Politieke verhoudingen
stagneren formatie
Jsf abrikanten
iitten te springen x>
)in mooi weer
DS 70 wil alleen
maar praten over
I een formateur
ACTIE TEGEN
KOPPELBAZEN IN
VOORBEREIDING
Parachutist
I landde in
bovenleiding
Wat te doen
met geld
Prozaprijs?
VRIJETIJDSKLEDING
Grote sortering Levi jacks en pantalons
hNDERDAG 6 MEI 1971
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
(Van onze parlementaire redactie)
HAAG DS '70 vindt dat de „verkennende besprekingen" met KVP,
CHU en WD moeten gaan over de aanwijzing van een kabinets-
ateur. De fractie van DS '70 voelt niets voor de aanwijzing van een
ftrmateur, omdat men dat „verloren tijd" vindt. DS '70 zal vandaag
geen naam voor een kabinetsformateur inbrengen, maar men heeft
leen bepaalde niet nader aangeduide voorkeur.
opstelling van DS'70 verschilt
lelijk van de intenties waarmee de
ionele partijen aan de „verken-
besprekingerl" deelnemen. Voor
\R en CHU staat namelijk cen-
men met de vijf partijen tot een
lezinde beoordeling van de finan-
'nische situatie kan komen,
van de aanwijzing van een
irmateur komt in de gedaehteq-
de confessionele partijen pas
de orde.
afloop van het fractieberaad van
•avond gaf DS'70 in een coramu-
nog eens haar visie op de finan-
•economische situatie. „De jongste
icaties over de binnenlandse ont-
:elingen hebben onze indruk ver
dat zoder beperkingen van sommi-
■erheidsuitgaven inflatie en prijsstij-
zullen voortgaan", aldus het com-
piQué.
'a de KVP en AR ging gisteren de
3-fractie unaniem akkoord met de
terende besprekingen met WD en
die vandaag en zaterdag gehouden
iden. In confessionele kring wordt- in
verband ook met grote belangstelling
--gezien tot welke beoordeling de So-
I h Economische Raad morgen zal ko-
De S.E.R. zal dan een nota vast-
ien waarin het economisch kader
dt aangegeven, waarbinnen het be-
rna\j zjcll in perj0tje 1972 t.m. 1975
Tnoedelijk zal moeten bewegen,
irin spelen met name de overheids-
aareveil en de loonontwikkeling een
2n_ grote rol. De financiële experts van
éénconfessionele partijen studeren mo-
vertteel druk op deze vraagstukken,
als blgens drs. Udink pleit de gehele
of
le i
n. REDA (ANP) Een parachutist, die
id crmiddae was opgestegen van de
cn gbasis Seppe heeft een niet zo ge-
Hstkige landing gehad. Hij kwam na-
door een onverwachte grond-
T'ak voor de landing buiten het
imarein van de vliegbasis terecht in de
van de spoorlijn Breda-
II psendaal.
Ter wel enige tijd geduurd voordat
.„parachute van de bovenleiding werd
aald. Hel treinverkeer ondervond
jdoor een flinke vertraging.
situatie ervoor om spoedig tot de aan
wijzing van een kabinetsformateur te
komen. Het Tweede-Kamerdebat hier
over is gepland op dinsdag 11 mei, maar
zou wel eens naar woensdag 12 mei ver
schoven kunnen worden. Dinsdag zou
men namelijk eerst van confessionele
zijde vraag aan de orde willen stellen
of .een formatiedebat wel wenselijk is.
Als mogelijke informateurs worden
genoemd de KVP'ers Verin-ga, prof.
Steenkamp en de Eindhovense burge
meester Witte.
Onenigheid bij
Mount Everest-
.peditie
ex
KATMANDOE (Reuter) Onenig
heid met de leiders van de internatio
nale expeditie naar de top van 's we
relds hoogste bergmassief, de Mount
Everest, heeft er toe geleid dat vier
deelnemers sich hebben teruggetrok
ken.
