VOORZIENING IN LUISTER
BEHOEFTE WORDT BEDREIGD
CeidócGomorit
Eerste tv-verbinding Djakarta-
Hilversum per satelliet Indosat
TELEVISIE VANAVOND
DE FILM VAN VANAVOND
Stanley Kramers imposante
„Judgement at Nuremberg"
Ernstige kritiek van NCRV
op handelwijze van NOS
TELEVISIE MORGEN
cj /pi
RADIO MORGEN
Moeilijke tijden
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
DINSDAG 20 JULI 191
Beperking van
openbaarheid
kent voordelen
70U zonder de geheime besprekingen
u van Kissinger bij Tsjoe-en-Lai presi
dent Nixon zo onverwacht snel een op
zienbarend initiatief hebben kunnen
nemen om te pogen het slechte klimaat
tussen Amerika en Rood China te ver
beteren?
Over de kans op succes bij deze po
gingen en de daaraan vastzittende risi
co's spreken we ons thans niet uit. We
willen vandaag de vraag opwerpen, of
bij het streven naar het doorzichtig
maken van onze samenleving het be
perken van de openbaarheid soms toch
een voordeel kan zijn.
De vraag behoeft natuurlijk niet
gesteld te worden over het resultaat van
besprekingen; die mogen in een wereld
die gelooft in de democratie niet ge
heim blijven. Maar het proces dat
tot zulke resultaten leiden kan, is een
andere zaak. Er zijn verschillende situa
ties waar het zinvol blijkt om in het
glazen huis tijdelijk toch een paar gor
dijnen dicht te trekken.
Ról der kritiek
yUANT zowel in de wereldpolitiek als
bij beleidsbepaling op nationaal
niveau staan de verantwoordelijke per
sonen niet alleen bloot aan de kritische
blik van mensen die van hen een goede
verzorging van het algemeen welzijn ver
wachten, maar ook aan kritiek van groe
pen die, bijna van nature, een ander
beleid wensen, omdat dat als oppositie
hun roeping en bestaansrecht is.
Ook die groepen hebben, om het ge
voerde beleid aan eigen inzichten te kun
nen toetsen, recht op wetenschap van
I feiten, op openbaarheid van bestuur dus.
Maar gaat dat recht zó vér, dat ze in alle
stadia van planning en peiling alles moe
ten weten? Bijvoorbeeld om op elk door
oppositiegroepen gewenst moment als
„stoorzender" te kunnen optreden.
Volledige openbaarheid rond de mis-
sie-Kissinger naar Peking zou in de
Verenigde Staten zelf en van de kant
van Tsjang Kai Tsjek c.s. tot anti-demon
straties en mogelijk zelfs tot een ob-
structiepolitiek hebben kunnen leiden;
met geen geringe kans dat in China het
klimaat zelfs voor informatief overleg
ongeschikt zou zijn gemaakt.
De rol die de kritiek speelt, is ook in
het geval van Amerika's politiek in het
Verre Oosten een tweesoortige: deels zor
gen dat een bepaald doel eerder bereikt
wordt, deels zorgen dat het doel nimmer
of met totaal andere gevolgen wordt be
reikt.
Kabinetsformatie
r\OK de beperkte openbaarheid tussen
eind april en begin juli in Den Haag
laat zich op die manier verklaren. Wan
neer omtrent het financieel en econo
misch perspectief van de natie bepaalde
concrete gegevens voor de publieke
opinie achtergehouden zijn, valt dit meer
te laken in de periode vóór de verkie
zingen dan tijdens de kabinetsformatie.
Informateur Steenkamp bij de pro
grammering en formateur Biesheuvel
bij de samenstelling van zijn kabinet heb-
aaar ons gevoel terecht af en toe een
paar gordijnen van hun „glazen huis"
dicht getrokken. Op het „hoe" en
.waarofn" kan straks bij de Kamerdebat
ten nog uitvoerig worden teruggekomen..
