raak van Ard
■leidde naar het
en Kees
platform
Ik riep nog: Jan,
je bent fout
KRUISPUNTWACHTER AMORAAL:
Fornaess snelste in dramatisch Heerenveen
ïijn
Het treurspel
van Alexander
Tsjekoeljajev
VOORVERKOOP
D0-FEIJEN00RD
EINDRANGLIJST HEREN
L
EN
Gehoord:
In Heerenveen over Bols:
„Geen glaasje op, toch niet i
EERENVEEN Het toernooi dat de schaatsgeschiedenis had zullen ingaan als het meest
ramatische, erbarmelijkste wat de weersomstandigheden betreft, emotievolste en hoge-
Ijk gedevalueerde, kreeg een onverwachte ontknoping die paste in de dramatiek van de
wee dagen in Heerenveen. De gruwe lijkheid die kleefde aan de diskwalikatie van Jan
lols gaf de Europese schaatsstrijd een macaber aanzien. De pees van verwachting stond
trak gespannen na de eclatante succe ssen in Davos waar de formatie van Leen Pfrom-
ïer met wereldrecords had gesold en op bijna alle afstanden Nederlandse namen op
e lijsten van de beste tijden had laten bijschrijven. De buitenlandse concurrentie leek
lieteen de mond gesnoerd, elke hoop op een plaats op het ereplatform zou hen al ontno-
lien zijn. Hoe anders verliep het. Op de eerste dag werd de potentiële kampioen door het
nverbiddellijke reglement onttroond voor hij plaa ts had kunnen nemen op de zetel.
Foutloos
t de
rtiging,
zal u
:htingen
deceptie, zó moet worden aangeno-
i, zou doorwerken op de hele Oranje-
[uipe die alleen nog in Ard Schenk
kandidaat voor het eremetaal leek
hebben. En terwijl de dag daarna de
ige vlag. de Nederlandse, die nog
de tribune wapperde, halfstok was
hesen. en er een zwarte wimpel aan
is bevestigd, gebeurden in dit turbu-
ite toernooi dingen die voor onmoge-
gehouden. En toch was het
derland dat voor de aanvang in de
velen al het predikaat van
verslaanbaar had verdiend, en alle
ie plaatsen op het ereplatform had
>eten bezetten, dat een algemene bui-
ilandse hegemonie verijdelde en daar-
een schijnbaar rrtislukt toernooi
ongelooflijke portie spanning be-
gde, die uitmondde in twee ere-
rhten op grandioze wijze, na de
in die achter zijn succes van 1969
ijoeg. Dag Fornaess. De Noor, die
at jaar alleenheerser was geweest,
niet meer te benaderen, maar Ard
Eenks wraak op de 10 km, gestalte
even in een grandioze rit, en de ex-
osie van de na drie ritten kansloos
>chte Kees Verkerk vader Pleun
rkerk: „Ik heb het altijd gezegd, Kees
Gotenborg toe" voerde de
de toch weer met 30.000
jekomen toeschouwers tot een climax
arop zij na de dramatische eerste
niet meer hadden durven hopen.
Schenk stelde het zilver veilig in
razendsnelle rit, Kees Verkerk
am in een vol spanning geladen
de Zweedse hoop Goeran Claeson
sinds 1967 een opvallende lijn
de Europese en wereldkampioen-
appen geslopen. In dat jaar werd
Verkerk landskampioen en be-
ilde hij de Europese en wereldtitel,
jaar daarop werd Fred Anton
r de „dubbele" kampioen. In 1969
ep Dag Fornaess naar de titels en
hij bovendien de nieuwjaarswed-
jden. Vorig jaar deed Schenk het-
i 1971 had Jan Bols de
jwjaarswedstrijden gewonnen en de
dstitel heroverd. De lijn had voort-
et kunnen worden in de geest van
traditie die was ontstaan. Het door-
te, verkleumde publiek, dat tracht
te komen in de ijshockeyhal waar
plaids omhulde schaatsfanaten
mte zochten, dat du bliek werd
ed gestoord in de stellige verwach-
dat de in ongenaakbare vorm ver
ende Jan Bols de vlag in de hoogste
laten hijsen,
de tonelen speelden zich af in het
leger van in allerlei vocht
ende kledingstukken gewikkelde
n. toen langzaam de mare door-
l dat de grote favoriet uit het toer-
was gestoten. Weg was de vreugde
zijn opzienbarende 500 m, waarin
rich nestelde achter de sterkste Ne-
andse sprinter van de all-rounders.