Drie van hen zijn woensdag in de
hoofdstad van Nepal, Katmandoe. te
ruggekeerd. Het zijn het Zwitserse
echtpaar Michel en Yvette Vaucher en
de Fransman Pierre Mazeaud. Een vier
de expeditielid. de Italiaan Carlo Mauri,
wacht in Loekla, 145 km ten oosten van
Katmandoe. op een vliegtuig naar de
hoofdstad. De Zwitsers en de Fransman
hebben een verklaring uitgegeven,
waarin zij de leiding van de expeditie
van „discriminatie" beschuldigen. Zij
zeggen niet de kans te hebben gekregen
de 8848 meter hoge top van de Mount
Everest te bereiken.
jonge vluchteling
overleden
WuRZBURG (AP) De 18-jarige
Oostduitse jongen, die op 9 april naar
West-Duitsland was ontkomen, is over
leden. Op weg naar West-Duitsland
kwam hij in een Oostduits mijnenveld
terecht. Toen hij op een landmijn stap
te wérd zijn linkervoet afgerukt. Het
gelukte hem nog zich enkele honderden
meters voort te slepen totdat hij bij het
Beierse dorp Mühlfeld was aangeko
men. Daar werd hij door een jager ge
vonden die ervoor zorgde dat hij on
middellijk in een ziekenhuis werd op
genomen.
(Va
e parlementaire redactie)
DEN HAAG Na kamerverkiezin
gen laat een nieuw kabinet in Ne
derland soms lang op zich wachten.
In sommige andere landen gaat het
bij de verkiezingen om de keuze uil
twee blokken. Zoals in Engeland,
waar of de conservatieven, of de
Labour party aan hel bewind is.
Daar heeft de oppositie altijd een
schaduw-kabinet klaar om onmid
dellijk na de verkiezingen het be
wind over te nemen. In ons land
zijn de politieke verhoudingen ech
ter veel ondoorzichtiger, wat op de
formatie van een nieuw kabinet
stagnerend werkt. In de parlemen
taire democratie van ons land wordt
geregeerd bij de gratie van de
volksvertegenwoordiging. Het beleid
van de regering (staatshoofd en ka
binet) moet de steun hebben van een
meerdeheid in de volksvertegen
woordiging. Blijkt dal een kabinet
niet meer op die steun kan rekenen,
dan treden de ministers af. want zij
rijn verantwoordelijk voor liet rege
ringsbeleid. Met de kotiing(in) vor
men zij de regering, maar de laatste
is onschendbaar. Ue beslissingen
over het al of niet voortbestaan van
een kabinet vallen In de Tweede
Kamer, waar de landspolitirk wordt
gemaakt.
Uit eigen beweging dient een kabi
net zijn ontslag bij het staatshoofd
in aan het einde van de „normale"
vierjarige parlementaire periode.
Het zittende kabinet wordt dan „de
missionair" van zijn opdracht
ontheven maar blijft aan tot een
nieuwe ploeg ministers met een
nieuw program gaat optreden. Tus
sentijds kunnen de ministers
huis worden gezonden". In dat geval
worden nieuwe verkiezingen gehou
den, maar dan ook het demissionaire
kabinet worden gereconstrueerd.
Zo'n „opgelapt" kabinet blijft dan
aan het bewind tot de vierjarige
zittingsperiode afloopt en nieuwe
verkiezingen een beter zicht op de
politieke machtsverhoudingen geven.
Maar ook na de „rit te hebben
uitgediend", kan een ministersploeg
zonder erg grote wijzigingen terug
komen. Hebben de vierjaarlijkse
verkiezingen geen al te grote ver-
ichuivinjKi opgeleverd, dan zou de
rittend minister-persidenl kunnen
volstaan met bijvoorbeeld enkele
veranderingen in zijn ploeg aan le
brengen, zodat enkele „zwakke scha
kels" in de keten van bewindslieden
wat minder kwetsbaar worden.
Nieuw bij de verkiezingen van eind
april, was dat voor het eerst in ons
land ook van blokvorming sprake
was. Tegenover het confessionele
blok van KVP, AR en CHU plaatste
zich het progressieve blok van
P.v.d.A., D. '66 en PPR. Nu was deze»
blokvorming nog nieuw, maar het
ligt in de lijn der verwachting dat
deze politieke blokken bij volgende
verkiesingen een steeds grotere rol
gaan spelen. Die blokken moeten de
kiexer meer duidelijkheid brengen.
