Rust in Ban kok vóór
de reis door Indonesië
NOOIT MEER IN EEN
BETJAK DOOR DJAKARTA
Milieuvervuilers
moeten meebetalen
'EESTELIJK DJAKARTA WACHT:
Eén vakdiploma voor
gehele detailhandel
Brandschade
in legerplaats
drie miljoen
Duidelijke wet nodig
Oost-Duitsland
voldaan over akkoord
Vandalen in
dierentuin
1 ÜDENSDAG 2d AuLiUÖ i'uS 1971
LEIDSE COURANT
gin Juliana en prins Bernhard hebben vandaag op
ik. nadat zij gisteren op het vliegveld officieel verwelkomd
Thailand.
>ekt,i
ANGKOK/DJAKARTA (ANP-AP Koningin Juliana heelt
verblijf in Bangkok vanmorgen benut om in deze stad
winkelen. Vooral de zijdewinkels hadden haar bijzondere
langstelling. Samen met prins Bernhard gebruikte zij de
h met haar gastheer koning Bhiunibol en koningin Sirikit
Thailand. Daarna deed zjj rustig aan, om zich voor te
«reiden op haar reis naar en door Indonesië. Het koninklijk
paar wordt met het gevolg, waaronder minister Schmelzer,
morgenochtend in Djakarta verwacht. De hoofdstad van In
donesië maakt zich op, om de hoge gasten uit Nederland
feestelijk te ontvangen. De laatste dagen is er een grote
schoonmaakbeurt gehouden, terwijl diverse straten feestelijk
versierd zijn.
Verschillende Indonesische dagbladen
enthousiast commentaren schrij-
he^en over het staatsbezoek uit Nederland.
er ook al sprake van kritische
mttekeningen waar het de gesprekken
de ministers Schmelzer en Malik
id -treft. Sommige Indonesische kringen
grijk^ten een duidelijke waarschuwing aan
es van minister Schmelzer horen
ndida rer zijn voorgenomen interventie voor
rwijz - duizenden gevangenen in Indonesië
de Ambonezen. ..De glans van hel
aatsbezoek zou hierdoor verduisterd
xeting urmen wrden", aldus sommige commen-
Anderen gaan nog verder: Wan-
doo eer minister Schmelzer deze kwestie aan
krui i orde wil stellen moet dit zonder meer
igerd worden. De Ambonese kwestie
n zuiver Nederlands
heid, terwijl de kwestie van de gevange
nen reeds voor de Indnesische regering
geregeld wordt", aldus deze oommenta-
Tijdens haar reis zal koningin Juliana
geen minuut verstoken blijven van infor
matie uit Nederland. Via de satelliet
Indosat zal door een prioriteitssysteem
vrijwel onmiddellijk contact mogelijk zijn
tussen de regering in Den Haag en ko
ningin Juliana. Speciale koeriers zullen
dagelijks de koningin voorzien van rege
ringsdocumenten, waarvan men in Den
Haag meent dat zij deze moet hebben
gelezen of getekend. Het zal dan ook
tijdens de reis in Indonesië voorkomen
dat koningin Juliana Koninklijke Beslui
ten ondertekent.
5-411
i-di
wai
dect' m<
Middenstand overbodig
parlementaire redactie)
DEN HAAG Staatssecretaris Oos-
brink (Middenstand) heeft gisteren
de Eerste Kamer medegedeeld, dat
e Vestigingswet op 1 januari
kracht wordt. De nieuwe wet
dat voor de uitoefening van
Ie hele detailhandel met uitzondering
de verkoop van verpakte artikelen
j- eén vestigingsvergunning voldoende
s. De vergunningen voor de afzonder-
jke branches komen te vervallen, ter-
ook geen middenstandsdiploma
vereist is. Het bezit van een
n U^Paa'd vakdiploma is voldoende voor
jlfhet verkrijgen van een algemene vesti-
gpol lingsvergunning. ook het diploma van
de middelbare detailhandellschool geeft
recht op deze vergunning.
