TAJ MAHAL
met puike
dubbelelpee
MAMMOET
OVEN
VOOR
VLINDER
LICHTE
CHIPS
ZATERDAG 10 JULI 19;
Het beste van de week. om met
Nico Scheepmaker alias Ivo Vette-
winkel te spreken, vinden wy de nieu
we dubbelelpee van de Amerikaan
Taj Mahal. Achter deze illnstre
naam gaat een integer artiest schuil,
die met zyn groep nu al weer een
jaar of vier vijf zorgt voor puike
pop, waarin we heel wat elementen
terugvinden van de traditionele ne
gerblues.
Dat bleek duidelijk uit Mahal's
vroegere platen en ook uit „The real
thing", de titel van Taj Mahal's
nieuwste schepping. Op deze in de
fameuze Fillmore East te New York
opgenomen dubbelelpee speelt en
zingt Taj Mahal naast heel wat eigen
werk ook composities van bekende
oude bluescracks als Sleepy John
Estes, Blind Willie Johnson en Hen
ry Thomas. In de vocalen houdt Taj
Mahal beslist vast aan de oude wijze
van uitvoering, die wij zo goed ken
nen van vooroorlogse bluesplaten,
maar qua instrumentale uitvoering
bergt „The real thing" wel wat
eigentijdse grappen. Zo spelen in
sommige nummers maar liefst vier
tuba's mee, hetgeen vermengd met
het geluid van de electrische bas een
prachtig „bruin" geluid oplevert. Die
curieuze klankkleur tast echter het
karakter van de blues niet aan. zo
als ook het gebruik van de electri
sche piano geen inbreuk op de tradi
ties betekent. Taj Mahal en zijn men
sen houden de blues volkomen in ere
en voegen er met hun aparte in
strumentaties zelfs een dimensie aan
toe. Op „The real thing" valt moei-
lyk een hoogtepunt aan te wijzen,
het geheel is een aaneenschakeling
van deels ingetogen, deels opwinden
de bluesmuziek van een bizonder
hoog peil, waarbij de ambiance van
de Fillmore Taj Mahal zeker heeft
aangezet tot deze grootse prestaties.
Want dat de sfeer in een zaal tijdens
een concert medebepalend is voor het
peil, is overduidelijk. Dit dubbelalbum
is een aanrader voor iedere blueslief
hebber. (CBS S 66288).
GORDON UGHTFOOT
Het werk van Gordon Light foot be
hoort sinds enkele jaren tot het
standaardrepertoire. De opmars van
Lightfoot als componist is eigenlijk
begonnen met de single Early mor
ning rain", vertolkt door het nu ont
bonden trio Peter, Paul en Mary, die
Lightfoot's nummer de top-tien in
zongen. Nadien hebben heel ivat an
dere bekende artiesten als Dylan.
Havens, Cash, Belafonte en Judy Col
lins werk ran hem opgenomen. Light
foot heeft eigenlijk eenzelfde ont
wikkeling doorgemaakt als Neil Dia
mond en Fred Neil, die eerst ont
dekt moesten worden als componist,
om vervolgens pas een kans te
kunnen maken als soloartiest. Mo
menteel wordt Lightfoot erkend als
componist én als soloartiest, hetgeen
mag blijken uit de onlangs versche
nen elpee Summer side of life". Op
deze plaat toont Gordon Lightfoot
zich een geboren romanticus, die in
zijn composities het leven met alles
wat daarmee te maken heeft ver
heerlijkt. Lightfoot doet dat met pas
sende, ingetogen stem en met dito
muziek. Titels: ..Summer side of
life", Go my way", „Miguel". ..Red
wood hill", „Cotton Jenny", „Talking
in your sleep" e.a. (Reprise 44 138).
CHASE
Chase is een nieuwe Amerikaanse
negenmansformatie, die met maar
liefst vier trompettisten werkt. De
vier jongelui blazen zowat de longen
uit hun rank geboetseerde lijf, het
geen het effect oplevert van een ver
viervoudigde Maynard Ferguson-
opname. Ferguson maakte indertijd
deel uit van het befaamde jazzorkest
van Stan Kenton en die bood hem
alle gelegenheid doorlopend de ge
luidsbarrière te breken. Iedereen die
een beetje thuis is in de jazz, zal zich
nog wel weten te herinneren dat het
blazen van de Canadees Ferguson
bitter weinig te maken had met mu
ziek, maar meer met sport. Die in
druk krijgen wij ook van Chase,
waarvan de leden op leven en dood
strijden wie het meeste geluid uit zijn
instrument kan persen. Dat je daar
mee geen goede muziek krijgt is
niet zulke geweldige nummers, die
wat al te veel lijken op het vergelijk
bare werk van Amerikaanse groepen
als Chicago, Dreams e.a. Instrumen
taal zit het geheel wel goed, maar
compositorisch rammelt het hier en
daar wat. (CBS S 64 381).
