,MET
DARTMOUTH
ACHTER
DE
RUG VIELEN
JAPANSE
KAMPEN
WEL MEE"
DUITSERS
LEREN
NEDERLANDS
ALS VOLWAARDIGE
CULTUURTAAL
staat een huis
Spelling geeft meeste
last
bij ons
in nederland
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1971
Dartmouth dateert van 1905. Vóór die tijd werden de vlootofficieren ge
en t vormd te Greenwich bij Londen.
fles zal in Dartmouth minder tijd
'brengett dan zijn voorzaten. Nd
intensieve opleiding van zes we-
j--L ken zal hij het Naval College al
j s verlaten om negen maanden te gaan
ftt varen aan boord van de destroyer
^.Norfolk", die bewapend is met gelei
projectielen. Charles is van plan
drie jaar te dienen in de Navy.
Het „Britannia Royal Naval College"
beruchte leerschool. Na de
weede wereldoorlog werd
ïoge Britse officier gevraagd, of het
de Japanse kampen voor de
iigsgevangenen een harde dobber
[eweest was. Hij antwoordde: „Als je
jrtmouth achter de rug had, viel het
si.-mee." Gelukkig voor prins Char-
i (22) behoren de dagen van niets
ïtziende tucht en staalharde zelfdis
cipline alweer tot het verleden. Wat
Tsj"iet belet, dat vele jonge
zich geroepen achten, het leven
2P JDarthmouth niet aankunnen.
-e3 Lang haar
driemaal zo groot als de meeste ande-
De prins mag verlof vragen om
's nachts buiten de school te blijven. Hij
kan zijn wagen naar Dartmouth bren
gen en zal een welkome gast zijn in
de bar van de onderluitenants,
Wally Turner, die al 34 jaar werkt in
het Naval College, achter de tapkast
staat. Charles móet met drie andere
officieren een steward delen. Deze
taak wordt toevertrouwd aan Joseph
Atkinson, 17 jaar dienst, die hem ie
dere morgen trouw zal wekken om 7
uur. De klok van de zeevaartschool
slaat echter niet de uren. Net zoals dit
aan boord van een schip gebeurt,
geeft hij het sein voor de taken en
gebeurtenissen van de dag.
De steward zal Charles' hut schoon
maken en zijn bed opmaken. De
kroonprins moet echter zelf zijn
schoenen poetsen en ervoor zorgen dat
zijn uniform onberispelijk blijft. Om
kwart over zeven gaat hij ontbijten in
de mess van de onderluitenants. Spek
en eieren, nieren of „kippers" (gerook
te haring), haar gelang van de dag.
Qf twe£ \yorstjes met bruine bonen1; in
tomatensaus.
Öm 'tien voor- acht het dagelijks aan
treden, gevolgd door ochtendgymnas
tiek op het oefenplein. De kadetten
(zonder sabels) en de officieren (mét)
marcheren voorbij het Stenen Fregat,
terwijl de muziekkapel 'm van katoen
Een typische „hut", zoals prins
Charles er ook één krijgt „aan
boord" van het Naval College van
Dartmouth.
Betaaldag in Dartmouth. De kadetten treden aan op het „achterdek"
dat in feite de fraaie ingangshal van het Naval College is.
Om kwart over vier is het „tea time".
Sport of bootoefeningen op de Dart
houden de koninklijke kadet verder
bezig tot aan het avondeten dat om
half acht opgediend wordt.
Hard
Charles zal deel uitmaken van een
„divisie", die tweemaal per week vol
ledig geschouwd wordt op het oefen
plein. De kadetten worden al geïn
specteerd voor zij naar het oefenplein
marcheren. Hun schoenen moeten ge
poetst. hun uniformen afgeborsteld en
hun broeken geperst zijn. Hun das
moet behoorlijk om de stijve boord
zitten, wat altijd een probleem is. Het
witte overtrek van hun pet mag niet
vuil zijn en hun insignes moeten recht
zitten. Van onderluitenants wordt ver
wacht, dat zij het goede voorbeeld
geven. Zij moeten manschappen kun
nen lelden en dus goed kunnen comman
deren, uiterst stipt zijn en vlug kunnen
handelen. Zij leren, dat wanneer zij
dingen overlaten aan anderen, zonder
ze daarna te controleren, het resul
taat meestal negatief is.
De lichamelijke opleiding is ook niet
mals. Alle kadetten moeten in overalls
achter elkaar de volle lengte zwem
men van een 100 meter lang zwem
bad; zich vervolgens drie minuten
drijvende houden en dan uit het diep
ste deel van het zwembad (bijna 2,5
meter) een baksteen ophalen. De ka
detten krijgen dertien gymnastiekles
sen van 55 minuten. Sommige oefe
ningen zijn erop berekend om de jon
ge mannen in de kortst mogelijke tijd
de grens van hun uithoudingsvermo
gen te doen bereiken.
