UTRECHTS HOOG
CATHARIJNE
statussymbool
of
toekomstvisie
Artiesten verdienen
bij Duitse televisie
handenvol marken
NIEUW
STADSHART
DOET VELE
MIDDENSTANDERS
BLOEDEN
De trotse val van wat eens Utrechts glorie was, het Jaarbeursgebouw op het Vreeburg. Het
begin van het einde voor de middenstand of het be gin van een nieuw Utrecht?
e jaarbeursgebouw, het Beatrixgebouw.
Het is eigenlijk een verhaal dat zo oud is als de mensheid: oud tegen
nieuw, conservatief tegen progressief, actie en reactie. De bakstenen
moeten wijken voor kille betonbouw, de gezellige, kneuterige,
schots-en-scheve oude buurt, met soms popperige winkeltjes voor de
te massaal? opgezette nieuwbouwwijk met summum van
genoegen? het tochtige alles-in-één winkelcentrum. Het is in geen
stad anders. Rotterdam kreeg zijn „nieuwe hart". Nu, na vijfen
twintig jaar, is er nog geen gezelligheid te bespeuren. Amsterdam
demonstreerde zijn betonwoede in afzichtelijke wijken als Buiten-
veldert. Utrecht doet het grootser, futuristischer. Een tweede hart
wordt geboren, Hoog Catharijne, een stuk droomstad, dat gemeente
bestuurderen heeft kunnen bekoren, maar dat voor velen, vooral
middenstanders, een steeds grotere dreiging lijkt te worden. Utrecht
heeft gejuicht bij een zo fantastische conceptie van een nieuwe stad
in de oude. Als dat eens konHet kon. Een groot gedeelte is er al.
Maar de juichkreten zijn allengs verstomd.
UTRECHT Gisteren zag ik hem
plotseling weer lopen, de wat sjofele,
boerse figuur, die een paar jaar ge
leden in Utrechts volksbuurten die nu
büna verleden tyd zün, een galmende
kreet tegen de gevels deed opklinken,
weliswaar onverstaanbaar, maar die
toch tot gevolg had dat geschorte
huismoeders zijn koopwaar naar het
seizoen aardbeien, appels of peren
aan zijn kar kwamen halen. „De za
ken gaan niet zo best meneer. Daar
raak ik mijn handel niet kwijt." En
hij wees met een misprijzende hoofd
knik op de bctonkolossen, het hotel
Holiday Inn, het nieuwe Jaarbeursge
bouw, de kantoorgebouwen ernaast,
het nieuwe busstation, de parkeer-
ïarage, alles bij elkaar de aanzet van
het grote plan Hoog Catharijne.
Het is zo maar een straatventer die
zijn misnoegen kenbaar maakt over
het feit dat „zijn" buurten, Wijk C, de
Stationswijk, steeds verder zijn afge
brokkeld, zijn gesaneerd en die het
nog onderstreept met te zeggen: „En
in de nieuwbouw hoef ik ook niet an
te komme. Saluut".
Hoog Catharijne, het is bijna een
magisch begrip geworden in Utrecht.
Wat omvat het? Het hele project om
vat behalve een nieuw Centraal
Station, een nieuw jaarbeursgebouw
(het Beatrixgebouw), een sporthal
(„Catharijne" genoemd), kantoorcom
plexen, winkelcentra, parkeergarages,
woningen en hotels. Het meest opval
lende van het hele project is wel de
ver doorgevoerde scheiding tussen
voetgangers- en rijverkeer.
Het „hart" van dit nieuwe centrum
wordt namelijk gevormd door winkel
pleinen zes meter boven het straatni
veau, „gestoffeerd" door hoge kantoor
gebouwen en een hotel. De pleinen en
de verschillende andere onderdelen
van het project zijn op hun beurt
weer door voetgangerstraversen met
elkaar verbonden.
Met de uitvoering van het geheel is
reeds een begin gemaakt. In het Croe-
selaangebied heeft de nieuwe stedelij
ke ontwikkeling reeds vorm gekregen.
Dit onderdeel van het project omvat
het Beatrixgebouw van de Kon. Ned.