FIRST FAMILY OF ROCK
DISCORUBRIEK
Werk van de belangrijkste arties
ten uit de stallen van Warner Bros.,
Atlantic. Reprise en Elektra is te
vinden op de dubbelelpee „The first
family of rock". Voornoemde labels
hebben, zoals genoegzaam bekend,
heel wat best' artiesten onder con
tract, zoals Neil Young. Tony Joe
White. James Taylor. Tim Buckley,
Jim Webb, Stephen Stills, Tom Pax-
ton, John SebastianJoni Mitchell,
Van Morrison, Arlo Guthrie en vele
anderen. Al deze illustre namen zijn
met een nummer op deze dubbelelpee
vertegeniooordigd en dat levert an
derhalf uur muziek op van grote
klasse. (Twen 69 200).
LOUIS DAVIDS,
THE BUFFOONS,
PINK FLOYD
duidelijk. Wat ons betreft is het vinyl
dat gebruikt is voor de eerste elpee
van Chase je reinste verkwisting.
(Epic BN 26297).
EMERGENCY
Goede popjazz vinden we op de el
pee „Emergency" van de gelijknami
ge groep, die, als wij het goed heb
ben, bestaat uit enkele Duitsers, een
Brit en een Joegoslaaf. Die Joego
slaaf is de bekende trompettist Dus-
ko Goykovic. een bekend schnabbe
laar in het Europese jazzwezen, die
aan heel wat platen al heeft mee
gewerkt. Zo kennen wij hem van op
namen met het Francy BolandKen
ny Clarke orkest en verder speelt
hij veel mee als gast op Duitse pla
ten. Goykovic speelt op „Emergen
cy" enkele puike soli in overigens
De Emidisc-serie van Bovema is
weer met drie platen uitgebreid, na
melijk met „De allerbeste van Louis
Davids", „The Buffoons greatest" en
„Pink Floyd Relics". Op de schijf
van Davids, de „grote kleine man"
van de vooroorlogse Nederlandse
kleinkunst die in 1939 overleed, vin
den we uiteraard het bekende werk.
„Naar de bollen", „De olieman",
..Weet je nog wel oudje". „De
sweepstake" „De voetbalmatch", „De
kleine man", „Sally", „Als je voor
een dubbeltje geboren bent" en an
der werk van een man, die bij de
ouderen nog steeds zeer geliefd is.
The Buffoons liggen er eigenlijk een
beetje uit. Ondanks het feit dat de
groep uit Enschede bepaald begaafd
te noemen valt, zeker in vocaal op
zicht, is de grote, gedachte door
braak nooit lot stand gekomen.
Waarschijnlijk is de opkomst van
The Buffoons gestuit door de golf
heavymuziek, die enige jaren gele
den plotseling de popwereld over
spoelde. Voor de halsstarrige Buf-
door Charles Bels
foonsliefhebbei-s is er in ieder geval
nu de elpee „Buffoons greatest",
waarop we zo'n beetje alle grote
hits van de groep vinden. Titels:
„Tomorrow is another day", „My
world fell down" (in het begin wer
den The Buffoons sterk beïnvloed
door de Engelse Ivy League, getuige
deze coverversies), „Lovely Loretta",
„Maria". „It's the end" enz.
De Britse groep Pink Floyd staat
al weer zo'n jaar of vier garant voor
de betere pop. Een selectie van werk
uit de laatste vier jaar is samenge
bracht op de elpee „Relics Pink
Floyd". Titels: „See Emily play",
„Julia dream", „The Nile song",
„Paintbox", „Bike" e.a. (Emidisc).
STANLEY TURRENTINE
Stanley Turrentine is in de jazz
muziek zoiets als een oudgediende.
Hij loopt al jaren mee zonder wer
kelijk tot de top te behoren. Pas de
laatste jaren krijgt hij enige erken
ning, hoewel nog steeds niet in
streng dogmatische jazzkringen. Tur
rentine is namelijk een man die, net
als organist Jimmy Smith eigenlijk,
muziek maakt met fikse knipogen
naar de commercie. Swingende mu
ziek, toch wel jazz, maar ook licht
genoeg om een groot publiek te kun
nen bekoren. Persoonlijk kunnen wij
veteraan Turrentine geen ongelijk
geven, tenslotte moet er brood op de
plank komen. Goede voorbeelden van
Turrentine's stijl vinden wij op de
enige weken geleden verschenen el
pee „Sugar", waarop onze held speelt
met bekende jazzcracks als Freddie
Hubbard. Ron Carter, Lonnie Smith
jr. en George Benson. Deze plaat
werd opgenomen onder leiding van
producer Creed Taylor, een grote
naam in het soul-jazzidioom. in de
studio van Rudy van Gelder. Taylor
is een man, die het geheel in goede
commerciële banen weet te leiden,
zonder dat een en ander ontaardt in
pure kitsch. Het resultaat is heerlijk
swingende muziek met unisono's in
de stijl van de vijftiger jaren aan be
gin en einde, met daartussenin net
niet te lange solo's van de verschei
dene grootheden. „Sugar" verscheen
op het nieuwe label CTI
6005.