Schenk, wiens prestatie nog meer
5 kreeg omdat hij zijn tijd van
sec. had gereden toen de wind
stormkracht was aangewakkerd
9 meter per seconde, de felste
dstoten van dit gehele nummer,
had „slechts" 3.5 meter te weer-
Met Verheven ,.ik ben dol-
Ikkig met mijn zesde plaats, en
al met die op de 500 meter. Van
had ik me iets meer voor-
eld" stelden zich drie Neder-
op in de rij van de eerste vijf
één afstand, een comfortabel uit-
jspunt voor een toernooi, dat de
latsnaam van ons land In dit jaar
nimmer getoonde wijze gestalte
slonken
de wüze waarop hjj zijn rit op de 5 km
tegen Stensen verloor, deed de wenk
brauwen fronsen. Als meermalen in het
verleden viel er, dit keer tegen het eind,
ineens een groot gat.
De kracht was eensklaps verdwenen
uit de atleet die toen al geen hoop meer
mocht koesteren op prolongatie van
zijn titel. Schenk: „Mijn 5000 en ook de
1500 m gingen slecht. Het lukte niet
en dat was een combinatie van factoren.
Maar het heeft er niets mee te maken
idoor Herman van Bergem
dat ik groot ben, dat is geen nadeel."
Intussen was, bijna ongemerkt, een
man naar voren gekomen, op wie wei
nigen zullen hebben gerekend, de Rus
Tsjekoeljajev, die zonder sterk in het
oog vallende prestaties op de 500 en
5000 m, toch naar de tweede plaats
was opgerukt. Achter Fornaess maar
voor Schenk. Groenvold, Thomassen.
Verheyen, Claeson en Verkerk, die de
pot zouden gaan verdelen. Groenvold
was een pure outsider, want zijn 10
km is niet sterk genoeg. Tsjekoeljajev,
die eindelijk na 1968, toen Rusland zijn
laatste succes behaalde met Matusevitsj
op de tweede plaats in Oslo, het ge
zicht van zijn land als schaatsnatie zou
gaan redden, viel hopeloos terug door
een val op de 1500 meter.
Hoe anders bleef dit toernooi verlopen
dan op papier al nagenoeg was vast
gesteld. De kleine verschillen na twee
afstanden tussen de eerste zeven
met Verkerk op enige afstand als
achtste werden meedogenloos uit
eengerukt na de 1500 meter. Het orga
nisatiecomité, beducht voor een demon
stratie, had het aanvankelijke plan om
de winnaar van de 5 km, Fornaess, voor
de 1500 m te huldigen laten varen.
Coach Leen Pfrommer wendde zich
tot het publiek en verzocht met emotie
volle stem elke actie achterwege te
laten. Het hoefde niet. Wel klonk de
yell „Heya Jan Bols" steeds op, maar
toen na de 1500 m de huldiging plaats
vond en Fornaess tweemaal achtereen
de hoogste trede van het platform be
steeg, als winnaar van de 5000 en 1500
meter, de handen hoog geheven en een
vreugdedans uitvoerend, werd hij
hartstochtelijk toegejuicht. Het publiek
zag, ontdaan van alle emoties en tot
normale gedachten teruggebracht, in
hem terecht de sterkste rijder van dit
toernooi. Fornaess later: „Toch werd
toen ik de 10 km reed, eeri bierflesje
op het ijs. gegooid". Maar zelfs op
Schenks sterkste afstand, de 1500 m,
waarop hij kort tevoren een fabelach
tig wereldrecord had gereden, bleef
Fornaess de Nederlander voor, liefst
1.3 seconde.
