„Ik schrijf voor de bovenlaag
van de middelmoot"
Hollanders door
Japanse bril
WALTER BREEDVELD ZONDAG 70 JAAR
VARA maakt
onsmakelijk
gebruik van
de zendtijd
NAGASAKIPRENTEN
IN HOORN TE ZIEN
TELEVISIE VANAVOND
H
Bi
FILM VAN VANAVOND
Lilian Harvey in rol
van Fanny Elssner
Cork kreeg
onderscheiding
Dag van het paard
vanavond op scherm
Allemaal grootheden
in Franse t v-show
Zoetermeer io
Spel zonder
Grenzen
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 21 JULI 1971
(Van een onzer redacteuren)
„Dat ik zondag 70 jaar word, vind ik niet zo füu. Wel ben ik blü dat ik met
mün 70 jaarnogsteedsmeetel". Walter breedvcld Bredveld tot een van onze
mijn 70 jaar nog steeds meetel". Walter Breedveld tot een van onze
redacteuren: „Ik schreef meer dan dertig romans en heb het aantal gedrukte
exemplaren wel eens opgeteld en dan kom ik aan ruim 1 miljoen, verspreid
over Nederland, België, Indonesië, Duitsland en Polen". In december ver
schijnt z\jn nieuwste: „De majorette van Ecrenberg". Dit verhaal, „sterk
geïnspireerd op de muzikaliteit van het Limburgse volk", speelt zich af in
de omgeving van Valkenburg. Is hü een typisch Brabantse katholieke
schrijver „Ja", zegt hü. „zo etiketteren ze me vaak, maar zo voel ik me niet.
Toevallig heb ik ook veel over Brabant geschreven omdat ik er woon. Ik ben
praktizerend maar geen dogmatisch katholiek, nee, noch Brabant, noch het
rooms-katholicisme is mün uitgangspunt bü de romans".
In dat oude herenhuis van de Tilburgse
binnenstad is het koel en pluche.
Auteur P. van den Bogaert loopt
bedrijverig frisdranken inschenkend,
vertellend rond. En dit is het ge
heim: een man, die gezellig kan
vertellen, een wandelende roman,
die nog steeds „de bovenlaag van de
middenmoot der bevolking" zo
karakteriseert hij het zelf weet te
boeien met „elk jaar een roman".
Waarom ik me Walter Breedveld
noem? „Ik ben in de jaren 33 tot en
met 35 begonnen met korte verhalen
in „de Witte Raaf", een bijblad van
de Katholieke Illustratie en schreef
toen onder de naam Reinier de
Muntel. De Muntel was een stads
deel van Den Bosch waar ik inder
tijd woonde. Maar toen in 1937 mijn
eerste boek („Een schip vergaat" dat
vorig jaar een herdruk beleefde)
verscheen, was de directeur van uit
geverij Urbi et Orbi niet content
met die naam. Ik maakte dan een
lijstje met andere namen. Zelf gaf ik
de voorkeur aan Constant Vrede. Ik
was toen met de club van Paul
Haimond, Leo Boekraad en Anton
Deering met op de achtergrond
De Gemeenschap zo idealistisch
als de pest: vandaar die naam. Maai
de directeur koos Walter Breed
veld.
Ik ben pas sinds 1958 beroepsauteur,
was 40 jaar in dienst bij V en D,
eerst in de woninginrichting en vanaf
1946 als personeelschef in Tilburg. Dat
leeft zijn invloed gehad. Bij mijn inte
rieurbeschrijvingen en op mijn men
senkennis. Van grote betekenis is de
oorlogstijd geweest. Ik heb toen niet
geschreven, maar gewerkt aan mijn
ontwikkeling: cursussen in metafy
siek, logica en dergelijken. „Hex-
spoor" getuigt daarvan: dat is een
boek waarin ik mezelf herken als
iemand, die volwassen is geworden.