WALDO DE LOS RIOS
Sinds kort is de Spaanse orkest
leider Waldo de los Rios niet alleen
in eigen land een grootheid maar in
geheel Europa. De los Rios was het
namelijk die Mozart een popjasje
aangaf en daarmee een ontzettend
succes bereikte, tot zeer groot ver
driet van de heer Willem Duys. Dat
De los Rios behalve het verkrachten
van klassieke muziek ook nog iets
anders kan, toont de elpee „Song
classics" waarop onze Spaanse vriend
allerlei bekende nummers uit het we
reldrepertoire samen met zijn orkest
op pakkende wijze brengt. Titels:
..Jean", „Everybody's talkin, „Some
thing", „I'll never fall in love again",
„Windmills",sJAttle green apples",
..Raindrops" enz. (Hispa Vox 7007).
Opnieuw een
volk van
aardappeleters
„We gaan maar 's op de aarpels
aan", zegt ook vandaag nog de
boer die huiswaarts keert om
zich aan de warme maaltijd te
zetten. En hij verorbert er twee-
of driemaal zoveel als zijn stadse
broeder. Maar 's avonds, gezeten
voor de T.V., laat de een op de
boerderij en de ander op de flat
het zakje chips knisperen en zij
knabbelen op de bintjes, vlies
dun gesneden, in plantaardige
olie gebakken, met zout en pa
prika gekruid.
In 1970 werd per hoofd in Nederland
600 gram aardappelchips geconsu
meerd tegen 45 gram in 1961. Dat is
thans hier tweemaal zoveel als in
België (waar ze toch zo bekend zijn
met patat!) en driemaal zoveel als in
Duitsland. Maar de Engelsman over
treft ons met het eten van de dubbele
hoeveelheid, de Amerikaan met het
viervoudige. Gezien dit laatste voor
beeld, verwacht de Smith Food Group
N.V., onze voornaamste chips-fabri
kant. zulk een stijging in het grabbe
len naar deze zoutjes dat er onlangs
de grootste chipsbakoven ter wereld
werd geplaatst in dit bedrijf te Broek
op Langendijk.
Van aardappel tot chip
Tweeëntwintig brutaal oranje vracht
auto's, voorzien van Smiths huismerk,
rijden permanent het land rond, op
weg naar duizend grdte afnemers. Ze
vervoeren meer lucht dan chips, want
de flauw gekrulde, flinterdun gesne
den schijfjes nemen veel plaats in
maar zijn vederlicht. Eerste kwaliteit
van moderne aardappelrassen (voor
namelijk bintjes) die het hele jaar
door beschikbaar zijn, worden be
waard en verzorgd in koelhuizen met
een gezamenlijke capaciteit van ca.
25.000 ton, bij een temperatuur van 8
graden C. dat is 4 graden hoger dan
normaal bij opslag. Deze temperatuur
voorkomt dat de chips tijdens het
bakproces bruin en bitter worden. Het
wassen, schillen, snijden, en nog-
Opslag van de aardappels
maals wassen met zacht water ge
beurt automatisch. Dan voert de band
de schijfjes naar meerdere bakovens
waar ze in ongeveer 4 minuten in
plantaardige olie van 150 graden C,
omgetoverd worden tot goudgele, kro
kante chips. Een aardappel bestaat
voor uit water. Dat verdampt
tijdens het bakken: van elke kilo
blijft 250 gram over.
