Torremolinos
minia-
touren
:N
Internationale sprinkhanenplaag vreet Costa del Sol op
PALENWOUD AAN
LAUWE
SPAANSE KUST
ZATERDAG 20 FEBRUARI 19'.
WEGWEZEN
ONDER REDACIE VAN
LEO THURING
jD
IJK
De komende tien jaar zal er volgens
ruwe schatting van het Spaanse
ministerie voor ontwikkeling iedere
voor meer dan 1 miljoen
geïnvesteerd worden aan de Costa
del Sol. Dat komt neer op zo'n ronde
drie miljard gulden tegen 1982,
naar de toekomstkijkers, speculan-
en gokkers aan de smalle zuid
westkust tussen Almeria en La
Linea weten intussen uit ervaring,
dat alle schattingen tot dusver
royaal door de praktijk zijn over
troefd. Geld speelt hier geen rol.
het kan niet op. De schamele 750
miljoen die de afgelopen 10 jaar
nodig waren voor een ingrijpende
edaantewisseling in deze eens
rustieke, onderontwikkelde uit-
oek van Spanje stellen niets voor
vergelijking met de dimensies
ran morgen.
IUR
VOO
tlee.
iCHAl
El boom", het nieuwe Spaans-Ameri
modewoord voor deze haast
iriezelige metamorfose, is volgens
iders nog maar nauwelijks begonnen.
In de economische vruchten daarvj
ijn heus niet in de laatste plaats
oegevallen aan de plm. 250.000
van déze subtropische lap grond
de Middellandse Zee, die er me
lig graantje van meepikken. Hun le-
ensstandaard herinnert nauwelijks
barre jaren vóór
960 toen de armzalige vissers
euterboertjes tussen de Sierra Neva-
kust de hemel dankten
edere peseta, die zij in handen kre-
)tscbap gen. Maar omvang en tempo der ge
laantewisseling zijn velen
die hoofd gegroeid.
üen vloek
,Dit is geen zegen van de goede God,
naar een vloek!"., zegt de
luwe Maria Montesino Lugues
de grond 'van haar hart. Vaste
Torremolinosklanten zullen haar wèl
:ennen, want ze is een toeristi-
che attractie geworden. Haar witte
lerghuisje, „Villa Maria", staat vlak
•en het strand van Playamar, aan
slot van een steil straatje. Met of
tonder deernis kan men het vrouwtje
iaar bezig zien tussen haar fleurige
iloempotten, terwijl een batterij
lerwetse legkippen om haar heen-
icharrelt. Tot begin 1970 had de altijd
stemmig zwart geklede overgroot-
noeder nog een vrije kijk op de
«neden, maar toen werden
haar deur 21 torenflats neergezet
ip de landstrook naast het strand. Het
tooncentrum Playamar, reusachtige
woonbunkers, 950 luxe appartementen,
die stuk voor stuk meer dan f 100.000
noesten kosten, maar die allemaal
de 18 maanden moeiteloos i
Amerikaanse eigenaar vonden.
Voor Maria Lugues („ik heb niets c
te leven, we waren altijd arm,
geen meter grond
mijn getrouwde dochter brengt mij
het eten") is dat een droevige ontwik
keling, een onbegrijpelijke straf van
de hemel. Waar ze ook kijkt, overal
om haar gammele hut staan nu fris-
geverfde bouwwerken, waarin zonver-
liefde, snobistische of superrijke
vreemdelingen hun tijd in ledigheid
doorbrengen. Ze kent er niemand van.
Haar vroegere buren hebben hun be
zit duur verkocht en zijn gevlucht.
Het vrouwtje voelt zich vereenzaamd
en verbitterd. En naar het onzichtbare
strand wijzend zegt ze: „Als de vissers
nu uitvaren, doen ze dat voor de
buitenlanders. Het verleden is dood,
net als mijn man!"
Zo bekeken is Torremolinos inderdaad
één groot nepzaakje geworden. In het
witte zand van Carihuela, de vissers
haven achter de rots, liggen nog wel
een paar oude vangschuiten. Getaande
oudjes knopen nog lange netten, ter
wijl de vrouwen op de achtergrond de
was doen. Maar het is publiek ver
maak. pro forma, voor de show. Kit
scherig opgekalefaterde waterfietsen,
roei- en racebootjes zijn in de meer
derheid. Ze liggen, netjes in het gelid,
voor de branding te wachten op het
zomerseizoen.