Tijdens mijn jeugd heb ik op de
handelsschool gezeten en dacht er
niet aan schrijver te worden. Ja, als
hobby: nu is het nog een hobby, zij
het beroepsmatig". Van den Bogaert
werd helemaal Breedveld. Zelfs zijn
paspoort vermeldt de laatste naam.
„Ik vertel het liefst", gaat hij maar
door. „Daarom heb ik mij gespeciali
seerd op de roman. Eerst fantaseer
ik mijn sujetten bij elkaar en zeg
dan: ga maar bij me zitten, jongens,
en vertel het maar. Ik zie ze zitten
en dan gaat het opschrijven vanzelf.
Iedere middag van 3 tot 6 uur, met
de pen. Schrijf een pagina of 30:
corrigeer dan en typ het uit. Zo
ontstaat er telkens een roman per
jaar, vermoeiend werk, omdat je je
puur creatief bezighoudt. Het vol
gend jaar komen de boeken „Meer
wijk", „De open stad", „Seger bas"
en de „bekroning" in een band uit.
Zo geven ze samen de ontwikkeling
van Brabant van 1880 tot nu in
industrieel en cultureel opzicht
Een uitleem-ergoeding aan schrijvers
vind ik een rechtvaardige zaak.
Maar dat is technisch niet te reali
seren. Van het geld dat minister
Klompé daarvoor in de plaats aan de
Nederlandse schrijvers gaf, deel ik
niet mee. U hebt het niet nodig
wordt gezegd. Dat is ook zo, maar
dat doet aan het recht niets af. Wat
ik wel prettig vind het getuigt
van waardering is het eregeld
wat ik sedert vier jaar van het
departement krijg. Ik bevind me
daarmee in het gezelschap van men
sen als Roland-Holst, Vestdijk, Van
Dalsum, Gré, Brouwenstijn en der
gelijk".
Serieuze dames
En Breedveld vertelt verder over
zijn boeken. „In Dit bontgekleurde
land" laat ik het land van Herman
de Man herleven als een allesbehal
ve somber gebied. Op het verhaal
van de jongen, die geen priester
meer wil worden in het boek „In
den soeten boterbabbel" dat speelt in
het gebied rond Grave en Cuyk,
kreeg ik veel reacties. Waarom be
zat die jongen zich in plaats van een
novene te houden of naar Lourdes te
gaan, als zijn vader sterft? Dat is de
vraag. Ze begrepen niet, dat die
jongen daarvan kotste. Maar tja, het
zijn meestal serieuze dames, die me
schrijven. Ik geloof trouwens dat ik
door meer
lezen word, maar ik krijg ook nogal
post van middelbare scholieren
zelfs uit Duitsland en België die
met een scriptie over me bezig zijn.
Het contact met de jeugd is erg
boeiend, vooral wanneer ik de scho
len bezoek in het kader van het
project, „schrijvers op school".
Croiset bij Armgard
DEN HAAG (ANP) Het Tweede-
Kamerlid De Jong (Middenstandspartü)
heeft minister Engels (CRM) gevraagd
of hü maatregelen wil nemen om uit
zendingen, die inbreuk maken op de
typische privésfeer van het koninklük
huis, te voorkomen.
De heer De Jong noemt de VARA-
radiouitzending van 14 juli, waarin de
diensten van de heer G. Croiset jr. aan
prinses Armgard aan de orde werden
gesteld. Hü zegt dat daarmee leden van
het koninklük huis op een „bewust ne
gatieve wüze" in de publiciteit zün ge
trokken.
Het Kamerlid wil van de bewindsman
weten of hü het niet met hem eens is,
dat met deze uitzending „op onsmake
lijke wüze" misbruik werd gemaakt
van de zendtüd.
