Uw kind is meer dan een machine
Mie is open!
Weer
naar
school
Uitstel manoeuvres
van Warschaupact
Voor alle discofielen uit
Leiden en omgeving.
Het
sprookje
van de
onderwijzer
die
alles kan
ROEMENIË LIGT DWARS
Twee
niet.
artsen hielpen
patiënt sterft
VATICAAN
GEEFT TOE
AAN MINI
IENSDAG 18 AUGUSTUS 1971
LEIDSE COURANT
De grote vakantie is voorbij
>n de lagere scholen zijn
veer begonnen. In verband
net dit heuglijke gebeuren
wee bijdragen: één vooral
vooral voor de insiders (onder
wijzers, schoolbestuurders en
eden van het oudercomité) en
voor de outsiders. Het
mdervvijs is overigens van
lermate groot belang voor de
oekomst van uw kinderen,
lat er eigenlijk geen outsiders
nogen zijn.
de Nederlandse onderwüsmen-
bleekt de laatste .jaren de ge-
chte door, dat de all-round on
wijzer! es) niet bestaal. Met na-
rk je ook. dat op de Neder-
ïdse basisscholen tevens de ge-
chte veld wint, dat aan de crea-
vorming iets moet gebeuren,
r dit besef schampt bij het on
vijzend personeel nog heel vaak
p een persoonlijk onvermogen".
deze tegenstellingen met el-
te verzoenen, in hel belang van
èn onderwijzer, heeft Henri
Merwijk, die dit zegt, met een
medewerkers een opzet ge
it voor een creatief werkboek,
it wil de helpende hand bieden om
zekerheden te overwinnen, die de
ïatieve vorming meebrengt. Dus
zoveelste hobbyhoek of me-
odiek met techniekjes. maar een
iënterende wegwijzer, waarbij
inzet en creativiteit voorop
staan. In september gaat de
rste aflevering van dit losbladige
steemboek, onder de naam „A1-
lende" bij de Nederlandse Stich-
oor Kunstzinnige Vorming
JSKVde deur uit naar alle Ne-
jrlandse scholen: ter kennisma-
ng. Aan dit instituut is Henri van
erwijk stafmedewerker basisonder-
(obleem
«„Via de lesroosters van de klassi
kale scholen komt het probleem van
creatieve vorming levensgroot
pi voren", aldus Van Merwijk.
pft aantal lesopdrachten. uitge-
'rukl in lettertjes, is echter voor
Ven een teken aan de wand ge-
Orden; een teken v&n onmacht. De
U'bale-dramatische expressie is
arbij nog nauwelijks op gang ge-
men de taallessen zijn nog tè
fel gramma ticalessen en de lees-
gsen zijn nog te ongenuanceerd. Er
weinig spontane gesprekken
gang en van creatief spel is bijna
ig geen sprake. De manuele ex-
handenarbeid, tekenen en
is nog „handwerken" heet)
ift zich nog het best ontwikkeld,
muzikale vorming is een ontzet-
.d probleem: daar wordt het ge-
deskundigheid het sterkst
gevoeld. De dans- en bewegings
expressie is op sommige scholen
enigszins in de gymnastieklessen te
rug te vinden. En over de audio-vi-
suële expressie hoeven we niet eens
te praten. Dit stiefkind is slechts
op acht basisscholen in ons land terug
te vinden. Parallel loopt het toene
mend aantal onzekeren onder het
onderwijzend personeel. Dat bewijst
bijvoorbeeld de grote toeloop tot de
cursussen op dit terrein, waarin de
NSKV het laatste jaar de hand had".
Onderzoek
Wie mocht denken, dat hier weer
een betweterige buitenstaander ach
ter zijn bureau, in de Amersfoortse
Muurhuizen, aan het woord is. ver
gist zich. Van Merwijk was acht jaar
hoofd van een volksschool in Utrecht
en een tijdlang verbonden aan een
school voor gehandicapte kinderen
en een sanatoriumschool. Hij ver
richtte de afgelopen jaren een onder
zoek naar de creatieve vorming op
een 100-tal Nederlandse basisscholen
van zeer gevarieerde huize.
