APOLLG 15
MAANDAG
VAN START
;n
3
DRIE
EXCURSIES
MET
NIEUWE
MAANAUT0
MAAN-
VERKENNINGEN
VANUIT
PARKEERBAAN
ZATERDAG 24 JULI 1971
David Scott, James Irwin en Alfred Worden hebben
hun ruim één jaar geleden begonnen trainings
programma voltooid. Ze zijn klaar voor de grote
sprong, misschien wel de grootste van hun leven, de
maanexpeditie van de Apollo-15. Amerikaanse geleer
den beweren dat dit de grootste wetenschappelijke
expeditie gaat worden die ooit door de mens op touw
is gezet. Maar zelfs zonder die toevoeging zal de vlucht
van de Apollo-15 al indrukwekkend genoeg zijn. Want
deze ene retourvlucht aardemaan zal qua inhoud
en te verwachten resultaten de drie vorige bemande
maanlandingen van de Amerikanen tezamen zonder
enige twijfel overtreffen.
i ild
"Pope Apollo-15, die maandag aanstaan-
e'celde om 14.34 uur Ned. ti.id op Cape
'00<Kennedy van start zal gaan. zal met
48.800 kilogram het zwaarste ruimte-
ischip zijn dat tot nu toe door de
dilAmerikanen of Russen gelanceerd
de werd. Enerzijds is dit een gevolg van
ld ii het feit dat voor het eerst in het
steljmaanproject van de NASA hel Apol-
va lo-moederschip is omgetoverd in een
waarlijk indrukwekkende weten-
waarnemingspost. An-
iderziids zit een groot deel van de
■erfc gewichtsvermeerdering in het maan-
c1 landingsvaartuig, dat met een vergro-
!.35Jte brandstof-, zuurstof- en watercapa-
'citeit vele voordelen biedt boven vorige
toestellen van dit type. Daardoor n 1.
heeft men de staantijd op het maan-
oppervlak kunnen uitbreiden van 37
uur eerst lot nu maximaal 78 uur. De
lading kon drastisch worden
verhoogd, ja zelfs verdubbeld, met als
I' eerste resultaat de mogelijkheid astro
nauten een vervoermiddel mee tc ge
ven in de vorm van een door batterij
en aangedreven open auto
De ruimtepakken en de uitrustings-
I j stukken van de astronauten zijn clanig
j i gewijzigd, waardoor het mogelijk is
geworden de maanexcursies nu 7 urn-
te laten duren, tegen vroeger maxi
maal 5 uur. De Apollo-15 zal met een
reisduur van 12 dagen en 7 uur de
langste maanexpeditie tot nu toe wor
den. Het verblijf van ruim 67 uur op
het maanoppervlak zal ook een ï-ecord
betekenen en datzelfde geldt voop de
maar liefst drie excui-sies die Scott en
Irwin gaan ondernemen en die res
pectievelijk tweemaal 7 en eenmaal 6
uur in beslag gaan nemen
In dit verband is het goed er nog eens
aan té" herinneren dat twee jaar gele
ien, op 20 juli 1969. de astronauten
Armstrong en Aldrin als eerste men-
'oet zetten op de maan Hun
Apollo-11-expeditie duurde toen
acht dagen. Daarvan verbleven z
hun landingsvaartuig „Eaglc" 21
-w out uo a
excursie v
Hadley - Apennijnen s
J Terwijl Al Worden eenzaam met het
■t moederschip „Endeavor" in een maan-
I baan achterblijft, zullen Scott en Ir
win vrijdagavond omstreeks 23.15 uur,
J Nederlandse tijd. met het landings-
mm vaartuig ..Falcon" moeten neerstrijken
op een hooggelegen plateau irr de
W,uitlopers van het Apennijnengebergte.