De democratie heeft als eerste prin
cipe dat de burgerij uiteindelijk beslist
det een oligarchie of een pressie
groep. Maar de daarbij passende spel
regels kunnen verschillen naar gelang
te maken heeft met gemeentepoli-
een nationaal beleid of het wel en
van de wereld.
BIJ GELEGENHEID VAN NEDERLANDS STAATSBEZOEK
,Betere" rollen voor jonge krachten in parlement
"pEN topman van de nieuwe Nederlandse
regering heeft tussen neus en lippen
door beloofd, dat de Tweede Kamer bij de
kabinetssamenstelling niet zou worden
„geplunderd". En waar is dat voor de
functie van minister en staatssecretaris
ook nieuwe figuren buiten het parlement
aangetrokken zijn.
Maar tezamen hebben de verkiezingen
plus de kabinetsformatie toch wel als
gevolg meegebracht, dat voor de „betere
rollen" in de Tweede Kamer heel wat
jonge, soms ook oudere parlementariërs
een kans gaan krijgen.
Niet bij de oppositie; daar blijft alles
bij het oude en zullen ervaren politici als
Den Uyl, Vondeling, Vrolijk. Van Mierlo
en Bakker met enkele variaties het be
kende lied van „het moet anders" blij
ven zingen Maar uit de banken van de
regeringspartijen zijn nu Schmelzer, Bies
heuvel, Geertsema, Boersma verdwenen
en blijft dr. Veringa in feite de enige die
na een geslaagde carrière als minister
nu aan de eerste lessenaar van een
fractie" gaat proberen leiding te geven
aan het parlementaire spel.
Zonder risico's is deze opgave niet. Want
nosmen van staatssecretarissen de rege
ringsfracties nog een paar ervaren krach
ten moeten offeren. Op zichzelf is dat
geen bezwaar; de ervaring leert, dat een
minister of staatssecretaris met een goede
staat van dienst in het parlement zestig
procent kans maakt ook als bewindsman
te slagen. Maar voor de regeringspartijen
komt het nu wel erop aan, dat in de
nieuwe fracties de nieuwe gezichten ge
vonden worden, die in staat zijn om in
het parlement met succes de „betere" rol
len te gaan spelen, die op hen te wachten
liggen
Zonde risico's is deze opgave niet. Want
wanneer de nieuwe regering steken laat
vallen, zullen de fracties der regerings
partijen moeten voorkomen dat het initia
tief, ook politiek, aan de oppositie komt.
En wanneer het kabinet het spel sterk
gaat spelen, staan de regeringsfracties
weer voor de opgave om te voorkomen
dat mr. Biesheuvel c.s. zo sterk gaan do
mineren dat de „bevriende fracties" tot
het spelen van rolletjes op het tweede
plan worden gedwongen.
In de financieel-economisch moeilijke
omstandigheden waarin Nederjjai^4 zich
momenteel bevindt, lijkt óns' hét -'vinden
van de juiste dosering spel en~tegenspel
der regeringsfracties geen gemakkelijke
opgave. Voor de debuterende hoofdrol
spelers in die fracties overigens een
extra stimulans om hun kans goed te be
nutten.
(Van onze radio en t.v.-redacteur)
HILVERSUM De NOS zal zoals
bekend uitvoerig aandacht besteden
aan het staatsbezoek van dekoningin
en prins Bernhard van 26 augustus
tot 5 september aan Indonesiöë. De
NOS-t.v. zal bij deze gelegenheid de
eerste rechtstreekse t.v.-verbinding
per satelliet tussen Djakarta en Hil
versum tot stand brengen. Deze ver
binding zal dienen voor enkele
rechtstreekse uitzendingen uit Java en
voor de journaaluitzendingen. De
NOS-radio bereidt verbindingen op
Java en Bali voor, waardoor het mo
gelijk is schakelprogramma's en
rechtstreekse reportages naar Neder
land te verzorgen.
