''ït.-IJisabeth
asthuishof:
OASE IN EEN
LEVENSA VOND
Revalideren
in
middeleeuwse
omgeving
Leidens eerste erkende
verpleeginrichting
voor bejaarden
L. Riethoven
Leids record
)p hometrainer
Weekendje
uit?
Bed blijft
gereserveerd
EN HANNEKE
IS NOG MAAR
EVEN BOVEN
DE TWINTIG
\.RI 19'rsRpAQ 27 FEBRUARI 1971
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
75—<110:
les 27—28
os; Map
II
EIDEN. Het stukje Leiden
ssen Haarlemmerstraat, Mare
Oude Vest, dat de Camp wordt
inoemd, gaat na een verdienste-
k verleden en een rommelig
,^den een schone toekomst tege-
oet. Vijf eeuwen geleden was
fet nog in alle glorie een Vrou-
encamp, waar vrome en minder
ome vrouwen hun werk en
ibed vonden in vijf zusterkloos-
rs, resultaten van middeleeuwse
idsvrucht. Wie zou zich nog een
iden kunnen voorstellen waar
de kloosters het in aantal met
-cces zouden kunnen opnemen
tgen de hoeveelheid gelegen-
den die onze dagen patat aan
passanten slijten? Een ge-
„r aagde vergelijking, maar wel
kenend. De kloosters in de
amp zijn verdwenen. Na de
®°-j formatie werden de percelen
trverkaveld en zo zitten we nu
Bingltwcn et een kashba in verval, uiter
ste geschikt voor een puzzel-
cht. Geen geur van specerijen
er, maar een baaierd van scheve
indjes, gescheurde muren, af-
ilbergen van roestend schroot
waar nog enige ruimte was
jijden overal ingeblikte paarde-
achten. Maar het blijft een
>olhof met een onweerstaan-
aantrekkingskracht. Je
roeft er iets van een uitzonder-
jke sfeer, die binnen laten
e hopen niet al te lange tijd
las werkelijk goed tot zijn recht
il kunnen komen als de ge-
teentelijke plannen tot recon-
I Itructie van dit kwartier gereali-
leerd zijn. Dan kan de Camp weer
aan leven. Niet alleen in en rond
het Boerhaavecomplex, maar ook
aan de Caeciliastraat, waar in het
Sint-Elisabeth Gasthuisfiof de
beste hoedanigheden van de mid-
eleeuwen gloednieuw zijn terug-
ekeerd als een oase van rust,
tehulpzaamheid en menslievend-
eid.
n 1428 werd op deze plaats de
rondslag gelegd voor een taak. die
oor de Stichting St.-Elisabeth Gast-
uishof in 1963 weer uit de motten-
«Uen is gehaald om het complex van
sbouwen en hofjes met schilderachti-
binnenplaatsen te bestemmen voor
huisvesting van verplegingbehoe-
ende bejaarden. In deze eerste er
ende verpleeginrichting voor bejaar-
en in Leiden zijn sinds mei vorig
eopend kunnen worden Naar verwach-
ng gebeurt dit in de tweede helft van
eptember dit jaar. Dan zullen circa
bejaarde mensen in dit modern
De fysdotherapeutische afdeling
is uitgerust met de modernste
reactiveringsmiddelen.
lat de
terrein
en". Ai
iet iets
geoutilleerde gasthuis een plaats kun
nen krijgen. Een paar weken geleden
werd het vijftigste bed .belegd", aan
leiding dus voor een intern feestje.
Er valt nog aardig wat te metselen,
schilderen en timmeren, maar als de
bouwlieden eerlang vertrokken zijn
en de binnenhoven aan kant gebracht,
zal het nieuwe St.-Elisabeth Gasthuis
hof weer veel lijken op wat het eens
was, „het zoo fraaije gasthuis, hetwel-
ke met zeer ruime en luchtige plaat
zen en schoone tuinen is voorzien en
daardoor tot een alleraangenaamst en
gezond verblijf van bedaagde lieden
nog zoude konnen verstrekken", zoals
Van Alphen treffend schreef.