In de Tweede Kamer was destijds
18 Een motie van de K.V.P.-er Krosse aan
genomen waarin erop werd aangedron-
P'an gen ook het diploma van de vierjarige
'azi.ii lagere detailhandelsschool als geldig be-
'r wijsstuk van vakbekwaamheid te aan-
10 550 vaarden. Staatssecretaris Oostenbrink
?rleg -
de
het Nederlands Textielmuseum, Gast-
huisring 23 Tilburg, wordt van 6
oktober tot 8 november een tentoon
stelling gehouden onder de titel „Uit
de Koninklijke Poppenkamer". De
tentoonstelling, samengesteld uit het
privé-poppenbezit van H.M. de Ko
ningin, zal meer dan honderd poppen
omvatten,
afwachten en in ieder geval nog geen
cqmmissie daarvoor wilde instellen.
Voor de verkoop van verpakte ge
neesmiddelen blijft de huidige toestand
gehandhaafd. Hiervoor wordt een wijzi
ging van de wet op de geneesmiddelen
voorbereid, waardoor de verkoop van
die geneesmiddelen niet vrij is.
(Van e
irslaggevers)
OIRSCHOT-DEN HAAG De oor
zaak van de brand die zaterdagavond
een loods van het dertiende verken
ningseskadron op de legerplaats Oir
schot in de as legde, is nog niet bekend.
Volgens de legervoorlichtingsdienst
heeft de kon. marechaussee nog geen
aanwijzing voor een mogelijke sabotage
gevonden. Behalve de houten loods zijn
bij de brand veel persoonlijke uitrustin
gen, verbindingsmateriaal en tank-
boordwapens verloren gegaan. De scha
de bedraagt drie miljoen gulden of zelfs
Overigens heeft de brand het militai
re bedrijf op de legerplaats Oirschot
nog niet ontregeld, de afgebrande loods
bevatte alleen bevoorradingsmateri-
Volgens de legervoorlichtingsdienst is
er geen sprake van dat de legerleiding
de brand in de legerplaats heeft willen
verzwijgen. In dat geval zou bij de
blussingswerkzaamheden ook niet de
hulp zijn ingeroepen van de brand
weerkorpsen van Oirschot en Best, al
dus de legervoorlichtingsdienst.
(Van een onzer verslaggevers)
HILVERSUM Volgens dr. K. van
Nes, voorzitter van de Koninklijke Ne
derlandse Chemische Vereniging, is een
grote behoefte ontstaan naar een duide
lijke wetgeving tegen de milieuvervui
ling. „Nederland heeft behoefte aan een
wetgeving, die iedereen, die het milieu
vervuilt verplicht om ook aan het
schoonhouden van dit milieu bij te dra
gen. De Hinderwet moet daartoe duide
lijke bepalingen bevatten en opgezet
(Van o
irrespondent)
BONN De Oostduitse regering
heeft haar voldoening uitgesproken
ever het ontwerp-akkoord van de Grote
Vier over Berlijn en haar medewerking
toegezegd bij de uitvoering van de
overeenkomst. „Het Oostduitse kabinet
betuigde de Sowjet-Unie oprechte dank
voor het akkoord dat volledig in over
eenstemming is met de belangen van de
Duitse Volksrepubliek".
De Westduitse bondskanselier Willy
Brandt noemde de overeenkomst een
gewichtig tussentijds resultaat van
de politiek van zijn regering.
Morgen zullen vertegenwoordigers
in Oost- en West-Duitsland in Oost-
erlijn bijeenkomen om te spreken
over de uitvoering van de principes die
z|jn aangenomen door de vier mogend
heden: de ongehinderde toegang tot
West-Berlijn vanuit West-Duitsland en
de bezoeken
Oost-Berlijn.