De NOS is van mening, dat het
staatsbezoek aan Indonesië voor beide
landen van historische betekenis is,
ongeacht de verscheidenheid, die in de
beoordeling van die betekenis kan be
staan. Het is bovendien voor het eerst,
dat een Nederlands regerend vorst
een bezoek brengt aan dit land. Het
initiatief voor de eerste rechtstreekse
t.v.-verbinding is uitgegaan van de
NOS, die in samenwerking met de
Indonesische t.v., de Indonesische en
Nederlandse PTT alsmede Indosat (sa
telliet) en technici van het grondstati
on Raisting in Zuid-Duitsland thans
de voorbereidingen treft.
Directe reportages kunnen worden
verwacht van de aankomst van het
Nederlands staatshoofd op het vlieg
veld van Kemajoran bij Djakarta op
donderdag 26 augustus en van de
intocht in Bandoeng op zondag 29
augustus. In verband met het tijdsver
schil zullen deze reportages respectie
velijk op donderdagochtend om 7 uur
en zondagochtend om 10 uur worden
uitgezonden. Het journaal verzorgt op
Java en Bali extra-reportages van 10
minuten. Verslaggevers zijn daar Jan
Gerritsen en Hans van der Werf. Voor
al deze uitzendingen zal gebruik wor
den gemaakt van de Indosat-satelliet
boven de Indische Oceaan.
Behalve voor deze directe en semi-di-
recte reportages tijdens het bezoek
treft de NOS voorbereidingen voor
enige andere uitzendingen. Zo zal een
cameraploeg met Joop van Zijl en de
buitenlandse correspondent van de
KRO, Willibrord Nieuwenhuis, een se
rie korte documentaire programma's
verzorgen, die tijdens het bezoek da
gelijkse informatie zullen geven over
het gebied dat de volgende dag door
de koningin zal worden bezocht. Mede
ten behoeve van de t.v. maakt Poli-
goon voorts een samenvattende repor
tage in kleur ter uitzending op een
later tijdstip.
RADIOREPORTAGES
Ook de NOS-radio zal van de aan
komst op-,Kemajoran -en de intocht in
'Bandoeng,' maar ook 'van 'het bezoek'
aan verschillende plaatsen op Java en
Bali zoveel mogelijk rechtstreekse re
portages verzorgen. Ook ten behoeve
van deze reportage dienen enkele lo
kale verbindingen door de NOS tot
stand te worden gebracht, alvorens
Scène uit Judgement at Nuremberg met
op de voorgrond Burt Lancaster als
een van de beklaagden.
De films van producent-regisseur
Stanley Kramer variëren van knap
gemaakt amusement als „High noon"
en „Guess who's coming to dinner" tot
keiharde films, die min of meer een
boodschap inhouden als „On the beach",
„The defiant ones" en de on
langs in Berlijn buiten gouden en
zilveren beren gevallen „Bless the
beast and children". Een van Kramers
meest indrukwekkende films is wel de
uit 1961 daterende „Judgement at Nu
remberg" gebaseerd op een televisie
spel van Abbey Mann.
Het gaat over een van de Neuren-
bergse processen rond 1947. De groot
ste oorlogsmisdadigers zijn reeds be
recht en vooral van Amerikaanse zij
de dat samenwerking met een
nieuw-Duitsland als een Europese
noodzaak ziet wordt aangedrongen
op een zo mild mogelijke behandeling
van de „mindere goden", die nog moe
ten voorkomen.
In deze sfeer speelt „Judgement at
Nuremberg". Een integere, eenvoudige
rechter (Spencer Tracy) is de presi
dent in het proces tegen vier man
nen die in nazi-Duitsland als jurist
zich aan oorlogsmisdaden zouden heb
ben schuldig gemaakt. Een fanaticus,
een opportunist en een slaafse partij
man verklaren „onschuldig" te zijn,
alleen de rechtsgeleerde Ernst Jan-
ning zwijgt. Na een steekspel van
woorden tussen de openbare aankla
ger (Richard Widmark) en de felle
Duitse verdediger (Maxmilian
Schell) ondervraagt laatstgenoemde op
een zo nationalistische wijze twee ge
tuigen (Montgomery Clift en Judy
Garland) dat Janning (Burt Lancas
ter) niet langer het zwijgen kan be
waren en openlijk schuld bekent. „Wij
waren ons niet bewust van de vernie
tiging van de miljoenen, wij wisten
het van honderden. Maakt ons dat
minder schuldig?" roept hij uit.