Nederlandse componist
in Frankrijk gewond
REIMS De 81-jarige Nederlandse
componist Franck Martin en zijn 56-
jarige vrouw Maria zijn dinsdag ge
wond geraakt bij een auto-ongeluk op
de weg tussen Reims en Rethel. Me
vrouw Martin verloor de macht over
het stuur toen zij een andere auto
inhaalde. De auto van het Nederlandse
echtpaar raakte van de weg en sloeg
Het werd niet onmiddellijk bekend
hoe ernstig de heer en mevrouw Martin
gewond werden, maar aangenomen
wordt dat hun toestand niet kritiek
De Nagasakiprenten in het Japans:
Nagasaki-e die tot 26 augustus te zien
zijn in het Westsries Museum te
Hoorn vormen een afzonderlijke tak
van het zo rijke en terecht vermaarde
kunstgenre van de Japanse kleur-
houtsnede. Zijn de produkten van deze
laatste kunstvorm reeds geruime tijd
hoog geschat en door verzamelaars
zeer gezocht, de Nagasakiprenten ge
nieten eerst in de laatste decennia een
snel groeiende bekendheid, terwjjl ze
daarvóór, en zelfs in hun land van
herkomst, door liefhebbers van Japan
se grafiek nauwelijks au sérieux wer
den genomen.
ter in Yokohama tot stand kwamen,
maar werden grotendeels in Tokio
Edo) uitgegeven. Het zijn dan de zgn.
..Edoprenten" waarvan men ook een
aantal op de expositie aantreft. Ze
zijn, echter veel harder van kleur
(mede door het gebruik van ingevoer
de nieuwe anilineverven) dan de
vroegere echte Nagasakiprenten. Deze
kleine expositie van Nagasakiprenten
wordt in het Westfries Museum ge
houden in het kader van het feit, dat
in Hoorn een van de zes „Kamers"
van de VOC was gevestigd. De pren
ten behoren tot de collectie van het
Rijksmuseum voor Volkenkunde in
Pip en Zip
18.55 uur:
Journaal
19.05 uur:
De dubbeldekkertjes
CKV-IKOR-RKK:
19.30 uur:
Kenmerk
20.25 uur:
„Fanny Essler"
21.45 uur:
Spel zonder grenzen
23.05 uur:
Journaal
NEDERLAND II
19.05 uur:
The Whoopee Band
19.25 uur:
Netsilik Eskimo's (2)
20.00 uur:
Journaal
20.20 uur:
Dag van het Paard
21.15 uur:
„Twee op 2"
22.05 uur:
Magazine (HIRO)
LEU
ilaard'
Leiden
terbod
jchter
ifichti
bestuu
rolgdc
NEDERLAND I
NOS:
C< 18.45 uur:
Pip en Zip
18.55 uur:
Journaal
TROS:
Ci 19.05 uur:
Op losse groeven (4)
20.00 uur:
Journaal
20.21 uur:
Mission impossible
NEDERLAND II
Pip en Zip
C 18.55 uur
Journaal
19.05 uur:
Van gewest tot gewest
C 19.50 uur:
Tips voor toeristen
20.00 uur:
Journaal
VPRO:
C 20.20 uur:
Berichten uit de zomer
20.45 uur:
Laurel en Hardy
C 21.10 uur:
De twintiger en
dertiger jaren (2)
21.50 uur:
De vampier
22.20 uur:
Journaal
jezlt. 19.10 (S) SNIF: Sign:
lichte muziek. 19.50 Progra
n en slechtzienden. 20.00 <S) Avond-
11.45-22.30) Royal Pal
Veill, uitgevoerd c
met zangsollsten. 22.30
HILVERSUM I
rkest en vocale
mbles. 20.30 (S) Lichte grammofoonmu.tr
20.45 Schlphol-Zomer'71: de begeleiding M
een luchthaven in het top-scizoen. 21
Promenade Orkest met zangsollste: an
ïntsmuziek. 21.45 (S) Muziek van di
v (opn.). 22.30 Nieuws. 22.38 Mededel
22.43 Actualiteiten. 22.55 Radio J:
azine 23.15 (S) Stereo-Pop. 23.55-21
BELGIE 324 m NEDERLANDS
00 Nieuws. 13.03 Gitaarmuziek. 18.15 1
iek. 19.00 Nieuws en weerbericht. 1!
iekprogramma. 22.00 Nieuws. 22.15 tl
HILVERSUM I
7.11 Ochtendgymn:
(vervolg). (8.30-8.33 De groenteman.) 8.50
Morgenwijding. NOS: 9.00 Herhalingen en
incidentele programma's. 9.35 Waterstanden.