Zijn volgende opmerking komt op
velen misschien af als een open-deu-
ren-intrappen, maar de inhoud er
van dringt nog maar langzaam in de
praktijk door. Zowel bij onderwijzers
als medeverantwoordelijke ouders
zit nog veel, begrijpelijke historische
psychologische weerstand.
„We moeten een eind maken aan
hel sprookje, dat de onderwijzer al
les kan. Ook de onderwijzer heeft
maar een bescheiden aanleg tot iels.
De bijscholing van de leerkrachten
moet daarom niet 'gericht zijn op
„van alles wat weten" zoals vroe
ger, maar op het functioneel ma
ken van hun aanlegfactoren. Doen
we dat, dan kunnen we de organisa
tie van de school ook beter afstem
men op de mogelijkheden binnen het
team van het aanwezige personeel.
Dan ontstaat er een taakverdeling,
een rouleersysteem van krachten,
afgestemd op de aanleg van de in-
dividule onderwijzer. Door de be
vordering van de taakverdeling bin
nen het team van de school, op grond
van aanleg en voorkeur, kan de ge
specialiseerde groepsonderwijzer ont
staan, die niet meer per definitie ook
die taken moet verrichten, waartoe
hij op grond van aanleg eigen
lijk onbekwaam is. De bijscholings
cursussen voor expressievakken heb
ben daarom te maken met speciali
saties binnen het team. Deze ge
dachte wordt gelukkig, de laatste
tijd. niet meer afgewezen bij de
Het afgelopen jaar hebben in ons
land 800 onderwijzers en onderwij
zeressen dertig avonden van drie
uur, vrijwillig besteed aan deze cur
sussen. bijscholingsprojecten. De in
spectie Roosendaal sprong eruit met
een deelname van 47'; 393 van de
800 leerkrachten!.
Jaarverslag
Globale notities over deze cursus-
sen illustreren goed in welk span
ningsveld het hele onderwijs eigen
lijk terecht is gekomen. In het jaar
verslag van de NSKV staat te lezen:
„Cursisten vragen naar: recepten,
pasklare modellen, praktische advie
zen, onmiddellijk toepasbare resul
taten, informatie over methoden
materialen en lesorganisatie. Dit al
les sterk afgestemd op de feitelijke
praktijksituatie. De docenten daar
entegen stimuleren vooral de eigen
creatieve vermogens van de cursis
ten: activeren de persoonlijke uit
drukkingsvaardigheid op basis van
beleving in klank, beeld, taal en be
weging". Je kunt wel zeggen, dat
het onderwijs terecht gekomen is in
een stress-situatie, waarbij de kapi
talistische maatschappij nog steeds
een persoonlijk rendement, in de
vorm van hanteerbare en geld op
leverende weetjes en techniekjes,
van de toekomstige volwassenen op
eist, terwijl daarnaast de opvatting
doorbreekt, dat het op de eerste
plaats gaat om het „zijn", om het
ontdekken van het eigen „ik" van
het kind. in plaats van objectieve
gegevens buiten hem om.
„Ja, er bestaat inderdaad het ge- deren.
pressie op gang gezet worden. De ex
pressie wordt zo niet iets aparts.
Met de nieuwe uitgave „Aldoende"
wil de NSKV een bewustwordings
proces op gang brengen. Van Mer
wijk voegt er direct aan toe: „Dat
klinkt ook al autoritair. Maar als je
alles gaat analyseren, houd je je
mond". De eerste aflevering gaat, in
een oplage van 11.000 exemplaren
(en met 10.000,steun van het
Prins Bernhard Fonds) gratis naar
alle Nederlandse scholen.
Deze kunnen voor 45,per jaar
intekenen voor telkens zes afleverin
gen van ruim 40 pagina's. De redac
tie bestaat uit negen gekwalificeerde
mensen, die nogal gedokterd hebben aan
het volgende probleem. Er mochten
geen dichtgetimmerde lesmodellen
ontstaan, waarbij de creatieve in
breng van de onderwijzer zou wor
den afgesneden en het feit, dat an
derzijds onderwijzers (nog) behoefte
hebben aan modellen.
