefd. - Toen
vond ik er een die er prima
bij paste.
Achter de camera stond
Wim van Beelen. Dat is spe
cialisten-werk, want alles is
Nico Crama, de Haagse cineast, i
met de eenbeeld-knop geno
men. Als producent-regisseur
hou je vooral de grote lijnen
in de gaten. Zo bleek bij de
montage dat de vele informa
tie aan het begin van de film
gegeven het geheel een beet
je topzwaar werd. We heb
ben toen de informatie ge
splitst en laten eerst een jon-
"ge Daumier ëhTat'er benoude
Mart Ambry, die het sce
nario schreef heeft meer dan
de tentoonstelling zelf het
geval is de nadruk op
het thema „de grote en de
kleine man, die altijd klein
zal blijven" gelegd. Dat is in
al Daumier's politieke pren
ten terug te vinden. De cari-
caturen van de notabelen
enerzijds met aan de andere
kant de kleine burger, die
eigenlijk niets in te brengen
heeft".
Crama's bedoeling is de
film vertoond te krijgen in
d<» ifilmweek Arnhem. Hij
heeft nu een 35 mm copie op
kleurenmateriaal, waardoor
de tussentinten in Daumier's
litho's nog beter uitkomen.
De Haagse cineast is van
plan in dit genre door te gaan
en zijn volgende film zal
gaan over het werk van
Mondriaan, naar aanleiding
van de tentoonstelling die ter
herdenking van diens hon
derdste geboortedag.
„Het zal dan wel weer een
eigen produktie worden"
veronderstelt Crama, die rea
list genoeg is om te beseffen
dat de gemeente Den Haag
niet bij iedere tentoonstelling
in de subsidiebuidel tast om
er een film van te maken.
Milo
(ADVERTENTIE)
(Van onze correspondent)
ESCHWEILER. Twee kinderen var
drie en vyf jaar zijn in het Duitse Esch-
weiier bü een brand door rookvergifti
ging om het leven gekomen. Geen enkele
voorbijganger reageeïle op het hulpge
roep van de moeder, 4f Joeg®-©Ir*fto'he
Rosalie Pavelic. Vijf Kiztr later «u(1im lie
twee kinderen met hun vader en moeder
naar hun oude vaderland vertrokken zijn
voor een vakantie.
De koffers waren al gepakt, de vlieg
biljetten al gekocht, toen de heer des
huizes, een sedert vijf jaar in Duitsland
werkzame gastarbeider, van de ramp
hoorde. Zijn twee kinderen, de vijfjarige
Jeljko en de driejarige Silvana. waren
toen al overleden. De moeder werd in
het ziekenhuis van Eschweiler in de
zuurstoftent weer bij kennis gebracht.
De vrouw ontdekte de brand pas in
een later stadium en kon door de vlam
men en de rookontwikkeling aanvanke
lijk geen uitweg vinden. Toen het haar
tenslotte toch tukte, riep ze, met de
kinderen in haar armen, op straat om
hulp. Niemand reageerde. Even later
viel de vrouw bewusteloos neer. Haar
kinderen, die gedeeltelijk onder haar te
rechtkwamen. verkeerden toen al in ern
stige ademnood. Minutenlang lag ze al
op straat, toen eindelijk de eerste wagen
stopte. Even later volgde een tweede.
De chauffeurs van beide wagens, een
vrachtrijder cn een militair, hielden
daarop een derde auto aan. die de kin-
Kopie nioordkleed
tentoongesteld
UTRECHT (ANP! De rilkspolitie In
het district Utrecht heeft op de Firato
in Amsterdam cn op de Najaarsbeurs
in Utrecht een stuk opgehangen van een
kopie van het kleed, waarin het 9-jarige
Amsterdamse jongetje Bastiaan Bloe-
mena op augustus bü Wilnis vermoord
is gevonden. Dit in dc hoop dat mensen
die dit kleed herkennen, zich zullen mei
den.
De kopie is deze week vervaardigd
ddoor het Twëntse tlxtielbedrijf dat ook
het origineel heeft vervaardigd. In en
kele openbare gebouwen in Amsterdam
zal ook een stuk wordén opgehangen.
Verder beeft de politie sinds vorige
week vrijdag weer 49 tips ontvangen.
Het buurtonderzoek dat begin septem
ber is ingesteld in de Minervalaan, waar
het jongetje woonde en omgeving heeff
nog niet veel opgeleverd.
dereh naar het ziekenhuis bracht. De
twee mannen hadden toen al geprobeerd
de twee kleuters door mond-op-mond
beademing weer bij kennis te brengen,
maar hun pogingen faalden. Pas toen
het hele huis in brand stond arriveerde
de brandweer vaA Eschweiler, die met
drie wagens was uitgerukt. De brand
was vanaf de straat nauwelijks te zien.
Reden waarom de meeste voorbijgan
gers op de drukke Dürenerstrasze geen
aandacht aan het gebeuren schonken.
OBERKEUTE (AFP) Na zes maan
den huwelijken te hebben ingezegend,
pasgeboren kinderen tc hebben gedoopt,
biecht te hebben gehoord en stervenden
de absolutie te hebben gegeven, is
„pater Martinus" in Obcrrcutc, een
plaatsje in de Weslduitse deelstaat
Badcn-Württemberg, ontmaskerd en ge
arresteerd als oplichter.
„Pater Martinus", in werkelijkheid
een 30-jange man uit Stuttgart die af
en toe als huisschilder gewerkt had, zal
wegens oplichterij, bedrog en het on
wettig dragen van priesterklercn, ver
volgd worden.
„Pater Martinus", die zichzelf uitgaf
voor missionaris, had de pastoor van
Oberreute zijn diensten aangeboden. De
pastoor kon hem best gebruiken en
..pater Martinus" ging niet alleen in
diens parochie maar ook in parochies
in de buurt werken. Hij vergat echter
„de dingen dezer wereld" niet, hield
vele collectes „ten bate van dc mis
sie" en liet zich voor zijn godsdienst
onderricht cn voordracht goed betalen.
WARSCHAU (Tanjug) Andrzey
Brycht. een vooraanstaande Poolse schrij
ver. heeft tijdens een vakantiereis over
de Middellandse Zee besloten niet naar
zijn land terug te keren. Hij wil zich
met zijn vrouw in België vestigen.
Brvcht heeft geschreven „In Hitiers
hoofdkwartier" en „Het rapport uit
Mtinchen".
