CONCORDE
te hoog gegrepen?
Hechte positie
van Anya Nya
rebellen
Maatschappijen schrikken terug voor de kosten
LAWAAI BRENGT
LANDINGSRECHTEN
IN GEVAAR
BRITTEN STAAN
OPNIEUW VOOR
DUUR FIASCO
ZATERDAG 20 MAART 1971
LONDEN De economische problemen,
waarmee de Britse conservatieve regering
heeft af te rekenen, zijn reusachtig. Even
min als .zijn socialistische voorganger
Harold Wilson, is premier Heath bij
machte om ze in een handomdraai op te
lossen. De Britten beseffen langzamerhand
wel, dat de Tories even slecht regeren als
hun socialistische voorgangers. De politiek
hulpeloos toekijken en laten betijen
wordt voortgezet.
let spreekt vanzelf, dat gebrek aan goed
jestuur het land enorme verliezen kost.
lolls Royce en een van de belangrijkste
'erzekeringsmaatschappijen, „Vehicle and
general Insurance Company", zijn bank-
oet. De industriële reuzen ICI en Shell
•rken op drastische wijze hun britse
nvesteringsprogramma's. De automobiel-
ndustrie. de scheeps- en de machinebouw
ijden zware verliezen en zijn eveneens
•licht hun investering te besnoeien.
zijn 721.000 werklozen, het hoogste aantal
31 jaar. Het ene ernstige arbeidscon-
volgt het andere op. Ten gevolge van
ijn in januari zowat twee miljoen
verloren gegaan. Dit is een record
de geschiedenis van .de. Britse nijverheid.
>rtussen doen zich reusachtige prijsstijgin-
voor. De Britse spoorwegen hebben een
iefverhoging aangekondigd schommelend
ïn 66 procent. In Londen zullen
•af 1 april de taxi's 25 procent meer kosten.
kosten van het Levensonderhoud liggen
macidield al negen procent hoger dan vorig
Premier Heath wordt er dagelijks aan
rinnerd, dat zijn verkiezingsoverwinning
juni 1970 hoofdzakelijk een gevolg was
zijn misleidende belofte, dat hij de prij-
zou stabiliseren. Wie hem daarover inter
ent, stuit nu op een nors en koppig stil-
zal
In-economisch
premier Heath zij n duurdere le vensmid-
len, duurdere spoorkaartjes en duurdere
nzine op dit moment echter nog niets in
rgelijking met de toekomstvraagstokken van
kolossale RB211-motor en het Brits-Franse
personische vliegtuig 'Concorde. Sinds de
Rolls Royce is er in Engeland en
nerika heel wat te doen geweest over het lot
de RB211 voor Lockheeds Tristarluchtbus.
r terwijl de openbare aandacht op dit pro
nt gevestigd bleef, werd het voor inge-
ZOnd! '^en duidelijk. dat ook de Concorde een
nmerlijk fiasco dreigt te worden.
Concordeproject kostte Groot-Brit tannië
Frankrijk tot nu toe ongeveer 500 miljoen
ld. Als het project verder afgewerkt wordt,
len deze uitgaven vermoedelijk verdubbe-
echter sprake van ermee op te
uden, ofschoon in dat geval alleen de vol-
ïde 500 miljoen pond gered kunnen worden.
OChtef eerste 500 zijn onherroepelijk verloren,
rom het schitterende Concordeproject
Opzetten? Luchtvaartspecialisten betwijfelen
I sinds 1966, dat de Concorde economisch kan
rdcn geëxploiteerd, 17 luchtvaartmaatschap-
i. waaronder de BOAC. hebben het Anglo-
«g*nse supersonische lijnvliegtuig in optie
ïomen. BOAC en Air-France zijn evenwel
langs tot de conclusie gekomen, dat de
ploitatiekosten van de Concorde per zetel/
|1 dubbel zoveel zullen bedragen als die van
e'ng 747 „Jumbo's".
oordeel van BOAC steunt op een drie jaar
ge intensieve computerstudie. Ofschoon de
tse overzeese luchtvaartmaatschappij dit
t druk van de conservatieve regering
niet officieel toegeeft, beschouwt zij de
ncorde al van te voren als een zware ver-
post. die bovendien de verkeersfrequentie
normale straalvliegtuigen in de war zou
ngen en daardoor nog hogere verliezen zou
oorzaken.