759 kilometer ten noorden van de
maancvenaar. De landingsplaats ligt
op 26" 05' noorderbreedte en 3° 39.5'
oosterlengte in het zgn. Hadley-Apen-
nijnengebied. De naam Hadley is af
komstig van de Hadley-ril. een ruim
100 kilometer lange. 800 meter brede
en op sommige plaatsen 400 meter
diepe scheur, die zich als de droogge
vallen bedding van een eens wild
kronkelende rivier door de maanbo-
dem slingert. De ril heeft inderdaad
veel weg van een rivierbedding, maar
geleerden zijn ervan overtuigd, dat er
nooit water door heeft gestroomd. Wel
>ld' houden ze het voor mogelijk dat de
geul werd gevormd door lavastr
Scott en Irwin zullen op nog geen
twee kilometer van dit ravijn landen,
na een naderingsmanoeuvre die hen
over de Apennijnen heen brengt, over
bergpieken die met 9.800 meter hoger
zijn dan onze eigen Mount Everest.
Het landingsgebied wordt gekenmerkt
door een grote verscheidenheid in bo
demafzettingen. Het ligt bijvoorbeeld
aan de oostelijke rand van de Regen-
zee. een reeds lang opgevuld. 1.100
kilometer breed gat, dat ruim 4 mil
jard jaar geleden in de maanbodem
moet zijn geslagen door een neerstor-
tendc meteoor,
Aan de voet van de Apennijnen
dl ten lagen te vinden zijn die door
grondverschuiveningen langs de hel-
s lingen naar beneden zijn gekomen.
Voorts wordt het gebied gekenmerkt
ibl door talloze secundaire kraters. Dit zijn
wi gaten in de maanbodem die gevormd
jj, werden door rondvliegend puin, dat op
zijn beurt weer afkomstig was van de
W] vorming van een veel grotere inslag-
krater, Autolvcus, die ruim 160 kilo-
meter meer naar het noordwesten ligt.
j En tot slot ligt de landingsplaats vlak
bij de plek die men de naam Noord-
Complex heeft gegeven. Dit zijn een
aantal kratertjes en oneffenheden in
de maanbodem, die men toeschrijft
aan vulkanische processen.
Waarnemingspost
Anderhalf uur na de landing van de
t..Falcon" zal voor de eerste maal een
luik worden geopend. Dit zal het dak-
en luik zijn. Het is de bedoeling dat
David Scott daardoor zijn hoofd
er' buiten zal steken om, als vanuit een
IJ$ soort kraaienest, de vluchtleiding op
rb{ aarde een gedetailleerde beschrijving
1 1 te geven van het gebied waarin hij en
Irwin zijn geland.
Pas na een lange rustperiode zal zater-
dag omstreeks half drie 's middags be
gonnen worden aan dc eerste excur
sie, die 7 uur in beslag zal nemen.
Een van de eerste werkzaamheden zal
daarbij zijn bel rijklaar maken van
de maanjeep. die in opgevouwen toe
stand in een van de vrachtruimen van
de „Falcon" is meegevoerd. Leeg
weegt de wagen slechts 210 kilogram,
hetgeen niet wegneemt, dat het ding
een lading van 475 kilogram kan ver
voeren. Tot die lading behoren na
tuurlijk de in ruimtepak gestoken
De maanjeep kan over vlak terrein
een topsnelheid van 13 kilometer per
uur halen, hoewel de drie vastgestelde
excursies alle gepland zijn op een
gemiddelde snelheid van 8 kilometer
Langste excursie
Behalve aan een rit van ruim twee
uur. die de astronauten naar een
bocht in de Hadley-ril en de uitlopers
van de Apennijnen moet voeren, zal
de eerste excursie gebruikt worden
voor het opstellen van een weten
schappelijke waarnemingspost. Een
soortgelijk complex werd ook op de
maan achtergelaten door de expedities
van de Apollo-12 en -14. Van beide
ontvangt men op aarde nog steeds een
continue =;troom van gegevens. Onder
meer zullen weer een seismograaf,
een instrument voor het meten van
het magnetische veld van de maan.
'n atmosfeer- en zonnewindmeter en 'n
stofdetector worden opgesteld. Daar
naast zal Scott met een elektrische
boor twee gaten in de maanbodem
maken, elk drie meter diep. In die
gaten zullen thermometers geplaatst
worden, teneinde de geleerden een
beeld te geven van de warmte-uitwis-
selingsprocossen. die plaatsvinden tus
sen het binnenste van de maan en de
oppervlaktelaag.
