Collectie van negenhonderd spotprenten valt uiteen £eidóc(Somatit Acht operapremières in nieuwe speelseizoen antenne HEKEL ONDER DE HAMER Tourne-Goal De laatste Johnny en Rijk PAGINA 2 LEIDSE COURANT VRIJDAG 4 JUNI 197! Mysterieuze krachten I TJISTEREND, kijkend, lezend hebben weer miljoenen Nederlanders mee genoten van een nationale voetbaltriomf. Voor de tweede keer in iets meer dan een jaar! Het verrassingselement van het Feijen- oordepos ontbrak naar ons gevoel een beetje in het Ajaxheldendicht. Soms leek dit laatste zelfs een beetje opgeschroefd: zo iets in de trant van .AVat de Maas stad kon, moet in de hoofdstad ook Misschien heeft het element „moeten" dit jaar een beetje te zwaar meegewogen, waardoor de spontaniteit van vorig jaar een beetie in het gedrang kwam. Toch blijft het een raadsel dat een door sportprestaties veroverde ,.cup" tal rijke Nederlandse meer in staat van enthousiasme en opwinding weet te bren gen dan bijvoorbeeld een verkiezings triomf of een geslaagde actie om betere lonen. Brood-en-spelen f)US toch de mysterieuze krachten in de sport! Het moet wel wanneer men in aanmerking neemt dat menig hoofdrolspeler in de thriller van de twee- en-twintig ruiterlijk erkent het finan ciële gewin belangrijker te vinden dan de kwaliteit van de uitvoering. Het gaat menigeen op de keper beschouwd dus toch meer om de knikkers dan om het Maar voor het publiek in de zaal pardon, het publiek langs de lijnen, voor het televisiescherm op de Coolsingel of op de Dam weegt het spelelement toch kennelijk zwaarder. Het aloude „brood en spelen" herhaalt zich eindeloos tot in onze dagen. In Rotterdam kan men op die manier een paar dagen per jaar Pernis. Hoogvliet en, de grauwheid van oud-West vergeten; in Amsterdam de wanhoop van de Jordaan en de sleur van de Bijlmermeer. In Athene, Lissabon, Glasgow, Man chester, Buenos Aires. Rio de Janeiro, Milaan, Wenen en zovele andere groot steden gaat het niet anders. De situatie van het Rome onder de kiezers van de eerste eeuw heeft de moraal voor eeuwen vastgelegd. Boeiend, ontspannend, maar mysterieus! Meer dan de helft Nederlandse solisten (Va e muziekredactie) Zendmachtigingen nu definitief ingetrokken DEN HAAG (ANP) Minister dr. M. A. M. Klompé van CRM heeft vandaag beschikkingen getekend, waarbij be paald wordt dat met ingang van 1 ok tober 1971 de zendtoewijzingen voor de Nederlandse Vereniging voor Sexue- le Hervorming (NVSH), de Morele Her bewapening en de Humanitaire Idealis tische Radio-omroep (HIRO) worden ingetrokken. Deze intrekking geldt zo wel voor de toegekende radio- als tele visiezendtijd. De minister heeft voorts beschikt, dat voor de Bond zonder Naam alleen de t.v.-zendtijd wordt in getrokken. Deze organisatie behoudt de radio-zendtijd. De overwegingen die tot dit besluit ge leid hebben bepalen zich in hoofdzaak tot het feit dat wat deze omroepjes brengen gemakkelijk door de grote om roepen voortgezet kan worden. De Nederlandse Operastichting heeft de laatste Jaren in elk speelseizoen (het Holland Festival inbegrepen) tussen 110 en 115 voorstellingen gegeven. Hoewel er reden zou zijn dit aantal op te voeren en men niets liever zou doen dat dat, kan daar geen sprake van zijn zolang men niet beschikt over een ei gen operagebouw. Mede in verband met de repeteermogelijkheden blijft men zich ook in het aanstaande speelseizoen bepalen tot 27 voorstellingen in het Sche- veningsc Circustheater (dat nu defini tief voor de Nederlandse Opera behou den blijft) naast 68 opvoeringen in Am sterdam. 