rentabiliteit van de Concorde wordt op
koop toe in gevaar gebracht door het
selijke lawaai dat zijn vier reusachtige
Tnpusmotoren maken. In Engeland en
terika zijn stemmen opgegaan om tegen de
vcorde een landingsverbod uit te vaardigen,
actie is vooral sterk in de staat New-
Een landingsverbod op Kennedy-Air-
aou het Anglo-Franse supersonische lijn-
'ogtuig onherroepelijk onmogelijk maken,
Klinisch
dens de start van een vlieghaven als Heath-
bij Londen zou de Concorde een hels
ai maken, dat oor- en hoofdpijn ver
oorzaakt. Sommige waarnemers menen zelfs,
dat het voorbijrijdende chauffeurs verdwaasd
uit hun wagens zou doen springen. Het leven
van de plaatselijke bevolking zou door dit ge
luid een echte hel worden.
Pas nadat het Concordeproject al ettelijke
miljoenen gekost had. is men van officiële
Britse zijde mede dank zij de uitslag van
Amerikaanse berekeningen tot het besef
gekomen, dat grote supersonische lijnvLieg-
tuigen ondraaglijke problemen zouden ver
oorzaken, niet alleen tijdens de start en de
landing, maar ook tijdens de vlucht over
dichtbevolkte gebieden, die aan de superso
nische knallen onderworpen zouden worden.
De eerste Britse plannen om een supersonisch
lijnvliegtuig te bouwen, dateren van het einde
van de jaren vijftig In die tijd had men nog
geen idee van de problemen, die een dergelijk
vliegtuig kan scheppen. De politieke beslissing
om met de ontwikkeling en de bouw van de
Concorde door te zetten, hield geen rekening
met het geleidelijk opkomende verlangen van
de mens om zichzelf en de natuur te bescher
men tegen nieuwe mechanische monsters, die
de wereld onbewoonbaar dreigen te maken.
De Concorde is een technisch wonder met een
romp van zestig meter lengte, waarin 128
passagiers plaats kunnen nemen. Op een hoog
te van 18.000 meter zal hij tweemaal de snel
heid van het geluid bereiken, wat iets sneller
is dan een geweerkogel. Om de atmosfeer in
de cabine draaglijk te maken, wordt van de
compressors dei- motoren lucht afgetapt. Aan
gezien deze lucht echter een temperatuur van
600 graden heeft, moet hij eerst zorgvuldig
afgekoeld worden. Dit ingewikkelde proces is
toevertrouwd aan drie zogenaamde hitte wis
selaars en een koudeluchtapparaat. Terwil'ie
van het komfort van de passagiers en de be
manning moeten bedoelde machines om de
tweë minuten 5000 kubieke voet Luoht be
handelen. Als de luchtdrukinslalilatie stilvalt,
raakt het bloed van de inzittenden aan de kook.
De Concorde zou omstreeks 1974 operationeel
zijn. Voorlopig wordt de verkoopprijs op onge
veer twaalf miljoen pond gesteld, d.w.z. ruim
honderd miljoen gulden. Het verkoopcontract
is zowat 300 pagina's lang. De mogelijk toe
komstige kliamben van de Anglo-Franse fabri
kanten hebben 74 toestellen iin optie. Als ge
volg van de conclusies van BOAC en Air-
France zal dit mogelijk eerste verkoopcijfer
vermoedelijk tot ongeveer 30 toestellen dalen,
met het gevolg dat de fabrikanten htm ver
koopprijs dan aanzienlijk moeten verhogen.
Een stijging van 69 procent wordt niet uitge
sloten geacht.
De Britisch Aircraft Corporation en Sud
Aviation hopen hun produktiekosten te kunnen
dekken met de bouw van 550 tot 100 Concor
des. Als het aantal bestellingen aan de lage
kant blijft, dreigt het echter een compleet
fasco te worden. De i BOAC. die vrijwel
moreel verplicht is om zich Concordes aan
te schaffen, zou van plan zijn deze aankoop tot
vier ol ten hoogste vijf supersonische Ujn-
vliegtuigen te beperken. Bedoelde maatschap
pij heeft acht toestellen in optie.