„Baaierd"
In de 15e eeuw konden doortrekkende
en landlopende vrouwen een paar
nachten onderdak krijgen in de „baai
erd", een warboelig gasthuis. Er wa
ren uiteraard ook zieke vrouwen bij
en zo deed de verpleging haar intrede
in de Camp, mèt de zoetemelkse pap
en het bier, dat 's winters niet te koud
mocht zijn. In vijf eeuwen is veel
veranderd. De baaierd is er (althans
binnen) niet meer, alkoven zijn weg,
er is nu licht en lucht voor patiënten,
voor wie alle comfort bestaat. De gro
te keuken van 1971 zou op de middel
eeuwer de indruk van een wereld
wonder hebben gemaakt met zijn in
drukwekkende centrale afwasmachine,
de grote ketels en andere voorzienin
gen. die het zelfs mogelijk'maken, dat
er in de toekomst vanuit het Gast
huishof aan een extern „Tafeltje dek
je" gedaan kan worden. De keuken is
daar al helemaal op ingericht.
Met het St.-Elisabeth Gasthuis heeft
Leiden er een grote aanwinst bij op
verpleeggebied. Er is hier een uitzon
derlijke en perfecte revalidalie-inrich-
ting aan het groeien met een vaste
jaar de patiënten met alle denkbare
zorgen omringd. Wanneer de restau
ratie en uitbreiding voltooid zijn zal
het St.-Elisabeth Gasthuishof officieel
arts. een fysiotherapeut, een voortref
felijke hoofdzuster (directrice zuster
Josephine van Paridon, die dit zegt,
heeft gelijk) en net zulke excellente
verpleegsters. De geestelijke verzor
ging van de bejaarden berust bij pa
ter Vermeulen ofm. Dat grootse hoofd
van de verpleging is zuster Kerck-
hoffs, die even prettig tiereliert met
de verpleegsters als de zieken op het
gemak stelt. Zo iemand kun je in een
werkkring, waar ongemakken en
menselijke gebreken aan de orde van
de dag zijn, niet missen. Even onmis
baar is de heer J J. Dijkman, die als
Onder historische hanebalken is
het aangenaam toeven in de
gastenkamer, waar de ambulante
patiënten altijd wel iets om
handen hebben.
administrateur op de penning is om
dat hij „rond" moet komen met de
financiën ën zijn gekwalificeerd pbr-
soneel, waarvan de leerlingenopleiding
een belangrijk onderdeel uitmaakt,
omdat hier de latere verpleegkrachten
uit worden gerecruteerd.
Vaste arts
De „vaste arts" is dokter H. A. M. M.
Meijer, met zijn dertig jaar Leidens
jongste huisarts, die zich bijzonder
aangetrokken voelt tot het verzorgen
van de oudsten onder ons. Voor hem
is dat geen probleem, voor anderen
daarentegen wèl. „Personeel krijgen
bij oude mensen die verzorging nodig
hebben is moeilijk. Het is vaak een
opoffering, hoewel sommige artsen dit
onbegrijpelijk vinden. Je hebt meisjes
in dit beroep die na een maand of vijf
afknappen. Een verpleegtehuis lijkt
vaak somberder dan een bejaarden
huis." Dokter Meijer is niet alleen
medisch adviseur van het St.-Elisa
beth Gasthuishof. Primair blijft hij
huisarts. Overigens is hij van alle
markten thuis. Een niet alledaags as
pect van hem is dat hij ook sportjour
nalistiek bedrijft, een omstandigheid
waarom ik hem collega mag noemen
LEIDEN Lesley Riethoven heeft
■teravond tijdens wedstrijden op de
>metrainer in de kantine van Lugdu-
i het Leids record op de 1000 meter
de nieuwelingen verbeterd en ge
dacht op 39.6. Het record werd overi-
fns daarvoor reeds tweemaal scherper
(steld. Eerst bleef Piet van Leeuwen
41.8 reeds 0.7 sec. onder het re
Hans v. d. Berg, vervolens ki
Valentijn tot 40.4
werd het met 18.5 sec. op naam van
Bart oZet en Lesley Riethoven staande
Swlftrecord op de 500 meter geëven
aard door Akerboom. De uitalagen:
500 m: 1. P. Akerboom; 2, S, Strijk; 3.