8 in Rotterdam, 6 in Utrecht en 4 in Eindhoven. Vaak wordt er gezegd dat Nederland se solisten bij de Nederlandse Opera- stichtinog geen of onvoldoende kansen krijgen. De cijfers wijzen anders uit, en bij het beoordelen van die cijfers moet men er dan bovendien rekening mee houden dat lang niet alle stemvakken in ons land op dit ogenblik op een aanvaardbare wijze beschikbaar zijn. Desondanks werden de gages voor hoofdrollen en belangrijke rollen voor 50 pet. in het seizoen 1969-'70 en zelfs voor 52 pet. in het seizoen 1970- 71 aan Nederlandse kunstenaars uitbetaald. Gerekend naar het aantal te vertolken rollen gijgen er in deze seizoen respec tievelijk 52 pet. en 59 pet. naar landge noten en gerekend naar de premières werden deze respectievelijk voor 46 pet. en zelfs voor 60 pet. door Nederlanders Ook in de zogenaamde Operastudio blijft de Nederlandse Operastichting zich voor jong talent van eigen bodem inzetten, maar het betreurenswaardige is dat dit talent zich steeds minder lijkt te manifesteren. Toen de Operastudio begon waren er tien jonge vocalisten van zeer behoorlijke kwaliteit. Verleden jaar konden slechts vier nieuwe krach ten worden aangenomen en dit jaar leverden drie audities slechts twee krachten op. waarvan er intussen nog een is afgevallen zodat de Operastudio nu slechts zeven leden telt Ook daarin zijn lang niet alle gebruikelijke stem vakken vertegenwoordigd, zodat de Operastudio thans zelfs niet in staat is zelfstandig voorstellingen te geven. In deze situatie gaat men nu voor het eerste grondig overleg plegen en, indien mogelijk, samenwerken met de opera klassen van de grote conservatoria. Door dit samenspel hoopt men de Ope rastudio op een hoger plan te brengen en voor een verdere toekomst het ter rein ook te kunnen uitbreiden tot ope rette en musical. Seizoenopening in Schouwburg Het nieuwe operaseizoen zal niet, zo als gebruikelijk, worden gestart in het Scheveningse Circustheater. Dat hangt samen met het op te voeren werk, namelijk de uit 1642 daterende opera ..L'Incoronazione di Poppea" van Clau- dio Monteverdi die op 21 en 22 septem ber in de Koninklijke Schouwburg wordt opgevoerd omdat dit theater zich beter voor het werk leent. (Van een onzer verslaggevers) AMSTERDAM Over Jan Luyken lezen we dat hij één onzer beste en zuiverste etsers uit de zeventiende eeuw was. Hij leidde een werelds léven tot hij op eenmaal bekeerd werd en zich aansloot bij eetfl mystisch-piëtistische groep. Hij illustreerde voornamelijk zijn eigen werken, zijnde dichtbundels met titels als „Jezus en de Ziel", „Voncken der liefde Jezu" en het „Het overvloeyende Herte". Zijn gedrag, vooral tijdens zijn leven^vond in Hoorn, vervulde eenieder met stichting. Daarnaast echter was deze Jan Luyken een ordinaire schnabbelaar. Wie aan deze beschuldiging mocht twijfelen, moet op maandag 7 juni naar Amsterdam tijgen en het eerbiedwaardige antiquariaat A. L. van Gendt en Co. aan de Keizersgracht binnengaan. Daar wordt op die datum een schit terende collectie satirische prenten in veiling gebracht, verzameld door wijlen mr. J. van Kuyk, directeur van het Rijkspenningenkabinet in Den Haag, en thans door diens we duwe ter verkoop aan de meestbie denden geoffreerd. En wat treffen we onder nummer 406 van de cata logus aan? Wij citeren: „Afbeeldinge van de Veldtslag tusschen de Legers van de Koning van Pruissen en Ko- ninginne van Hongarien, den lOden april 1741 by 't Dorp Molwitz, door Jan Luyken." Let op het jaartal. 