Jaarbeurs, een kantorencomplex, een
Holiday-Inn-hotel met 500 bedden en
een eigen zwembad, een nieuwe in
gang tot het Centraal Station met
daarboven de nieuwe sporthal „Catha
rijne" en een parkeergarage voor 1200
auto's. Nu is een begin gemaakt met
de uitvoering van het oostelijke deel
van het project. Dit onderdeel is ui
termate belangrijk, omdat het de
schakel vormt tussen de bestaande
city en de te reconstrueren Stations
wijk. De voetgangers worden hier
geieidelijk van het straatniveau op
een voetgangersplateau gebracht dat
ongeveer zes meter hoger ligt. Aan de
reconstructie van een van Utrechts
belangrijkste pleinen, het Vreeburg,
zal dan ook de uiterste zorg worden
besteed. De jaarbeursgebouwen zijn
hiervoor gesloopt. Ervoor in de plaats
komen een concertzaal steen des
aanstoots en een warenhuis (V en
D). Tenslotte komt het „middenstuk"
van het project, de eigenlijke Stations
wijk, aan de beurt. Omstreeks 1981
moet het geheel zijn voltooid. Zo den
ken de bestuurderen erover:
Verrijking
op één punt in de stad geconcentreerd
aan een van de voornaamste invals
wegen van Utrecht en op nog geen
drie minuten lopen vanaf het Centraal
Station. In het nieuwe Beatrixgebouw,
dat tweemaal zoveel expositieruimte
biedt als de oude gebouwen in de
binnenstad en dat het grootste is in
West-Europa, is tevens een vereni
gingszaal opgenomen.
Deze verenigingszaal biedt plaats aan
ruim 1100 personen en is voorzien van
een toneel van circa 17,5 meter diep,
30 meter breed en 13,5 meter hoog
met 50 trekken. Teven is er een or
kestbak en zijn er kleedruimten en
foyers voor artiesten. Boven de hoofd
ingang is een grote foyer voor 500
600 mensen geprojecteerd. Voorts is er
een groot aantal vergaderzalen, in ca
paciteit variërend van 20 tot 500 per
sonen, volledig uitgerust met vertaal-,
film- en projectie-installaties.
Sport
Ook de sport vaart wel bij de hele
nieuwe stedelijke ontwikkeling. Met
name de zaalsport. Voorheen was de
Beatrixhal op* het Vreeburg, wan
neer deze tenminste niet voor exposi
tiedoeleinden van de Jaarbeui's moest
worden gebruikt, voor de sportbeoefe
ning beschikbaar. In het project Hoog
Catharijne is evenwel voor vervan
gende ruimte gezorgd. Boven de wes
telijke stationsingang aan de Croese-
Wat dit plan voor Utrecht betekent
Iaat zich gemakkelijk raden. Het
spoorwegstation wordt meer in de city
betrokken. Voor de binnenstad is dit
een verrijking, terwijl ook anderzijds
het openbaar vervoer profiteert van
een gunstiger oriëntatie ten opzichte
van de binnenstad.
De ruimte ten behoeve van
het gemotoriseerde verkeer wordt
verdrievoudigd in vergelijking met
wat thans aan verkeersruimte in de
vorm van straten aanwezig is, terwijl
de parkeergelegenheid ongeveer acht
maal zo groot wordt (5300 plaatsen,
ondergebracht in parkeergarages).
Voor de Jaarbeurs betekent het, dat
een einde is gekomen aan zijn be
narde positie in de binnenstad, waar
hij an de oprichting af gevestigd is
geweest Alle beursactiviteiten zijn nu
üül^
Een stuk eerste faze
laan, op ruim 11 meter boven het
straatniveau ligt de sporthal „Catha
rijne''. Deze heeft een totale vloerop
pervlakte van ongeveer 3220 m2 en een
bezoekersaccommodatie voor 800 per
sonen. Dit aantal kan met behulp van
een uitschuif ba re tribune worden op
gevoerd tot 1600. De zaal (de speelop-
pervlakte bedraagt ongeveer 1800 m2)
is geschikt voor microkorfbal, zaal
handbal, volleybal (4 velden), tennis (2
velden) badminton (9 velden), tafelten
nis (16 velden), basketball, turnen en
boksen.