De mensen van de Costa del Sol
zullen aan de nieuwe idylle moeten
wennen. Een blad als „Lookout", het
best-geïnformeerde toeristenmagazine
van Torremolinos (abonnees in 52 lan
den), ziet het zo: .JDeze vooruitgang
kan natuurlijk niet worden gestopt en is
even noodzakelijk als wenselijk. Maar
de Costa del Sol is 'n deel van Andalu-
sië. een van de meest unieke etni
sche streken van Europa. Het zou een
tragedie zijn. wanneer al het eigene
van deze kuststrook in naam van de
twintigste eeuw werd weggebulldo-
zerd om plaats te maken voor een
ononderbroken keten van hoog oprijzen
de woonblokken tussen Malaga en Es-
tepona". Zo'n opmerking komt rijke
lijk laat. want de skyline van de
Costa del Sol wordt nu al door strak
ke woonmonstrums overheerst. Uitein
delijk wordt ook hier de dienst uitge
maakt door het internationale groot
kapitaal, dat zich niet door nostalgi
sche motieven laa'tïéidëiï. Men zal*
ongetwijfeld altijd wbt loze vissertjes
laten zitten, oudé vrouwtjes door
smalle steegjes laten sjokken, muil
en echte ezels voor krakende karre
tjes spannen, maar dan gebeurt dat om
de internationale vreemdelingen waar
voor hun geld te geven en niét uit
begrip voor een stuk Spaans cultuur-
verleden. Laten we eerlijk zijn. Tien
jaar nadat ,,E1 boom" inzette heeft het
voormalige vissersdorp Torremolinos,
dat nog altijd een soort kerkdorp van
de gemeente Malaga is, al zo goed als
niets meer van het zo recente verle
den kunnen redden. Het aantal inwo
ners is op 8000 blijven staan, maar in
hotels, pensions, appartementen en
andere onderkomens is er accommo
datie voor 50.000 toeristen geschapen
(..veel en veel te weinig", zegt de
VVV), die voortaan altijd de gang van
zaken in Torremolinos zullen decrete-
Bouwplaats
Men bouwt koortsachtig, juist in de
wintermaanden. Het dorp is één gi
gantische bouwplaats. Ieder jaar ko
men er tussen de 3000 en 3500 appar
tementen bij, ofwel (zo heeft „Look
out" berekend) één per 2,5 uur. De
bouwkosten zijn in vijf jaar verdub
beld. maar dat mag niet hinderen,
want de kandidaatkopers, staan letter
lijk te dringen. De koopprijzen schom
melen tussen de f 25.000,- en vier ton.
maar wie zo'n appartement verhuurt,
maakt per jaar gemakkelijk 12 tot 15
procent rente. Torremolinos heeft nu
20 hotels, samen 4000 bedden. Voor
een trekpleister van zo'n formaat is
dat niets. Niemand gelooft, dat men
de achterstand ooit zal inlopen, wat er
ook gebeurt.
Alleen in 1970 werden er 11 giganti
sche bouwprojecten opgezet, die nu al
bijna kunnen worden opgeleverd. Er
zitten b.v. in: 3276 appartementen, 600
zakenpanden, 4 bioscopen, een ontel
baar aantal restaurants, nachtclubs,
een internationaal conferentiecentrum.
Exclusief voor Amerikanen staan er 4
hotels op stapel, terwijl een „slaapto-
ren" mei 1000 bedden uitsluitend voor
Britse klandizie in aanbouw is. Het
de goudkoorts begint te zakken
kan niet op. Magazine „Lookout"
bracht kortgeleden de voorbeeldige
story van mevrouw Carlota Alessan-
drini, die al in 1932 een stuk weer-
i barstige grond kocht ten. westen van
het dorp. „Daar maak ik een Spaanse
Riviera van", zei de donna met profe
tische overtuiging. In 1942 begon ze
kleine bouwterreintjes van de hand te
doen, voor 7 peseta's (35 cent) per
vierkante meter. Vorig jaar werd er
6000 peseta's voor betaald. Mevrouw
Alessandrini liet ook bungalowtjes bou
wen. die in 1942 de prijs van., f 1250,-
moesten doen, maar niet te verkopen
waren. Ze werden in 1969 weer afge
broken om plaats te maken voor een
appartementenblok van 8 verdiepin
gen. Prijs per appartement: f 300.000,-
Dat is Torremolinos, Dollemolinos!