1741! Edoch: ieder naslagwerk van enige autoriteit leert ons dat brave Janneman de laatste adem uitblies in 1712. De Koning van Pruissen en de Koninginne van Hongarien moes ten toen nog geboren worden laat staan dat ze al aan het bakkeleien waren gegaan. Centjes nodig De verklaring is eenvoudig, zegt an tiquair Van Gendt lekkerbekkend. Ook de bekeerde Jan Luyken had wel eens centjes nodig. En de Am sterdamse uitgever J. Hayman zag wel in de vaardigheid waarmee hij de etsnaald hanteerde. Geïllustreerde dagbladen waren er in die dagen niet. Toch wilde het publiek ook visueel op de hoogte worden ge bracht van het wereldgebeuren. Dat geschiedde via de prent. „Welnu", sprak Hayman tot Jan Luyken, „Maak eens eens een lekkere ets -èvan een veldslag. Flink wat ruiter volk, donderbussen, hellebaarden en zo. Lekker veel bloed. Actie, weet je wel? Die plaat bewaar ik en als er dan ergens in de wereld goed ge knokt wordt, kwak ik hem de ver koop in." Aldus geschiedde. Jan Luyken nam de duim in de mond en verzon een ijselijk krijgstoneel. Hij leverde het af bij Hayman, zei „zet jij er bij een voorkomende gelegen heid maar de datum en plaats van handeling onder", streek zijn pen ningen op en ging zijns weegs. Nu had de uitgever de pech dat de wereld toen juist bevolkt werd door louter lieve mensen. De prent van Luyken vergeelde en vergeelde zon der dat er ook maar ergens bruik baar wapengekletter te beluisteren viel. Jan Luyken stierf. Haydman ook en de schnabbel bleef liggen. Maar de erfgenamen van de uitgever hadden mazzel. Want zie: in 1741 besloten de Koning van Pruissen en de Koninginne van Hongarien dan toch eindelijk tot een onvriendschap pelijke wedstrijd en hadsjekidee de plaat kon in de verkoop worden geknald. „Afbeeldinge van de Veldtslag bv 't Dorp Molwitz". niet meer en niet minder. Zo deed een onzer beste en zuiverste etsers, uit de zeventiende eeuw dat. In moderne omstandigheden vertaald komt het ongeveer hierop neer. De hoofdre dacteur van een krant zegt tegen een van zijn fotografen: „Kiek jij ergens eens een stofwolk, jongen. Dan hebben we alvast iets voor de atoomoorlog." Heilige koe Een profaan verhaal? Zeker, maar de hele collectie prenten die maan dag 7 juni onder de hamer komt, staat bol van de profaniteit. Napole on, de heilige koe van de historie, in al zijn vadzigheid gezeten op een stapel doodskoppen waar hij thuis hoort. Koning George II van Enge land met de billen bloot op de plee. De Hollandse Apollo ofwel de prins van Oranje (later koning Willem II) in opgeblazen toestand dingend nt de hand van de Engelse prins Charlotte. Het Huishouden van Wil- j lem Kaaskoper ofwel zes satirische prenten, gewijd aan het veelbespro- ken huwelijk van koning Willem I met zijn hofdame, de gravin d'Oul- tremont. Het Gelderse zwijnenge- broed, zijnde stadhouder Willem V en zijn gezin. Willem V, als Bac chus verkleed boven op een fust wijn. De voorbezichtiging van zon veiling geeft je wel een nieuwe kijk I op de historie in het algemeen en op de vaderlandse geschiedenis in het bijzonder. 1572—1841 In totaal verzamelde mr. Van Kuyk j zo'n negenhonderd spotprenten. De I oudste dateren uit 1572. Het is een serie die Philip II van Spanje over i de hekel haalt. Zo wordt Alva voor- gesteld met de Babylonische hoer op schoot terwijl hij op een andere prent kinderen verslindt. Ze moeten naar schatting zo'n duizend gulden opbrengen. De jongste plaat uit de collectie stamt uit 1841 en bericht over het huwelijk van Willem I met zijn hofdame: „Wim en Jet zijn ge trouwd Daartussen een Ongelooflijk scala van geëtste, met de hand inge kleurde gein waaruit men onder meer kan leren dat het buitenland de Nederlander door de eeuwen heen heeft gezien als een mollige bopr met een Goudse pijp tussen de zultlippen en een jeneverfles onder de zuinige arm. paardrijden op een kikker. Kortom: een unieke verzam- meling