Maar kwart van woningen
heeft centrale verwarming
AANBEVOLEN
CAMPINGS
bouwwerken
heiwerken
pijpleidingen
zinkers
grondboringen
VISSER SMIT'S AANNEMING Mil NV
6
"DE ARK"
PAPENDRECHT TEL. 01850-51044
IJSSELSTEIN - VENRAY
Camping 'Heidse Peel"
H Rubers, Heidsepeel 4, post Venrav. Tel. 04785-256 Winkel en
kantine. Kteuterbad. Gel tot sauna en paardrijden
RENESSE a. ZEE
'De Witte Boulevard*
juni en na 7 'S: zomerhuizen, vak huisjes, gr. en kl. caravans
CAMPING "HEIDEPARK"
LEMELERVELD (gem. Ommen)
Bondskampeerplaats A.N.W B.
RESERVEER VOOR HET HELE SEIZOEN OF VOOR UW VAKANTIE
Mode rn Vani t air!"winke 1°"wasserette*k i n d e rz w c m b ad (met water
zuivering), speeltuin
Naast de camping ligt een groot natuurbad
Reserveer TIJDIG. Folder op aanvraag Telef 05722-525. b.g g
05490-13574
ZOMER én WINTER
KAMPEREN!?
Dat kan zeker nu ons modern sanitair mede centraal verwarmd
is Heerlijke rust in ons mooie Twente.
N V. 'REUTUMSCHE ESCH'. Velinksweg 5. Tel. 65417-38!.
SCHERPENISSE
CAMPING ZEESTER aan zee heeft nog plaats voor caravans en
tenten Prijs 200.— voor hele seizoen Ook gel voor pension
Ideaal voor duikers A C. Rozendaal. Goorenshoeksedijk 53.
LOENEN (Vel.)
Camping 'De Marslioeve'
Schooldertnan. Reuweg 51. tel. 05765-610. Bill prijzen. Zoekt u
uw vak in een mooie natuur. Camp 'De Xlarshoeve' ia gezellig
MEERTSEVJZ.T.)L
Camping "aan Geul en bos'
H J Creuwels. Houthemerweg 76. Tel. 04403-2085
SCHIERMONNIKOOG
Dorpslioeve
G Vlasma. Langestreek 86. Tel. 05195-345. Nog vrij in met en
3-9 juli
VOORTHUIZEN
In de pr. bossen nog seiz pl te h voor tent of caravan Res
NIEUWTLIET
Camping 'Schor en duin*
M. L. Tydeman. Zeekraalstr. 2, tel 01171-670. Vaste staanpl.
mogelijk m water-, riool- en eleklra-aanslulting. Verhuur en ver-
ZEILSCHOOL CHAR-ELS
gevestigd in prachtige houtzaagmolen anno 1820 te IJlst. zeil-
cursussen met voll. pension 169.p p p w Zeilzwerftochten
155.— p w Vraagt gratis folder. Snekerpad. Molen De Rad.
IJlst TeL 05155-495. Ook voor camping, ligplaatsen, boothuur
OUD-LEUSDEN (gem. Dalfsen)
Christelijk Conferentie- en Vak oord 'DE VECHTSTROOM' Espl.
St. 'De Bron', tel. 05297-213-218 Voor al uw conf kampen, brui
loften enz Kinderbad - Groot sportveld. Seiz plaats tent/caravan
275.— Zondagsmorgens interkerkelijke evangelische samen
komsten
HAVELTE
Voor een rustige vakantie naar camping 'DE KLAVEBKAMPEN'
Modern toilet en douche Ook nog seizoenplaatsen vrij. Folder
op aanvraag Tevens caravans te huur. Inl. beh. A. Tuin. Dorps
straat i» Tel 05214-276
DAAGSE
binnen het bereik
van iedere moderne vrouw.
Van f475,- tot 550.-
volledig pension en behandeling
C Neemt uw echtgenoot mee! "V
Voor hem 6 dagen voll. pena. f150.-./
De Beauty-kuur bestaat o.a. uit:
schoonheidsbehandelingen,
sauna, lichaamsmassage. hoogtezon.
relax-bed. bandmassage, home-training,
manicure, pedicure, coiffure.
Informaties: tel. 01116-626 of 461
BEAUTY-FARM
"SlflHMnoaMfEIN N33 30 SlflH 0NW1S38 N33 '00013H dO SI0H N33183H fl
In welvarend Nederland is het anno
1971 een nog wat kil gegeven dat nog
maar een kwart van de woningen is
voorzien van centrale verwarming. Wel
iswaar komt daar snel verandering in
doordat ongeveer 90 procent van alle
nieuwbouwhuizen wèl met zo'n installa
tie wordt uitgerust, maar het percenta
ge beslaande woningen, dat er nog niet
van is voorzien, blijft toch zeer hoog.