Stanley Kramer weet op prachtige
wijze in deze lange, twee-en-een-half
uur durende film de spanning op te
bouwen tot deze bijna ondragelijk is
geworden. Ook de rolbezetting is in
drukwekkend. Maximilian Scheel
kreeg een Oscar voor zijn vertolking
van de geslepen Duitse verdediger.
Richard Widmark doet weinig voer
hem onder terwijl Burt Lancaster en
Spencer Tracy op een ander vlak el-
kaars waardige tegenstanders zijn.
Marlène Dietrich als de weduwe van
een veroordeelde nazi valt daarbij
enigszins in het niet, maar wijlen
Montgommery Clift en wijlen Judy
Garland met Tracy zijn er in tien
jaar liefst drie van de zeven hoofdrol
spelers overleden geven als de in
verwarring gebrachte getuigen de
beste vertolking uit hun te vroeg af
gebroken carrière.
(AVRO Ned. II 20.21 u.). -
radio- en tv redac-
(Van
IILVERSUM In verband met
vragen rond de reportages van het
aanstaande bezoek van koningin
Juliana en prins Bernhard aan In
do esië, deelt de NCRV mee, dat zij
niet het voornemen heeft een ver
slaggever op eigen gelegenheid
naar Indonesië te zenden en even
min om haar verslaggever Jan
Zindel terug te trekken uit het
NOS-team.
Aan de NCRV is door de NOS
»evraagd eenmaal 50 minuten ra
diozendtijd beschikbaar te stellen
voor de verslaggeving. Het blijkt
nu, dat de NOS in die tijd ook
documentaires wil uitzenden. De
NCRV wenst echter uitsluitend
zendtijd vrij te maken in haar
actualiteitenrubriek „Hier en Nu"
ten behoeve van de reportages. De
NCRV betekent hierbj aan, dat de
regels voor de programmatische
samenwerking van de zendgemach
tigden door de NOS bij de voorbe
reiding van de verslaggeving uit
Indonesië niet of nauwelijks in
acht genomen zijn en dat een
nieuwe discussie over deze samen
werking dringend gewenst is.
Tijdens een radiouitzending van
Hier en Nu verklaarde het hoofd
van deze afdeling drs. H. Glimmer
veen, dat de NCRV in hoge mate
ongelukkig is over de wijze waar
op de verslaggeving van de reis is
voorbereid door de NOS. „De NOS
is niet alleen een eigen zendge
machtigde, maar ook het samen
werkingsorgaan van de omroepen.
Als zodanig is het gebruikelijk dat
de omroepen, in daarvoor bestaan
de commissies, de NOSadviseren
over de manier waarop de verslag
geving zal gebeuren en over de
verslaggevers die dat zullen doen.
In dit geval is een deel van de
beslissingen genomen zonder dat in
de samenwerkingscommissie daaro
ver is beraadslaagd. Een deel van
de nogal uitgebreide verslag
geverséquipe (26 man inclusief
technici en cameramensen) is aan
gewezen zonder dat de omroepen
daar in zijn gekend. Het is mis
schien ongebruikelijk", aldus drs.
Glimmerveen, „dat in een radiouit
zending zo uitvoerig wordt inge
gaan op wat zich uitsluitend achter
de schermen in 't Gooi zou moeten
afspelen. De NCRV heeft nu een
uitzondering gemaakt, omdat men
van mening is dat de NOS in dit
geval onvoldoende de vastgelegde
overlegprocedure heeft gevolgd. Dit
frustreert het werken bij radio en
tv".