Urbanisaties
„El boom" beperkt zich niet tot de
plaatsen, die rakelings langs de on
verzadigbare Middellandse Zee gele
gen zijn. Tot vrij diep in het binnen
land is het bouwgeweld van de toeris
tische hoogconjunctuur al doorgedron
gen, in de vorm van „urbanisaties".
Geen enkele Spaanse instantie weet
op het ogenblik exact, hoeveel van die
„woonontginningen" langs de Costa
del Sol tot stand gekomen zijn, maar
het zijn er vele honderden. En honderd
duizenden hectaren zijn ervoor ont
sloten en getransformeerd tot royaal
aangelegde of knusse nederzettingen
met de allure van hyperdure foren-
zenplaatsjes. Het zijn reusachtige on
dernemingen. De grootste urbanisatie,
die tot dusver klaarkwam, is Nueva
Andalucia, 12D0 hectaren groot, met
honderden villa's, een compleet „in
lands" dorp, golfbaan, arena voor stie
regevechten. ambulancedienst, lagere
school, busbedrijf enz. In de bergen
van de Sierra Nevada is „Solynieve"
in wording, een wintersportoord dat al
f 40 miljoen heeft gekost en dat moet
uitgroeien tot een accommodatie met
minstens 13.000 bedden. Onlangs is
het „Playboy"-concern gekomen met
plannen om op een stuk woest land
bij Los Monteros een urbanisatie van
125 hectaren uit te voeren met o.a. hotel
(300 bedden), een plaza met nacht
clubs en winkels, een arena met meer
dan 1000 zitplaatsen.
De Spaanse regering is, nog juist op
tijd, begonnen met het stellen van
eisen. In alle urbanisaties moet min
stens 20 pet. bestemd worden tot
openbaar parkgebied, nederzettingen
boven de 200 hectaren moeten zelf zor
gen voor scholen, politie, bestuur en
klinieken. En het spreekt vanzelf, dat
ook de aanleg van wegen, waterlei
ding enz. door de merendeels buiten
landse „moneymakers" voor hun reke
ning moet worden genomen. Dergelij
ke bepalingen kunnen aan de Costa
del Sol de pret niet drukken, zolang
het mogelijk is, dat b.v. de 80 bouw
terreinen van een urbanisatie voor elke
f 250.000,binnen drie uur een eigenaar
vonden
Spanje heeft zich duidelijk en bewust
overgeleverd aan het internationale
vreemdelingenverkeer, dat nu al meer
dan 50 pet. van 's lands schatkist vult.
In 1970 rolden er zo'n 18 miljoen
toeristen binnen. Torremolinos en
naaste omgeving kregen er twee mil
joen. Men durft te voorspellen, dat
zich die cijfers binnen enkele jaren
verdubbeld zullen hebben. Wat er dan
nog overblijft van de oude Costa del
Sol is alleen voor bijzienden nog een
raadsel. Het ligt voor de hand. dat
hier een gebied wordt platgewalst,
omgewoeld en herschapen onder de
massale, onoverwinnelijke druk van
de aanzwellende mensenlegers, die op
de zuidelijke zon afkomen. Deze inter
nationale sprinkhagenplaag zal niets
ontzien. Men hoeft maar in Torremo
linos rond te kijken om dat te consta
teren. Wat drijft al die miljoenen deze
kant op? Voordat „El boom" er was,
zal het wel de zalige, primitieve rust
zijn geweest. Het isolement, dat aan-
sprak. Met het tropisch klimaat als
toetje. Nu is die rust er zelfs in de
wintermaanden niet meer, omdat de
reisbureaus er een continubedrijf van
maken. Ik gun iedereen zijn voorkeur
Misschien is Torremolinos nóg wel
geweldig, een belevenis, een oppep-
pertje. En thuis kun je altijd nog
pronken, dat je zomaar op de stoep
Bobby Moore, Miss Zweden, Mel Fer
rer of welke internationale vip dan
ook tegen het vege lijf bent gelopen
In, Torremolinos is niets gelogen.