Van muis tot mammoet
Toen 13 jaar geleden de N.V. Handel-
mij Zuiderdel, in samenwerking met
de Engelse firma Smith Food Group,
een kleine fabriek bouwde in Broek
op Langendijk begon men met een
eenvoudige open bakoven, een soort
frituurpan boven een olievlam waar
bij de schuimspaan ijverig werd ge
hanteerd, en men sneed de aardappel
met de hand. Er werd 's ochtends ge
produceerd en 's middags verkocht
door dezelfde mensen
Vandaag duurt het produktieproces 18
uur en in drukke tijden 24 uur in
continubedrijf waaraan 500 werkne
mers deelnemen. De ovens werden
groter, beter; de bakkers promoveer
den tot „ovenisten" en het succes van
de chips als lekkernij „waar je niet
van af kunt blijven" heeft geleid tot
het installeren in Broek van de groot
ste chipsoven ter wereld. Technici uit
het eigen bedrijf werkten samen met
de ovenfabrikant Florigo in Woerden
tot het ontwerpen van deze unieke
mammoet-oven. Het roestvrij stalen
monster heeft een dubbele was-, snij-
en schilapparatuur. De verwarming
die eerdaags overschakelt op aardgas
(waarvoor een leiding speciaal naar
Broek zal moeten worden aangelegd)
is in een apart ketelhuis onderge-
bracht... en daar verlaten 2000 kilo
chips per uur deze ene oven. De oven
verwerkt 2 kg. aardappelen per secon
de en als wij een klein rekensommet
je maken, zijn voor die 2000 kg chips
per uur dus 7200 kg. aardappelen per
uur nodig. Driekwart daarvan is wa
ter dat tijdens het bakproces ver
dampt: er blijft dus 1800 kg. waterlo
ze aardappelgrondstof over. De ont
brekende 200 kg. moeten dan wel
voornamelijk uit olie bestaan. Het
knabbelen op chips is minder slecht
voor de lijn dan het kauwen van veel
olierijker nootjes, en als versnapering
voor de kinderen doen de zoutjes min
der kwaad aan het gebit dan „snoep".
We willen nu eenmaal iets en we
hebben het geld ervoor! Maar toch: 10
jaar geleden waren praktisch alle
chips verpakt in zakjes van 25 a 30
gram; in 1970 ging daarentegen 80
procent van alle chips in zakken van
200 gram! Hierbij moeten we even
stilstaan in verband met de lijn. Wie
aan een „zakje" (of aan een reep om
nu eens wat anders te noemen) be
gint, is niet gelukkig voor de laatste
kruimel op is. Een vreemde dwang,
beheerst de eter! En intussen wil hij
toch zijn omvang in bedwang hou-
Smith Food bepaalt zich niet meer
alleen tot chips, maar versnaperingen
uit rijst, mais en een aardappelpoe-
derproduct hebben het zoutjes-assoir-
timent aangevuld: wie kent de frite-
sticks en de paprika-versie daarvan
niet. de wafelchips en de crinkeltjes!
Ook zoute rondjes, kaaskoekjes, pi
kante carrees en zoute stengels wor
den sedert kort exclusief door Smith
op de markt gebracht ofschoon ze
elders „door een gerenommeerd be
drijf" worden vervaardigd.
Langs achterdeur uit
Langs voordeur in
n aardappels als
1 4 minuten goudgeel en krokant gebakken
De consumptie van
hoofdbestanddeel van d
tijd is na de oorlog
gedaald. ken
Tussen 1950 en '54 verminderde het
verbruik met een derde. Men wijt dit
aan drie oorzaken: de jongelui die als
militair in Indonesië waren geweest,
introduceerden de „nasi" met veel
succes. Daarna volgde de massale va-
kantietrek naar het zuiden "en de
waardering voor macoroni en spa
ghetti. Maar de voornaamste oorzaak
moet in de welvaart gezocht worden:
een ruimere huishoudportemonnee
geeft ruimere mogelijkheden tot vari
atie van het menu en de grote portie
aardappelen slonk tot een enkel aar
dappeltje. De lawine van kookboeken
die zich in de laatste jaren over ons
heeft uitgestort, doet de aardappel in
oude vorm al even weinig eer aan.
het is al nieuw en exotisch wat de
keukenklok slaat. Langs andere we
gen keert de aardappel nu toch bij
ons terug: als vlinderlicht knabbel
hapje voor elk uur van de dag, maar
speciaal bij het „drankje" enb ij het
kijken naar tv dat voor velen niet
;elijk is zonder bewegende ka-
Als je een huis met een bar hebt, zijn jaloeziedeurtjes wel het einde
Misschien zijn ze nok te gebruiken voor de afscheiding in een
L-vormige kamer... Ze moeten toch ergens kunnen dienen anders
zou de fabrikant ze niet maken. In de tropen vind je ze (in ouder
wetse huizen) om overdag de slaapkamer met open echte deuren,
net aan het oog te onttrekken. Waarvóór ze hier geschikt zijn blijft
een puzzel. Maar die „singapore"-deurtjes (zoals ze ook wel heten)
hebben altijd iets intrigerends gehad, vanwege het zo gemakkelijk te
openen gehe;
De architect Paco Rabanne, die nooit in de historie zal voortleven als
ontwerper van beroemde bouwwerken, oogst wel al een jaar of vijf roem
met harde jurken van metaal of stukken leer vol klinknagels. Zou zo'n
man de hot pants niet in zijn smidse smeden? Wis en waarachtig. Hier een
uitgaanspakje van Tirools kristallen mozaïek, bij elkaar gehouden door
metalen ringen.