Pip en Zip
18.55 uur:
Journaal
19.05 uur:
Daktari
20.00 uur:
Journaal
20.21 uur:
Andy Williamsshow
21.11 uur:
Moeilijke tijden
22.11 uur:
De rode kamer (6)
NEDERLAND II
Journaal
19.05 uur:
Première
AVRO:
19.30 uur:
Operatie mini
20.00 uur:
Journaal
21.21 uur:
Berechting in
Neurenberg
22.55 uur:
Journaal
NOS:
20.00 uur:
Journaal
20.25 uur:
„Fanny Essler"
21.45 uur:
Spel zonder grenzen
23.05 uur:
Journaal
NEDERLAND II
NEDERLAND I
VARA:
17.00 uur:
Kinderprogramma
NOS:
18.45 uur:
Pip en Zip
18.55 uur:
Journaal
19.05 uur:
De dubbeldekkertj es
CKV-IKOR-RKK:
19.30 uur:
Kenmerk
HILVERSUM I
30 Nieuws. 18.41 Actualiteiten, 19.00 (S)
:n fabrikaat: lichte muziek (opn). 20.00
Fidelio, opera van Beethoven, uitgevoerd
Radio Filharmonisch Orkest, Neder-
Is Operakoor en solisten (opn). 22.25
rweging. 22.30 Nieuws. 22.38 Lichte
nmofoonmuziek. 22.50 Reisoogst: toeris-
magazine. 23.15 (S) Lichte muziek
ïsemble met zangsoliste. 18.55 (S) Big 18.4!
leat: The Skymasters. 19.25 Paris 19.31
larie. 19.30 Nieuws. 19.35 Vanavond, mu;
:rd programma met veel muziek en 23.0C
35 Braziliana: lichte latijns-ameri- 23.41
18.55 uur:
Journaal
19.05 uur:
The Whoopee Band
19.25 uur:
Netsilik Eskimo's (2)
20.00 uur:
Journaal
20.20 uur:
Dag van het Paard
21.15 uur:
„Twee op 2"
22.05 uur:
Magazine (HIRO)
22.25 uur:
Journaal
Zomertoer: licht programma; 21.30 H
gracht drie-drie-acht; 22.00 (S) Jazz Spec
trum. 22.30 Nieuws. 22.40 Mededelingen. 22.1 i
Radiojournaal. NOS: 22.55 (S) Signaal-con
certen 1970-71: Societa Cameristica Italian»
l NEDERLANDS
18.30 Verkeerswenker;
Nieuws. 22.15 J
ïziek. 20.00 Symfonisch
het geluidsignaal naar de Indosat-sa
telliet kan worden doorgezonden.
Voor de realisatie van dit project zijn
de kosten op circa 600.000 gulden
geraamd. Dit bedrag is nodig om een
equipe van 26 radio- televisie- eh
PTT-mensen, zomede vier filmers van
Cinecentrum in staat te stellen hun
produkties naar Nederland te relaille-
De rijksvoorlichtingsdienst zal een
deel van de satellietkosten op zich
nemen en bovendien zorgen voor gra
tis vervoer van een gedeelte van de
NOS-kolonne. De dagbladjournalisten
daarentegen moeten wel betalen. Men
heeft kans gezien voor hen de reiskos
ten te verlagen van rond f 4000,per
persoon tot ruim f 1800,Tijdens de
gisteren gehouden NOS-persconferen-
tie ontkende de heer Enkelaar catego
risch, dat de NOS door financiële re
geringshulp bij dil-werk haar journa-
listjtke onafhankelijkheid in de waag-
HILVERSUM I
schaal
stellen. De NOS Ëetaait
zelf voor het vervoer van haar men
sen naar Indonesië. Voor de technische
outfit van Philips wordt de gebruike
lijke huur betaald, al is ook één en
ander gratis.