De financiering van het geheel is
weer een geheel andere zaak: Ter
realisering van al deze vele honder
den miljoenen kostende plannen (het
project Hoog Catharijne is begroot op
520 miljoen gulden, de aanleg van de
Ringweg op ruim 200 miljoen en een
nieuw Centraal Station op 30 miljoen)
is een voor Nederland vrij ongebrui
kelijke vorm van samenwerking tus
sen het particuliere bedrijfsleven
enerzijds en het stadsbestuur van
Utrecht anderzijds tot stand geko-
de Holiday Inn en de parkeergarage.
Overeenkomst
Caféhouder Van Brakel:-„Een
schande!"
De meest karakteristieke bepalingen
uit de overeenkomst tussen de ge
meente Utrecht en de (speciaal voor
het project opgerichte) N V Hoog Ca
tharijne waarin op pariteitsbasis deel
nemen de Friesch-Groningsche Hypo
theekbank N.V. en Bredero Vast Goed
N.V., zijn: de gemeente zal de gronden
van het oorspronkelijke plangebied
verwerven en deze in erfpacht uitge
ven tegen een canon op basis van 5
percent van de totale verwervingskos
ten (voor de gronden van enkele uit
breidingen is een percentage van 7
bedongen); elke 15 jaar wordt de ca
non heizien, afhankelijk van de bruto
huuropbrengst van de gestichte ge
bouwen; de N.V. Hoog Catharijne ver
plicht zich om binnen de overeengeko
men tijd de vernieuwing van de be
trokken wijk uit te voeren.
Hoog Catharijne wordt gerealiseerd
door de N.V. Maatschappij tot exploi
tatie van onroerende goederen „Hoog
Catharijne" lees Bredero Beton
met uitzondering van het stationsge
bouw en het nieuwe Jaarbeursge-
Het is juist dit uitgeven in huurvorm
dat de middenstanders zorgen baart.
Want, zeggen zij, „er zal misschien
voor ons wel plaats zijn in het nieuwe
project, maar tegen een zodanige prijs
dat we het niet kunnen opbrengen
Kijk eens naar wat er op de Lijnbaan
en de Coolsingel in Rotterdam ge
beurd is. Hoeveel middenstandszaken
zijn daar geen stille dood gestorven,
eensdeels door te hoge huurprijs, an
derdeels doordat de gemeente zo nodig
'n metro moest hebben, waarvan de
bouwputten de loop naar onze zaken
onmogelijk maakten."
En dat proces is aan de gang: De
zaken die van oudsher wel voeren bij
de jaarbeursgebouwen op het Vree
burg, hebben hun klanten met tien-,
en honderdtallen zien verdwijnen. Is
het niet veelbetekenend dat in de
brood jeszaak-van-oudsher Ben Bril,
de boksscheidsrechter, een bordje
hangt dat de klanten weer terug moet
halen door ze nog meer service te
verlenen. Een paar deuren verder het
café Ritzert, Van de oude beursmen
sen komt er nog een enkeling, „Het
Vreeburg gaat dood, meneer". Dat is
wat men in alle zaken kan vernemen.
En die dood wordt niet vertraagd door
nog meer flitsende lichtreclames aan
te brengen aan de gevels, door de
prijzen nogmaals te verlagen. Het zal
alleen de dood nog maar verhaas-
Er zijn andere middenstanders in
Utrechts saneringswijken die uitkij
ken op Hoog Catharijne, wijken die
tot de helft zijn gereduceerd. Zy kla
gen steen en been. Want hun klantcn-
tal is ook tot de helft teruggebracht.