Maar helemaal waar kan dat niet
zijn. Want het linkse blok heeft geen
echte tegenhanger in de vorm van
een conservatief blok. Echte conser
vatieve politieke partijen de pro
testantse splinterpartijen doen meer
zan getuigenis dan aan politiek
zijn er in ons land niet. Het confes
sionele blok neemt een centrum-po
sitie in. Gaat de blokvorming inder
daad steeds grotere betekenis krij
gen, dan zullen in volgende jaren
het confessionele en het progressieve
\Jieuw kabinet laat lang op zich wachten
f
sidem Raad van
iver de politieke s
blok om de regeringsmacht strijden.
Dat zou de eigenlijke kabinetsforma
tie minder slepend kunnen maken,
omdat het voorbereidende werk veel
meer voor de verkiezingen zal afspe
len.
DERTIENDE
Nederland krijgt zijn dertiende ka
binet van na de tweede wereldoor
log. Het kabinet-De Jong gaat met
;en bijzondere kwalificatie de ge
schiedenis in. Het is namelijk het
eerste na-oorlogse kabinet dat de
zittingsperiode van vier jaren zonder
een tussentijdse crisis heeft uitge
diend. Dal is geen enkele andere
ministersploeg gelukt. Een enkele
maal heeft het tussen de regerings-
aanhang in de tweede Kamer en het
kabinet gespannen, maar eeu grote
jaren niet gedreigd, üe regeringsan-
hang durfde het risico van een crisis
niet aan. Of de komende minister
sploeg even succesvol zal zijn. is nu
nog een grote vraag. Aan het Bin
nenhof zijn wel wat politici te vin
den die ervan uitgaan dat elk nieuw
kabinet een „ingebouwde crisis"
heeft.
NIEUWS
Was de politieke blokvorming bij de
verkiezingen een nieuw gegeven,
nog leis nieuws is het debat op 11 of
12 mei in de Tweede Kamer over
voordracht van een kabinetsforma
teur. In de grondwet staat: „De ko
ning stelt ministeriële departemen
ten in. Hij benoemt ministers en
ontslaat hen naar welgevallen" Deze
oude tekst dekt de werkelijkheid
niet meer. In Nederland wordt niet
geregeerd „omdat alle gezeg van
God komt", maar bij de wil van de
volksvertegenwoordiging. Het staats
hoofd handelt dus niet meer „naar
welgevallen", maar op verantwoor
delijkheid van de ministers en bij
een formatie rekening houdend
met de politieke machtsverdeling.
Tot na de verkiezingen in 1967 be
de koningin a
de
ung
ka-
Na 1959 gebeurde dat meestal,
nadat eerst een informateur was be
noemd die de politieke verhoudingen
had verkend en de bouwstenen voor
de eigenlijke formatie had gelegd.
Bij moeilijke formaties gebeurde het
dal na mislukte formaties een infor
mateur een tussentijdse belans moest
opmaken. Een formatie heeft een
veel zwaardere politieke betekenis
dan een informatie, die veel meer
een terreinverkenning is. maar de
eigenlijke formatie-opdracht gaat bij
voorkeur naar de man die het nieu
we kabinet zal leiden.
De progressieve combinatie vindt dat
de kiezers het ook bij de formatie
helemaal voor het zeggen moeten
hebben, dus de minister-president
moeten kiezen. Dat gaat de meer
derheid van de Tweede Kamer te
ver. Deze wil. op voorstel van de
KVP. dat de Tweede Kamer bij de
koningin een kandidaat-formateur
kan voordragen. Gebeurt dit dan val
de koningin zich aan so'n voordracht
gebonden weten.
ADVISEURS
Voordat de konin(in) na verkievtn-
gen of een tussentijdse kabinetscrisis
een (in)formateur aanwijst, raad
pleegt zij een groot aantal dvhfeura
in haar Haagse paleis „Huis ten
Bosch". De koningin laat zich alle
reerst voorlichten door de vice-presi
dent van de Raad van State en de
voorzitters van de Eerste en Tweede
Kamer. In een volgende fase hoort
zij de fractievoorzitters van alle par
tijen in de Tweede Kamer. Op grond
van al deze adviezen wijst het
staatshoofd de (inf)formateur aan.