Inmiddels was het toernooi gehalveerd,
want de helft van de ritten op de an
derhalve kilometer was gereserveerd
voor de rijders die zich bij de laatste
16 zouden scharen, en de andere helft
voor de mannen, die zich met grote
hardnekkigheid steeds weer stortten in
de strijd die voor hen doelloos is als het
gaat bij de groten te komen.
En weer had Schenk niet kunnen im
poneren op de 1500 meter. Weer ont
brak hem in zijn rit tegen Thomassen
tegen het eind de kracht om zijn sterk
ste afstand te kunnen uitbuiten tot een
niveau waarop hij alsnog Fornaess zou
kunnen bedreigen. Ondanks de steun
van Jan Bols. die niet startte op de
1500 m. maar wel enige rondjes in ca
mouflagekostuum trok én zodoende
het publiek tot een demonstratie be
woog, Pfrommer: „Het getuigt van
weinig medeleven als je niet kunt be
grijpen dat Jan, hij is emotioneel, niet
in staat was te starten" lag Schenk
in verloren positie toen de 10 km begon.
Verloren positie? Met de zon was het
onvoorwaardelijk welslagen van dit
toernooi, ondanks de veel besproken
diskwalificatie, doorgebroken. Groen
vold kon zich, zoals verwacht, niet
handhaven en viel terug in de groep
van kanslozen voor het eremetaal. For
naess rammelde het door Tsjekoeljajev
even tevoren gevestigde baanrecord aan
flarden. Toen begon Ard Schenk aan
de onmogelijke opgave 27.66 seconden
goed te maken op Fornaess.
De spanning ontlaadde zich op de tri
bunes in donderende toejuichingen toen
Schenk langzaam seconden ging win
nen. Maar die bijna halve minuut was
nu eenmaal te veel. Niettemin knokte
(ADVERTENTIE)
Het merendeel van de internationale
schaakevenementen wordt georga
niseerd in grote steden of in win
tersportplaatsen waar men is inge
steld op bezoek van duizenden.
Heerenveen mist de hotelaccommo
datie maar heeft niettemin een uit
nemend gslaagd toernooi georgani
seerd. Weliswaar moesten honder
den bezoekers ver bulten de stad
onder dak worden gebracht, n
de verkeersregeling door de politie
was vrijwel foutloos en door het
grote aantal helpers in het stadion
werd de massa-publiek op zeer be
vredigende w|jze verwerkt. Boven
dien gedroegen de toeschouwers
zich, na de begrijpelijke teleurstel
ling van de eerste dag, zoals dat
van een sportief schaatspubliek
mag en moet worden verwacht. En
omdat op het ereplatform toch nog
twee Nederlanders, één meer dan
redelijkerwijs werd gehoopt, plaats
namen, overheerste de spontane
schaatsvreugde, die de deceptie v
een groot deel weg nam.
(Van onze sportredactie)
HEERENVEEN In het dramatisch#
schouwspel dat de Europese kampioerv-
schappen schaatsen 1971 opleverden, was
er ook nog het treurspel dat de Rus
Alexander Tsjekoeljajev al vallend op
voerde. De sensatie van de eerste dag.
die toen tweede in het algemeen klas
sement stond, forceerde zich in zijn
poging om Dag Fornaess op de 1500 m
bij te houden, waardoor een val onver
mijdelijk was. „Ik had beter mijn eigen
race kunnen rijden,", filosofeerde de
teleurgestelde Rus in zijn kleedkamer.
„Ach, op zo'n 1500 m blijkt nog gewoon
dat ik te weinig techniek heb, verder
staan mijn knieën te veel naar binnen,
waardoor ik niet genoeg kracht kan
zetten." Het tekent de krititsche instel
ling van de Russen, die na het terug
roepen van de oude coach Koedratsjev
weer op weg lijken (twee man bij d«
laatste 16) enigszins het verloren geg»-
ne terrein te heroveren. „Wij hebben
genoeg talerit, alleen is het moeilijk om
dat te selecteren, wij hebben niet zo'n
goed overzicht als in Nederland," zei de-
Russische coach, die de 24-jarige Tsje
koeljajev vooral onder slechte omstan
digheden een zeer sterke rijder noemde.