„Aldoende" houdt het midden tus
sen een vaktijdschrift en een leer
middel; is geënt op de meest voorko-
dat de creatieve vorming op
school toch té veel een vak apart
blijft," zegt Henri van Merwijk. „Er
is echter een merkbare verandering
te bespeuren, wanneer de zogenaam
de zaakvakken (aardrijkskunde, le
zen e.d.ingeruild worden voor „we
reldoriëntatie", waarbij de stof van
uit de buitenwereld binnen de school
gebracht wordt. Daarbij gaat het niet
meer zozeer om het weten zelf, maar
wordt het kind tot zelfontdekking
gebracht. Vanuit een andere bevraging
kan zo, min of meer vanzelf, de ex-
ivel de leefwereld
de
school verbreden door een open crea
tief gedrag. Het boek is ook zinvol in
buurt- en clubhuizen, sociale, peda
gogische en kunstacademies.
„Ja, het is van enorm belang, dat
ook hierbij de ouders betrokken wor
den", zegt Van Merwijk. „Op sommi
ge scholen heeft men goede commu
nicatietechnieken met de ouders ont
wikkeld, op andere scholen verlopen
deze contacten nog zeer ongeïnteres-
HENK EGBERS
(Van o
e correspondent)
LONDEN Westerse veiligheidsdiensten zijn ervan over
tuigd. dat de Sovjet-Unie in stilte de grote militaire
manoeuvres van de Warschaupaktlandcn. die deze jnaand in
Bulgarije moesten plaatsvinden, voor onbepaalde tijd heeft
uitgesteld. Deze manoeuvres hadden onder de codenaam
„oefening Istok" afgelopen zondag moeten beginnen.
Hieruit kan worden afgeleid dat de Roemeense regering
aan de Russische en andere troepen geen toestemming heeft
willen geven om over Roemeens grondgebied te trekken,
teneinde de vastgestelde plaats voor de oefeningen in
Bulgarije te bereiken.
Een belangrijke aanwijzing is wellicht het minzaam dooi
de Bulgaarse autoriteiten onthulde nieuws, dat de chef-staf
van het Russische leger „voor een vakantie" in Bulgarije is
aangekomen. Dit zou een onderdeel kunnen vormen van
Ruslands psychologische oorlogvoering die ten doel heeft
Roemenië af te brengen van zijn huidige onafhankelijke
politiek.
Tot deze psychologische oorlogvoering behoren kennelijk
ook de in dagbladen van de Warschaugroep gepubliceerde
en in Russische bladen overgenomen aanvallen op dé
Roemeense politiek. Ze lijken op de aanvallen, die vooraf
gingen aan de Russische invasie in Tsjecho-Slowakije in
1968, een gebeurtenis die in verband stond met de militaire
oefeningen van het Warschaupakt die zomer. Een andere
vorm van sabelgekletter was de militaire oefening, die
zojuist in Hongarije heeft plaatsgehad. Westerse deskundi
gen geloven nu echter dat deze oefening op een kleinere
schaal is uitgevoerd dan oorspronkelijk de bedoeling was.
Behalve de Russen namen alleen Tsjechische en Hongaarse
eenheden deel en de oefening blijkt beperkt geweest te zijn
tot het bouwen van tijdelijke bruggen over rivieren.
Dit zou kunnen worden beschouwd als een zijdelings
waarschuwingsschot voor de Roemenen, Als dat zo is, dan
heeft dat kennelijk weinig indruk gemaakt op de regering
van president Ceausescu. Volgens de berichten is de atmos
feer in Boekarest kalm en nemen functionarissen zoals
gepland hun zomervakantie. Zonder twijfel is het bezoek
deze week door een hoge militaire delegatie uit China, die
op weg was naar Albanië, een bemoedigend gebaar ge
weest. dat hel moreel van het Roemeens regime heeft
verstevigd.