Prins Charles brengt slechts zes we
ken door in het Naval College van
Dartmouth omdat hij al enige kennis
opgedaan heeft in de luchtmacht. Of
schoon hij zich door Dai-tmouth spoedt
op wat de Navy „een gesmeerde glij
baan" noemt, zal hij toch de nodige
geestdrift en volharding aan de dag
moeten leggen om de vereiste diplo
ma's te kunnen bemachtigen.
Geld
In het Stenen Fregat* strijkt de Britse
kroonprins 35 gulden per dag op.
waarvan acht gulden afgetrokken wordt
voor kost en inwoning. Hij zal er geen
speciale gunsten genieten. In een be
paald opzicht wordt hem zelfs een
voorrecht ontnomen. Hij is kapitein
vlieger in de RAF. Iemand die met
deze rang overstapt naar de vloot, zou
daar normaal een volle luitenant zijn,
maar prins Charles moet het met de
graad van tijdelijk onderluitenant
Het personeel van de school en de
andere onderluitenants zullen de
kroonprins gewoon Charles noemen.
Voor de gewone kadetten en de ma
trozen is hij „sir". De toekomstige
koning van Engeland zal zijn meerde
ren in het Naval College zelf ook met
„sir" aanspreken. Zowel de comman
dant als de leerkrachten zijn ervan
overtuigd, dat Charles' verblijf in hun
midden hem veel goed zal doen. Zegt
kapitein Tait, een van de leraren»
„Onze opleiding ontwikkelt het initia
tief en versterkt het karakter. Wie
zich hier doorheenslaat, zal zich hi
het latere leven door geen enkel pro
bleem laten afschrikken.
ROGER SIMONS.
Te3,
31. petty officer Henry Philips, 21
aar dienst en nu instructeur op het
Th oefenplein van het Naval College;
t m« zegt: .-Dartmouth is niet voor gewone
itervelingen, maar dat begrijp je pas
opleiding gekregen
Tf hebt. Voor mij is het de enige kazerne
Lc van het Verenigd Koninkrijk met
heeft bloembedden rond het oefenplein.'
»Ze komen hier aan met lang, ruig
|haar en bleke gezichten. Na veertien
iad L dagen zien ze er helemaal anders uit,
tel °°k al wordt hun haar niet
afgesneden tot aan het hout. zoals dat
L, Ld vroeger gebruikelijk was. Je kan het
-g2, hier letterlijk beleven, dat jongens
mannen veranderen."
kt 'n de omgang heet Dartmouth „Het
'h4—Stenen Fregat". Op de voorgevel van
Ta3-de school prijken deze woorden: „Het
g2,1 is van de vloot, onder Gods goe-
Td! de voorzienigheid, dat onze gezondheid;
helvaart en de vrede afhangen". Op de
,f3—t ftmpus hangt de atmosfeer van een
-c8, Provinciale universiteit, met alleen dit
en h<! verschil, dat iedereen doet alsof het
l. Pbouw een schip is. Wie er binnen-
Pat, begeeft zich aan boord. De hal is
1 r' achterdek. De muren zijn water-
fchte schot en en de kamers worden
hutten genoemd. Naast een van de
■kuren hangt een hoge spiegel, waar-
d ?°Ven cleze boodschap prijkt: „Ben ik
P( F^Tlijk gekleed?"
de „common room" (een gezamen-
6. zitkamer voor de studenten)
Rorden de „gentlemen" via een ande-
86 f® dienstmededeling op de hoogte ge-
g blljt bt van het feit, dat tijdens het
irsen Mste gastendiner van het trimester
sen. B ou.dere genodigden aanwezig zullen
•rloor, 2i.'n- „Gelieve dus geen bier uit te
lende tf£'e'en over hun kleren." Op de ban-
»n had tan in de kapel liggen strooibiljetten
Jjffln M een boeiende uiteenzetting onder
(Daar ®e aangrijpende titel: „Wat doe ik
L4. 1met mijn zonden?" De zeevaartschool
16. II Nt haar studenten echter niet veel
meer hjd om daarover na te denken.
