HET EINDE VAN
5C IN ZICHT
Voor de derde en laatste maal
De heiligen
in Canterbury zijn nog maar
schaduwen
THOMAS BECKET
STIERF
VOOR DE
VRIJHEID VAN
DE KERK
Kerstmi im nier 1970
800 JAAR
NA DE MOORD IN DE
KATHEDRAAL
CANTERBURY. Nog steeds
gaan er pelgrims naar Canter
bury, zoals in de dagen van
Chaucer, maar niet meer om het
graf te zoeken van de H. Thomas
van Canterbury, want dat is er
niet meer. Hoogstens wijst men
de vroomsten onder de pelgrims
in de kathedraal „de kroon van
Thomas", ofschoon er geen kroon
te zien is. De „kroon van Thomas"
is een absis en daar zegt men
moet ooit de schedel van de
heilige begraven hebben gelegen.
Op die plaats staat de stenen
troon, waarop elke nieuwe aarts
bisschop van Canterbury wordt
ingehuldigd en die „de troon van
Augustinus" heet, genoemd naar
de heilige, die de eerste aarts
bisschop van Canterbury was.
In Canterbury zijn de heiligen alleen
nog maar schaduwen, en men betreurt
de bitterheid waarmee Hendrik VIII
na zijn breuk met Rome alle aan Rome
herinnerende relieken liet vernietigen,
inclusief het graf en het gebeente van
de heiligste Brit, Thomas Becket van
Canterbury, die daar in Canterbury
door edelen in de kathedraal werd
vermoord, vier dagen na Kerstmis 1170,
nu precies achthonderd jaar geleden.
Overigens: ook de kathedraal, Canter
bury's glorie, is niet de kathedraal,
waarin Thomas vermoord werd. Hij is
er een uitgroeisel van, hij werd in zijn
huidige staat pas gebouwd in de der
tiende eeuw, nadat een brand het oor
spronkelijke gebouw voor een belang
rijk deel had verwoest. Nee, de pel
grims van nu komen niet om Thomas
Becket, zij zijn toeristen in de oude
straten van de stad, zoals Mercery
Lane, waar nu achter de eeuwenoude
gevels bouwondernemingen hun mo
derne zaken doen. De meer literair ge
schoolden zijn in de afgelopen herfst
naar Canterbury getrokken om mis
schien voor de tiende keer T. S.
Elliots spel „De moord in de kathe
draal" te zien, wellicht de fraaiste ver-
beelding van Beckets dood, die ooit ge
maakt is. Het waren historisch belang
rijke opvoeringen, want het was voor
het eerst, dat het spel werd gebracht
in de kathedraal en op de plek, waar
het achthonderd jaar geleden in alle
bloedigheid realiteit was.
Driftbui
„De moord in de kathedraal" was
en dat doet natuurlijk niets af aan de
kwaliteiten van Thomas een onge
lukkige moord, die wellicht nooit ge
pleegd zou zijn, als Thomas' gezworen
vijand koning Hendrik II een wat rus
tiger mens was geweest. De koning had
evenwel last van driftbuien, waarin hij
zichzelf niet meester was; op een
decemberdag in 1170 riep hij in een
van zo'n bui uit: „Is er dan niemand
die mij van die vervloekte monnik af
kan helpen?". Vier edelen, die deze
uitroep hoorden, verlieten onmiddellijk
de koninklijke zaal om Hendrik dat ge
noegen te doen. Toen de vorst na zijn
driftbui weer bij zinnen was en men
hem vertelde wat hij gezegd had en
wat van z'n uitroep het gevolg was ge
weest, zond hij boden achter de vier
aan, maar de boden konden hen niet
meer bereiken om de gruwelijke daad
te verhinderen. Drie jaar later trou
wens kreeg de koning zijn straf: om
een oproer onder het volk te voor
komen was Hendrik gedwongen in het
boetekleed gehuld te voet van Londen
naar Canterbury te gaan en zich op
het graf van de heilige te laten geselen
door monniken. Het middeleeuwse volk
kreeg tranen in de ogen van zoveel
deemoed en zag verder van de opstand
af.