Dit ondanks het feit, dat bijna et-n
derde deel van de bewoners van de/"
categorie huizen er graag een hogere
huur voor over heeft om hun woning
centraal te verwarmen. Bij een onlangs
ingesteld NIPO-onderzoek kwam een
percentage uit de bus van 31 pröcent.
Dat wil zeggen, dat voor ruim één
miljoen bewoners het geld geen belet
sel vormt om de haard in de kelder te
zetten en huiselijke warmte te betrek
ken van de radiator.
Waarom dan tóch die trage opmars van
cv in ons land, waarvoor de goedkoper
brandstof zo maar uit de grond opbor
relt? De enige barrière blijkt uiteinde
lijk steeds weer de financiering te zijn.
Veel woningbouwverenigingen willen
er wel toe overgaan hun woningbezit te
moderniseren, maar kunnen het niet
vanwege het geld. Met het massaal
aanbrengen van cv-systemen zijn voor
de verenigingen al gauw vele tientallen
miljoenen guldens gemoeid en dat zijn
bedragen, die de penningmeesters niet
zó maar in de kas voorradig hebben
Voor de bewoners is dat een trieste
zaak, temeer omdat zij juist door het
massaal aanbrengen van de installatie
een stuk goedkoper uil zijn dan wan
neer zij daar individueel toe overgaan
Campagne
Dat neemt echter niet weg. dat er ook
op deze markt de laatste jaren meer
gedaan wordt dan vroeger. Een voor
beeld daarvan levert het verwarmings-
bedrijf Feenstra in Groningen, dat op
het ogenblik bezig is met een landelij
ke campagne onder woningbouwvereni
gingen Het bedrijf schreef alle bouw-
vereniginen aan met een offerte voor
het aanbrengen van centrale verwar
ming in flats en kleinere eengezinswo
ningen tegen prijzen, die rond de 3000
gulden per woning liggen.
Het resultaat daarvan is, dat binnen
kort gestart kan worden met een aantal
nieuwe projekten naast die. welke al in
uitvoering waren, onder meer in Am
sterdam. Rotterdam, Rijswijk. Alkmaar
cn Uithoorn.
Directeur R. Feenstra: 'Inderdaad blijkt
de financiering nog altijd een groot
struikelblok, vooral waar het om wo
ningwetwoningen gaat. De minister wil
niet subsidiëren zodat de bouwvereni
gingen zélf kanalen moeten zoeken om
bet geld bijeen te- krijgen. Aangezien
zij moeilijk een hypotheek op de wo
ningen kunnen nemen, wordt het pre-
miebezit daarvoor soms gebruikt, als
men dat bezit althans heeft. Anders
moet men het zoeken in leningen met
gemeentegarantie. Maar ook dat stuit
vaak op problemen.
Toch blijken veel verenigingen er nog
wel in te slagen aan het geld te komen.
Soms langs zeer gecompliceerde wegen,
maar het lukt. Onze ervaring is, dat de
meeste verenigingen er wel voor voe
len De waarde van de woningen gaat
er immers door omhoog en de huur
ders zijn meestal wel bereid huurverho
ging te betalen. Tot nu toe komt die
verhoging neer op ongeveer 30 gulden
Nog maar 25 procent van de Nederlandse woningen is uitgemst niet de luxe van een centrale verwar
ming.
in de maand, wat nauwelijks problemen
oplevert'.
Natuurlijk kan de bewoner zo'n cv-
installat ie ook gewoon privé laten
plaatsen Maar in dat geval kost het
hem wel meer. Verwarmingsexpert
Feenstra schat dit extra-bedrag op zo'n
700 gulden, hoewel de ramingen hier
over nogal uiteenlopen. Het Bouwcen
trum in Rotterdam bijvoorbeeld gaat in
zijn berekeningen uit van een installa
tie van gemiddeld 5500 gulden, met
dien verstande, dat men daarmee als
gegeven een eengezinshuis van zo'n 350
kubieke meter neemt.
Of deze installatie wordt gestookt met
olie of met aardgas maakt in cle prijs
vrijwel niets uit. Athans waar het de
aanschaf betreft. Stoken op olie is
duurder dan stoken op gas, vooral ook
omdat de olieprijzen de laatste tijd
neigen naar een steeds snellere stij
ging. Uitgaande van een installatie van
5500 gulden, een ecngezin9huis van 350
'kuub', een olieprijs van 14.4 cent per
liter en een gasprijs van 7 cent per
meter blijkt een jaar verwarmen met
olie, volgens het Bouwcentrum, ruim
1500 gulden te kosten, terwijl gas maar
1200 gulden vraagt (afschrijving op de
installatie en rente enz. zijn hierbij
inbegrepen). Daarbij komt dan ook nog
eens het voordeel, dat men door op gas
te stoken ook in een goedkoper tarief
valt voor liet gasverbruik met koken
en warm water-voorziening (geiser): in
plaats van 10 cent per kuub maar 7
cent. Dit op zich levert ook nog eens
Een voorbeeld van een hete luchtverwarmingssysteem in een etagewo
ning. De warme lucht wordt via de luchtverhitter boven het plafond in
de hal in de vertrekken geblazen. Een dergelijk systeem is ook mogelijk
met roosters in de vloer.
een winst van gemiddeld een dikke
honderd gulden op.