die uit elkaar gaat vallen „Aan de ene kant doodzonde", geefl antiquair Van Gendt toe. „Zoiets komt maar één keer in een mensen leven op de markt. Anderzijds krij gen nieuwe liefhebbers nu de kans om hun collectie aan te vullen of om een verzameling op te gaan zetten. Dat is dan de keerzijde van wat we zelf in ons hart toch wel doodzonde Het stuk wordt voor de allei keer gegeven in de nieuwe reet tie van Alan Curtis, die zelf een clavecimbels bespeelt. Ah cembalo fungeert evenwel Gustav Le- onhardt, internationaal befaamd expert op het gebied van de oude muziek. Hij mentalisten, die op het podium in kos tuum te zien zijn. De regie, evenals de Filippo San just, die zojuist met zijn gehele aankleding, wordt verzorgd door enscenering van Verdi's Nabucco veel succes had. Begin oktober gaan herhalingen van Bizets „Carmen", waarvan twee in het Circustheater. Het Omroeporkest en het Nederlands Ballet werken mee, Edo de Waart heeft de muzikale leiding. Een nieuwe instudering in dubbele rolbezetting van Rossini's „II Barbiere di Siviglia" is gepland voor november, met ook weer twee voorstellingen op Scheveningen. Bij deze voorstellingen zit het Amsterdams Philharmonisch Or kest in de bak en slaat Anton Kersjes aan de directielessenaar. Men had ge hoopt dat Marco Bakker de Figaro zou zingen maar dat kan niet, omdat hij deze rol dan bij een buitenlands theater vertolkt. Marko Bakker werkt overigens wel mee in twee rollen in bovenge noemde opera van Monteverdi en komt aan het eind van het seizoen terug in de operette Boccaccio. Der junge Lord Een moderne (maar niet avant-gar- distisch) Duitse opera op een ouderwets Engels gegeven, staat op het program ma voor december. Op de 10e en de 12e zal men dan voor het eerst te Scheven ingen „Der junge Lord" van Hans Wer ner Henze kunnen zien en horen. Er I zijn liefst achttien rollen, en daarbij I worden ook veelbelovende krachten van j de Operastudio, die vooralsnog niet zelfstandig kan optreden. Ingeschakeld Jochem Slothouwer heeft de muzikale leiding, onder meer van het Radio Fil- harmonisch Orkest. Bogo Igesz, een medewerker van de componist en op de hoogte van diens intenties, voert de De gehele maand januari 1972 is gewijd aan reprises van Mozarts „Cosi fan tutte" met het Radio Kamerorkest onder André Rieu en met vier Neder landse vocalisten in hoofdrollen. Nieuw is de instudering van Verdi's „Rigoletto" waarvan in februari drie opvoeringen in het Circus worden gege ven onder leiding van Bruno Aprea, een voor ons land nieuwe dirigent, die furore maakte op het festival van Me- notti in Spoleto. Ook hier treden Ne derlanders in op. zoals De Ridder, Derk- sen. Bijnen en Sophia van Santé. In de tweede helft van maart komt „The Rake's Progress" van Strawinski met het Radio Kamerorkest onder Edo de Waart, waarna in april Ariadne auf Naxos" van Richard Strauss volgt, de ldatste opera met een solistisch instru mentaal ensemble gekozen uit alle or kesten van de Nederlandse Omroep Stichting. De Engelsman Kenneth Montgomery heeft de muzikale leiding, de regie is van Lotti Mansouri, de aankleding van Erich Kondrak. Zowel het stuk van Strawinski als dat van Strauss gaan op Scheveningen tweemaal. Dat is ook het geval met de operette „Boccacio" van Franz von Suppé. die in mei aan de orde komt en waarbij het Amsterdams Philharmonisch Orkest wordt geleid door de Wener Franz Bau- er-Theussl terwijl ook verdere voorstel ling een Weens stempel krijgt. Verdere plannen Geïnspireerd op het succes van de informele concerten van het Nederlands Blazersensemble en Edo de Waart uiil ook de Nederlandse Operastichting in formele