Het is altijd politieke gebruik ge
weest dat de leider van de grootste
partij de eerste formatie-opdracht
kreeg. Volgens de „oude formule"
zou dat dus nu drs Den Uyl zijn.
Maar nu veel meer van blokvorming
sprake is en het confessionele blok
niet door het progressieve is versla-
formateur uit de grote confessionele
partijen komt. Deze zullen dan de
steun van VVD en DS '70 nodig heb-
SOORTEN KABINETTEN
In ons land kunnen alleen parle
mentaire kabinetten optreden, die
zich gesteund weten door een meer
derheid in de Tweede Kamer. Om
die steun zo „waterdicht" mogelijk
te maken, is langdurig overleg in en
tussen de mogelijke regeringspartij
en nodig over het program en de
bemanning" van het nieuwe kabi-
Hierdoor duren de formaties in ons
land meestal lang. na de oorlor ge
middeld 56 dagen. Het langst en
moeilijkst was de formatie in 1956.
maar liefst 121 dagen. Bij voorkeur
moet een kabinetten-bouwer werken
aan een kabinet „dat kan rekenen
op een vruchtbare samenwerking
met de Staten-Generaal". De op
dracht van de koningin kan ook
anders worden geformuleerd. ZIJ
KAN ERZOEKEN EEN MINISTER
SPLOEG SAMEN TE STELLEN DIE
..GEACHT MAG WORDEN HET
VERTROUWEN VAN HET PARLE
MENT TE GENIETENaa. Dat gaat al
minder ver. En als het helemaal
moeilijk zit. kan de koningin op
dracht geven tot „vorming van een
kabinet" zonder meer.
Die verschillende formuleringen van
de opdracht zeggen al iets over het
karakter van een kabinet en zijn
verhouding tot de meerderheid in het
parlement. Op deze manier kunnen In
Nederland ontstaan: het parlementair
kabinet, het programkabinet, het
extra-parlementair kabinet, bet inter-
mczzokp.binel, het zakenkabinet, het
minderheidskabinet.
(Van één onzer verslaggevers)
HELLENDOORN De zomer ligt weer in het verschiet.
Zowel op de campings als bij andere bedrijven, waar men
het typisch van het zomerseizoen moet hebben, zijn de
laatste maatregelen getroffen om een goed antwoord te
kunnen geven op de stroom van toeristen, die straks
ongetwijfeld zal losbreken. Nu is er een bedrijfstak, die
het wel bij uitstek van het zomerseizoen moet hebben. Dit
ki moet dan wel gepaard gaan met echt zomers weer. Het
moet zo warm mogelijk zijn en niet alleen in de typische
ha] zomermaanden, maar het liefst ook nog ver daarvoor en
in de periode na het hoogseizoen.
(Va
trslaggevers)
PE gaal hier om de fabrikan- der Toren, algemeen bedrijfslei-
comsumptieijs, die nu der van de ijsfabriek „De Valk"
elke dag de weersvoor- N.V. te Hellendoorn. „Reeds
steld zijn hoog. Het ijs moe
worden vervoerd in vrieswagen;
waarin de temperatuur
Hingen nauwgezet bestude- eind maart, begin april gaan dertig graden onder nul ligt.
Ook al is cr een constante wij draaien met twee ploegen.
utor, de doorlopende leveran- Vanaf dat moment ligt de win-
van. ijs aan de horecabe- terproduktie, die slechts een
ven, nog steeds is het weer kwart uitmaakt van de produk-
doorslaggevend belang voor tie in de maanden juni en juli ten afrijden, voldoen
betreft de produktie en achter ons. In de eerste weken niet aan deze eis. Zo
koop van consumptieijs. doen we niets anders dan onze
rjnneer er een regenachtige voorraad op peil brengen, waar-
Tier is geweest, dan zit de na de grossiers van het con-
abrikant als het ware in zak sumptieijs worden voorzien, die klein van omvang is. waardooi
Hij hoeft er namelijk het opslaan in hun koelcellen hij vrij snel door zijn
en die op hun beurt weer de ra a
detaillist bevoorraden. Komt er IJs
een mooie dag. dan kan daar dukl. ..Als
tegelijk op worden gerea-l
Ook de grossiers moeten
koelcellen beschikken met een
dergelijke lage temperatuur. De
•agens waarmee zij de detaillis-
ïvenwel
het ook
gesteld met de detaillist. Deze
gebruikt doorgaans de gewone
vrieskast, die ook betrekkelijk
op te rekenen, dat hij
najaar ook al is het een
chtige nazomer, nog veel ijs
i de man brengl. In de mees-
ijsfabjieken in ons land
rdt namelijk op volle capaci-
gewerkt tot 15 augustus,
na is het volledig afgelo-
De vakantieperiode is dan
chj1 nagenoeg voorbij en ook in
weekends gaan de meeste
?3"sen niet meer uit. En juist
de dagjesmensen en de va-
itiegangers moeten de iïsfa-
eken het hebben.