AVRO: 9.40 Waar zijn onze kinderen geble
ven: een programma rondom jongeren en
1 Radiojournaal.
13.03 The* Joe^Blow Shov
i KRO-op-Drie: popmixt
Volgens de Japanse houtsnijders uit de vorige i
„Fanny Elssner", gemaakt door regis
seur Paul Martin, dateert uit 1937.
Hoofdrolspeelster Lilian Harvey ge
noot toen, vooral bij onze oosterburen,
een enorme populariteit als de vedette
van operette films als „Der Kongress
Tanzt" en „Die Drei von der Tank-
stelle" die de bittere pil van de crisis
tijd moesten vergulden.
Lilian Harvey, die in 1968 volkomen
vergeten overleed, had haar roem
voornamelijk te danken aan een aan
tal romantisch getinte komedies.
Maar een groot komédienne is de in
Londen geboren maar tot Duitse ge
naturaliseerde actrice nooit geworden.
Ze kreeg in Berlijn een dansopleiding,
en daar kon zë in „Fanny Elssner"
dankbaar gebruik van maken. Fanny
Elssner leefde in het midden van de
19e eeuw en was een beroemdheid op
dansgebied. Al staat het historisch
allemaal niet zo vast, men veronder
stelt dat zij een willig werktuig was
in de handen van de intrigant-kanse
lier Prins Metternich. Hoofdzaak in de
film is haar verhouding tot de zoon
van Napoleon, de hertog van Reich-
stadt het „Adelaarsjong" uit het
toneelstuk van Rostand. Fanny Elssner
moet hem bespionneren, hetgeen ze
weigert. Niettemin komt ze later toch
met hem in contact en hun liefdesver
houding brengt dan allerlei politieke
konsekwenties met zich mee. Ideale
stof voor een romantische operette
film; een stukje zoetelijk jeugdsenti
ment uit een voor velen bittere tijd.
NOS Ned I 20.25 uur.
Heerenveen (ANP) De Friese car-
cartoonist Cor Hoekstra, bekend onder de
naam Cork, heeft een onderscheiding
ontvangen van de Sol Publication uit
Philadelphia. In een oorkonde die ver
gezeld ging van een geldprijs wordt
uitdrukking gegeven aan het goede
werk van deze cartoonist. Deze prijs
wordt één keer per jaar uitgekeerd aan
die cartoonist, die zich verdienstelijk
heeft gemaakt voor een grote groep
magazins, die in Amerika worden uit
gegeven.
Op het Wassenaarse Duindigt wordt
vandaag voor de vijfde maal de jaar
lijkse dag van het paard géhouden.
Van dit spectaculaire gebeuren maakt
de VARA-televisie een reportage,
welke vanavond wordt uitgezonden.
Telde Duindigt in 1967 bij de premiè
re nog slechts 5000 toeschouwers, vo
rig jaar bedroeg dit aantal reeds
20.000 en gezien de steeds groeiende
belangstelling voor het paard en de
paardensport, mocht een nog groter
aantal tegemoet worden gezien. En
dan zijn er natuurlijk de paarden zelf.
Circa vijfhonderd van deze edele die
ren zijn vandaag in Wassenaar. Er is
een behendigheidswedstrijd voor vier
spannen, toprijders komen met hun
springpaarden in de ring, de Friezen
zijn er met hun fraaie gitzwarte
paarden, en alle kampioenspaarden
van Nederland zijn er.