B. v. d. Hulst; 4. W. v. d. Berg; 5. W.
van Velzen. 1000 m:l. P. Akerboom: 2.
S. Strijk; 3. B. v. d. Hulst; 4. W. v. d.
Berg: 5. W. van Velzen.
Nieuwelingen:
500 m: 1. L. Riethoven; 2. C. Valen
tijn; 3. P. van Leeuwen; 4. P. Jansen; 5.
J. Bellekom. 1000 m: 1. L. Riethoven; 2.
C Valentijn; 3 P. van Leeuwen.
Vel
GESCHENK AAN LAKENHAL
Mevrouw Den Haan
opent expositie
LEIDEN De voorzitter van de Ver
eniging van Belangstellenden in de
Lakenhal, de heer P. Herfst, bood de
wethouder van C.R.M. van de gemeente
Leiden een geschenk aan ter plaatsing
in het museeum, tijdens de opening van
de tentoonstelling „Merklappen" gister-
1 Dit geschenk ls een beschilderde
I waaier van A H. Bakker Korff in een
waaierdoos van roodfluweel mei ver-
guide rand in de stijl van Lodewijk de
15de. aangeduid met de naam „De drie
zusters van de artiest". De fraaie waaier
(gedateerd 1880. met een opdracht geheel
I rechts onderaan, aan mevrouw Hen-
riëtte de Haas-van Vloten) is verdeeld
in drie taferelen, de middelste is een in-
terieur met drie zittende dames, waar
van er één een spinet bespeeld.
Hij kent als clubarts Lugdunum tot in
alle amateuristische naden, maar zijn
niet-medische specialiteit is tennis „met
allerlei toestanden". „Ik ben gek op
sport, maar dit werk voor zieke be
jaarden vind ik gewoon leuker. Hier
kan ik mensen helemaal revalideren,
weer op de been brengen; mensen, die
meer aandacht vereisen dan jonge
ménsen. Het is een hele voldoening, ec
aan mee te werken dat bejaarden zo
nog een hele tijd mee kunrien". He',
bejaardenprobleem is zeer 'groot.
Steeds meer oude mensen komen in
ziekenhuizen terecht. Daarom is een
verpleeginrichting zoals het St.-Elisa
beth Gasthuishof een noodzaak en,
aldus dokter Meijer. „We draaien
steeds beter, ondanks de steigers hier
en daar. Vooral als revalidatiecentrum
zijn we belangrijk, buiten de voorna
me accenten van verplegen en verzor
gen. Immers, vaak gaan de mensen
hiervandaan weer naar huis. We pro
beren een lijn in de opnamen te
brengen: patiënten die overlijden, re
validatie en wat chronische patiën-
Ombudsman
Het Gasthuishof is een wereldje van
bejaarde zieken. Je wordt hier niet
zelden met de dood geconfronteerd; je
leert er meer mee leven Wat een
contradictie is. want hier brandt het
leven op en dan is het uit, fini. zegt
dokter Meijer, die in de verpleegin
richting is begonnen als „nood", maar
er toen is gebleven „Ik blijf me hier
op oriënteren". Dokter Meijer heeft
bejaarde vogels van verschillend plui
mage. „Je moet ze leren kennen en
niet op alle slakken zout leggen. Zo'n
ombudsman als van de VARA is een
zeer nuttige instelling, heilzaam ook.
maar de mensen zien dikwijls de ne
gatieve kant van deze zaak niet. Je
krijgt net zo goed te doen met geval
len als die ene bejaarde man hier die
me boos toeriep: „Ik ga naar de om
budsman alleen omdat-le zijn ei
Foto-expositie
Pieter Breughel
ALPHEN AAN DEN RIJN Na
Willemstad, Hellevoetsluis en Waalwijk
komt de Fototentoonstelling van wer
ken van Pieter Breughel van 29 april
t/m 22 mei a.s. in Alphen aan den Rijn
te staan.