GAT
Zo'n zomerse dag slaat volgens
de heer Van der Toren direct
een gat in de voorraden, En
wanneer enkele vrije dagen
vlak achter elkaar vallen, zoals
dit vorig jaar om en nabij 5
mei het geval was. die boven
dien nog warm en zonnig zijn.
heen kan zijn.
is een merkwaardig pro
een artikel weer-
gevoelig is. dan is het het ijsje
wel", zo meent de heer Van dei-
Toren. „Daarom kunnen wij er
nooit staat op maken hoe de
afzet in het voorjaar en in de
zomermaanden zal zijn. Het is
welhaast onmogelijk hier statis
tieken van bij te houden".
Toch mag een ijsfabrikant niet
het risico lopen, dat hij op een
gegeven moment niet meer aan
raag kan voldoen. Juist de
bereiden de ijsfabrieken zich dan zullen alle zeilen moeten enkele maanden in het jaar. die
tolijk op hel
schikken de fabrieken in het
»riaar al over de nodige
xrraden om bij de eerste zo-
dag de vele dorstige kelen
oen ijsje te voorzien?
in 'ik- zo zegt de heer J. van
worden bijgezet. „Op die dagen
hem interessant
transportwagens af hij kunnen uitbuiten. Om
de grossiers
nieuwe voorraden te voorzien",
aldus de heer Van der Toren.
De eisen, die aan het transport
van consumptieijs worden ge-
voor onverwachte verrassingen
te komen staan wordt een zeke
re planning toegepast. „In de
eerste plaats", zo vervolgt de
heer Van der Toren „gaan we
reeds in hel najaar na hoeveel
verpakkingsmateriaal we nodig
hebben voor het volgende jaar.
Dit wordt zo snel mogelijk be
steld. In de tweede plaats pro
beren we vast te stellen hoe
ongeveer de* vraag zal worden.
Hier baseren we onze fabrieks-
planning op. Meestal wordt in
januari het nieuwe assortiment
lekendgemaakl. Ook vragen we
dan de grossiers om een prog
nose. Tenslotte spreken de ver
koopmensen een verwachting
uit". Toch blijkt elk jaar weer.
dat de fabrieksplanning en de
verkoopprognose elkaar niet
dekken. Bovendien vallen nieu
we verpakkingen vaak heel an
ders uit dan de prognose deed
veronderstellen. ..De consument
zo zegt de heer Van der Toren.
„Het komt maar al te vaak
voor. dat de consument zijn
keuze laat vallen op een ver
pakking. die het op een beurs
heel slecht deed.
Aan de prognose hebben we
niets meer en moeten ons heel
snel aan die nieuwe situatie
aanpassen". Het voldoende be
schikken over de hoeveelheid
verpakkingsmateriaal, noemt de
heer Van der Toren' wel het
grootste probleem. „Vorig jaar
zijn we maar nauwelijks rond-
Een ijsfabriek is een bedrijf vol
met risico's. De heer Van der
Toren is zich daar terdege van
bewust. „Misschien is het; daar
om ook zo'n boeiend bedrijf.