„Wij komen terug aan de top, al kan
het nog een paar jaar duren" was de
leus waarmee de Russen Heerenveen
verlieten.
Dag Fornaess in actie op de 5000
meter, de afstand die hem een eerste
plaats opleverde in het eindklassement
een positie die hij niet meer zou aƒ-
Schenk formidabel door, des te meer
opvallend omdat hij in een Nederlandse
titelstrijd een onvoorstelbare deceptie
had moeten verwerken toen Bols hem
inliep en hij vlak tevoren op de 1500
ra in de ritrangschikking was gepas
seerd door Fornaess. Drie afstanden
zou hij niet winnen, flitste het door de
gedachten van Schenk, die een bijzon
der sterke prestatie leverde en met
15.33.0 zijn persoonlijke record met
1/lOOste seconden verbeterde. Honderd
ste seconden speelden ook de hoofdrol
in de formidabele rit van Kees Ver
kerk. die weer een van die onwaar
schijnlijke explosies op het ijs wierp.
Verkerk: „We hadden na Davos een
favorietenstempel opgedrukt gekregen.
Ik verwachtte na zaterdag niet meer
bij de eerste vier te komen. Mijn 500 m
was minder dan ik had verwacht, om
dat mijn tegenstander zo vreemd reed
dat ik er rekening mee moest houden
dal hij zou vallen en me onderuit zou
Claeson, de van het zilver beroofde,
/.ei berustend: „Verkerk blijft Verkerk".
Diep voorover gebogen was ook Ver
kerk begonnen aan een taak die voot
hem niet mogelijk leek. Hij moest 11,34
seconden beter rijden om gelijk te ko
men met Claeson. De sfinx Verkerk,
die het ene moment sterk tegenvalt
om het volgerjde ogenblik iets onwaar
schijnlijks te presteren, reed 12.07 se
conden sneller. Naast Fornaess, onbe
twist de sterkste in dit van een poten
tiële kampioen beroofde toernooi.
Schenk en Verkerk op het ereplatform.
De algehele buitenlandse hege
monie was door het moreel sterk
en geprikkelde Nederlandse for
matie verijdeld.
HEERENVEEN Ze was een van die dertigduizend. Een van
die tot het vel natte schaatssupporters die Jan Bols Direct
na zijn 5 km-race tegen Tsjekoejajef hadden bejubeld als de
aanstaande Europese kampioen. En nu kwam ze na vijf uur
regen druipnat de bomvolle ijshal in om een „Berenburger"
de specifiek Friese kruidenjenever op het succes te nemen.
Toen hoorde se het verbijsterende nieuws. „Jan Bols gedis
kwalificeerd". Ze barstte spontaan in snikken uit. Het was
een van de reacties van die dertigduiiend die tijdens de
wedstrijden onkundig waren gebleven van deze harde maat
regel. „Want anders hadden met deze mensenmassa's op de
tribune de grootste ongelukken gebeurd" was de mening van
de organisatie terecht. En deze redenering werd al direct be
vestigd door de stroom van reacties die de telefoons van het
ijsstadion Thoalf roodgloeiend lieten staan. Reacties die
varieerden van bedreigingen om de ijsmachine in Heerenveen
onklaar te maken als Bols niet verder mocht meedoen tot
verklaringen dat de begrafenis van hoofdarbiter Hennie Roos
spoedig te verwachten was, want Hennie Roos had uiteinde
lijk de beslissing moeten nemen die de leider in het Hiumr
ment na twee afstanden Jan Bols tot een kansloze maakte.
Hoofdarbiter Hennie Roos verdedigde zich echter door laco
niek naar het reglement te wijzen.
verder, de 5000 m, de
Bt dramatische die men zich kon
stellen, was dat aantal geslonken
ién. Ard Schenk was de enige die
had kunnen handhaven in het ge-
dank zij zijn sterke sprint, want
HAAG Vandaag is de voor-
'P begonnen voor de wedstrijd
anstaande zondag tussen ADO en
tm. De kopers van een kaartje
deze wedstrijd worden tevens in
legenheid gesteld een kaartj te
voor het grote duel tussen ADO
yenoord op zondag 28 februari.