Verwacht wi
sen Oost- en
hardnekkige z.
sloten
Westberlijners
rdt dat het overleg tus-
West-Duitsland een
ak zal worden. Vastbe-
overeenstemming te ko
men en aldus de weg te plaveien voor
de ratificatie door het Westduitse parle
ment van de verdragen van Moskou en
Warschau hebben de Russen op Oost
duitse tenen getrapt. De Oostduitsers
zullen er extra op gebrand zijn om hun
souvereiniteit te doen gelden
De overeenkomst voorziet er in dat
de Oostduitse controle van passagiers
op doorreis zal worden beperkt tot iden
tificatie. Het zal de taak zijn van de
Westduiters om te verzekeren dat de
Oostduitse autoriteiten niet onder een
andere naam stringente controle gaan
De Westduitse pers is over het alge
meen van mening dat de Westerse mo
gendheden evenveel hebben bereikt als
redelijk kon worden verwacht
worden zoals de Mijnwet en de Wet op
de Gevaarlijke Stoffen", zei hij gisteren
ter introductie van zomercongres, dat
oe K.N.C.V. in Hilversum houdt.
i Nes bracht in dit
voren, dat niet zo:
de
toepassing van de chemie als wel de
beheersing van de daarmee gepaard
gaande „afval'-produktie problemen
veroorzaakt.
Bij de aanpak van deze afvalproduktie
heeft de chemie een belangrijke rol. De
K.N.C.V. probeert daarom via de sectie
milieuchemie alle kennis en onderzoek
te bundelen. Driehonderd van de ruim
7000 leden van de vereniging wijden
zich in deze sectie aan de studie van de
milieuchemie.
Het vandaag begonnen congres zal
ook aandachl schenken aan de onge
rustheid onder vooral jonge chemici
over de werkgelegenheid. In verband
met de economische problemen heeft
namelijk een aantal chemische bedrij
ven besloten een „terughoudend wer
vingsbeleid" te voeren.
HARRISON (AP) Vandalen hebben
gisteravond ingebroken in de dierentuin
voor kinderen in het West Harrison
Memorial Park en hebben daar bijna al
de 21 kleine dieren gedood of verminkt
Dit is door de politie bekend gemaakt
De geplukte, gevilde en verminkte res
ten van zeventien kleine dieren werden
aangetroffen. Een duif, een klein aapje
een haantje en een marmot waren de
enige dieren die hadden kunnen ont
snappen.
MENS IN DE MASSA TT
Frans Kessels
DJAKARTA En nu is het afgelopen;
voor goed en voor altijd en voor eeuwig
afgelopen. Nooit meer stap ik nog in een
betjak, om me dan. na eerst een tijd
door elkaar gerammeld te zijn, een poot
uit te laten trekken door die oplichters
van betjakrijder. Het begon vanmorgen
vroeg al. Het adres had ik wel, maar ik
had geen idee waar dit adres was. Na
veel gepingel kwam ik met de betjak-
ryder overeen me er voor honderd roepia
(een gulden) heen te brengen. Ik stapte
in; hU begon te rijden, sloeg de eerste
zijstraat in en stopte we waren aan
het juiste adres aangekomen. Het ritje
had nog geen vijf roepia mogen kosten!
En daar stopd meneer de betjakchauf
feur, en streek met een hemelse glimlach
en een diepe buiging 100 roepia op.
Later in de morgen moest ik naar een plaats op
twee kilometer afstand. We kwamen overeen voor
weer 100 roepia. Halfweg stopte de man in een
verlaten buurt, die ik helemaal niet kende en vertel
de me dat hij zich ernstig vergist had, en dat hij
200 roepia moest hebben in plaats van 100. Ik wist
best dat 100 roepia meer dan voldoende was, en
vertelde hem dat hij naar de bliksem kon lopen. Hij
vertelde me toen hoe uitgebreid zijn familie was en
hoeveel die dagelijks verox-berde, en eindigde vrien
delijk. „En als u geen 200 roepia betaalt, toean, dan
zal ik u hier achter moeten laten". En wat wou ik
toen in deze godverlaten omgeving?