Van de één op de andere dag
kunnen we voor een geheel an
dere ^situatie komen te staan. In
feite is de ijsfbarikant overgele
verd aan de grillen van het
weer en van de verbruiker. Ook
het spanningselement is erg
groot. Dit speelt vooral in de
maand juli. „In juli moeten we
constant op de hoogte blijven
hoeveel er bij de grossier en de
detaillist zit. Het gaal erom. dat
in die maand de meeste voorra
den eruit gaan. De produktie
van ijs loopt dan langzamer
hand op haar eind, terwijl de
verkoop nog enkele weken
doorgaat Toch kan de vraag zo
Ue produktie van consumptieijs
bij de ijsfabriek ,.De Valk" in j
HellenHoorn is weer op pang
gekomen. De eerste ..puntjes"
komen uit de machine
Her personeelsbestand van een I
Ijsfabriek varieert uiteraard
ook. Bij de N.V. de Valk be
draagt dit in de winter zo'n 80
man tegen 130 tot 140 in hel
zomerseizoen, wanneer de totale
produktie zo'n 110 ton ijs per
week kan belopen.
..Het parool luidt voor ons", al- 1
dus de heer Van der Toren, 1
..dat wij op ons qui vive moeten
zijn. We kunnen het ons niet
DEN HAAG Het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid gaat
in de komende weken hei vraagstuk van de koppelbazen op grote schaal
aanpakken. Meer dan honderd ambtenaren van de loon-technische dien*
van dit ministerie hebben in de afgelopen weken een onderzoek ingesteld
naar de werkwijze van koppelbazen cn uitzendbureaus. Van de honderden
koppelbazen is een groot aantal geregistreerd door de LTD. Als zij geen
vergunning hebben zullen zij vervolgd worden.
De katholieke metaalbond Sint-Eloy
heeft zich intussen afgevraagd, waarom
het ministerie van Sociale Zaken en
Volksgezondheid weigert de vakbonden
mee le delen welke koppelbazen wel
en welke niet een vergunning van het
ministerie krijgen. „Elk risico moet ver
meden worden, dat een werknemer zich
toevertrouwt aan een koppelbaas zonder
vergunning", aldus Sint Eloy. die het
beslist onjuist vindt, dat de werknemer
zelf naar de vergünning van de koppel
baas moet vragen. Dit zou het ministe
rie namelijk hebben laten weten.
Een aantal uitzendbureaus heeft reeds
vergunningen gekregen, omdat gebleken
is dat zij als bonafide bureaus met een
behoorlijke administratie werken.
MOSKOU (DPA) De Harige
Russische filmregisseur Michail KaJik is
uit het Russische filmgenootschao ge
stoten, omdat hij de wens kenbaar
heeft gemaakt naar Israel te emigreren.
Dit hebben vrienden van hem woensdag
bekend gemaakt.
AMSTERDAM (A.N.P.). De Amster
damse wethouder voor de Kunstzaken,
H. Lammers, heefi een brief gestuurd
aan de leden van de Amsterdamse
Kunstraad waarin hij schrijft gaarne
van de kunstraad een advies te ontvan
gen over de besteding van de gelden, die
gereserveerd waren voor de prozaprijs
1970. waarvoor de kunstraad de heer
F. Weinreb had voorgedragen, „tfu de
prijs niet is toegekend lijkt het mij juist
le streven naar een nieuwe bestem
ming". aldus wethouder Lammert.
ADVERTENTIE
irlove:
i de
gïoi
blij\
dat
,'erboord gooien. Zo
flexibel moeten we zijn
Naast het verpakkingsprobleem
kampt de heer Van der Toren
ook geregeld met het expeditie-
probleem. In topdagen zijn zoals
sezegd alle chauffeurs de gehele
dag in touw. De andere weck
bijvoorbeeld weer vijf. „Maar
van de ene week op de andere
kan de produktie zich verdrie
voudigen. Dan worden er wel
overuren gemaakt
grossiers
detaillisten (levensmiddelenza
ken. snack-bars. gelegenheids-
verkopers e.d.) in de steek te
laten, niet een dag
Ondanks het feit, dat een ijsfa
briek ren seizoengevoelig be
drijf i.s en derhalve veel risico's
kan lopen, wijst de heer Van
nptic
ninder afhai
dukt i
kelijk
Dit baseert hij op de toeneming
van het verbruik van ijs in de
afgelopen vijf jaar per hoofd
van de Nederlandse bevolking,
amelijk
drie tol
i liter.
Exclusieve
tegen betaalbare prijzen
de Vrieul
l HtBtMééOOt
HAARLEMMERSTRAAT 149
ok uitlopende püp)