De8-i bedeelde steward
d5, Db-Tijdelijk onderluitenant Charles krijgt
1f2,1 hut A30. Zijn vader en grootvader
je bier jliepen in Dartmouth met andere ka-
g3, B detten in grote slaapzalen, maar van-
fl, daag de dag mogen de onderluitenants
a7dl tover een eigen „cabin" beschikken, die
'lxfliVr'J comfo tabel ingericht is. De hut
_b3, P' Vau prins Charles bevindt zich op de
Tfi' forste verdieping. Door het raam
i 36. T| heeft hij een prachtig uitzicht op de
b5xdt-i Dart, Ofschoon de bevelhebber van de
ixe6, 31 zeevaartschool beweert, dat de kroon-
Teö—i Prins als een gewone kadet behandeld
*ordt, is de kamer die men voor
"harles uitgekozen heeft, ongeveer
Waarom antwoorden wij niet
in het Nederlands
Een voorjaarsverschijnsel. Een Mercedes komt aan, stopt,
raam open en een vriendelijk hoofd met hoedje wordt
rood als het zegt „Koikenhoof?", waarna het zichtbaar
tevreden over deze internationale uitwisseling terugduikt
in de auto en ritmisch knikt als de Nederlander zijn
school- cn televisie-Duits bij elkaar raapt om de weg te
wijzen. „Auf wiedersehn". „Auf wiedersehn." Het komt
geen moment bij de Duitser op om in het Nederlands de
weg te vragen, evenmin als de Nederlander op het idee
komt om in zijn moedertaal te antwoorden. Zo is het
altijd geweest en zo is het dus goed. Behalve voor een
kleine groep propagandisten van het Nederlands, een paar
honderd studenten aan Duitse universiteiten en vooral
niet te vergeten ruim 16.000 volgers van een radiocursus
Nederlands bij de Westdcutsche Reundfunk.
Er is steeds meer belangstelling voor het Nederlands en
de Nederlandse cultuur. Geleidelijk aan, heel geleidelijk
aan, dringt het tot onze oosterburen door, dat het Neder
lands geen schimmige zijtak is van het Nederduits, maar
een volwaardige cultuurtaal. De belangstelling uit zich op
universitair niveau overigens nog uitermate bescheiden
en bij een veel grotere groep die om praktische
redenen het Nederlands wil leren (voor zaken, vakantie,
grenscontacten etc).
Het apostelwerk, dat. deze mentaliteitsverandering op gang
heeft gebracht, is voor een groot deel verricht door de
her M. Mourik, hoofd van de culturele afdeling aan de
Nederlandse ambassade in Bonn, en door' de propagandist
prof. dr K. Heeroma, hoogleraai
Groningen en lid van de Inter-
N eerl andistiek.
groen ligt in Bad Godesberg dt
Nederlandse ambassade. De zomerlucht komt de koek
vertrekken binnen waar gedistingeerde heren en meisjes
bezig zijn met de verspreiding van de boodschap, dal
Nederland geen afgevallen brokje is van het Grootduit-
se rijk, maar een zelfstandig land met achter zich eeuwen
van .'ultuur.
De heer M. Mourik. in een wilte kamer met enkek
moderne schilderijen, laat de telefoon en de paperassen in
de steek om gegevens te verstrekken. Hij is een van de
ein tarsus von
Hendrik entjes radio nederland-hHversum
„De meeste moeite, toen ik Nederlands ging leren
had ik met de spelling", zegt de Duitse wetenschap
pelijke medewerker van prof. dr. K. Heeroma, de
heer R. A. Ebeling.
De heer Ebeling kan voor een Nederlander door
gaan. Zijn beheersing van de taal en de uitspraak
daarvan zijn verbluffend correct, en alleen als men
bewust luistert, hoort men af en toe een klank die
duidt op het land van afkomst van de spreker.
De heer Ebeling studeerde Nederlands in Münster,
ging vervolgens naar Amsterdam en belandde ten
slotte op het instituut van prof. Heeroma te Gronin
gen. „Ik heb met het Nederlands minder moeite dan
met het Engels. Laatst was ik in Spanje en daar
zeiden ze tegen me: „U spreekt Engels, maar u bent
een Nederlander met een Duits accent". Moeilijke
Nederlandse klanken voor een Duitse keel zijn de
„ui" die „oi" wordt en de „ach" (de vangvraag uit de
oorlog: „Scheveningen").
De spelling van het Nederlands is vol voetangels.
„Het duurde lang eer ik lets van het systeem door
had. Neem het woord „koning": in het Duits is dat
König en d&t blijft ook König als er iets
achter komt. Dus Königlein, königlich. In bet Ne
derlands daarentegen aldus de heer Ebeling is
het koninkje, met een k. En daar heb ik moeite mee".
geestelijke vaders va
ieders verbazing 16.i
zelfs bereid waren
te volgen.
Er is ook een tv-cur:
i de radiocursus va
100 cursisten trok,
.Niederlandisch fiir!