Ondanks ingrijpen va n GG en GD
(Van
redacteuren)
ROTTERDAM. De behandelende
huisarts en diens plaatsvervanger hebben
zondag geweigerd een in ernstige adem
nood verkerende Rotterdamse patiënt
van 64 jaar te helpen. Ten einde raad
waarschuwde de familie de Rotterdamse
GG en GD. Deze reageerde op de nood
kreet en bracht de patiënt over naar het
Van Damziekenhuis, waar hy later is
overleden. De heer J. den Hamer, zoon
de overledene, heeft in verband taier-
ecn klacht ingediend by het Medisch
Tuchtcollege in Den Haag.
Prof dr. L. Burema, directeur van de
Rotterdamse GG en GD en hoogleraar
de medische faculteit Rotterdam, gaf
over dit geval het volgende comr
„Inderdaad zijn twee artsen niet
gekomen na een waarschuwing van
familie van de patiënt. Er kwam toen
dringend verzoek om hulp bij ons binnen
ofschoon het onze taak niet is in
geval te handelen, achtte de wachtarts
de situatie van dien aard dat hij ingreep.
Het is voor ons een gecompliceerde
zaak, omdat de GG en GD er niet is om
dergelijke dingen te doen. Slechts als een
boodschap zodanig is, dat er van verdere
discussie geen sprake kan zijn, helpen
wij. In de praktijk komt zoiets bijzonder
weinig voor. Over de zaak zelf (het niet
reageren van een huisarts op een verzoek
van de familie) kan ik niet in details
treden, vooral nu de zaak in handen is
gelegd van het Medisch Tuchtcollege".
UW MENING
Hel „vrije" weekeind
En, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven,
acht, negen, tien, elf, twaalf, dertien,
veertien vijftien, zestien, zeventien
slachtoffers van het overkeer! Gemid
deld 10 naaste familieledendus
170 mensen in rouw gedompeld. Ook
dezen hoorden vrijdags „een prettig
weekend".
E. V. K. t
Prof. J. Snijders schrijft in „Uni
versiteit 70 80 (Wolters- -Noord-
hoff): „Lezen, schrijven en reke-
i, wat de lagere school ons geeft,
kunnen de machines en computers
ook. Het is daarmee niet overbodig.
wel onvoldoende geworden".
Daarmee is in grove lijnen wel
aangegeven waarom de lagere
school met zijn anderhalf miljoen
leerlingen basisschool moet wor
den.
Een andere passage uit hetzélfde
boek: „De plaats van de mens in
hel produktieproces verandert. Zijn
lichamelijke arbeid wordt steeds
meer overgenomen door werktui
gen, zodat hij zich alleen nog moe
maakt voor zijn ontspanning. Het
zelfde gebeurt ook met de gees
telijke routine-arbeid: rekenen,
schrijven, boekhouden, registre-
controleren. Niet alleen wor
den die activiteiten overgenomen,
maar ze worden vermiljoenvoudigd
door de electronische breinen. Er
ontstaat een geheel eigen wereld -
geautomatiseerd denkwerk, dat
de mens alleen nog in gang zet en
op beslissende punten stuurt".
Vat
De mens van morgen kan niet
meer worden opgeleid door een
school van gisteren, uw kind is
meer dan een machine. Maar offi
cieel wordt het onderwijs op de
vuim 8.200 lagere scholen die ons
land rijk is. nog altijd geregeld
door de Lagere Onderwijswet van
1920. En die wet ontstond in een
tijd, waarin het kind werd gezien
als een vat dat vol gegoten kon
worden met kennis. We leven nu
in een tijd waarin het duidelijk is
geworden dat de opvoeding niet
kan volstaan met kennisoverdracht.
Het onderwijs dient veel eerder als
taak te hebben mensen te leren le
ven in een zich voortdurend ver
anderende maatschappij. Om mis
verstanden te voorkomen: natuur
lijk blijft het noodzakelijk dat een
aantal basisvaardigheden (lezen,
schrijven, rekenen) worden aange-
Wet
het
Op 17 rr
kwam staatssecretaris Grosheide
(toen nog op onderwijs, waar hij
inderdaad ook alles van wist) met
een voorontwerp van wet op het
basisonderwijs. In dat ontwerp
wordt er vanuit gegaan dat de
school moet proberen zich aan elk
kind afzonderlijk aan te passen. Op
heel veel scholen is het nu nog zo
dat de kinderen zich maar aan de
school moeten aanpassen en anders
zijn ze niet schoolrijp of blijven ze
zitten.