Vanavond zendt de KRO-televisie een
documentaire uit gemaakt door Ri
chard Broad van Thames Television
Productions. In deze film wordt het
schokkende relaas over armoede en
ellende gedaan door de mensen die er
het nauwste bij betrokken zijn: de
bewoners van de onbewoonbaar -er-
klaarde woningen en krottenwijken
van Engeland. Dit land telt in 1971
nog altijd 7 miljoen armen die zijn
terug te vinden in de 2 miljoen onbe
woonbaar verklaarde woningen. In te
genstelling van wat vaak wordt aan
genomen is niet „het grote gezin" de
oorzaak van deze armoede. Twee van
meer dan twee of drie kinderen,
de drie „arme gezinnen" telt niet
KRO Ned, I: 21.11 uur.
De redder des vaderlands, de Amster
damse koopman De Vries, die het
vastgelopen gesprek tussen Ajax-voor-
zitter Max van Praag en de N.V.
Coster en schoonzoon iveer op gang
bracht, waardoor Cruyffie voor ons
land behouden bleef, verscheen gister
avond eindelijk op het scherm. De
heer De Vries was na zijn bemidde
lende arbeid het liefst weer in de
menigte van voetbalsupporters ver
dwenen, zelfs zonder bedankje zou hij
hiertoe genegen zijn geweest, maar
nu Max van Praag net doet of hij
helemaal geen mijnheer De Vries
kent, kwam De Vries in Hier en Nu
hier en ginter eens vertellen, dat hij
allerminst behoefte heeft aan publici
teit, het liefst vergeten wordt, nu hij
Cruyffie voor ons land heeft behou
den, en dat hij niet wenst met name
genoemd en met gezicht getoond te
worden als de man, die Cruyffie voor
ons land behield, maar dat Van Praag
nu niet net moet doen of er helemaal
geen mijnheer De Vries bestaat, die
zo bekwaam bemiddelde, maar noch-
thans zo snel mogelijk vergeten wenst
te worden Handelend in de geest
van deze bijdrage aan Hier en Nu
moeten we deze man en dit onder
werp liefst zo snel mogelijk vergeten.
Maar hoe zouden we de heer De Vries
nog kunnen vergeten, die op het
scherm zo opzichtig achter de scher
men werkt? Bescheidenheid is een
schone deugd, die hij in hoge mate
Door deze wijze van tv-benadering
werd de heer De Vries zelfs een
onvergetelijke figuur, ten voeten uit
getoond in de door hemzelf zo begeer
de onbeduidendheid, terwijl van de
omstreden schaker van wereldniveau
Bobby Fischer niet meer dan een por-
/ènde en commi
Nu: gazine. 13°o" Nieuws
l Als Speelruimte, met
i Wolkers. 12.10 (S) Lie:
ik. 12.25 (S) Brassband Mt i
"".li Actualiteiter
13.25 Kennlsmakin
s; 14.00 Operett
nieuwtjes, reportages, kommentaren en r
ziek. 11.55 Mededelingen. KRO: 12.00 (S) i
twaalf tot twee: gevarieerd program:
(12.26 Mededelingen t.b.v. land- en tr
bouw; 12.30 Nieuws; 12.41 Actualiteit
13.00-13.05 Raden maar...) NCRV: 14.10 (S)
Klassieke pianoconcerten (gr). 15.00 In't z"
ver: programma voor oudere luisteraai
16.00 Nieuws. 16,03 (S) Meisjeskoor met pi
nobegeleiding. 16.15 Radiostrip voor de ki:
or' de jeugd °°NOS:'
liedjes. 17.24
UNESCO-Magazine. 17.40 Toerismo: toerist-
17 55 M'cf'd"?'1'6 Ult binnen" en buitenlani p-
HILVERSUM UT
ontwikkelingslan-
l NEDERLANDS^
ichten. 13.30 Oper
8.35 Van alle markten
weekbaid, met om 9.35 W
10.15 Koning Klant; 10.30
17.15 Muziekpro-|
tret uit de tweede hand werd getoond.