Eén der paarden die de kijkers uitge
breid te zien krijgen, is het veulen
VARA-Buitenzorg. Enkele maanden
geleden werd het op de stoeterij Bui
tenzorg in Bemmel door Duinpieper S
ter wereld gebracht. Een VARA-team
%vaakte twee dagen en nachten bij de
fraaie merrie en kon toen een unieke
reeks filmbeelden maken van de ge
boorte van VARA-Buitenzorg. Deze
film vormt een onderdeel van de tota
le reportage van De Dag van het
paard. Het veulen kwam met zijn
moeder naar Duindigt om zijn op
wachting in de wèreld van draf - en
rensport te maken en de kennisma
king met de televisiekijkers voort te
zetten. Commentaar: Hans Eysvogel
en Wil Iedema. VARA Ned II 20.20 uur.
Deze prenten onderscheiden zich van
de overige Japanse kleurhoutsneden
niet alleen door het feit dat ze uitslui
tend in de havenstad Nagasaki (aan
de westkust van Japans meest zuide
lijke eiland Kiushu) werden gemaakt
en wel ongeveer in het tijdvak 1750-
1850, maar vooral door de omstandig
heid dat ze in hun onderwerpen vrij
wel uitsluitend betrekking hebben op
de bewoners van de twee buitenlandse
handelsfactorijen in Nagasaki, de eni
ge stad in het voor buitenlanders her
metisch afgesloten Japan waar
vreemdelingen werden toegelaten. Eén
van deze twee handelsfactorijen (de
andere was een Chinese) werd ge
vormd door de nederzetting van de
Hollandse Verenigde Oostindische
Compagnie op het kleine kunstmatige
eiland Deshima. een waaiervormig ei
landje waarvan de afmetingen niet
meer bedroegen dan een lengte van
120 meter bij een breedte van 75
meter (ongeveer de Dam in Amster
dam) door een brug met het vasteland
van Japan verbonden. Deze brug werd
door Japanse soldaten bewaakt en het
was de Hollandse bewoners van de
factorij slechts onder bepaalde voor
waarden toegestaan de Japanse bodem
te betreden.
De op de VOC-factorijen van Deshima
gestationeerde Compagniesdienaren
hebben als exotische curiositeit sterk
de aandacht getrokken van de in Na
gasaki werkende vervaardigers van
Japanse kleurhoutsneden. Zózeer zelfs,
dat deze hun produkten, de Nagasaki
prenten, vrijwel uitsluitend afstemden
op die wonderlijke westerlingen de
„Roodharige Barbaren" zoals ze bij de
Japanners in de wandeling heetten.
Op de Nagasakiprenten zijn, door Ja
panse bril gezien, de Hollanders van
Deshima in hun doen en laten van
alledag afgebeeld. Onze langbenige en
peenharige landgenoten de „Kö-
mö's" („Roodharigen") zoals ze ook
wel werden genoemd vormden voor
de Japanners een vreemd stelletje lie
den waarvoor men, naast een zekere
verbaasde bewondering voor hun ken
nis van allerlei in Japan onbekende
zaken, toch ook een trots meerder
waardigheidsgevoel koesterde. Op een
van de geëxposeerde prenten, een
hoogst onconventionele afbeelding van
Koning Willem I!. staat over ons
genoteerd: „Hoewel zij mensen zijn
die een kriebelschrift gebruiken, zijn
zij evenwel niet doordrongen van dc
verlichte beginselen van ons land".