(Sinds de wereldoorlog zijn in Ne
derland al meer dan twee miljoen
kinderen op de lagere school blij
ven zitten).
Helaas zal het nog wel jaren du
ren voordat het ontwerp van mr.
Grosheide wet geworden zal zijn
en tot zolang denken heel wat
scholen meer aan zichzelf dan aan
uw kinderen.
lagere school is niet meer te ver
gelijken met de school waarop u
zelf gezeten hebt. En er zijn ook
scholen die nu al presenteren wat
over enkele jaren door de nieuwe
wet geëist zal worden. Dat zijn dan
scholen die het starre klassikale
stelsel met als onvermijdelijk ken
merk: het zittenblijven, hebben la
ten schieten. In andere scholen
werkt men noodgedwongen nog
wel klassicaal, maar is het onder
wijs ook al uit de negentiende
eeuwse sfeer gehaald. Het is be
langrijker dat uw kinderen op
school een stuk zelfstandigheid le
ren dan dat ze keien worden in
breuken. De muzische vorming
verdient meer aandacht dan de
blinde kaart van Groningen.
We zullen zo gauw mogelijk van
dat klassikale systeem af moeten.
In dat systeem gaat men er eigen
lijk vanuit dat 30 of 40 kinderen
en het aantal is dan niet eens zo
belangrijk) in precies dezelfde tijd.
precies hetzelfde werk kunnen ma
ken. na precies dezelfde uitleg.
Kinderen worden in dat systeem
niet als individuen gezien. Maai
de kinderen zijn geen eenheids
worstjes. Er zijn knappe en min
der knappe, vlugge en minder vlug
ge kinderen; er zijn gezinnen waar
in kinderen al een heleboel geleerd
hebben en gezinnen waar de kin
deren veel te kort komen. De juf
of de meester krijgt een stuk of
dertig van die zeer verschillende
kinderen in de klas. Als hij elk
kind een optimale kans wil geven
zal hij elk kind afzonderlijk moe
ten benaderen en dat is nauwelijks
te doen. De klassen zijn te groot.
In het belang van uw kinderen
moeten die klassen kleiner worden.
Pas dan is het billijk om van elke
onderwijzer te eisen dat hij de kin
deren als individuen benadert. Tot
zo lang is het meegenomen als hij
dat toch min of meer doet. Een
onderwijzer kan ook niet veertig
jaar teren op wat hij destijds op
de kweekschool (nu: Pedagogische
Academie) heeft geleerd. Er zal
een verplichte en goed georgani
seerde bijscholing moeten komen.
Zolang die er niet is, is het mee
genomen als de onderwijzeres toch
een cursus volgt om de voordelen
van een speelleerklas te kunnen
benutten.
Tussen de ideale school voor mor
gen en de nu verwerpelijke school
van gisteren zijn veel varianten
mogelijk. Dc inzet van hoofd en
personeel is bepalend voor het suc
ces van zo'n variant. De interesse
van de ouders voor het onderwijs
kan die inzet alleen maar stimu
leren.
JOS AHLERS
VATICAANSTAD (KNP) De lach
wekkende tonelen bij de ingang van dc
St.-Pieter. waar aan dc lopende band
aan vrouwen en meisjes wegens „on-
welvocgelijke" kleding de toegang tot
dc basiliek werd geweigerd, zijn plotse
ling afgelopen. Waarnemers op het St.-
Pietersplein hebben opgemerkt, dat se
dert enkele dagen een „zeer soepele
controle" wordt uitgeoefend.
Naar uit welingelichte kring verno
men wordt, heeft kardinaal-staatssecre
taris Villot in Castelgandolfo vooral uit
het buitenland talloze protestbrieven
over het mini-rok en hotpantsbeleid bij
de ingang van de St.-Pieter ontvangen.
Hij zou daarom besloten hebben tot een
grotere tolerantie in dit opzicht.