Men liet hem door zijn collega's om
schrijven als een analfabeet, als een
man zonder tafelmanieren, een wis
pelturige, eigenaardige man van 28,
maar ook een scherpzinnige schaker
met de wereldtitel binnen zijn bereik.
De hierdoor gaande gemaakte interes
se in de mens Fischer liet Hier en Nu
echter onverschillig. We hadden de
man graag zelf aan het woord ge-
Evenals de woningnood neemt ook de
kamernood wanstaltige vormen aan.
Amsterdam mist er 8000, Utrecht
3000, Den Haag zo'n 1000. Het aanbod
daalt, de prijzen stijgen en men be
taalt veel geld voor weinig gerief en
weinig privacy. Intimidatie en de
dreiging op straat te komen staan
houdt dc kamerbewoners koest. Een 3
hospita liet echter weten, dat zij het
voor de centen niet meer hoeft t« I
doen en dat haar privacy al zo vaak
is aangetast. Voor alle betrokkenen
een nare zaak, dat wel.
Uit de rubriek Ander Nieuws lichten
nog
tipje
jaarde, die stelt, dat bejaarden
jeugdige grootouders de tijd uitste
kend kunnen vullen door de opvoe
ding ter hand te nemen van kinderen
van werkende moeders. Een crèche bij
een bejaardentehuis zou in een dub
bele behoefte voorzien. Op deze r
nier komen de werkende moeders 1
nu in de verre toekomst ook nog e
toe aan de opvoeding van andermans
kinderen.
(Van één onzer verslaggevers)
DEN HAAG Nederland was één
van de initiatiefnemers van de verga
dering in Straatsburg, waar de maat
regelen tegen de piratenzenders be
sproken werden. Veronica was ten
slotte de derde piraat in Westeuropese
wateren en de eerste goed ontvangba-
De Britse regering van Harold Wilson
(Labour) was de tweede belangrijke
„organisator". Voor de kusten van En
geland lagen op een bepaald moment
zo'n tien zendschepen, die vaak een
ongekende populariteit hadden, zoals
Radio-London, Radio Caroline, Radio-
England en Radio-City. Na Straats
burg joeg Wilson een wetsontwerp
door het Engelse parlement, waarna
bijna alle piraten voor de Engelse
kust stopten.
Slechts Caroline zette de strijd voorl.
Maar langzaamaan bloedde ook dit
station bij gebrek aan advertenties
dood. De Britse regering leefde het
verdrag consequent na: Engelsen, die
de schepen bevoorraadden werden tot
vaak forse celstraffen veroordeeld.
Caroline voegde ten tijde van de Brit
se verkiezingen nog een heftige cam
pagne tégen de regering-Wilson en
vóór de conservatieve partij van Ted
Heath. In de hoop dat deze wat aan
deze beknotting van de vrijheid van
meningsuiting" zou doen. Waarnemers
in Londen waren er overigens niet
van overtuigd dat Caroline ook maar
iets had bijgedragen tot de overwin
ning van de conservatieven. Heath
deed in ieder geval niets voor de
De Nederlandse regering deed niets
tegen Veronica, wel (jaren eerder) iets
Nu de dynamietdampen na de aanslag op Radio Nordsee International wat
zijn opgetrokken, wordt het duidelijk dat de van uitlokking verdachten (om
de juridische termen aan te houden) gedeeltelijk in hun opzet geslaagd zijn:
Nordsee zal wel uit de ether verdwijnen. Alleen: Veronica verdwijnt mee.