Een beetje gehaast ben ik straks in een
betjak gesprongen, i
komst te komen e
het nijdigste! en
300 roepia, en dat is
moet je hem daar
st tot t
•n om die stommiteit ben ik nog
nu vraagt die donderjager me
minstens 250 roepia te veel. En
zien zitten met zijn engelenge
zicht! En wat nu? Ik kan natuurlijk weigei'en de
300 roepia te betalen, maar dan krijg ik wel alle
betjakrijders van Djakarta op mijn dak: want in
een dergelijke situatie houden ze erg veel van
elkaar, en laten ze elkaar niet in de steek... Ik
betaal 300 roepia. terwijl ik zeg: „Kunnen jullie het
nou nooit laten anderen te beduvelen?" „Och", zegt
hij vriendelijk, „we moeten hard werken, toean, om
een levensondei-houd te hebben, en we moeten ieder
buitenkansje aangrijpen. Dat begrijpt u toch wel!"
En het mei-kwaardige van alles is, dat ik het
begrijp, en hem nog groot gelijk geef ook. Maar. dat
ik me drie keren heb laten bedonderen, dat zit me
dwars, vreselijk dwars.
Open markt
Ik loop de grote winkelstraat in en kijk naar de
etalages: Overal hetzelfde kleine assortiment koop
waren, meestal afkomstig uit Hong Kong, Japan,
China of Europa. Bijna geen produkten zijn van
Indonesië zelf. Die vind je buiten op straat, die
eruit ziet als één grote open markt. Vruchten,
groenten, batikstoffen, rijstestroschilderijtjes wor
den verkocht in de kleine stalletjes op de trottoirs;
en de daartussen en daarvoor op het wegdek
zittende straatventers schijnen overal geld uit te
kunnen slaan, want ze handelen in oud ijzer,
versleten autobanden, lege conservenblikjes, bossen
hooi, oud papier, en zelfs sigarettepeukjes. De straat
is een bont mengelmoes van kopende en ver
kopende mensen, en anderen, die op een of
andere manier iets om handen hebben waar ze geld
uit slaan, en zo blijven leven. Tussen de kraampjes
en venters liggen blinde en misvormde bedelaars,
waar je letterlijk overheen moet stappen om
je een weg te banen door het gedrang.
„Mag ik wat geld van u, mijnheer"? Een klein
jongetje loopt, bedelend, achter me aan met opge
houden hand. Ik loop een zijstraat in waar het veel
minder druk is. „Mag ik wat geld van u?," roept het
jongetje.
Onder de portalen van de huizen en langs de
hekken liggen vrouwen en kinderen te slapen. Eén
vrouw wast een handvol worteltjes in het drabbige
groenachtige water van de straatgoot. „Mag ik wat
geld van u?" Ik blijf staan. Twee grote, zwarte, sme
kende ogen kijken me aan.
Ik weet dat ik het niet doen moet; ze hebben me
ervoor gewaarschuwd! Ik haal een briefje van 10
roepia's uit mijn zak en geef hem dit. Hij lacht over
zijn hele gezicht, én roept blij: „Dank u, mijnheer"
en holt weg.
En dan komen ze op me af uit iedere richting, tien,
Een rit met een betjak ia avontuurlijk en rit vol verrassingen
twintig, vijftig jongens en meisjes, schreeuwend en
gillend: „Geld, geld". Ik probeer weg te komen,
maar als een golf stroomt de hele bende over me
heen. en gooit me voorover tegen de grond. Ze
trekken aan mijn broek en mijn hemd, en versuft
probeer ik me te ver-weren, maar er is geen
beginnen aan, want van alle kanten houden ze me
tegen de grond gedrukt. Opeens klinkt er een luide
mannenstem, en de kinderen worden ruw van me
af geslingerd. Een hand grijpt me bij mijn arm,
trekt me op, en ik word wildweg meegesleurd.