J voor ADOFeyenoord alléén,
eerst op maandag 22 februari in
rverkoop.
500
1500
5000
10.000
(«taal
Fornaess (Noorwegen)
41.25( 7)
2.04.5( 1)
7.42.3( 1)
15.37.2( 4)
175.840
2.
Schenk (Nederland)
40.61( 1)
2.05.8( 2)
7.58.2(10)
15.32.9( 3)
177.008
3.
Verkerk (Nederland
42.46(16)
2.06.5( 4)
7.50.4< 4)
15.29.1( 2)
178.122
4.
Claeson (Zweden)
41.99(13)
2.06.6( 5)
7.49.1( 3)
15.41.8( 3)
178.190
S.
Thomassen (Noorwegen)
40.793)
2.07.0( 6)
7.58.2(10)
15.57.0(11)
178.793
6.
Verheyen (Nederland)
41.09( 5)
2.09.3(12)
7.56.1( 9)
15.49.6( 8)
179.280
7.
Guttormsen (Noorwegen)
43.46(22)
2.08.8( 9)
7.47.9( 2)
15.22.1( 1)
179.288
8.
Groenvold (Noorwegen)
41.28( 8)
2.05.8( 2)
7.52.5( 6)
16.18.2(15)
179.373
9.
Stensen (Noorwegen)
42.98(20)
2.07.5( 7)
7.54.2( 8)
15.43.6( 6)
180.080
10.
Zimmerman (W.'Duitsland)
41.85(12)
2.09.1(10)
7.59.3(13)
16.05.7(13)
181.098
11.
Nottet (Nederland)
42.88(19)
2.09.2(11)
7.58.7(12)
15.51.2( 9)
181.377
12.
Hietala (Finland)
42.77(18)
2.09.4(13)
8.02.8(14)
15.52.7(10)
181.818
13.
Sandler (Zweden)
43.63(26)
2.09.4(13)
7.54.1( 7)
15.59.0(12)
182.123
14.
Troitski (Rusland)
41.08( 4)
2.11.6(16)
8.05.6(15)
16.21.4(16)
182.577
15.
Johansson (Zweden)
42.07(14)
2.09.8(15)
8.08.0(16)
16.12.4(14)
182.757
16.
Tsjekoeljajev (Rusland)
41.32( 9)
2.21.1(31)
7.51.0( 5)
15.49.0( 7)
182.903
Jan Bols passeerde de kruispuntwachter
aan de verkeerde kant. Hij moest de
binnenbaan nemen maar hij nam de
buitenbaan, alhoewel hij zich daardoor
zeker 40 meter benadeelde. Goed, de
Zweden en Noren hebben direct na het
gebeurde alhoewel niet officieel
geprotesteerd. Maar zell's zonder hun
protesten had ik de beslissing om Jan
Bols te diskwalificeren moeten nemen".
Regel is regel, daar kwam het betoog
van Hennie Roos op neer. Regel is regel,
dat was ook het harde commentaar van
Europees kampioen Dag Fornaess, die
nog wees op de diskwalificaties van de
Noor Steeman in Squaw Valley en Willv
Olsen vorig jaar tijdens de nationale
kampioenschappen, die om dezelfde
reden werden gewiskwal ificeerd. En
met de hand op de reglementen veegde
Hennie Roos ook alle tegenargumenten
van de woendende bondscoach Leen
Pfrommer van tafel, die onder meer be
weerde dat de kruispuntwachter ver
keerd had gevlagd. Roos: „Ik heb ten
eerste zelf geconstateerd wat er gebeur
de en bovendien handelde de kruispunt-
wachter correct".
De hypernerveuze kruispuntwachtel
Jan Amoraal (29) wilde dat maar al te
graag bevestigen: „Direct toen Bóls
voorbij was riep ik hem nog toe „Jan
ie bent fout", maar Jan wilde zo lang
mogelijk in de beschutting van de tri
bunes rijden. Dat had hij al van te
voren tegen me gezegd. Denk erom
lat ik je straks van de sokken rijd, zei
hij, en inderdaad de eerste twee maal
dat hij passeerde, ging hij rakelings
voor me heen. De derde maal zat hij
fout".