Wat er in de kerstijd van 1170 in Can
terbury gebeurde, vertelt Charles Di-
mont in het tijdschrift „In Britain": om
vijf uur in de avond van 29 december
was de duisternis gevallen over Can
terbury en de kathedraal, waar de
monniken de vespers zongen. De klank
van hun avondlied werd wreed ver
stoord door lawaai bij een zijdeur: daar
stonden vier ridders in volle wapen
rusting en ze eisten op luide toon te
spreken met „de aartsbisschop Thomas
Becket, ven-ader van de koning en het
koninkrijk". Becket ging in het noord
westelijk transept op hen toe, zeggend
dat hij „geen verrader, maar een pries-
Gods was", welke uitspraak de
trokken zwaarden op hem af
men. „Je zult sterven", zeiden d
„Daar ben ik gereed voor",
Becket, „en ik sterf voor God en de
vrijheid van de Kerk". Het waren zijn
laatste woorden: de moordenaars sta
ken toe, en bloedend uit vele wonden
stierf Becket op datzelfde ogenblik.
Becket was uit Londen geboortig (1118)
en op de plaats waar hij geboren werd
staat nu het gebouw van de Mercers'
Company, niet ver van de St. Paul's.
Zijn vader was koopman en diens
pienterheid had Thomas geërfd. Op
10-jarige leeftijd werd hij naar de
monniken van de Mertonpriorij ge
stuurd, die hem voorbereidden op stu
dies in Parijs. Na zijn terugkeer uit
Frankrijk ging hij in de handel in zijn
geboortestad. De jonge Becket viel om
zijn kwaliteiten op bij de aartsbisschop
van Canterbury, die naar de gebruiken
destijds minstens evenveel wereldse als
geestelijke zaken aan zijn hoofd had.
Deze haalde Thomas naar zijn hof als
„klerk". De jongeman, die ook zijn
uiterlijk mee had, werd aan het hof
van aartsbisschop Theobald spoedig
een belangrijke figuur. In opdracht van
zijn broodheer maakte hij reizen naar
Reims en Rome en de aartsbisschop
beloonde hem vorstelijk voor zijn
diensten. Hij bedeelde hem met winst
gevende kanunnikenposten, onder an
dere in Bramfield, waai hij, naar men
zegt, een bierbrouwerij dreef en waar
hij mogelijk zelfs een poos heeft ge
woond. Nu nog tonen de dorpelingen
van Bramfield de vijver aan de bezoe
kers en zeggen, dat een heilige van
dat water bier gemaakt heeft, hetgeen
dan weliswaar geen echt wonder is,
maar het is in ieder geval geloof lij ker
dan het verhaal dat elders wordt ver
teld, waar op verlangen van Becket
vanzelf een bron uit de grond zou zijn
opgewekt. Overigens: de dagen van
Beckets heiligheid waren toen nog niet
aangebroken. Hij was een der vele
en niet de geringste plukkers dei-
die zijn welvaart van
dag t
t dag
i weerhield i
In 1153 werd Becket benoemd tot aarts
eer, die meteen belangrijke vermeer
dering van inkomsten betekende. Maar
nog was hij niet. aan de top: twee
jaar later benoemde de pas gekroonde
koning Hendrik II hem tot zijn kansé-
lier, ofwel eerste minister.
Hendrik II, amper gekroond, was een
ambitieus vorst. Zijn troonbestijging
had een einde gemaakt aan een reeks
opvolgingstwisten en de koning, van
wie een belangrijk gebiedsdeel in het
huidige Frankrijk lag, begon een ge
richte actie om de rumoerige adel aan
zich te verplichten. Machtig als hij
was, kostte hem dat betrekkelijk weinig
moeite. Moeilijker was het voor hem
verdragen, maar in Becket zag hij een
voortreffelijk helper. Aanvankelijk
De Corona, de oostelijke absis van de kathedraal, die naar men aanneemt de rustplaats is geworden voor
de schedel van Thomas Becket. Het middelste raam dateert uit de dertiende eeuw. Daaronder de „zetel
van Augustinus", genoemd naar de eerste Engelse bisschop.
hoewel de koning leed aan beruchte
driftbuien. De meningen botsten meer
dan eens, maar omdat uit die botsingen
altijd koninklijk profijt voortkwam,
dacht de vorst er niet aan zijn kanse
lier lastig te vallen. En toen in 1162 de
troon van de aartsbisschop van Canter
bury vacant kwam, zorgde Hendrik
er voor, dat de keuze van de nieuwe
bisschop op
Becket zich, dat hij nu op c
plaats dienaar Gods en dienaa
Kerk was geworden en dat het
rijk op de tweede plaats kv
koni
Hij
Hendrik had 5
i kanselie
r hij
keerde als een blad aan de boom om,
zijn gewaden deed hij van de hand en
hij vergenoegde zich met de ruwe pij
van een monnik, in zijn dagelijks le
ven niets nalatende om de koning te
laten merken, dat hem de vorstelijke
weldaden hoegenaamd niet meer inte
resseerden en dat zijne majesteit de
greep op zijn vroegere dienaar voor
goed "verloren had.