De 16e eeuwse meesterschilder Pie
ter Breughel is een bijzonder spekta-
culaire kunstschilder, die ook in deze
tijd de mensen in hoge mate boeit.
Hel Noord-Brabantse Museum in 1
Den Bosch heeft, na het succes van de
Jeroen Boschtentoonstelling, bijna een
zelfde succes behaald met een tentoon
stelling van de werken van Pieter
Breughel.
Deze collecte, nu aangevuld met nog
enkele werken van de Rijksdienst voor
Roerende Monumenten, gaat dit jaar
„op tournee door Nederland". Na Al
phen aan den Rijn gaat ze naar Nijme-
i gen.
De Culturele Raad van Alphen aan
den Rijn is .er bijzonder gelukkig mee. j
deze unieke manifestatie hier geëxpo-
seerd te krijgen.
niet kreeg op het tijdstip dat hem
De ouderdom komt met gebreken. Zo
boven de 80, 85 jaar zijn er de klacht
jes die bijna niet weg te krijgen zijn;
hart- en gewrichtsklachten, aderver
kalking, alles tezamen geeft iets
moeilijk geneesbaars. Het zijn de vage
klachten van de oude dag, een gevoel
van onbehagen, niet happy zijn, waar
van alleen een goede, „gezonde" ver
pleging iets kan weghalen. Tegenover
de oudere mens moet je bepaalde
égards in acht nemen. Grapjes maken
tegen mensen op hoge leeftijd is uit
den boze", weet dokter Meijer. „Als je
bijvoorbeeld zegt: ik zou maar eens
een nieuwe knie laten metselen, dan
denkt zo'n man: hij belazert me. Je
moet voor oudere mensen respect heb
ben en ze ook niet tutoyeren, of ze
moeten erop gesteld zijn. Zo heb ik
hier een patiënt Jan, die fijn meedoe',
en als-ie me ziet zegt: daar heb je
Kerckhoffs uit. En ja hoor: daar zijn
de repen.. „één voor de directrice,
één voor zuster Kerckhoffs één voor
meneer Dijkman en natuurlijk één
voor m'n dokter. die kan ik niet op
een houtje laten bijten". Zoiets kèn in
dit gasthuis. Als je een beetje ter
been bent ga je aan de wandel of je
laat je rijden, je gaat gezellig zitten
bomen in de gastenkamer of wat aan
huisvlijt doen in de recreatiekamer.
Onder de historische hanebalken in de
gastenkamer kun je spelletjes doen of
naar de t.v. kijken. En dan is er altijd
nog die zuster Kerckhoffs als symbool
van hartelijke belangstelling. De be
jaarden kunnen zich in het St.-Elisa
beth Gasthuishof helemaal op privacy
instellen en hun eigen bladen als lec
tuur aanhouden. Bovendien ho.udt. het
Rode Kruis-Welfarewerk de patiënten
bezig als ze willen. Er is een shop
een bezigheidstherapieboetiek
dit onder auspiciën en met financiële
hulp van 't Rode Kruis leuk reilt en
zeilt en de eigengemaakte produkten
(allerhande snuisterijen, wol- en pluis-
werk, snoeren, oorknoppen en ga zo
maar door) voor een christelijk prijsje
aan de man brengt. In het puik opge
knapte Hofje van Zessen, dat deel
uitmaakt van het gasthuis evenals de
knusse proveniershuisjes, die huisves
ting bieden aan het verplegend perso
neel, zijn de zes voortreffelijk inge
richte kamers een permanente behui
zing geworden voor echtparen of be
jaarden die in hun eigen omgeving
nog best kunnen getijen, zoals die twee
goede vriedinnen die het hier uitste
kend naar de zin hebben en lekker
maleis met elkaar kunnen praten.
Dure huishouding
Per dag wordt in het verpleeghuis
voor ongeveer 4000 gulden „verlegen".
De patiënten worden opgenomen op
scherpe indicatie (primair medisch, se
condair sociaal) van de Algemene Wet
Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), die
begint te functioneren als na een jaar
het ziekenfonds is uitgewerkt. Nadat
een jaar de opname volledig voor
rekening van de AWBZ geweest
wordt een eventueel volgend jaar kor
ting op de AOW ingehouden. Het is
een dure huishouding in dit gasthuis,
net zoals „thuis", maar dan met een
paar nulletjes extra achter de uitga
ven. De ingenieus geconstrueerde bed
den (met hydraulische bediening) kos
ten al „schoon" 1400 gulden per stuk.