Jan Amoraal, die al van af de opening
van de baan kruispuntwachter in Hee
renveen is, zat er duidelijk mee in. Hem
trof echter- geen enkele schuld, zelfs al
zou hij verkeerd hebben aangewezen,
wat niet hel geval was, had Jan Bols
zelf nog de fout gemaakt omdat de
kruispuntwachter alleen, maar hoeft toe
te zien of de wissel juist verloopt.
Jau Bols, die zaterdagavond in een be
wogen televisieuitzending al had ver
klaard zondag niet meer te zullen star
ten, kwam toch de tweede dag nog even
op de baan. De mutsdiep over de
wenkbrauwen getrokken schaatste hij
door Bert Voskuil I
een kwartiertje (navrante opmerkingen
van een toeschouwer: „Alleen maar bin-
nenbaantjes") op de trainingsbaan. Het
duurde wel zes rondene voordat het
publiek de zaterdag tot schaatsmarte-
laar gebombardeerde Bols herkende.
Toen schalde over heet Friese land al
leen maar een laaiend enthousiast
„Heya Bols".
Het was een dag na zijn diskwalificatie
el een heel andere Bols dan de lijkwitte
rijder die direct na zijn fatale black-out
uitriep nooit meer te gaan schaatsen.
Rustig kon hij ook het gebeurde weer
laten herleven. „Ik had niets in de
gaten van mijn foute wissel. Helemaal
geconcentreerd bezig, weet je wel. Toen
Leen na afloop van mijn rit tegen me
zei: Jan wat heb je nu gedaan, heb ik
nog geantwoord „lekker gereden, wat
lui je nou"? Toen hij me mijn fout had
uitgelegd ben ik gelijk naar Hennie Roos
gereden, die zei me dat hij nog wel iets
zou versieren. Even later ging Leen
protesteren bij Roos. Ik heb hem nog
achterna geroepen rustig nou, want op
zo'n moment wil Leen nog weieens te
fel reageren. Maar ja, Roos zit niet al
leen,'hij kan dat niet maken, er zitten
tenslotte nog wel een stuk of wat ISU-
officials uit verschillende landen in die
scheidsrecthterscommissie.
En dan Bols, opeens weer fel: „Ik snap
best dat er regels moeten zijn, maar dit
is een belachtelijke, ik benadeel alleen
maar mezelf, ik rijd tenslotte een groot
stuk extra, en dan moet je er toch uit.
Dan zeg ik dat die regel belachelijk is.
Ik heb er gewoon nog nooit zo goed
voorgestaan en let wel, ik zeg niet dat
ik Europees kampioen was geworden,
maar ik had wel een heel grote kans".
Leen Pfrommer voegde daar later nog
aan toe: „Ik wil ook via de KNVB
voorstellen dit reglement te wijzigen in
die zin dat alleen een rijder gediskwa
lificeerd kan worden die voordeel heeft
van een verkeerde manoeuvre".
Weer reageert Bols geprikkeld, als
Fornaess worde genoemd. „Ik vind het
geen stijl dat hij gisteren voor de Noorse
televisie alleen heeft verklaard „regel
is regel", zondag is hij nog wel in de
kleedkamer gekomen om te zeggen
„Sorry voor je, JanJan", maar dat wordt
dan met een lachend gezicht gezegd.
Daar meende hij toch niets van. En dat
vind ik onsportief. Als zoiets een Noorse
rijder was overkomen, hadden wij aan
Leen Pfrommer gevraagd om niet te
protesteren". En dan stapt Jans Bols
in zijn auto. Naast hem liggen zijn
schaatsen. De schaatsen die hem zijn
wraak in Gotenburg moeten bezorgen.
Jan Bols: „Misschien rijd ik over drie
weken al niet zo goed meer. Maar hij
zegt heet met een vastberaden blik. De
blik van een vechter. Heerenveen u
afgesloten, ook al hangt daar nog de
vlag met de zwarte wimpel halfstok.
Gotenburg wacht—