Het team van de Apollo-15 poseert hier bij een model van de te gebruiken maanjeep. Het zijn van links naar rechts James Irwin (41 jaar), comman
dant David Scott (39) en Alfred Worden (39). Scott heeft reeds twee ruimtcvluchten gemaakt, te weten de Gemini-8 in 1966 en de Apollo-9 in
1969. Irwin en Worden gaan in de Apollo-15 hun ruimtedoop tegemoet.
verdwenen. Ditmaal zal de camera
bovendien op afstand bediend kunnen
worden vanuit het vluchtleidingscen-
Ecn grote primeur zal tevens zijn dat
we voor het eerst van de start van de
maan, maandag 2 augustus om 18.12
uur. getuige zullen kunnen zijn. Bij
vorige expedities was de t.v.-camera
voor de stroomlevering afhankelijk
van het landingsvaartuig. Zodra dit
vertrok, was het dus ook meteen afge
lopen met de beelden. Nu de camera
echter aangesloten is op de batterijen
van de maanjeep en deze op een 100-
la| meters van de landingsplaats „voor
eeuwig zal worden geparkeerd", zal
de start van de maan wel te zien zijn,
evenals de chaos die daarvan vermoe
delijk het gevolg zal zijn. Tevens ho
pen de geleerden dat de batterijen
van de jeep genoeg elektriciteit zullen
blijven leveren om op 6 augustus met
de camera een zonsverduistering waar
te nemen. Op die dag gaat dc zon
vanaf de maan gezien namelijk enige
tijd geheel schuil achter de aarde.
Maanbevingen
Andere belangrijke experimenten zul
len plaatsvinden vanuit het op de
maan cirkelende moederschip „Endea
vor" (zie ook hiernaast). Voorts /al
donderdag de derde trap van de lan-
ceerraket van de Apollo-15 op de
len plaatsvinden vanuit het op de
maan te pletter moeten slaan, tenein
de oen kunstmatige maanbeving te
creëren. Dit experiment moet bijdra
gen tot het onderzoek dat zich con
centreert rond de vraag hoe het bin
nenste van de maan is samengesteld.
De beving zal geregistreerd worden
door de seismografen, die indertijd op
de maan werden achtergelaten als on
derdeel van de waarnemingsstations
van de Apollo-12 en -14.
Een tweede kunstmatige inslagkrater
zal op 3 augustus worden gevormd
door hot neerstortende landingsvaar
tuig „Falconnadat Scott en Irwin
liet moederschip zijn
it toestel moet neer-
•eer 100 kilometer ten
e oorspronkelijke lan-
De tweede maanexcursie. die zondag
omstreeks 11.45 uur zal beginnen, zal
qua afgelegde afstand veruit de lang
ste worden en ook weer 7 uur gaan
duren. Praktisch de gehele trip zullen
de astronauten besteden aan het doen
van geologisch onderzoek legen de
nog betrekkelijk vlakke hellingen in
de uitlopers van de Apennijnen. Het
verste punt van die excursie zal ze tot
op 7"/: kilometer van de landings
plaats brengen, terwijl een totale af
stand van circa 16 kilometer zal wor
den afgelegd.
De derde excursie, 6uur lang, die
maandag 2 augustus moet plaatsvin
den. zal besteed worden aan een foto
grafisch onderzoek van de Hadlev-rii.
terwijl voorts een bezoek gebracht zal
worden aan het Noord-Complex.
Alles bij elkaar zullen. Scott en Irwin
zich dus 20 uur lang over het maan
oppervlak voortbewegen en een totale
afstand van ongeveer 37 kilometer
afleggen. Verwacht wordt dat ze circa
110 kilogram maanstenen en gruis
zullen verzamelen en dat ze met hon
derden waardevolle foto's en vele me
ters film naar huis zullen terugke-
Uiteraard zullen al hun activiteiten
weer te bezien zijn via het televisie
scherm. Maar ditmaal niet in een
doorlopende uitzending. De televisie
camera zal namelijk gemonteerd wor
den op de maanjeep en kan alleen in
werking worden gesteld wanneer deze
stilstaat en een speciale antenne op de
aarde gericht wordt. Een voordeel
daarvan is natuurlijk wel dat we
voortdurend var
kunnen zijn va
de astronauten,
ontaardden de t.
vrij dichtbij getuige
de activiteiten van
3ij vorige vluchten
-uitzendingen van de
een beeld van het-
ianlandschap, met
die spoedig uit dat beeld
overgestapt,
klappen, on
dingsplaats.