Politieke beslissing
Groot-Brittanniës economische recessie en
de onzekere toekomst van de Concorde zouden
de conservatieve regering kunnen dwingen dit
uitzonderlijke en merkwaardige Anglo-Franse
project van Britse zijde stop te zetten. Harold
Wilson en zijn socialistische regering hebben
dit vaak noodzakelijk geacht, maar zij krab
belden steeds terug, uït vrees voor woedende
reacties van de Fransen voor wie het Con-
cordeprojeot een nationale erezaak gewordt
De conservatieve regering worstelt met het
zelfde probleem als haar socialistische voor
gangster. In geval Groot-Brittannië de Con
corde opgeeft, zal Frankrijk opnieuw een voe
dwars kunnen zetten bij de toetreding vai
Groot-Brittannië tot de EEG. Groot-Briittan
niës economische heropstanding hangt, volgen:
Britse politici volledig van de onderteken in
van het verdrag van Rome af. Iedere beslassin}
in verband met het lot van de Concorde za
dus een politieke beslissing zijn, die boven
dien kan worden beïnvloed door het feit. da
de eventuele stopzetting van het Concorde
project 25.000 werklozen zou veroorzaken i
Groot-Brittannië
Een andere factor, die het besluit van d>
regering zou kunnen beïnvloeden, is he
bankroet van Rolls Royce en de moeilijkheden
met Amerika in verband met de RB 211. Ei
kan een ogenblik aanbreken waarop Groot-
Brittannië moet kiezen: de Concorde of de
RB 211 In beide gevallen zal de beslissing
zware schade aanrichten.
ROGER SIMONS»
Twee Tristars, uitgerust met de geruchtmakende RB. 211-motoren, tijdens een proefvlucht. De
Amerikaanse luchtbus, goed voor 350 passagiers, is een van de mogelijke slachtoffers van het Rolls
Royce-echec.
George Orwell verwachtte dat Afrika tegen 1984 het gebied
zou zijn waar de twee grote wereldmogendheden hun strijd
zouden strijden een oorlog zonder einde. We hebben nog
13 jaar voor de boeg en op 't ogenblik wordt er op vijf plaatsen
in Afrika gevochten. In Tsjaad, Angola, Mozambique en In de
guerrilla-activiteiten op kleine schaal in Rhodesië gaat het
conclict terug tot de strijd om een einde aan het kolonialisme
te maken. De oorlog in Zuid-Socdan ls de uitzondering elke
mand dreigt er het gevaar dat Rusland door de 14 jaar oude
burgeroorlog steeds meer aan invloed zal winnen In bet
middellandse-Zeegebied en in Noordoost-Afrika.
Jarenlang was de strijd van de Zuidsoedanese Anya Ny%»
rebellen om onder diverse Soedanese regeringen hun onafhap:
kelijkheid te bewaren, in feite een privé-aangelegenheid waa»
niemand behalve de vluchtelingenorganisaties aandacht aan
besteedden.
Dit is veranderd nadat de revolutionaire socialistische regering
van generaal Numeiri in mei 1969 de macht aan zich getrokkq®
had. Nu is Soedan verbonden met de Arabieren in Egypte en
Libië. Egyptische. Libische en Russische soldaten, piloten en
adviseurs zijn naar Soedan overgeplaatst en ingezet ln de
strijd tegen Anya Nya. Het Russische front is rustig naar h«t
zuiden verplaatst.
Geen wonder dat het staatshoofd van Oeganda, generaal Amla.
de dreiging van Britse wapenleveranties aan Z.-Afrika naar
de tweede plaats heeft verwezen en meer aandacht besteedt
aan de Soedanese kwestie. Geen wonder dat de Israëli's
Anya Nya steunen. Geen wonder dat de ministeries van
Buitenlandse Zeiken van verscheidene landen en een assorti
ment inlichtingendiensten de laatste tijd Zuid-Soedan scherper
in de gaten zijn gaan houden.
Nu is het een oorlog waaraan men niet zonder meer voorbij
kan gaan. Elke hoop dat de situatie opgelost zou worden,
doordat dc rebellen verslagen zouden worden of dat de regering
mKhartoem zou verklaren dat het zuiden recht heeft op een
grote mate van onafhankelijkheid, is verdwenen. De rebellen
hebben laten zien dat ze de wapens en de wil hebben om het
gevecht voort te zetten: hoewel de regering in Khartoem gezegd
heeft dat de onafhankelijkheidsaisen gerechtvaardigd zijn, is
ze er niet in geslaagd haar politieke oplossing ten uitvoer te
leggen.