De doorstroming" staat bij deze up to
date verpleeginrichting op de voor
grond, ook al zal hier voor sommige
patiënten het eindstation zijn. Voor
behandeling van demente bejaarden is
het St.-Elisabeth Gasthuishof niet in
gericht. Als het medisch verantwoord
is hebben de patiënten een leven als
een vrij vogeltje. Ze gaan daagjes uit of
door een kok met pontificale brand
schone muts. schaft Het zal het ge
heim van die glimlachende kok zijn
geweest, want ik kwam er ook na
informatie niet achter. Verderop is de
hulpwasserij. Volgens een economisch
advies gaat ook hier de was (met
honderden kilo's tegelijk) de deur uit,
maar er blijft altijd wel wat bijgoed
over. En mocht ooit de elektriciteit in
het gasthuis uitvallen, geen nood
dankzij de noodaggregaat die een fors
vermogen kan leveren.
Gymnastiek
Voor onze jeugd is gymnastiek een
van de meest aantrekkelijke lesuren
in de schoolwerk. Voor wie oud van
dagen is ligt dit even anders, maar
voor revalidatie, het weer op de been
brengen van bejaarden, is de „gym
zaal" van hel St.-Elisabeth Gasthuis
hof onontbeerlijk. Hier heeft de fysio
therapeut L. H. Orth, die in samenspel
met arts en verplegend personeel voor
één groot geheel zorgt, het voor het
zeggen. De toestellen die er staan
opgesteld zijn de modernste reactive
ringsvrienden van de spieren, die het
soms laten afweten. Ik kan me niet
voorstellen, dat een verpleeginrichting
een toeristische bezienswaardigheid is.
In Leiden is men er hard naar op
weg. Ga maar eens tussen het Hof
van Zessen en de in aanbouw zijnde
ziekenzaal met kapel staan. Als men
oog heeft voor historische schoonheid,
kan men hier zijn ogen uitkijken. Een
pronkstuk wordt de Regentenkamer,
waarvan de ingang bekroond wordt
door een 17e eeuwse tympaan met de
drie maagdenkronen, het wapen van
Elisabeth van Thüringen, in het gezel
schap van de wapens der regenten.
Boven de schouw komt een schilder
stuk met de eerste regenten van het
Elisabethhofje, dat thans nog in bruik
leen berust bij De Lakenhal. De
VVV gaat op dit rijke aspect van het
St.-Elisabeth Gasthuishof de aandacht
van Leidse ingezetenen en vreemde
lingen vestigen. In de ziekenzaal,
waarboven vorige week een torenspits
werd geplaatst, ontmoeten eeuwenou
de bouwvormen en 20e eeuwse elek
trische bedradingen elkaar; de kapel,
zij het in verkleinde vorm en geschei
den van de ziekenzaal, komt terug
Nog een paar maanden en ook hier is
een wonderlijke synthese tussen oud
en nieuw bereikt: biddende gothiek en
teletracers. miniatuur walkie-talkie's,
waarmee het gehele personeel is uit
gerust ten behoeve van de interne
Chocoladerepen
In de huiselijke hal, met een vriende
lijke glazen receptie waar twee
toeschietelijke meisjes het centraal
oproepsysteem in de gaten houden om
verpleegsters te kunnen dirigeren
naar de plaatsen waar ze gewenst
zijn en die de bezoekers wegwijs ma
ken stuurt een patiënt in „uit-
gaanskostuum" zijn wagentje naar
binnen Hij heeft boodschappen ge
daan. „Steeds als-ie terugkomt heeft-
ie chocoladerepen bij zich", legt zuster
kunnen een weekeind of met vakantie
naar kinderen of familie. Het bed
blijft gewoon voor hen gereserveerd.
„De mensen worden hier prima ver
zorgd". zegt dokter Meijer. In het
souterrain bevindt zich de geruisloze
„machinekamer" van het gasthuishof.