opvoeringen van eigentijdse, niet-pompeuze muziekdram's gaan ge ven. Men overweegt een Strawinski- programma met diens .Jlenard" en „Histoire du Soldat", beide in geheel nieuwe vertalingen van Hugo Claus. Deze voorstellingen denkt men op nader aan te kondigen data te geven in het Haagse HOT. in het zogenaamde kleine Carré in Amsterdam en in de hal tan de Doelen in Rotterdam, in de hoop daarmee een nieuw publiek voor de Aan het Holland Festival 1972 denkt de Nederlandse Operastichting, die vanaf 1 september aanstaande niet meer onder directie staat van mr. J. den Daas maar van Hans de Roo, bij te dragen voorstellingen van Verdi's ..Fal- staff", reprises van de herontdekte opera „L'Ormindo" van Cavalli en ver der een nieuw muziekdrama dat Berio in opdracht van de Nederlandse Ope rastichting componeert en waarvan de werktitel „Amores" luidt. Zaterdagavond 5 juni zendt de KRO- radio op Ned. I te 22.40 de eerste afle vering uit van Tourne-Goal, 'n zomerse verpakking van 't wekelijkse program ma „Goal". In deze zomerse afleveringen gaan de redacteuren van Tourne-Goal op pad, zoals deze avond naar Londen, waar op 2 juni in de cupfinale 't duel lussen Ajax en Panathinaikos is be slecht. De Goalredacteuren brengen van dit sportevenement een exclusieve reportage. Tevens in dit programma de nieuwsbulletins van Chiel de Kruyff, aangevuld met een aantal korte specials over: duiven (door Wim Kaag): paarden (door Wil Idema); wielrennen (door Peter Heerkens) en nieuws over de transfers in de voet balwereld (door Wim Jesse). Redactie van ..Tourne-Goal": Theo Koomen en George Tor. A unsl en A unstenaars Aan de Italiaanse schrijver Ignacio Sti- lone is de Grand Prix Mondial del Duca voor het jaar 1971 toegekend. De prijs, groot 150.000 frs. (plm. f 95.000.eerst wijlen Del Duca, hoofd van een grote uitgeverij in Frankrijk, en wordt gegeven aan een schrijver wiens werk op letterkundig of wetenschappelijk gebied kan wor- den beschouwd als een boodschap tot j NEDERLAND I NOS 18.45 uur: Tim en de leeuw 18.55 uur: Journaal KRO: 19.05 uur: Piste 20.00 uur: Journaal 20.21 uu Johnny 21.11 uur: Brandpunt i Rijk 21.36 uur: De wrekers Riskante Kerk 22.56 uur: Journaal NEDERLAND II NOS: 18.45 uur: Tim en de leeuw 18.55 uur: Journaal 19.05 AVRO: 19.30 uur: Verkeersbeeld 20.00 uur: Journaal 20.21 uur: Televizier 20.45 uur: High Chaparral 21.35 uur: Voor de vuist weg 22.45 uur: Journaal NEDERLAND I NOS: 10.30 uur: Franse les en andere cursusser 16.00 uu: Journaal VARA: 16.02 uur: Dagje ouder 17.00 uur: Prof. Balthasar 17.15 uur: Op expeditie naar Noord-Amerika NOS: 18.45 uur: Tim en de leeuw 18.55 uur: Journaal VARA: 19.05 uur: Arnie 19.30 uur: Koning klant 20.00 uur: Journaal 20.21 uur: Een van de acht 22.10 uur: Spel van Somerset Maugham 23.00 uur: Achter het nieuws 23.25 uur: Journaal NEDERLAND II NOS: 18.45 uur: Tim en de leeuw 18.55 uur: Journaal EV. OMROEP 19.05 uur: De daad bij het woord 19.35 uur: Koor Schevenlngse 20.00 uur; Journaal NCRV: 20.21 uur: De jacht op Paul Strand, film 21.50 uur: Talent in wapenrok, show 22.40 uur: Dagsluiting 22.45 uur: Journaal De nogal povere begeleiding die de NOS woensdagavond gaf aan de su blieme BBC-reportage van Ajax' Euro pa Cupzege werd gisteren ten dele goedgemaakt. Het journaal zat goed achter de geschiedenis-na-de-wed- strtfd aan en in een extra-aflevering van Studio Sport werd oud en minder- oud nieuws uit de doeken gedaan. Die extra-SS herhaalde gedeelten van wat de vorige dag ook al was uitge zonden. aangevuld met dingen waar voor die avond geen zendtijd beschik baar was (sic!). Daarenboven werd de reportage van het NOS-journaal