Zuid-Soedan is al eens het „Vietnam van Rusland" of „een
tweede Biafra" genoemd. Beide beschrijvingen zijn op hert
ogenblik sterk overdreven. Rusland is nog slechts in be
perkte mate bij het conflict betrokken, en hoewel er 250 000
mensen uit het gebied weggevlucht zijn, hebben zij in de om-
00RL0C IN ZUID-SOEDAN
GROEIT UIT
TOT GROOT CONFLICT
geving een plaats kunnen vinden om te wonen en zijn ze niet
omsingeld en worden ze niet uitgehongerd.
Maar op een lager niveau wordt Zuid-Soedan een conflict tue-
sen Arabisch en Zwart-Afrika, tussen de Arabieren en Israël,
en derhalve tussen Rusland en de V.S. Op de flanken naar
het zuiden bevinden zich de grote Britse economische be
langen in Oeganda en Kenia.
De müöftaire acties van de regering in Khartoem tegen de
rebellen zijn de laatste maanden intensiever geworden, en het
resultaat is een toenemende stroom vluchtelingen naar Oegan
da, Kenia, de Kongo, Ethiopië en de Centraal-Afrikaanse
Republiek. De bewering van Khartoem dat grote aantallen
vluchtelingen vrijwillig naar de Soedan terugkeren, is door
de vluchtelingenorganisaties tegengesproken.
Dertig Mig-17-bommenwerpers en helikopters van Russischs
makelij zijn tegen de Anya Nya ingezet. Piloten van de VAR
vliegen met deze vliegtuigen. In het zuiden heeft de regering
in Kartoem versterking gekregen van Russische adviseurs.
Een paar Russen zijn gedood tijdens aanvallen op kampen
van de Anya Nya. Aan de tanden van de slachtoffers had men
kunnen zien dat het Russen waron. De Anya Nya wist dat ds
identiteit van de slachtoffers aangevochten zou worden en
sneed daarom de hoofden van de gesneuvelden af en haalde
er deskundigen op het gebied van de tandheelkunde bij die
vaststelden dat het hier om Ruoslsche soldaten ging.
Ooggetuigenverklaringen bewijzen dat bombardementen op
kampen van rebellen en dorpen waarvan men denkt dat er
rebellen zijn, regelmatig voorkomen. De schaal waarop verzet
plaatsvindt kan men zien als men een recente aanval bekijkt.
De rebellen vielen 300 soldaten en 150 gewapende politie
mannen aan en beweren dat ze meer dan honderd man
gedood hebben en dat ze ongeveer 80 automatische geweren
en 26,000 patronen buitgemaakt hebben.
De uitrusting van de rebellen omvat nu mortieren, bazooka's,
mijnen en wat licht afweergeschut. Een paar helikopters dia
een aanval deden op een landingsbaanvan de rebellen zijn
neergehaald.
Omdat de regeringstroepen sterker zijn, hebben ze de steden
en wegen in handen en voorkomen ze op die manier dat da
Anya Nya zich ergens kan samentrekken. Maar in de oer
wouden van vooral de provincie Equatoria, ongeveer zo groot
als Frankrijk, kunnen ze de greep van de rebellen op het
platteland niet verminderen-
De Anya Nya is nu bezig met het organiseren van een eigen
bestuur in de provincies Equatoria, de Boven-Nijl en Bahr el
Ghazal, en er zijn al honderden scholen neergezet.
Waar ze hun wapens ook vandaan halen en ik heb geen
bewijs voor de bewering dat Israëlische wapens door de lucht
aangevoerd worden de rebellen blijven een efficiënte strijd
macht. Het ia moeilijk te zien hoe ze dit zouden kunnen doen
zonder hulp van de plaatselijke bevolking.
Van een complete militaire overwinning kan geen sprake
zijn. en daarom is het enige dat overblijft, een regeling door
middel van onderhandelingen. De rebellen geloven niet in de
praatjes van Khartoem over autonomie voor het zuiden. Khar
toem geeft geen gehoor aan de voorstellen van de rebellen om
in een neutraal Afrikaans land over vrede te praten.
Ondertussen wordt de Arabisch-Russische positie versterkt en
blijft dit conflict voor de stabiliteit in zowel het Midden-
Oosten als Afrika een bedreiging vormen
JOHN FAIRHALI.
((Copyright The Guardian)