Overigens geeft men bij het Bouwcen
trum graag toe. dat deze vergelijking
op het ogenblik nauwelijks meer actu
eel is. Meer dan 90 procent van alle
nieuw aangebrachte cv-installaties
wordt op gas gestookt. Olie en kolen
hebben als brandstof vrijwel helemaal
afgedaan.
En niet alléén omdat gas voordeliger
is. Andere voordelen van gasgestookte
cv-installaties zijn. dat ze geruislozer
branden, geen luchtverontreiniging ver
oorzaken (volgens staatssecretaris Krui-
singa moet een derde deel van de vuile
lucht boven Nederland op rekening van
de traditionele huisbrand worden ge
schreven) en de minieme afmetingen
van de ketel.
In het Bouwcentrum kan men zich, wat
dit laatste betreft, op een permanente
expositie uitstekend laten voorlichten.
Er zijn tal van kachels, die men onop
vallend in de keuken kan wegwerken
(zelfs geisers fungeren als kachel voor
de cv). En wanneer men in de keuken
helemaal geen plaats meei; vrij heeft,
zijn ze gemakkelijk op zolder te plaat
sen
Ook op het gebied van radiatoren zijn
de laatste jaren steeds meer nieuwe en
fraaiere modellen op de markt geko
men (weggewerkte plintradiatoren vor
men er maar één voorbeeld van).
Hete lucht
Een andere ontwikkeling van vooral de
laatste tijd: de opkomst van de hete-
lucht-centrale verwarming. Maar hoe
wel dit systeem niet veel duurder is
dan de traditionele installaties, tekent
het Bouwcentrum daar wèl bij aan, dat
het eigenlijk alleen is toe te passen in
nieuw te bouwen huizen. Omdat de
buizen van het systeem aanzienlijk bre
der zijn dan die van de andere syste
men. vergt het installeren van zo'n
installatie nogal wat breekwerk. In be
staande woningen is dat vaak een ono
verkomelijk bezwaar. Bovendien heeft
men onder de vloer van de woning een
kruipruimte nodig om de buizen weg te
werken, wat betekent, dat de methode
zeker al niet in aanmerking komt voor
flats.
Dit neemt niet
verwarming het
want voordelen heeft zo'n installatie
wèl. In de eerste plaats omdat men er
een constante luchtverversing mee kan
bewerkstelligen, maar ook omdat men
er de vochtigheidsgraad in huis mea
kan regelen, een aspect, dat bij warm
waterverwarming nogal wat problemen
levert.
Geen subsidie
Wat te kiezen uit de veelheid van
aanbiedingen? Welk systeem, welke
brandstof, hete lucht of water, welke
radiatoren? De leek. die deze vraagstuk
ken individueel wil oplossen, doet er
het beste aan eens te gaan kijken en
zich te laten voorlichten bij het Bouw
centrum in Rotterdam. Daar vindt hij
alles wat op dit gebied op de markt is.
Zelfs worden hem de mogelijkheden
van zelfbouw uiteengezet. Want ook dat
kan. Er zijn kant-cnklaar-kits in de
handel, die zegt het Bouwcentrum
zelfs de a-technische knutselaar voor
maar weinig problemen stellen. In drie
weekends is de zaak gefikst, houdt men
de knutselaar voor, die op deze manier
graag pakweg duizend gulden wil be
sparen.
Installateurs zijn het daarmee niet he
lemaal eens. Zij betwisten die bespa
ring met het argument, dat het groot
ste deel van de kosten nog altijd wordt
gevormd door het materiaal en niet
door de arbeid. Voor installateurs is
het aanbrengen van een cv in 'een
handomdraai gebeurd' in casu in zo'n
drie dagen. Reden waarom zij pleiten
voor een professionele aanpak. Professi
oneel én massaal.
Wat dat laatste betreft: ook het gasin-
stituut in Rijswijk is daar vurig voor
stander van. 'Er zou veel meer kunnen
gebeuren als het ministerie deze vorm
van woningverbetering zou willen sub
sidiëren of in ieder geval financieren',
zegt men daar. 'Waar zóveel gezinnen
bereid blijken het gerief van een cen
trale verwarming best te willen beta
len, is het een onbegrijpelijke zaak, dat
de overheid nog steeds zo'n 15 procent
van de Nederlandse woningen laat ver
warmen door de luchtvervuilende olie-
en kolenkachel'.
3