Tussen beiden kwam het tot een open-
Thomas verzette
kracht tegen: ker
:elijke bedie
zei hij, zijn slechts onderworpen aan
de kerkelijke' wetten en als er over hen
beschikt moet word.en, dan beschikt de
paus en niet zijne majesteit. Twee
jaar lang duurde de scherpe tegen
stelling tussen Thomas Becket
wijk nei
t de bis
;rijk. Hendrik II 80Öst
Becket dreigde de koning met inter
dict wat de sluiting van alle kerken
van Engeland zou inhouden. De ko
ning van Frankrijk een onbeduiden-
geefs de twee stijfkoppen t
i 1170. Hendrik reisde naar
zijn „overzees" bezit, waar hij Becket
ontmoette, maar verder dan een opper
vlakkig bestand kwamen beiden niet.
Terwijl Hendrik in Frankrijk bleef,
reisde Becket op een van de eerste de
cemberdagen terug naar Canterbury,
waar het volk hem geestdriftig ver
welkomde. De oude vijandschap tus
sen koning en aartsbisschop was even
wel nog lang niet voorbij. Amper terug
op zijn bisschopstroon, ontsloeg Becket
drie bisschoppen die te zeer de zijde
van de koning hadden gekozen.
Het was bij het horen van dit nieuws,
dat Hendrik in woede uitbarstte en
de fatale uitroep deed: „Is er dan nie
mand. die mij van die vervloekte mon
nik af kan helpen"? Er waren er vier:
Reginald Fitzurse van Somerset, Wil
liam de Tracey van Devon, Hugo de
Morville van Yorkshire en Richard de
Breton.
Geen kasteel
De vier ridders vonden Thomas Becket
op de fatale dag in zijn kamer en j
eisten op hoge toon, dat hij het ontslag
der drie bisschoppen zou intrekken.
Becket weigerde en de vier ridd(
trokken zonder ii
zending geslaagd t
alle redenen had c
de vier dezelfde avond terug zouden
komen om hun werk hardhandig af te r
maken, weigerde hij veiligheidsmaatre- j
gelen te nemen: de deuren van de ka-
thedraal moesten open blijven, zei hij, I
„want een kerk is geen kasteel". Enkele
uren later kwamen de vier in volle
wapenuitrusting terug.
In 1173 werd Thomas Becket officieel
heilig verklaard, maar in dat jaar wis- U
ten de bewoners van Canterbury reeds, j
dat hij heilig was gezien de „wonder-
lijke tekenen" die er gebeurden. Van
1173 af ging elke Britse vorst op pel- j
grimstocht naar Canterbury tot en met
Hendrik VIII, die genoeg kreeg van i
zijn onmacht tegenover Rome en zich- I
zelf aan het hoofd van de Britse Kerk
plaatste. Hendrik VIII liet alle „paap
se" herinneringen in zijn land oprui
men. Ook het graf van Becket. Maar
dit jaar is er weer een vorstin op de
beroemde plek geweest, vanwege
deel
Hoewel Becket f
l te nemen, dat
kathedraal.
van de i
t alle leerkrachten en links conciërge Mr. Potter.
LONDEN De wijde wereld lokt
klas 5C. Ofschoon de brutale rekels
van Fenn Streets „Secondary Modern"
nog lang niet volleerd zijn, hebben zij
hun schooltijd voor goed achter de
rug. ZIJ worden gewoon te oud om
nog op de schoolbanken te zitten. Na
de derde reeks, die op eerste kerst
dag begint (20-05 uur, Ned. I) is het
uit met „Please Sir!".
Zelfs de dames van de make-upafde-
Brittanniës grappigste televisieshow
spelen, aanvaardbare tieners te ma
ken. En voor „Sir" is de aardigheid er
ook af. Meneer Hedges, alias de ac
teur John Alderton, kan zijn levens
lustige collega's noch in de klar
(onder het oog van de camera's) noch
in de bar van de studio (na de opna
men) in bedwang houden.