Later, in de vijftiger jaren van de 19e
eeuw, als Japan geleidelijk aan ook
andere Europeanen (Engelsen, Ameri
kanen, Russen en Fransen) gaat toela
ten en deze (zo ook Nederland) hun
consulaten concentreren in Yokohama,
de havenplaats van Tokio, wor
den de Nagasakiprenten langzamer
hand vervangen door een nieuw soort
houtsneden, waarop eveneens wester
lingen voorkomen. Deze kwamen ech-
SAMANTHA JONES
FRANCOISE HARDY
Catharina Valente. Ike en Tina Turner, Francoise Hardy, Marcel Amonl,
Samantha Jones, Serge Gainsbourg, Les Samourai, Michel Legrand en het
Ballet Sauvage krügt men vanavond op een rütje te zien in de Franse show-
produktic Deux sur Ia Deux, De Franse t.v. is met dit programma verschenen
op het festival van Montrcux, maar gooide er geen hoge ogen mee, vooral omdat
het geen oorspronkelüke produktie is, maar een samenraapsel uit een serie van
zestien shows, die eerder op het tweede Franse net verschenen.
Dit neemt niet weg, dat met deze show een breed publiek wordt bediend en dat
men als kijker de kans krijgt artiesten van diverse kleur en pluimage aan het
werk te zien zonder dat dit behoeft te leiden tot eentonigheid. Het is een bont
allerlei geworden van zang, schetsjes en balletnummers, die allemaal gesmeerd
uit de doeken worden gedaan. Twee conferenciers praten oudergewoonte de
zaak aan elkaar, t.w. Roger Pierre en Jean-Marc Thibault.
VARA Ned. II 21.15 uur.
Armoe is relatief en wordt bepaald
door wat goed-betaalden zich kunnen
permitteren. Dit maakt de armo
een welvaartsstaat dubbel zo bitter te
dragen. Hoe kunnen goed-betaalden
zich beklagen over hoge belastingen
als sociale uitkeringen niet toereikend
kunnen worden gemaakt om een
staansminimum te garanderen? Deze
bitterheid en deze vragen kwamen
naar voren uit de documentaire ovi
de zeven miljoen Britse armen, die i
twee miljoen onverklaarbaar bewoon
de woningen huizen. De KRO
deze documentaire over van de Thames
Television Productions en stelde
zich daardoor achter de aanklacht te
gen de welvaartsmaatschappij, zomede
achter de vragen van de maker
deze film, Richard Broad. Waarom
moet een zakenlunch meer kosten dan
een weekloon? Waarom levert een al
gemene loonsverhoging de hoge sala
rissen enige ponden op en de lage
enige shillingen?
Labour heeft ook geen raad weten
te schaffen in dit probleem en daarom
duurt de ellende in de krotten
grote Britse steden voort: kinderen
die de essentiële voedingsbestanddelen
niet krijgen, ondervoeding, vochtige
huizen vol ongedierte, beschimmelde
bedden, ratten in het fornuis, kakker
lakken in de wieg, verstopte riolerin
gen. overvolle wachtkamers bij de
dokter, grote kindersterfte, werkloos
heid bij de ongeschoolden, 400.000
eenzame vrouwen (gescheiden, verla
ten en weduwen) met 700.000 kinde
ren, drie miljoen bejaarden aai
rand van de dood door honger en kou,
niet weten brood of kolen te kopen
van het laatste geld.
De Britse economie staat niet sterk,
maar uit de onbeantwoorde vragen
kan worden afgeleid, dat een grotere
gemeenschapszin bij dit insulair den
kende volk toch veel leed zou kunnen
wegnemen, althans de scherpste kan
ten hiervan. Er werd dan ook verwe
zen naar de oorlogsjaren '40-'45,
het Engelse volk in volstrekte eensge
zindheid een krachttoer volbracht.
Volgens Richard Broad is de armoe
als vijand gevaarlijk genoeg om op
nieuw als volk er een oplossing
te zoeken.
De N. O. S. -televisie zal vanavond in
samenwerking met de NCRV de v
de aflevering van de serie „Spel zon
der Grenzen" uitzenden. Toneel
de strijd is de Franse plaats Vichy
waar de teams uit België. Zwitser
land, Duitsland, Engeland, Frankrijk,
Italië en Nederland het tegen elkaar
zullen opnemen. Voor Nederland komt
de ploeg van Zoetermeer in het strijd
perk. Commentator is Barend Barend-
NOS Ned. I 21.45 uur.