De melkboer ging al weg, de kruide
nier volgde zijn voorbeeld, de slager
verdween. Troosteloos doen de straten
En op de hoek een café, dat de strijd
volhoudt: café Dambar. De eigenaar,
Karei van Brakel: „Moet je eens luis
teren wat ik je vertel. Het is toch een
schande. Zowat de helft van mijn
klanten zie ik niet meer. Verhuisd. De
buurt is kapot. Het scheelt me veertig
procent van mijn omzet. En denk
maar niet dat de gemeente daar wat
aan doet. Ik kom pas voor schadever
goeding in aanmerking als ik hier
acht jaar zit. Maar ik zit hier pas vijf
jaar. En dan mag de gemeente
Utrecht nu pas een ombudsman heb
ben, maar die doet er ook geen moer
aan. Wat zegt zo'n man: „Ja, meneer,
dat zijn nu eenmaal gemeentelijke
bepalingen".
Café Dambar zal het nog drie jaar vol
moeten houden. Als het dan nog niet
al lang de strijd heeft moeten opgeven.
Omdat een beleid faalde. Want een
prestigeobject, dat misschien een futu
ristische waarde heeft, gaat ten koste
van een doodsbange middenstand. Een
middenstand, die in dagwinkels zijn
heil moet gaan zoeken tegen een af
grijselijk nge huur om in de beton-
kolossen, die nog afgrijselijker zijn, de
avonden door te brengen met vrouw
en kinderen.
Dan zal van hun gezellige praatje op
de stoep in de avonduren niets meer
over zijn. Dan wordt in hun beton-
blokkendozen waar wat de dichter
Ben Wolken eens schreef:
„Iemand ging eens een verkeerde
huisdeur binnen. Niet alleen de wo
ningen, maar ook de sleutels waren
gelijk in die straat. Hij merkte niets,
tot de volgende morgen aan het ont
bijt de vrouw en de beide kinderen
hem feliciteerden. Want alleen de ver
jaardagen waren nog niet gelijk in
die straat."
GERARD CRONé
H.H. 0TANDHOUDERS
Kon. Ned. Jaarbeurs
VOOR ALLE BEURZEN *n
MANIFESTATIES KUNT U UW
BESTELLINGEN OOK TELEFONISCH
AAN ONS OPGEVEN
PROMPTE AFLEVERING
TEL: 14400 20279
Zo'n bordje is veelbetekenend.
(Van onze correspondent)
KEULEN Bü de Duitse televisie
is veel geld te verdienen. Tot deze
ontdekking was onder meer Rudi
Carrell gekomen, toen hij destijds
Nederland vaarwel zegde en in
West-Dultsland zijn geluk ging be
proeven. Zijn populariteit bij onze
oosterburen is nog steeds groot. Eén
enkele televisieshow brengt hem
18.000 mark in het laatje, een be
drag waarvoor de meeste Nederlan
ders een heel jaar en vaak nog
langer moeten werken.
Rudi Carrell is niet eens de best
betaalde showmaster van de Duitse
televisie. Peter Frankenfeld en Vico
Toriani bijvoorbeeld verdienen met
iedere show 25.000 mark en Peter
Alexander heeft zich dit seizoen aan
de ZDF (Duitsland 2) verkocht voor
30.000 mark per showavond.
Inmiddels is ook dit record al weer
gebroken. De duurste showmaster in
de Bondsrepubliek is op het ogenblik
Hans Joachim Kulenkampf, die in
Duitsland liefdevol „Kuli" wordt ge
noemd. Vorig jaar verdiende hij met
zijn internationale quiz „Einer wird
gewinnen" (EWG) 22.000 mark. Het
komende seizoen brengt hij een
nieuwe serie „Guten Abend Naeh-
barn." Voor iedere aflevering krijgt
Kuli 40.000 mark. Bovendien heeft
hij ervoor gezorgd dat zijn salaris
niet door anderen zal worden over
troffen. Men moet hem namelijk de
garantie geven, dat zijn gage in de
toekomst steeds minstens vijf pro
cent hoger zal zijn dan die van
andere showmasters, zowel van het
ZDF als van de ARD (Duitsland 1).
Kuli heeft hieraan zijn nieuwe bij
naam te danken: „Mister vijf pro
cent."