Krotten
Voor ik weet wat er eigenlijk gaande is, word ik
in een betjak geduwd, die er met volle vaart
vandoor gaat. Gillend en krijsend hollen de kinde
ren nog even achter ons aan. maar de afstand
wordt steeds groter,
schreeuw achter ons
rustige straat.
„Dit had u uw leven kunnen kosten, toean!", zegt de
man achter me, met iets van verwijt in zijn stem;
„U moet geen geld geven aan de bedelaars!" Ik
knik alleen maar; mijn knieën trillen en het hart
bonst me in de keel. „Waar zal ik u naar toe
brengen?", vraagt hij dan. Even schiet het door
mijn hoofd. „Van te voren tot overeenstemming
komen", maar dan zeg ik: „Laat u me maar iets
van de stad zien!"
We rijden langs een kanaal dat midden door de
stad loopt. Op de smalle oever staan aan beide
zijden hutjes en krotten, van oude schotten en
stukken zeildoek in elkaar geflanst. In het water
zijn ontelbare vrouwen en kinderen aan het baden
Een man staat, tot aan het middel in het water, zijn
tanden te poetsen, en wuift ons toe, terwijl aan
beide zijden naast hem vrouwen en kinderen, vanaf
de oeverrand hun behoefte doen in het kanaal. „Dit
is -ook Djakarta; dit moet u ook zien!", zegt de man
achter me.
Overal langs pleinen en straten en plantsoenen,
staan de krotten verspreid; vaak zijn ze niet meer
dan een afdakje schuin op de grond. „Het leger
jaagt ze telkens weg", zegt de stem achter me,
„maar het haalt niets uit; ze gaan gewoon dooi
naar de volgende straat. En als ze daar weggejaagd
worden komen ze hier weer terug. Zo leven honderd
duizenden mensen in deze stad!"
Verzakt
Daarna rijden we door de prachtige, rustige en goed
onderhouden ambassadebuurt. „En zo was Djakarta
in de tijd van de Hollanders helemaal!", zegt de
stem. De statige gebouwen uit het koloniale verle
den zijn trouwens overal herkenbaar. Het zijn de
ministeries, de banken en hotels. Solldé en voor
naam, maar meestal ongeverfd en goor, maken ae
toch de indruk onverwoestbaar te zijn. De moderne
gebouwen, vaak niet ouder dan twee jaar, zijn
dikwijls gebarsten van dak tot fundamenten, ver
zakt en onbewoonbaar verklaard. En dan de Soe-
karno-herinneringen: het majestueuze hotel „Indo
nesia". met ertegenover het half stalen- half beton
nen. tientallen verdiepingen tellende, geroeste ge
raamte. dat sinds de ondergang van de „Boeng" niet
verder is afgebouwd; de kolossale oerlelijke maar
enorm kostbare herdenkingsmonumenten, overal
verspreid over de stad.
„Voor deze waanzin moet heel Indonesië bloeden",
zegt de stem peinzend.
Als ik uiteindelijk uitstap vraag ik de betjakrijder:
,Wat ben ik u schuldig?" „Ik laat het aan u over!",
/.egt hij bedeesd. Ik geef hem 1000 roepia en vraag:
.Is het zo goed?" Hij schudt zijn hoofd en zegt
,Dit is veel te veel; geeft u mij maar 200 roepia!" Ik
duw hem de 1000 roepia in zijn handen. Hij kijkt
naar het briefje, en zijn ogen staan opeens vol
tranen. „Toean, ik heb twee kinderen die erg ziek
zijn", zegt hij diep buigend, „ik kan nu medicijn
voor hen kopen, zodat ze weer beter worden, en
verder mogen leven!" En hij springt op zijn karretje
en rijdt snel weg.