Het politieke klimaat lijkt zodanig veranderd de VVD is overstag gegaan
dat ratificering van het verdrag van Straatsburg door het parlement een
haalbare kaart is. Ondertekening van dit verdrag dat meewerken op
iedere manier aan piratenzenders strafbaar stelt zou het einde betekenen
van de piraten voor onze kust. (Zonder advertenties eveneens strafbaar
kan óók een piratenzender niet voortbestaan). De bomaanslag op de
Mebo II krijgt aldus een merkwaardig boemerangeffect waar ,,de breinen"
achter dit volledig uit de hand gelopen plan beslist geen rekening mee
zullen hebben gehouden. Als de concurrentiestrijd op deze manier gevoerd
moet worden (er zijn ook vraagtekens gerezen naar aanleiding van een
vroegere stranding van een andere piraat, radio-Capitol) is de vraag
natuurlijk gerechtvaardigd of de „off-shore-radiostations" nog wel op een
soepele houding van het Nederlandse parlement mogen rekenen, nu het
wetsvoorstel intussen is ingediend. Bijgaande beschouwing geeft wat
achtergronden bij de ontwikkelingen in de radiowereld.
Legen het REM-eiland een kunstmatig
eiland voor onze kust van waar ook
t.v.-uitzendingen werden uitgezonden.
Met een gecombineerde bliksemactie
van de mariniers en rijkspolitiemensen
werd de zender het zwijgen opge-
In de Nederlandse politiek kwam Ve
ronica regelmatig ter sprake. Maar de
regeringen waren steeds te angstig
om het verdrag in de Kamers te bren
gen uit vrees voor een enorme daling
van de populariteit. Veronica voorzag
in een behoefte, had een populaire
formule en was zo een belangrijke
factor in de politiek van (ook) het
kabinet-De Jong. De VVD slaagde er
steeds in het verdrag van Straatsburg
in de ijskast te laten. Maar na de
aanslag op de Mebo-II gingen er ook
in liberale kring stemmen op om op te
treden tegen de piratenzenders.
Veronica heeft een hoge en nog steeds
stijgende luisterdichtheid. De popula
riteit van Radio Noordzee, voorname
lijk bepaald door Joost de Draaijer.
Jan van Veen en de Engelse uitzen
dingen, gaat nog steeds met sprongen
vooruit. Hilversum drie had een con
current en vervanger van de piraten
moeten zijn. Enige tijd heeft het er
naar uit gezien dat dit zou lukken. De
populariteit van Hilversum III steeg
snel tijdens de uitzendingen an Radio-
Tour-dc-France; een middagvullend
programma dat dwars door alle zuilen
heenliep. Disc-jockeys van VPRO, VA
RA, KRO, AVRO en NCRV verzorg
den om beurten een vast uur in dit
programma. Het jaar daarop was
dio-Tour-de-France taboe. De on
pen vreesden dat dit totaalprogramma
hun autonomie zou aantasten. De luis
tercijfers van Hilversum III daalden
prompt en vertonen pas sinds kort
weer een stijging.
Het is echter zeer de vraag of deze
recente luisterwinst te danken is
luistervlieres bij de piraten. Eerder
lijkt het aannemelijk te veronderstel
len dat die winst het verlies vi
Hilversum 1 en 2 compenseert
bovendien gedeeltelijk afkomstig
van een toenemende belangstelling
voor het medium radio.
De verdeling van de luisteraars over
de verschillende zenders in het eerste
kwartaal van 1971 is: Hilversum drie
36% (was 31%) Piraten 30% (was
waarbij in aanmerking genomen dient
te worden dat Noordzee dit kwartaal
zeer kort in de ether was), Hilversum
één en twee 34% (was 44%). De eerste
maanden van dit jaar steeg de totale
luisterdichtheid met 3,5%.
Uit deze cijfers is op geen enkele
wijze af te leiden dat Hilversum drie
de functie van de piraten aan
overnemen is. Integendeel. Als de be
spreking van het verdrag van Straats
burg dan ook in het parlement begin
zal een goede vervanging van de pira
tenzenders èèn van de hoodpunten
moeten zijn. De piraten zijn nu al
lang (oogluikend) toegelaten, dat de
Nederlandse luisteraars toch minstens
recht hebben op een gecontinueerde
voorziening in hun luisterbehoefte.