nog eens dunnetjes over gedaan. Toch wel leuk dat in beeld werd gebracht wat de kranten al lang en breed hadden bericht. En aardig van die t.v. dat ze geen primeurkarakter ten opzichte van die kranten opeiste. Als t.v. zó omspringt met de achter grond van een belangrijk sportevene ment, kunt u ook voor die achter grond de krant niet missen. Geen dag! De VPRO mikte goed met het Van Tijninterview. Hij nam ditmaal de heer J. Cruyff als gesprekspartner, de ster van Wembley. We konden er maar een stukje van zien. Dat toonde een opmerkelijke dualiteit in de per soon van Johan. Die vol zit van zake lijke problemen in verband met rijn in guldens uit te drukken waaide als grandioos voetbnlarliesl en die tevens vol zit van zijn hobby: voetballen. De VPRO wijdde een documentaire aan Amstelland. een Jeugdkllnlek Santpoort waar jongeren met een g stoorde persoonlijkheidsstructuur hopen van hun storing af te komen. Een ondoorzichtig programma met flarden van gesprekken en besprekingen, die ongetwijfeld de sfeer gaven waarin gepoogd wordt tot genezing te komen, maar die te weinig zeiden van oorzaken van de storing en van de gevolgde therapie. De TROS kwam met een eigen dra matische produktie. Vanwege de zeld zaamheid alleen al belangwekkend. Het was een dramatisering van een kort verhaal van Roald Dahl, de he dendaagse Allen Poe, „Wat men kan doen met een lamsbout". Een ijzer- sterk verhaal dat in de t.v.-bewerking niet aan kracht won, maar toch niet kapot te krijgen was. Ook niet in potige regie van Jan Keja en onvoldoende bezetting die hier w aangetrokken. Het was moeilijk schakelen gisteren. We zagen derhalve slechts een klein stukje van TROS' Omnibus, dat een erg vriendelijk programma leek. Wo hopen er na vollediger kennismaking vriendelijk over te berichten. V». de mensheid. Memoires van Maurits Mok Te beginnen op 6 juni zal tot 22 augustus iedere zondagmiddag, tussen 13.55 en 14 15 uur. door de NCRV- radio een deel worden uitgezonden van de aan Wim Hazeu vertelde me moires van de joods-Nederlandse dich ter Maurits Mok. In hem komen zowel de lijnen van de joodse, als Neder landse en poëtische geschiedenis sa men. De geschiedenis van de Eersle en de Tweede Wereldoorlog, de trage die van de crisisjaren en de politieke acties, vonden in Moks poëzie een neerslag. In deze reeks van twaalf uitzendingen zal Maurits Mok zelf, waar functioneel, gedichten voorlezen. Verder heeft samensteller Wim Hazeu gebruik gemaakt van bandopnamen tut het historisch archief, om de tekst hier en daar te ondersteunen of te illustreren. De KRO-televisie zendt vanavond de laatste show van dit seizoen van Johnny Kraaykamp en Rijk de Gooi.j- er uit. In deze show treden als gasten op: het Duitse zangeresje Katja Efa- stein en zanger Mark Murphv. Katja Ebstein zingt: Diese Welt en Its' a zing. Van Mark Muphy hoort n Little green apples en Steam-roller- blues. Johnny Kraaykamp en Rijk de Gooijer zijn te zien in een brillen- schets, tezamen met Marja Habraken en Annemarie Oster; in een koeke- pan-schets. opgenomen in een snack bar in Zandvoort, en in een aantal filmquickies, opgenomen op het circuit van Zandvoort. Verder ziet men in dit programma een tweetal balletten, op muziek van Louis van Dijk en van Ansly Dunbar. Porduktie: Nic. Notten en Anneke Lubber. Regie: Bob Roe yens. (Nederland I 20.21 uur). De zegepralende kerk", de tentoonstel ling van apostelen, evangelisten en heiligen in de prentkunst in Museum Boymans-Van Beuningen te Rotter dam. wordt wegens aanhoudende be langstelling verlengd tot en met 26 juni.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1971 | | pagina 2