JAN DERIX
'orkum goedkoopte-eiland
april is het Oostfriese Borkum letter-
ik een goedkoopte-eiland. Voor een vaste
rijs van nog geen 50 Duitse Marken voor
en weekeinde of voor 170 Marken voor een
'eek kan men reeds een zilt overstapje ma-
en. Bij deze prijzen zijn inbegrepen nacht-
erblijf met ontbijt, vaartocht van Emden
aar Borkum, uitstapje op het eiland, Kurtaks
een abonnement voor het zeewater-
wembad. Inlichtingen: Duits- reis en infor
matiebureau, Spui 24 in Amsterdam, telef. 020-
H1293.
rijk. Het Deense cultuurministérie heeft on
langs een onderzoek ingesteld op 65 Deense
miniatuureilanden en de slotconclusie was,
dat de recreatieve mogelijkheden in deze
verbrokkelde bezittingen uniek zijn. Het
Deens Verkeersbureau in Amsterdam, Kei
zersgracht 518, tel. 020-226717 heeft trouwens
al vorig jaar tientallen Nederlanders de weg
gewezen naar de eilanden der eeuwige stilte.
Zonder uitzondering rapporteerden deze va
derlandse spitsafbijters, dat ze de vakantie
van hun leven hadden gehad.
Vissen in Aarhus
Het 19e internationale zeehengelfestival
wordt op 4 en 5 september gehouden in het
Deense Aarhus, de tweede stad van Denemar
ken. De deelneming staat voor iedereen open.
Aanmeldingen bij Kaj Nielsen, Skolevej 18.
DK-8260 Viby J, Denemarken.
Robinson Crusoe spelen
lobinson Crusoë, de legendarische solitair op
in onbewoonde eiland, is niet dood, maar
(rit elke zomer voort op één van de honder-
«n verlaten eilanden van het sappige Deense
Tafeltje dek je
Mocht u dit jaar toevallig tussen eind juni en
eind september in de Deense hoofdstad Ko
penhagen zijn, dan loont het de moeite om
even binnen te wippen bij het hotel Royal in
het centrum van Kopenhagen. Daar wordt u
dan gratis ingewijd in de edele kunst van het
Deense tafeldekken. Ook kan é»en een stoom-
Huisje verwisselen
De Amerikaanse luchtvaartmaatschappij Pan
American Airways heeft een unielc uitwisse
lingssysteem opgebouwd, waarbij Ameri
kaanse en Europese vakantiegangers in el-
kaars huizen vakantie kunnen gaan houden
Aangezien op deze wijze kosten voor logies
vrijwel geheel worden uitgespaard doen zich
ongedroomde mogelijkheden voor een goedko
pe vakantie voor. Om de uitwisseling moge
lijk te maken geeft Pan Am een gids uit.
waarin iedere deelnemer zijn naam, adres en
voornaamste details over inrichting, grootte
en ligging van zijn huis laat opnemen voor
een bedrag van even meer dan 30 gulden
Deze maand komt de eerst gids uit en daarna
volgen in april en mei nog enkele supplemen
ten. Op eigen initiatief kunnen de inschrijvers
daarna contact opnemen met adressen over-
Goedkope bungalows
Na afloop van het zomerseizoen 1970 startten
de streek-VW's West-Brabant en de Baronie prijzen. Het s
Breda een actie voor verhuur
foon 01600-32150.
eigen slakkehuisje
warmde bungalows tegen sterk gereduceerde mend voorjaar te handhaven. Reeds vanaf 50 maanden recreëren
Nachtje in een slakkehuis
Als u dit jaar naar Zwitserland of Italië reist
en de Autobahn in Duitsland wilt vermijden,
kunt u eens overwegen om door de Franse
Elzas en de Vogezen te rijden. Een dankbare,
toeristische route, die weliswaar wat langer
is, maar veel meer de moeite van het rijden
waard is. Als u het dan helemaal volmaakt
wilt hebben, moet u in Frankrijk een stop
maken in het unieke Relais Lorraine-Alsace.
De eigenaar, Maurice Thiery's goddelijke kok
en wijnkenner par excellence heeft hier aan
de Raon-L'étappe (88) een aantal betonnen
slakkehuizen laten bouwen, waarin het zeer
goed toeven is. Fervente vissers kunnen des
gewenst vanuit het raam van hun exclusieve
bungalow een hengeltje uitwerpen in de snel
le vliet, die dwars over het terrein loopt. Als
u in het hoogseizoen gaat, moet u wel van
tevoren uw slakkehuisje reserveren bij de
heer Thery. want de toeloop van Fransen en
buitenlanders is groter dan het beschikbare
aantal romantische optrekjes. Dus even een
zespersoons- briefje in uw beste school-Frans naar M.
de komende Thiery, Relais Lorraine-Alsace, Raon-L'étaoDc
Een over- (88), Frankrijk.