„Als je weet dat hij 26 jaar is, ge
huwd en twee kinderen heeft," zegt
John, „geef je een kerel zoals Duffy
niet zo makkelijk een draai om de
De televisiekijkers gaan dus het derde
en laatste schooltrimester van klas 5C
beleven. Aan het einde van die reeks
nemen de leerlingen afscheid van
„Sir" en trekken zij de wijde wereld
Street.
voorkeur bie
de 1
gen," grijnst Peter Cleall, die in wer
kelijkheid een eerbiedwaardig fami
lievader is, ofschoon hij in „Please
Sir!" de rol van Duffy speelt. „Onze
rimpels zijn met geen enkele huiscrème
meer aan het scherpe oog van de toe
schouwer te onttrekken!"
Voor John Alderton heeft het vak var
duceren) gezegd, dat ik na de derde
reeks wel wat anders wil doen. Meer
ernstige rollen. Ik heb geen zin om
heel mijn leven Bernard Hedges te
spelen," vertrouwt hij ons toe.
Gelukkig betekent het einde van klas
5C helemaal niet, dat de middelbare
school van Fenn Street compleet van
het tv-scherm verdwijnt. Barry Took,
hoofd van de afdeling Lichte Ontspan
ning van London Weekend Television,
wenst dit genre te behouden. „Het is
✓eel te populair om het helemaal los
te laten," zegt hij. „Ik wil het beslist
in leven houden, zelfs al moest ik
nieuwe acteurs zoeken om de schor
banken te bevolken."
Als de scenarioschrijvers, Bob Larb
en John Esmonde, voldoende stof ku
nen vinden voor nieuwe verhalen
Alderton er bovendien toe gebrac
wordt om nog een paar kwartalen
het onderwijs" te blijven, zou de mi
helemaal uitgesloten.
wanneer zij in de wijde wereld
eigen benen leren staan. Maar
dan zal de make-upafdeling het
gemakkelijk hebben om de ongew
drinkt graag een stevige whisky.
Peter Cleall (26), alias Eric Duffy,
gehuwd met een gewezen mannequin. Haar collega Liz
Zij hebben twee jongens van respec- wie de rol van IV
tievelijk 4 en 5 jaar. Ofschoon Cleall vertrouv
in „Please Sir!" een brutale Cockney Twee js
is, spreekt hij in werkelijkheid even leur Iai
keurig netjes als een omroeper van de
BBC. Dat heeft Peter aan zijn opvoe-
deftige „public school"
irdt' (23), aan
Bullock toe
komt van Liverpool.
de ac-
npels
Neem bijvoorbeeld Frankie Abbott,
het gemene kereltje dat door David
Barry gespeeld wordt. Barry Is 27 en
gehuwd met de actrice Zelie Grant.
Zij hebben geen kinderen. Hij rookt
iedere dag drie tot vier sigaren en
van Brighton te danken. Hij houdt
van bier en witte wijn.
Dennis (de sufferd) Dunstable wordt
gespeeld door Peter Denyer, 23 jaar
en vrijgezel. Het feit dat Peter aan de
universiteit van Manchester gestu
deerd heeft, verklaart meteen waarom
hij er in werkelijkheid intelligenter
uitziet dan Dennis Dunstable. Deze
acteur drinkt whisky en bier en rookt
ten minste 20 sigaretten per dag.
De rol van de keurig geklede Peter
Craven wordt vertolkt door Malcolm
Mc Fee; 21 jaar en eveneens vrijgezel.
destijds in een echte klas 5C,
middelbare school
Hij rookt „als eer
drinkt „als een vis"
Penny Spencer (22 jaar) speelt Sharon
Eversleigh, de sexbom van 5C. Ze is
gehuwd met een zakenman, met wie
ze doorlopend ruzie heeft. Op haar
werk rookt Penny 25 sigaretten per
geen kinderen. Buiten de klas drinkt
Liz whisky en rookt ze Franse siga
retten (10 per dag) en sigaartjes.
Maureen Bullock is tot over de oren
verliefd op Sir John Alderton (30), de
oudste van het hele stel, houdt van
Shakespeare, klassieke muziek, golf en
cricket. Hij is gehuwd met de actrice
Pauline Collins.
Deryck Guyler, die als Norman Pottei'
de klassieke Engelse schoolconcierge
uitbeeldt, is de enige acteur zonder
zorgen. Als hij na „Plea9e Sir!" zonder
werk valt, kan Guyler meteen 'n baan
krijgen in om 't even welke Londense
onderwij sinstelling.
die echter niets te maken had i
t de
In de derde serie van Please Sir! maken we kennis met de charmante
Jill Kerman. Vanaf de eerste aflevering gaat ze een belangrijke rol
spelen als Pency Wheeler, die een bijzondere relatie met Bernard
Hedges onderhoudt. De foto geeft ongeveer aan hoe de verhoudingen
komen te liggen.