Als aanwijzing voor dit soepeler be
leid wordt gezien, dat de tweede reli
gieuze, die zuster Fiorella na haar in
storting opvolgde voor de controle op de
kleding, inmiddels van haar werkzaam
heden is ontheven. De controle is even
als vroeger weer opgedragen aan een
lid van de pauselijke bewakingsdienst.
De veranderde houding van kardinaal
Villot, die in de komende dagen naar
verwacht wordt een definitieve beslis
sing zal nemen, zou te maken hebben
met het feit, dat de andere gebeurtenis
sen in het Vaticaan als gevolg van de
mini-oorlog in de pers nauwelijks meer
aan bod komen.
Proces
Moedjiboer
vertraagd
RAWALPINDI (AP) Het proces
tegen sjeik Moedjiboer Rahman, de
Oostpakistaanse leider die door de re
gering van president Jahja Khan Is
gearresteerd, is vertraagd in verband
met moeilijkheden over de keuze van
een verdediger, zo is van welingelicht
zijde in Rawalpindi vernomen.
Het Nederlandse Tweede Kamerlid
Van der Spek (PSP) heeft minister
Schmelzer (Buitenlandse Zaken) schrif
telijk gevraagd bij de regering van
Pakistan onmiddellijk scherp te proteste
ren tegen de gang van zaken bij en
rondom het proces tegen sjeik Moedji
boer Rachman. Het proces is, zo zegt de
heer Van der Spek, een aanfluiting van
de meest elementaire rechtsregels, o.a.
doordat in midden 't plaatsvindt voor mi
litaire rechters, op een geheime (d*ote,
in niet-openbare zittingen en onder uit
sluiting van advocaten, die sjeik Moedji-
bar wenst.
Beslag op huis
kruidendokter
(Van e
verslaggevers)
EINDHOVEN Willem van de Moos
dijk, beter bekend als kruidendoktor
van Casteren, tilt niet zwaar aan het
beslag dat directeur C. Zuidema van het
gelijknamige transportbedrijf uit Joure.
op zijn woonhuis heeft laten leggen. De
heer Zuidema heeft een civiele procedure
tegen dc heer Van dc Moosdijk aan
gespannen in de hoop op deze wijze een
bedrag van 90.000 gulden terug te vor
deren van dc kruidendokter.
De transportondernemer uit Joure
heeft deze som als borg moeten storten
bij de Franse douane om zijn vrachtauto
en zijn chauffeur te kunnen vrijkopen.
De Franse douane had de auto in beslag
genomen nadat men had ontdekt dat er
zich tussen de normale lading ook nog
een groot aantal pakjes met kruiden
bevonden. De inmiddels ontslagen chauf
feur had zich, volgens de heer Zuidema,
door Van de Moosdijk laten overhalen
tot deze smokkel. De heer Van de Moos
dijk beweert echter in het bezit te zijn
van een contract, waarin de chauffeur
wordt verplicht de pakjes met kruiden
met betaling van invoerrechten Frank
rijk in te voeren. Hij vindt dat hij niet
aansprakelijk kan worden gesteld voor
het feit dat de chauffeur heeft gepro
beerd de kruiden Frankrijk uit te smok
kelen. De heer Zuidema echter is van
mening dat Van de Moosdijk geen con
tract met een chauffeur kan afsluiten
zonder dat hij er niet van op de hoogte is.
(ADVERTENTIE)
We hebben het al gezegdLeiden is een
gelukkige stad. Want Leiden heeft MIC.
Een waar eldorado voor elke muziekminnaar
(minnaressen zijn ook van harte welkom),
die watertandend langs de bakken gaat,
volgepakt met duizenden en duizenden ver
rukkelijke l.p.'s en singles. Of het nu klassièk,
populair, pop of jazz betreft. Meteen fabel
achtige keus in musicassettes. Waar de
meest verwende discofiel moettoegeven dat
MIC inderdaad een zéér bijzondere speciaal
zaak is. Een werkelijk unieke discshop.
Voorbeeld: wij hebben 8-track afspeelap
paratuur in de luistercabines, zodat ook déze
cassettes beluisterd kunnen worden. MIC,
Haarlemmerstraat 139ALeiden.
GRAMMOFOONPLATEN EN MUSICASSETTES