Peter Alexander en Kulenkampf
zijn de topverdieners van de
Duitse televisie. Inmiddels heeft
Duitsland opnieuw in de geldbeurs
gegrepen voor de „aankoop" van de
bekende zangeres Anneliese Rothen-
RUDI CARRELL
LANG NIET
DE DUURSTE
berger. Zij gaat een eigen show
presenteren, waarin opera- en ope
rettemuziek zal overheersen. Insiders
geloven dat haar gage in de buurt
van die van Peter Alexander ligt.
Anneliese Rothenberger windt er
geen doekjes om waarom zij met
ZDF in zee is gegaan: „De onder
handelingen lopen veel ongecompli
ceerder dan bij de ARD, waar het
onmogelijk is dat één man snel een
beslissing neemt." Zij snijdt daarmee
het zwakke punt van de ARD aan.
Deze omroep is 't overkoepelende
orgaan van vele regionale zenders,
die alle iets te zeggen hebben. Het
ZDF kent dit probleem niet. Maar
deze omroep heeft nog een tweede
wapen, dat nog doeltreffender is.
„Het ZDF betaalt beter," aldus een
regisseur, die bij beide omroepen
gewerkt heeft.
In tegenstelling tot Nederland, waar
de omroepen zowel op het eerste als
het tweede programma uitzenden,
zijn in Duitsland de beide program
ma's geheel van elkaar gescheiden.
Weliswaar zijn er onderlinge afspra
ken, bijvoorbeeld dat beide zenders
niet tegelijkertijd een soortgelijk on
derwerp brengen, maar er is terdege
een concurrentiestrijd.
Op oudejaarsavond kwam dat nog
tot uiting, toen het ZDF in tegen
stelling met de afspraak een amuse
mentsprogramma bracht met tal van
bekende artiesten. En dat, terwijl de
ARD op hetzelfde tijdstip eveneens
een grote muziekshow had. Zo kon
het gebeuren dat enkele artiesten
tegelijkertijd op Duitsland 1 en op
Duitsland 2 te zien waren.
Het is duidelijk dat deze artiesten
van de concurrentiestrijd profiteren.
ARD en ZDF bieden soms tegen
elkaar op om een erkende grootheid
op amusementsgebied onder contract
te krijgen. Dat de meeste hoge gages
Caterina Valente
uit de portemonnee van de ZDF
komen, is er een bewijs van
deze omroep inderdaad beter be
taalt.
Het is voor een artiest niet alleen
lucratief in Duitsland een eigen tele
visieprogramma te hebben. Ook een
optreden in de show van iemand
anders is de moeite waard. Zo kan
Caterina Valente voor een optreden
20.000 mark vragen. En als Peter
Alexander in een andere show zingt,
incasseert hij het eveneens niet c
aanzienlijke bedrag van 18.000
mark. Ook Mireille Mathieu staat
hoog genoteerd (13.000 mark
één optreden) evenals Anneliese Ro
thenberger (12.000 mark) en Anna
Moffo (10.000 mark).
Het zal zelfs een leek in het Hilver-
sumse Zuilenland duidelijk zijn dat
de Duitse gages aanzienlijk hoger
zijn dan bij ons. Hoeveel precies is
moeilijk te zeggeh om de doodeen
voudige reden dat de omroepen geen
bedragen bekendmaken. De enige
die wel iets wil verklappen is de
KRO en dat betreft een incidenteel
geval. James Last kreeg voor
deelname aan het KRO-programma
het voor Nederlandse begrippen nog
al lieve sommetje van f 10.000,daar
voor moest hij enkele nummers in
de Frans Halsema Show ten gehore
brengen, plus een afzonderlijke show
van drie kwartier opnemen. Daarom
is 10.000 voor Duitse begrippen dan
ook belachelijk weinig. Anderen
krijgen voor een optreden van enke-
•le minuten evenveel en hoeven het
dan niet eens met een groot aantal
collega's te delen.
James had het dan ook zeker niet
gedaan als hij niet de zekerheid had
gehad dat zijn televisieoptreden
verhoogde platenomzet tot gevolg
zou hebben. En zo komt populaire
James via een omweggetje toch i
zijn financiële trekken.
Mireille Mathieu