Vanuit deze heldere catacoben worden
mensen en gebouw gevoed. Door een
glazen wand kun je nieuwsgierig in
de keuken kijken wat de pot. beheerd
Knelpunten
Er zijn knelpunten op het St.-Elisa
beth Gasthuishof. Zolang de sanering
nog niet voltooid is kan een ziekenau
to in de Caeciliastraat niet parkeren.
Door de samengepakt staande auto's is
er vaak geen bijkomen aan. De ge
meente schijnt hier weinig soulaas te
kunnen bieden; verkeerstechnisch zijn
de middeleuwen in de Camp nog niet
achterhaald. De gemeente zou toch
wel wat mogen doen in dit opzicht,
meent de gasthuisstaf. Een ander zor
genkind het grootst is de aanmel
ding van leerlingen. Tal van meisjes
schijnt het niet bekend te zijn, dat
hier een typisch vrouwelijk beroep
wordt geboden: het verzorgende, dicn-
dende element zonder dat men geheel
„geëmancipeerd" als verpleegster be
hoeft te zijn. De leerlingen zijn aan
trekkelijk gehuisvest in een prachtig
pand midden in de stad, hoek Steen-
schuur-Levendaal. Op 1 maart start
een nieuwe opleiding tot ziekenver-
zorgster. Er bestaat nog mogelijkheid
tot plaatsing. Over ruim een half jaar
moet een nieuw bedrijf van zorg Looi
de ouderdom op volle toeren draai-
TON PIETERS.
De lichte en heldere zieken
kamers hebben de middel
eeuwen buitengesloten.
HAZERSWOUDE Nu het semiper-
manente gebouw „Het Anker" aan de
Rhynenburcherlaan in gebruik is geno-
i men. ligt het in de bedoeling, om in
Rhynenburch clubs voor meisjes van
zeven tot en met twaalf jaar in het
leven te roepen. Op zaterdagmorgen
komen de meisjes uit de tweede en
derde klassen van het basisonderwijs
in „Het Anker" samen en in de mid-
jdaguren de oudere kinderen. Begin
maart hopen de clubleidsters met de
i activiteiten te starten.
De meisjesclubs, ressorterend onder
de parochie H. Michael/ H. Bernardus.
gaan in de periode tussen 31 juli en
j 7 augustus op kamp.
LEIDEN Tot 10 maart a.s. expose
ren in het Academiegebouw aan het
Rapenburg onder patronage van het
L.A.K. Peter Gentenaar en Hanneke
Kop grafiek en tekeningen.
De Hagenaar toont litho's en teke
ningen met een ontegenzeggelijk geheel
eigen stijl en opvatting. Het is wat
somber van gehalte en in een wat
nerveus handschrift genoteerd. Gente
naar zet zich daarin af tegen de werk-
waardigheden van onzet ijd. maar dik-
turaal gaat het eigenlijke onderwerp dik
wijls wat veel verscholen in het ge
heel. zodat het niet altijd gemakkelijk
visueel waarneembaari s. Werken als
„Chrevolet mevrouw", het schrille „Ver
branding", „Vrouw in cirkel" en „Pater
met mof" laten de intentie echter mees- j
tal wel raden. Mooi zijn de pentekening I
„Dansende harlekijnen en de collage-
Uit „Mijn oude schooljuf" zou kunnen
i blijken dat Gentenaar aan die dame nu
niet de prettigste jeugdherinneringen
bewaart.
Een geheel ander beeld vertonen de
pentekeningen van de Leidse Hanneke
Kop. Eucaliptische monsterfiRuren vor
men de visuele uitdrukking van haar in
tenties en deze vormen herhaalt zij zo
dikwijls dat men er een beetje op uit
gekeken raakt. Het zijn Jeroen Bosch
achtige hallucinaties in subtiel soms wat
peuterig streepjeswerk, waarin de figu
ratie dikwijls min of meer verdrinkt. De
titels? „Koning en koningin". „Zes bee*-
'cn", „Tovervogel" „Vliegend paard"
WILLEM PRINS.
A