Nederlands gewe
i de WDR, die tot
waarvan er 4500
Fortgeschrittene"
het allereerste
aan de universiteit
nationale vereniging v
kleine
spreekt de heer Mourik slechts met wenkbrauwenge-
frons. „Die tv-cursus was van zo'n slecht allooi, die deed de
zaak eerder kwaad dan goed De cursus was samengesteld
door een Duitser met een Vlaamse moeder eiT toen ik het
zag, belde ik meteen in hoge nood op: „Wat is dat vooi
een taal?". Ze hebben toen uit 1000 exemplaren de
gruwelijkste fouten gehaald, maar omdat alles op video
tape was vastgelegd, kon je toch niet veel meer verbete
ren. Was de tv-cursus een flop, de radiocursus heeft het
zeer goed gedaan. De cursus is al tweemaal uitgezonden
door de WDR. die sedert november nu ook een vervolg
cursus heeft. De cursus is overgenomen door radio Bre
men. waar al 3000 man hebben ingeschreven. Bremen zal
ook de vervolgcursus nemen."
De cursus wordt begeleid door twee boekjes, samengesteld
door de oud-lector aan de universiteit van Münster.
tegenwoordig medewerker van' prof. Heeroma in Gronin
gen. dr. H. Entjes, die zijn werkstukken „In Holland staat
;en huis", en „Bij ons in Nederland" heeft genoemd. Deze
cursus, waaraan ook radio Nederland Hilversum Wereld
omroep) technisch heeft bijgedragen, geeft niet alleen de
leerling een voorraad kant-en-klaar-zinnetjes mee maai
geeft ook een vluchtig beeld van enkele facetten van di
Nederlandse en Belgische maatschappij en cultuur.
De Duitse leerling leert niet alleen redelijk accentvrij zeg
gen, in een conversatie tussen ouders: „Wij hoeven geen van
beiden ooit achter de broek te zitten", maar krijgt ook
feiten te verwerken over Nederlandse gebruiken, alsmede
een brokje cultuurhistorie. De heer Mourik verklaart de
belangstelling voor de cursus met een verwijzing naar de
groei van het toerisme. „Ook commerciële overwegingen
en niet te vergeten grenscontacten bevorderen de belang
stelling voor het Nederlands. Zo heeft de AKU, die filialen
heeft in Wuppertal, een deel van de staf daar opdracht
gegeven Nederlands te leren." Dat het Nederlands gelijk
waardig is aan het Duits, beeft een officiële bevestiging
gekregen in het instellen van twee leerstoelen in Keulen
cn in Münster.
De heer Mourik: „De regering van Nord-Rhein Westfalen
heeft in de zestiger jaren gezegd, dat er in dit gebied
iets aan het Nederlands 'moest, gebeuren. Deze regering is
z.ich bewust van haar verplichtingen jegens de Nederland
se cultuur, die al te lang verwaarloosd is. Twee leerstoelen
is niet veel, maar het is een begin. In Europa heb je 19
miljoen Nederlands sprekenden en 15 miljoen in totaal
die een Scandinavische taal beheersen. Toch zijn er
liefst acht leerstoelen Scandinavisch. Dat is een scheve
verhouding. De universiteit van Keulen heeft 70 studenten
neerlandistiek en die van Münster 30. Aan deze univer
siteiten is promoveren op het Nederlands mogelijk, maar
zover zijn we nog niet, we hebben wel afgestudeerden
Een verdere - niet academische mogelijkheid wordt
gegeven door 22 lectoraten aan diverse universiteiten.
Hier kan men geen examens afleggen, maar krijgt men
niederiludiseli
fiir fortgeschritUna
Hendrik entjes radio nederiand-hilversum
•Prof. dr. K. Heeroma ontdekte tien jaar geleden op een
cultuurdag in Bentheim „tot mijn stomme verbazing, dat
ik nieuws zat te maken". Prof. Heeroma had op het
congres in krachtige taal gefoeterd op het gebrek aan
eerbied voor het Nederlands en toeri ontdekte hij dat de
pennen van de journalisten in hoog tempo over de
bloknoten gleden.
Een paar jaar later had Duitsland zijn eerste leerstoel
Nederlands, een feit waaraan de verdienste niet alleen
wordt opgeëist door prof. Heeroma, „Maar ik heb wel een
stoot in de goede richting mogen geven." Prof. Heeroma is
bezig met een strijd die hij niet wenst te betitelen als een
nieuwe versie van een Quichotiaans windmolengevcchl.
„Want er is wel degelijk wat bereikt. In 1960 was er
niets. Nu zijn er twee leerstoelen."
„Men moet zich in Duitsland bewust worden van het feit
dat het Nederlands zeker zo belangrijk is als het Frans. En
ik ga pas hoera roepen als het Nederlands een reguliere
plaats heeft op het programma van de middelbare scholen.
Als je dan een Duitse elite krijgt, die het Nederlands
beheerst, dan zal de mentaliteit, dat het Nederlands een
soort dialect is, veranderen. Het Nederlands heeft meer
sprekers dan alle Scandinavische landen bij elkaar. Toch
vindt een Duitser hot Deens en het Zweeds volwaardige
talen en het Nederlands niet."
JAN KOESEN.