Do daarmee gecreëerde maanbeving
zal overigens alleen voelbaar zijn voor
de seismograaf van de Apollo-15. Die
van de Apollo-12 en -14 staan name
lijk te ver weg om de relatief niet al
te grote klap te kunnen registreren.
Dc Apollo-15 zal pas woensdag 4 au
gustus. om 22.18 uur aan de terugreis
naar de aarde beginnen en in dc
Stille Oceaan terugkeren op zaterdag
7 augustus, na een reis van 12 dagen.
7 uur en 12 minuten. Do langste
maanvlucht tot nu toe was die van de
Apollo-12. die ruim 10 dagen duur
de.
GERARD J. PLUKKEL.
Dit chaotisch plaatje toont een gedeelte van de waarnemingspost 1
de Apollo-14. Een dergelijk automatisch station zullen ook de Apollo-15-
astronauten op 'de maan achtergaten.
,t de experimenten op het maanoppervlak zul-
er ook vele worden uitgevoerd tijdens de 74
entelingen. die het Apollomocderschip om de
gaat maken.
segment in het dienstcompartiment is voor hel
geheel volgestouwd met allerlei wetenschappc-
apparatuur. waaronder een massaspectograaf
regis
divei
stralingssoorten. Daarnaast zijn in het compartiment
een tweetal camera's aangebracht, waarmee elk
stuk maanbodem waarover het moederschip zal
vliegen, en dat is 20 procent van het totale maanop
pervlak. gedetailleerd in kaart gebracht zal wor
den.
Het behoort tot de taken van astronaut Worden al
deze apparatuur te bedienen, een ingewikkeld kar
wei, waarmee hij zal beginnen nadat Scott en Irwin
tijdens de 14de omwenteling op de maan geland
zijn. Mede ook ten behoeve van dit onderzoek zal dc
Apollo nog ruim twee etmalen om de maan blijven
cirkelen, nadat Scott en Irwin van hun 67-urig
verblijf op het oppervlak in de „Endeavor" zijn
Een /eer belangrijke gebeurtenis zal voorts nog
plaatsvinden kort voordat de Apollo-15 op 4 augus
tus begint aan de thuisreis. Tijdens de 74ste en
laatst? omwenteling n.l. zal een 36 kilogram zware
kunstmaan, die ook in het dienstcompartiment zit
opgeslagen, worden uitgestoten. I)e/.e moet een jaar
lang vanuit een maanbaan gegevens verstrekken
omtrent zaken als het interplanetaire magnetische
veld, elektrisch geladen deeltjes en voorts een beter
inzicht verschaffen in het nogal grillige zwaarte
krachtveld van de maan.
Een zeer spectaculaire gebeurtenis kan men ver
wachten tijdens de thuisreis van het ruimteschip.
Donderdag 5 augustus n.l. zal Al Worden halverwe
ge de maan en de aarde het buitenluik van het
bemanningverblijf openen en naar buiten klimmen.
Alleen nog met het bemanningverblijf verbonden
door een zuurstofslang, zal hij langs speciaal aange
brachte rails naar het dienstcompartiment kruipen
om de filmcassettes te verwijderen uit de camera's
waarmee het maanoppervlak is gefotografeerd. Dit
uit twee delen bestaande pakket weegt ongeveer 50
kilogram en bevat niet minder dan 3 kilometer
kostbare film. Deze moet worden overgebracht naai
het bemanningsverblijf, omdat dit het enige gedecl
te van de Apollo is dat terugkeert op aarde.
Wordens ruimtewandeling zal de eerste zijn sedert
de korte buitenverkenning van Russell Scheickart
tijdens de vlucht van de Apollo-9. in maart 1969.
Tot nu toe maakten zes Amerikanen en drie Russen
een z.g. ruimtcwandeling. Als bijzonderheid mag
voorts nog gelden dat het bijna een uur in beslag
nemende uitstapje van Worden rechtstreeks en in
kleur op de televisie zal worden uitgezonden.
G. J. P.
295uur na de start op CapeKennedy
Oe verhoudingen in de tekening zijn met op schaal
